Ka Nupepa Elele, Volume XI, Number 11, 28 September 1889 — HE MOOLELO HOONANEA NO KEALOHILANI. KA OLALI O NA PALI EIWA O KE AUPUNI O KEAHIALOA. [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA NO KEALOHILANI. KA OLALI O NA PALI EIWA O KE AUPUNI O KEAHIALOA.

"Ka Pua kau ika Wekiu; —E :< īpo— Ka Pua Kaaona o Kalewal m ," r ~Kō ka niēā7he kapu au i nana ī han&i, aia a noa au ia ke alii kapuo Keahialoa. A ina o oe kena, aohe ana olelo nni» he i hooiho wale afcu no, ua maikai mia ke PUIU. y. Ia man:tAva. pane mai la ka leo ;foa"iala] kau nei ika wekiu, Q kau epane fcai la,j oia no ia e olelo pu nei ine oe, aofc he mea e ae. . Ia manawa a ke kaikamahine TJiii tohe ai i ka oleio a kona hoa aou o keia kula panoa kannka oie, 0 kor.a prfl3 .mai ia no ia, alohu oe, ke hoi nei au, a e hui pu no kaua ia nei nei i keia a e hoi au a iaia 3 e hai aku au ooe no ka na eanaka la ana i upu ai na'u, a noho mah%ii ai keia kino, me ka ike oie ia e kekahi nea okoa i hiki mua mai ia nei e m>v ai ia*u i Wahine au nana. j Owai ia o Kuahailono, fee aiii o ka Via polikua 7 Oko i ala heo ako la no ia, ika ha« a ka iawak.ua ona pali, a noho iho la : i k«hi oka opihi uau pali o MaJjl6n,4;e iealea kaiakaiai wule iho no i>a, he oie mea loaa mai.

laia i uoiio hookah) iho ai, hu wale ;e ia ao kona manao e hele oia e uuna i wa:. aona e nolio a>, a hiki uiai ka manawa, , j «e alohii j iiiu mai ai, aluila, hoi hou O'-a :| nana i ka hope o ka manao a «ona hoa, iai» e Kukakuka ana ia loko, ke pii mai L kona ano e, ke hakukoi !a ke ahi wela s ke okha īaia, a pela aku la no hoi koni, hea e lawe la la c i.a manu. | Hele aku !a keia e nana i ka nani o ke* aupum o Wakawaka, ne nani a he mainai ke kulana, aole he mea a ka naau e loiloil ai.a ua hele aku la keia ma kekahi ahua' kiekie, a nohō ibo ia hoolaolu, a r-' e ngbo ena, ke tobe aet keia i kekahi'ruēa"j haiaia maiaio pono ae oi«| nei, a manao ae' ia keia iie oiai paha, heaha la ke ano, & me ka hana a keia mea a'u e iohe nei.

Eia -ka auanei u»aialo o| ia wahi 'ke aNpil 0 lie aianui o ka hoaie o kana aloha e Hu aku ai u h.kj i kahi o kona raea nona i honai, a ke lohe nei keia 1 ka nakeke i na, wa a pau, a ua hoomau aku la no keia i Ke kali ana be mau hort. loihi wale, a he'e aku !a keia ma kahi okoa aku t a p<>u ae !a kona ioiie aaa i ka halulu o kan» nion ; tobe tuUa ui. e huli ae kakou a naua i|ka bope o kaaa aloha e huii hoi aku neij*hoi me kouu kahu haiiai, a inia i hui ai uie ku luahioe, pane aku ia o Uli; eia nei, ua nui kino aku «ei »14 o>e ka uif« an 1 hoohiki ai' la'u e iiiulu kino noa, ia Makuiii, a ua hui mau|a me ua oleio pu ,aeahe leo noiie kanak , nie kon- hai tuai ' ia'u o Keahialoa kona aiila, a i h».ie hc j|'holo mai nēi oia i ko k'aua aj E a nei, e manao ana aoie la hē kanaka 0 keia'ama, a ioaa-ae nei au e lele 1 ka lev/a me kuu poe kauwa nei, e noho ana oia ;'ka be kahakui 0 ko kaua a[na nei, a ua lu' : loleio pu maua me ka olu^lu. j 8.0 keiki kanaka maikai, lamalama ka ; ula 0 kona mau papalinai aohe lua e loaa aku kona nani o ke kulatja kino, uioha e'a na onohi maka, o laooho tue he kawelu la no na ki'ahiwi, ka luhkhu mai ikuna o kona poo, a ua lioohanke au 1 kona ako, ua iike me a'u nei, ke Kikiiakila 1 ka uani, aohe tua e like ai, o un uei waie uo, ka nani a me ka hemolele o k alo o ou pali. I ka lohe «na 0 ka lunhine i 'ii . elo a koni iuhi, hikuele ae l-i u uw kona leo aui a ka lauiia ale, aUWo, aUUeu, aku mi k« hoi ua opio oe> #1; e ulelo 1113: nei ia'u, a au mahea oia i keia hora, Pane aku la wa kaikamm iv e nei, aia oia i k« tae kahakai „ Kahi i nolw ai, aole ona loa s ku hookahi wa o iL u »o oia me me kona alahele ole e hiki hi ke hoi i kona ama, - Ina pela, ua hiki luai ka ho*\* o kuuaupuni nei, e ua noa hpi jmha »aia kuu •upun», m* e hiki mai ans oia in «e«. ?* e ko no kuu hooMki i k»a o kou kmo. Nolaila, ke hookuu aljai r.v «1 m oe e helē e »mt iai» a loan, hoih. .-i i«A; nei, * e noho no maua rtie ke .-lolii like me

ka noho ohana ana j i m manawa ana e olelo nei i kana hanai, ko olu e wale ala no kela he wai ko laio. I t b no a pnu ka olelo ana, ua oili aku !a ua ui nei a lele anō, i na anuu o ke aīapii, a pih ana īlona o ke pani o lnna, kahi a ka kakou eueu e noho aku Bna, ua lohe iho la oia ike kani ana ae oke pani o !:a puka o ua home nei oka luahine, a ua homo ae la ke pani puka, o ka iva 'uo ta i hauie iho ai o ko ia nei elemu ilalo a kikii ana ke alo iluna, oia no ka nianawa iah ae ai.o Makaiii iiua» a a ike aku iu joia o keia mea e wehe aku nei, o kana mea i no ia i ike ai .1 ka lae kahakai.

. I ka oiii ana ae oke iwaho, ike aku la o Mak&iii ika oiwi lahiiahi 0 nohea o ke aupuni huna a ke kupua. ■ _■: _ ' _■■ A pela no hoi ka ui i kaulona aku ai ī kona nana ana maluna ok« mea e nōho «na, aua hele a hui me ke apona ake aloha huihui, a paa na lauu Lhu i ka manai ia. Ua pae aku La ka leo waipahe o lili, e kuu aloha e, ua loaa iho nei oo ia'u, e hoi kaua i ko'u wahi e noho ai me ko'u ohana, e noho ai. Ae, ua pono kau, e hoi aku kaua a noho aku me oe. ! Oko iaua huii hoi aku ia no ia a hiki i | kalii .0 kana t\loha, a nana aku la keia i ka nani o keia wahi, aohe be like me kona wahi, o kahi nani ae nei no ia, ahe oi kel. wale no keia. Pau ae la no hoi ka ia nei nana ana i na kikee o ka home me ka nani o ka iaala oka aina, a noho iho la laua no ko kukii o!elo ana. Hele aku nei o Uli a hui me. kona mea nana i hana), a hal aku la oia aia ka mnlihini a kaua la ke kikeakee o ko kaue home nei, o hele ae oe k hui kino pu me ia. Pane aku la ka luahine, ua hui hoi paha |ua hiki maila h.oi ia īko kaua ainanei,' 1 iia kaua aku ana hoi paha kona pono o ka [ aoho ana, a hiki hoi kaua i kona wahi, e malama hoi paba ia ia kaua. j E hoi aku oe a hookamaaina aku, ua 1 5ilo maua i mau hoaloha, a mai nana mai oe īa'p, ha„ia aku ka hnna, a pai aku ke oolea. O ka pnn pilikia no ka kaua, a iele no ia aohe ana pili he moe pu wale aku no. E malama nae oe i fea pu« wale huin, oia ke kihi moe, aka, i leie waie ia, alaila, ua akaka aia no ka ka 'noa' i ke kihi puka, \o ka eleeie moe ole ia okapo o ka poe ! puhenehene. i No ka mea, he eleelo ku kahi aia i fea |ewa. ■■ ' "■■

E malama nae oe i ka wnle hu'lū 0 peu hewa ae ika pili puka, e holo no oe aia paha la i ka pili moe e hoiu ai kau kahili lawo ae no a kiekie haalele iho no oe i ka ai a wahia. Ika pau ana ona alakai 01010 ana ake kaha hanai, ua mama wale no ka hoi ana aku a loai» kona hoa e noho mai ana no me ke kali ana. laia nei no a hiki, o kona wa no la 1 boike aku ai j na mea a pau i olelo ia uoai, ai iaia e hoi .nai a hook>pa aku i kana malihini raa kekahi papaaina helu ekahl 0. k-> (aua home, a ua noa u oe na mea a pau oko maua aupum nei me ka home, e haua oe e like me kou makem&ke a pau. A e ako uo hoi oe i ka pua 0 ke kihapai e ako a e kui, a lawe »e i kou ai, ai lei mau loa ia uou i na wa a pau au e make> make, aeai a e ako, ina e molowa ae no malie iho no a hauoii ae, lfiwe ae no a hoouuu iho, he ioaa 110 na ka oiwi, oia la, mai hooniakaukuu oe, 0 ka wa pono īho no kena, 1 ike pono iho no i ka huai 0 ka ulu o Liele i ka makam; i ka j>au ana 0 ka Hli oleio. no ia mea, aole he plena ana aku 1 koe. ' Hoi aku la keia a kona wahi e lolii aij a kahea mai la, ea e kuu aloha, e hoi m&i hoi paha kaun, eia ke kahua la ua makau kau, 1 hakalia wale no ia|oo e keikī oka aina lewa 0 Keahialo. A pau ka iala oiele», ua neeoee aku la ua keiki nei a pilī ma ka noao 0 kona ho* kaunu o ka po lea o Halalii. A pau ka apa ana » na i kauahele a ua mau ipo nei. u* p»ne aku !a 9 Makaūi |ow<u Iho la no m m*i kai aīna i ka makani la, u» ike ae la n<> Pau ka hoolaun» i k» mnlihim, noho «ho la\ne:ka noonoo nna no ka pond 0 keia mon, a; me k« ole, a e hoi no paha wau no ko'u |wa!n 110 kekahi imna^.i,& na ka wahme ijio lioi p»ha ia e imi a| ia u t e iike no hoj ime ko'u imi ana mai lf a loa* oe i kou ain« noi, a ua ike iho -lnlno hoi .\u i k* nniu oke aupuni 0 \V»k«9rftka. | lki pau an» 0 na kuka olelo ana, ea pane aku U 0 Makalii i k*n« wahiue 1 Uii, e h«i p«ha »u 1 kw'u aina, a me kv*u pee kanwka, « « noho hoi oe me ka maiuhla 1««, a «oie : hoi oe e ike hoju *ku i ke kaaaka e, ia'u wale no oe no pāu loa, a na ka make e mawehe Lio iko kaua p>h «lohaaoa. ; i | Aolt i