Ka Nupepa Elele, Volume XI, Number 11, 28 September 1889 — KELA A ME KEIA. [ARTICLE]

KELA A ME KEIA.

ua haalele mai i keia awa ka mokumahu A' stralia ma ka la i nehihei. «lookohu ia o Walter Jones i kakaupokole ae k: Aha Kiekie, he malihini oia. k* la 11 o Sepateihaba nei, ua lilo a make i ka ai ma Lihue Kauai o Wela (k). \\hookohu ia o Dr. T. B. Alleh i kauka Aupm Vi la apana o Hana Maui Aia ka eli ia 'la he auwaha wai e hui ai na wai, o \Yaio'.amft a me Waiakea nia Milo Hawaii. T*-k hiii mai i nei mai kana huakai pok« le akn hei i Kauai ka mokukaua Espiegle. I —■ ■— ■ i . Kt upu ia aku nei, e ku mai ana ma Honolulu ni' u a keia malama ae he 1200 liinahana lapana. |P Ua haalele mai o Weba ka luna uui o ka hale hnu » lao i keia ola aua ika hora 12 oka ponei. Ua .mke o Kapena T. 11. Hobron ma Kapalakiko īkala 12 o Sepateinaba nei.. Aioha wale ia ma&ai aka. Ua i >ii ka hoomalu ia ana o na Pukiki e noho nei ma a'o mai o Puowaina, no ka laha ana o ka main.iii. Ua h n n:ai oH. Berger, ke Kuaiu Puhi Ohe o ke Anj mi, ma ka Australia o ke ahiahi Poalima o ka pn >• 1 hala. Ua h: iwna ae he hulaliula Euiropa īnaloko o ka hot*>: Hawan ika po nei no ka hanohano o Ailunau .a Kimberly. lī iii'.i ana ka paaui mua o na hui kinipolk> o ; olalu uei ma ka pule mua o Apenla o ■ koi» ui;u uiiki &e. I Eo 2 y iui nnle i koe alaila hiki, loa ke alanni P« vKa i o LVle niai Hilo aku ika h&lehookip» 0 llnweiu (na 01 aa, P»uu», H t oofc ku kiuiuopo auH ka hqi kinipopo lolu'i i i k hii kn.i(K>iv» o Theo. lt. D*vves A Co. 1 keiH lih> ae, Oei. o. | C i kiki pn no maw^ho 1 U)»ioKso< jk* mokukam Espie£le, \aū\iholo aku »n-v»o ■:;>«» hn*k*ipokole. j He >■ i i> -v ka u»akon e olelo ana: he ke« ka o k'» le'* i k:» iw w*hme o HiK> ik» hnk; iho ka - k.i * kaj Iwkiulu w« Lakanna, I*ll ,v i' ah\ k.» i is kA llui \YamolAi M « M -iinn ī kahi ia o ke\sl pute iho nei; no W p i v-,> o k;» h.' \4 v ■"!«; oi a h«4ukoUi ika Ok* m' ,i>i oiai ein i> <1 ' i ' oli ks k«kou \ V >0 i » vi e iKHikuw ika «K»kuks\u V > ) \ u bn»s aku o \lalv.iki Mo\i: !"k vlv: ; .■« ;»•»*, #* h»k* okJi kti» 1* . ( i.ol > ,īl >ko.o ke kai.i .„™_L * r v i > > *k< kahi ms ka urxs o ī Va } u > i!me K*«*i wwmuH oka nlia, V>uh) .> lniu % K« ku k» pn e »ks k v *pn * ki oJe.

E ku mal aua i keia la Zealaa'iia t [ I k<; feakahiaka Ppaha'nēi na'lkomo āku :Ex. G, Wr Merrill a 4 leqU; ft®ahola k<? lau% aloiia 1 uA Moi.a ine ka. mamnā <3 tß"hoi loa ana. i Sa nōme: ka wa, i wehe ia,fti oua pahu- ogaf Monna 'a mai ai nolīonoliilu i:tei malnna mai o k* itaBfralia, a i jua'i& i» m'e Sa 1ī H»_a Lmaopojjo ole hui ka onr, na loaa akti maloke o na mau pahu 'Ia he 1900 tini opiuina. . Ua kapa ia aku ka poe e hoao nei e hboh*fi ia Ha-waii lualalo o Ajnerik'a lie hipaeleele e ka,JSon.' J. L. Kaulukou, nia ka lialawai 9 ka po Poaha 1 iho nei. - ' : .1 Ua huli hoi mai ke keiki lalawai J. A. Ctnr>iniiia kekahi o ua Komisina i ka Hoikeike nui o Paiiaa, ma ka Awstralia oka Poalima. He oia maa no kona ohohia. 5 Ua hoihoi ia mai ke kinr> kupapan OT. R. Foster ma ka Australia o ka Poalima o kelā pule i hala. E kali ia ana kona hoolewa a hoi mai ka wahine i keia la. . He eono ka nni o na aumoku kaua « hoolnlu nei ma ke awa lai o Kou nei, he eīna Beritania. «lua Ameiika a me elu,a lapaua, a ke upu hou]ia nkn nei no a hoea mai. Ua hoea mai ma ka A"» 1 » 1 " o ka-S&&Hiiia nei 0 Hon. Jno. L. stevens, ke KuiiiuaNoho o Amerika ma ke Alo Alii o Hawaii nei, kana wahine a, me na kaikamahine elus. Ua pau ilio nei 1 ke kukulu ia he 13 mile 0 ka nwea oleīo moe moana knlo'ko, a ua hiki i Hana,im» i keia A he 20 hoi a 01 mile i paa 4 ia uia fijapi. • , Ma ka hoike ana aTīimoku oka mokukaua | Oer<«mania nana i hoilioi ae. 1 ka Moi Malietoa i 1 Samoa, he elua ana lele ana iloko o ke kai me ka, hoao e make, a he elua no pakele ana. I ka po Poaono i hala, ua haawi 'ae 6 Mr. Paul Isenberg opio he ahaaiua makona aina hanai holoholona ma Waialae, no ka haaohano ona pnali kiiiipopo Hoku me īlonolulu. Ika la 16 o Sepatemaba, ua make loa kekahi haole, o Croninberg ka inoa ma Huelo, VTaui, ma ka huli ia aha e'ie kaa i piha i ka wahie, a o ka lua he kanaka Hawaii, ua hai.koua wawae. Ua lawe ia.ae imua o ka Ahn Hoomalu o Keoki Makamū a me K. N. Boyd i kekaki e keia mau la aku nei, no ka hoolohe ana iko laua hiiiia he kipi, a ua waiho ia aku no ke kau kinre. Ua haawi ae ka I}amuku he $500 ika mea a mau mea paha nana e liopu a paa i ka mea a mau mea paha nana i pepehi a make loa i kela pake a mei kana wahine i ka po ai o ka la 3 0 Augate ma. Kaalaea, Koolaupoko, Oahu. Ua haawi ae ka ona o ka mahiko o KUauea 0 Kauai he ahaaina ina aliimoku o luua gka mokukaua Espiegle iaia ak>i nei ilaila, Aua haawi pti ae no hoi na alimioku he ahaaiua i ko Kilauea poei nui ka lealea o Keoni Bulu ma ilaila. Ike ahiahi Poaka&i nei, ua haasri ae o C. A. Brown, ka mea nana ka makana Kinipopo Gula he ahaaina hoohanohano i ka Puali Kinipopo Hoku maloko o ka kaleaina o ka Hui Beritania, no ka mea, ua lilo i ka c Hni Hoku ka lanakila o keia iau paani kinipopo. Ua pahola ae ka Moiwahine i anaina ike alii i ke kakahiaka 0 ka I'oalua nei. maloko o ka Halealii īolani' ia Mrs, G. W. Merrill, wahine a kela Knhina noho America i pau, i loaa lie manawa nona e paDee mai ai i kona aloha mamua o kona huli hoi ana aku 110 kona home!

0 kela koa kiai u kaAloi ma ka inoa Eaia\i, i ku ai ika pa nia ka la 17 o Sepatemaba, oiai oia e olielo ana. i kekaii pukuuiulii o ka bitari o Kakaako, e ki alolia aku uo huli lioi aua mai o ka Moi mai na Kona mai; ua mako oia uiai aa palakii i.loaa iaia, a ua hoao ia na lapaau ana, a ua pahua,

Ma ka hookuku kinipopo i malamaia ma ke kahua paani o Makiki i ka Poaon'o i Uala, mawaena o ua.paalianu o ka l aeiHea lianī-waie & Co., a lue T. H. Davis & Co., na kaa ka eo i na paakana o ka Pacifiea Hardwāre & Co. f lie 16 a lakou pani i ko ne, paahana o T. H. Davis .& Co. he 15 wale no. Uaeleu no.

I ka Poa,kfthi hei, ua malama ia lie anaina ike Alii maloko o ka Halealii lolani, no ko ke Kahina Noho Amenka mua i pau ike hope ana ike Alq Alii o Hawaii nei, a me ka heolauua pu aua aku ike Knhina Noho hon, Hon. -T. L. Stevens, me na haiolelo mai ia laua mai, ame ka pane ake Alii ka Moi ia laūa.

Kolekole ka no'a huna a Kawainui ma i hoole ole iho iiei aole i hele inai nei o Hanale Kaaka no ka hoohui Aupuni, a kaulai ia ae la nae n,a iwi o Hua-i-ka-la, nia ka po halawai iho nei. Akaka w&le no hoi na hana kumakai a keiaino i ka lahui Hawaii. Huro ! Hura !! Hure ii! No ke ino nni hookaniani o Hawaii !

Ua halawai mai me uiakou he leta mai na Koua mai, a oia iho keia; "Aohe o'u aae hauoli no keia wahi; he mehameha i ka aluua ahiahi, a oki loa hoi i ka po aua iho—he iole ka mea maaloalo ika wa molehulehu, ahe wawalo hoi no ka leo o ke kekake ka i ke kuluaumoe— a hoomanao wale aa la no au i ke taona, kahi o ka hoano & Pamiaiso a'u e olelo ae ai—- JHe nuūkai kp-'n ola, he. lana ke koko. E haawi i ko'u aloha i ka'u mama Dia o Makee Ailana." * * Me ke aloha.

O ka halawai makaainana a na kauaka Hawaii i malauia ia īna ka hale keaka Pake, i ka po Foaha hei, hie he la oia kekahi ona halawai nui i malama ia e na kaeaka Hawaii ma Honolulu nei, ma ka naakou hoomaopopo aku i ka nu! ona kanaka i hiki ae, me he la, aia naa kahi o 3000 a me 4000 paha. Ua wehewehe ia na kalai me ka maikai, ua koho ia na komite no ka hele ana aku iinua o ka Moi, a o ka hopena o na hana, u& hooknu ia ka lialawai me ka maluhia.