Ka Nupepa Elele, Volume X, Number 18, 17 November 1888 — HE MOOLELO WALOHIA NO NA'LII O SEKOTIA I KE AU O KA MOI EDEWAKA O BERITANIA I KA M. H. 1296. NA LA O KA ELEELE-NA AO OMAMALU O KA HOOKAHE KOKO. HE NANEA EEHIA. [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO NA'LII O SEKOTIA I KE AU O KA MOI EDEWAKA O BERITANIA I KA M. H. 1296.

NA LA O KA ELEELE-NA AO OMAMALU O KA HOOKAHE KOKO.

HE NANEA EEHIA.

[Unuhiia nw ka Eīe/e, Ka Leo TV7»'o oh' o Ihiwaii."] 1 MQKUttA I. i Sekotta. 1 ī ka wa a Walakai hoopuka akuj ai 1 keia mau haaolelo, ua hele koke akn la oia a ma ka aoao o kona lio a hapai ae la oia i kona wawae Hema e hookomo aku iloko o ke kaula keelii aia hoi, pa mai la he wahi makani ano e, a uwehe ia ae la kona koloka aj ane waiho wale kela pahu h»o ana hoi e lei ala malalo 0 kona poaeae. Aia hoi ma kela wahi 0 kuku ana he lehulehu wale 0 na kawa o ke kakela a me na koa Enelam, aka me ka hikiwawe lua ole ua kau aku la oiā iluna o koua !io, aka ua lohe aku la no nae oia i ka namunamu aua ae o kekahī o na koa Enelani. "He mea ano nui ka kela Naita i hele mai nei," a ua lobe hou aku la 110 oia he leo 0 kauoha ana. "E nkali mahope o kela kanaka" aka aole oia nei hoomaopopo aku i kela mau olelo. Kau āe la ōia, a haawi mai la i ke aloha hope no kona hoaloha, a huli ae la 1 kona mau ukali, a haawi r,ku ! k i ke kauoha a me ka ho&Hmiai maa ia lakōu e hahai aku. lle manawa ole a nalo aku la nalalo 0 ua umalu pali 0 ke alanui e kamoe aua ma ka aoao pali. MOKUNA IT. Oiai o Walaka e napea; ana i ka uoonoo no na mea i k|ikai olelo ia mawaena 0 laua, i kamanawa a lakou e holo aia ma ke alaloa, a ke uhi ala hoi na eheo pouli o ka po. I ka hehi aua o na wawae o kona lio i ke alahakr, o Lakana, ike aku la oiai ka oili ae o ka wena o ka malamalama o ke alii waliine o ka po, aia hoi hoomanao ae la oia, o ka manawa ka ia iana i hai aku ai i k*na aloha ia mariona e hōea ai oia imua ona, aia ma īa wa, he kowa maman mawaeua ona a me ka ijii Mariona, ka oiea a kona punwai i kloha ai me na kipona apau o ke aloha maemae, a ua hoohlo hoi oia i 'kei hauoli 0 ka naau o kana wahine he momi ia 1 oi pakela ae mamua o k<|>na ola ponoi iho. ! Nolaila, ua houae la! oia i na kepa ma ka aoao o kona lio, ik wa kona ho puimhele i kuupau ak« ai i kona manla apau, a me he la he uhane lapu no ka po 1 ka u a o ka holo kohu puahiohio 0 ua li<j> ala, a pela pu i ukali mai ai koua ukali. A 1 ka aneane aua e hiki aku i ke alahaka o ka .muliwai Mause, aia hoi lohe maopopo ae la kona mau pepeiao, he 100 v.we kapalili me ke kahea ana, "he powa" "he po^va." Kaohi mai la o Walaka i kona lio, a hoolohe hou &ku la ia wa, lohe koke aku la"*oTa i kn puke a tue ke o 0 na pahi kaua a me palekila, 110 ia mea Looiaaopopu *"koke iho la oia he hakoko ana me ka weliweli ma kahi aole 1 maamo loa mai kahi ana e ku aua. lawalele iho la oia mai kona lio iho, h haawi aku la e līialama ia mai e kekahi o kona mau nkah, huli koke ae la oia a hele aku la eie na wawae palanehe, me ka unuhi ana ae i kana pahi kaua a paa rua kona lima. Aole i liojju keia heie ana ak'u, īke aku la oia he elua mau k&naka ua pili aku na kua i kae |»ali n e hooikaika ana i ke pale aaf 110 ko laua mau ola imua o iwakalua poe kanaka koa 0 lele makawalu aku aua maluna o laua a ike koke aku h nohoi oia he mao Kauaka Sekotia ko!a e alu ia nei e na poe koa o Eilewakn, Mamua nao o ko \a nei hiki !oa aua iku, ai» hoi, ike nku la 'keia i hina ana o ke kokeolua o na Sekoti i. Ma a niea i hoopiha 'oa ia ao ai ka huhu «eia i ka umauma wiwe ole o Wala-' ku. a kahea aku la oia me ka leo o ko j kanak» koa. auei i noh•> ia' k«.i «>okou lUiai: 0 ka lulahilu. oku :;kv, h'.iī onk;H'. me ua iiio a ln n !n\ > ~1 ahaue ole } no kem lele kauuko lula-1

hila ole-maluna o kela ma« kauaka I elua wale no? | Huli koke mai la kehahi 0 ua poo | iioa ala, a i>ane mai ia "•lieaha" ka oi ae 0 ke ktn.uka Sekotia mamu.a 0 ka ilio" na ia mau hua olelo awahia i ae i na noonoo 0 ke ahikanana AValakn, r.ol;nla aole oia i kah hou uo kekahi meu; lele' t.ku la oia ! imua o ua poe »in me ka hili aua i \ kaua pahikauii mu o u uiaanei , a iloko 0 hookahi miuutu, ain h<-i e waiho mokaki ana . na k>>;i Enelaai iluua 0. ka ihhonua he poe kino uhane ole, aka ua ike ole nne o Walaka i kekahi wahi koa Pelekane e ku mamao mai ana m;> kahi e aku, a na ia wahi koa 1 lawe aku i keia mau liftga, a hoike aku la i ke Kiaaiua Pelekane. I waona*o na koa Pelekauo i make, o ko lakou alakai kekahi oia nohoi ka- mea nana«ua huaolelO kikoola i l»ane mai ai, a oia ko keiki ponoi a ke Kiaaiua Pelekane. Me ke kali ole, kauoha aku la o, Wa.laka i kekahi o kaua mau ukali e hookau ae 1 ke kanaka Sekotia i hoej ha ia maluna o koua lio pouoi a lawe | koke aku no ke Kakela o s "Elesalai" j ka home hoi i luakaha ia e kana 1 a.loha. "E. lawe k'oke akuiaia a lapaau koke iho i kona mau palapu, k a e hai t»ku i kuu Manona, eia au ke hoi aku nei." . 1 ka hak ana aku o koua mau ukali me ka lakou ukana makamae, ai hoi 0 Walaka 3 hoolohe aua i nu welieweh" aua mai a ke kokoolua o ua kanaka SeCotia i alu ia ai, a eia uohoi o Walaka ke ku nei uo me kona koloka nui kaumaha a me ua kepa', a m"e kela pahu hao me ke kaleie ana maluna o kana pahikaua, ua pane aku la oia i ua wahi kanaka Sekoiia ala, e hoi paha kaua ma ke'u home 110 keia po; aole i pau pouo kēia mau liuaoleio, ui hoi ua ike aku Ia oia ua paa mai o mua a me hope 0 laua nei i na koa Pelekane, a hooho olowalu mai la lakou. Eia ka pepehi kanaka; e mako koke ana oia, me he make *la no ka ilio. Huli koke ae la 0 Walaka a paue aku la i kona wahi kokoolua: 12 kuu hoa kanaka, no kou ola e moe iho oe iwaeaa o nei poe heana i mea e pakele ai oe. Aole loa; o kuu hoola me os au a hiki i ka hopena. Pane hou aku la 0 Waluka: Inu pe la, ala-ila e haaheo uo na huna lepo 0 Sekotia nei no ke kanaku 0 like me oe ke aao, nolaila e- hoomakuukau ia oe 1110, a mai haalele iki i kuu aoao, i'ole pe e nalo mai a'u aku. I ka pau ana o keia kukai olelo ana a laua nei, ia wa no i k-ie makawalu mai ai na koa Pelekane maiuna o iaua nei; 0 ka manawa no hoi ia a Walaka i luku ak" ai ia iakou me he anela luku aia a ka po, a ua like hoi iakou i keia wa me he ulu huika ala eoki ia aua i ka pa.hi kakiwi a ka mea ohi palaoa i ke kau oki, ka helelei makawalu imua 0 ka hauna; pahi hala ole a ke ahikanana, aia hoi he mau leo uwe kaniuhu e lohe la mni kela a me keia mea i halawai aku me ka oi 0 ka pahi ahai lono oīe a ua hiena a!a 0 ūa mauna o Sebotia, a he mnnawa pokole, t\a halii iho la he anoano eehia .mehameha i»a ua wahi ala, a o na leo kaniuhu wale ffo ke lohe la aku i kahi wa mai kekahi poe e moe hooiloaua, a puana ae U o Walaka he inau mamala olelo i koua wa i kiie'ū aku ai maluua o na kino e waiho mai ana mamua a mahope, ona: Na na lani e Uokua qjai i ko oukpu uhaue, oiai na manao haakei i kaialupe ia oukou e halawai me keia luahi o ka make mainoino, a huli ae la oia i kahi hoa ona a pane aku la: E kuu hoaloha e au kaua oiai aohe wa no kaua e kakali hou aku ai, ae io oia i kona hainaka a hauhoa ja£ la i kona poo, oia ua moku iihi kona I lae i kekahi hauna pahi a kekahi iloko o 1 ke aluka. | I ka paa pono ana, ua hoi aku la !aua j me ka awiwi, a i koua Uoea ana aku ma- | loko 0 ka mala pua a hiki lioi ma kahl ona | e hiki ai ke ike i* loko o ke keena nui 0 l kona Kakehi, ua ike koke aku la eia 1 kana aloha e kau ana ■ ka hau ma ua p Upu o ka malihmi ana e hoopakele ai, a m» hoi kona lauoho <6 ana ma kua a pHlelo wak aku kona Nope&aa Uke oia me hoJjmtrfet<iuaeiuae ula, mea 1 hoojtffta ae t : ks hauosi Jpaieua 010 »1.1 kona puuwai no kana i»ilii»ili) ka uī, ka hiwahivva hoi, a 0 ka lii mouii makara.;e Uu ole f kona^uuwal.. : E MaiionaM uoi iho.ai o Wahka i! kana vlihine nv k » i u Oe i ka piha' la $ o (\'tobor, ua Uolo malui aku ka Williamu L;ilviv\ maloko aku o ka H:\lepaahao o Auhnni. mamuli ti kona hoomanawamū ana maloko t*ku 0 fea paia pohaku iihmm ka ma ikoauoa ho 4 kapuai. a uiawaho auu oiia ua v>ki aku la oia i na papa h>au| isSm»ano 4 puka aku laaa mo ka ma*| 1. 1 v aa K i \ v .awaiuui 0 k» 1.. o ka iiia eiiuu ; koua ia 1

KATi.\\VAO -MOT;OKA.r. Noveniber. 1 1888, I ku'i Klelo Pakumahi: Aloha 00, Eia kahi iiiea hou 0 ka Panalaaa nei. I k;i Po!»iima Ort 26, na ohi ka bila a!".aln 0k» Papa Ola ma ka $ 10.<JU ma na lole apau oka halekuai ma Molokai, koe na keiki hilvi 3 r me na na keiki maialo oka inakan Damruno ame ka HosHo lu piha kaeiaka oua aina nei, pela no mai mua m:u, i;a hela ana 0 mu*- 0 -Oihana. Ko'i Makui Kiu. (Hoiu O kii.ELI.LE.)