Ka Nupepa Elele, Volume XI, Number 25, 4 January 1890 — KA MOOLELO O NA Alii o Sekotia, I ke aa o ka Moi Edewada o Beritania i ka M. H. 1296. [ARTICLE]

KA MOOLELO O NA Alii o Sekotia, I ke aa o ka Moi Edewada o Beritania i ka M. H. 1296.

t . .-v . Ike ahiahi 0. kekahi la ae. ,a huli hoi mai la o Ka me na kan.ika o ka "22(•« L'eiiōKū, ā"ū"ku Xa tā Makuwela 0 Kaiaveroka i tr<ali pu mui ia lukon. penei kahi moolelo" e j>i an,» 1 ke kmnu o ■ keia r.aita bm \' a;iu m;, ko Wnirtka aoao e paio i ka p;i<vmaikiii no kē aloha i ka at-n.a hau» -V Ma ka i'O i al»ai ai ka. p' 'Uhi ia WV ViihM;ee a pakelo :ii konu ola ina iipna raai na lirrui puknni » ai 0 ke v WahiKa, a pae <>l<ilo ai -'»ia ma. ni kapa o k;t .muiiwHi Ku! :di,. ua 'a IU;I1 la.'oia iH'i- Na)ta "nkakia iwehi) m;rii.i kaiaiilu o~.i "^niāha-*-a»ua iiu> ana hei i ku « « '0 iian,Hint bae S«k itis« uimiinwi a k'ii'V k.'ikela o I)nn,; bnton:i, a niaiīinii h<»i o koim lioomae:'"po'a.t»i, ika m< ! a iioiiii !cu lima wiw; rle 1 lu>kiiu iio i na mau kiihukHh»bae h niiihiiiiī o. ia wahi. tn wa i hihipa miM at kt> ,ihi 0 ke aloiu ii me ka makee ninii ih 1.0 0 kon:i puuwai; a paihi p'i mai ia ii f )i ka niBUr.o i]<>ko o Uoiiii houpi' be mea poii«» iaia ke kau ia mn ke v<i.i ihwai like o kii papahi j»-) :u;a i ka iionoha--00 e l'»:ia ana ia Wuh<ka, ka ewi 'b'<n nona n i miikf»h:kī i like ku nui mc k'ai;>, ā i meā e loaa inui ai >i 'a kei;» h-oohiiiio. hook'.ihi waie 'no H.ia hann e hnna ai oia- kona haawi iiiu. e 1 kaiia pahikaua ma ka'.."iin e k^ua ia Wiihika, A holo kona nia'nno ma ke a mea, ia wii oi;i i kaahele ai iiia ki kalii aiiia ■r [1; 1 i Kokoke āna i;i mabato:ta, e kakihea ana ine ka w'i\v< olē ranwaena o i'iii kanaka Beknt:a e (iho pu wnie un;i no me ki hnp'», roa: lo o.ka «laiuu o k;t lioim Kueiani, e :;ī. ae lakou a v p,iio Ika paio mnik: no la lakou aiua iianau.

E p;iipiii aiiii no lrui oia'i n; kii.naka i pi!iimfi ko l;ikim niH'i naa no k< lakon noho ana mahiio o k>. a ke anpnni Ei eluni, c laliin i na mea ka.ua a e kue ;:ku i !<; naana lima liui nana lakon e iiookaum;ilia una. Ca ae mai kahi poe a c ka uui ua hoole muī. Q kekuhi i'oe ua kn mai 1h a hoolialike mai la laui, ua. like ine kt k:itiaka "īawaia e 'hoao ana e lawaia i ka \va ua hele ka moaua a' po'iiua i ka ino, me ka hai pn mai ho> iain, ina ( makemake oia e man ka o- ku ima < kona i>oo malnna o kona iiukn ».i, aliiila, e aho o auamo īa i ka t uamo ■<< ko Enelaiii me ke kunukonn < !e, O kekahi poe hoi, manao iho ia lakou he haua nui koikoi loa l:a pak ana uo ke aloha i ka aiua ha i-.u, ke uuo e kiola ae i ka maua ' oomali; 0 Eneiaui e - pahola ana mai ;na oke aupuni, a he hana hoi ia e !ni:i ole ai 1 na kauaka uuku o ka wai ai; ua mahalo nae Likou uo na hi.iia s S i Wiliiima Walaka, a ina e uh.:. mau ia aua kaiia hana me ua ulia penu.ikai <1 ka holopouo a oie ka laiiakil . aiaila, e liaawi ana no iakou i na Koeua anu iaia e like tne kahi hiki i loah lakou rriM ka niauawa j oh!) hoi, a lakou i ike ai oia ka wa e molia aku ai ia mau kokua ana. J O ka pot. hoi kwia i nuj ka wiiiw;.! a kuonoono maoli 110 hoi, ua 'iopohopo likou o poino lakou a me Xo lakou mau v,aiwai minmili o ko iak:n: kokua ana i ka hana i akaka ole kona hope.na. _ O kekahi poe rn)i; he hohe wale mat)li t.o ko lakou, a makau oo Jiui, nolaila, aole lakou ae e paio uo ua po n o lakou, e hauoh loa ai ,;e ioaa hou ia lakou, mamuh o na hooikaika ana a kekahi poe e ae. A o kekahi poe hoi, mamuii o ka lehulehu o ko lakoumau oh.ua, nu laila aole lakou iae e luulim; pu ma keu» liana, oial ina paha anu: 01 e ko ole ana ua hana la, alaiia, ao'e o ko lakou tnau oln wale no ke kot 10 poo aiii» iloko ok t pilikia, uku e wili pu la utui ua o!h mukuuuui ku {;■ ,>u oia\i koiki ii.'ko o ua kuokoko a \> h» ©nomi a lakou i paio aku ;n. O k«?ia ktunu pafe hope, o?a Ue ku* nm pale maikai ioa i puai mai uiaiuu rua mai o kekahi poo, o'uu un ua hoo \ Kio lakou iko lakou pono > a ku Uw\;\ inaoh i; ;ua oka .oi a 5... ; ,u, >u;: Li-; ki' aiol.a !a.a, a he h. po s 1 „k li: i ! oh;.ua. Aka, oka la«c . i;i ; a' l\a o k;s , 'i.i iiit, a kiu;ō n > s i<ha\o ka , jua. l»e hoike waio uua tio

iu \ ka uawaiiwali okn mauao no k-,\ | a11!u h.'Miau, a oiai o ko ainha no ka; ohami, be aloiiu ao ho; mailani ia' 0 kela a, nie keia puuwai aiohu kanakft| oiaio, uolaila aole no i hewu kelu Ku ūiu pnle. aua ■ kala aku no hoi ku: Naita i»uuwai Ih-po ole, oia o Sir Eu kukia i kei.: poe. ~~~ Aka, o na kuniu pnle e ae ann i lo iiu ai tnai ka poo mai uua i pnipai aku. ai, ui'/ike oia i ka haah;>a iilu ioa oia mau manao, a hc mau maiia<.> hoi ia i ku ole i ka mahaloia, a o ka hoowa buwahawa.lo.llo ka inoa kupouo .ke pauai ia aku 110 i.i mau manao, a iia hiki o!o hoi i ua Nāita Muxweli 'la ke | umi īho i ka pai'-o ana aku imua o la| kou, ina ka oleh» ana: "Lia ike oukiu e koino mai uiki o tSiL' Wiliama Wwla'ua me kona 1 iHiU. 1 ua pe'a a polu» poiio i ka 'iiakuin, alaiia, 0 ko ouko'j wa īa e hoouna aku ai 1 ko oukou mai) anwaa e kolo mm i iin moku 'ia iioko o ke awa! aku. ioa ike oukoi. 1 he whi apaua papa h'.»oka hi ka mea o i,.ki ko noov»akeleia o Wiliama mni k« p'holo aoa iho 1 10/5o o ke kai, i keia \va,. aoie loa ka e hrki ui oukou ke kioia aku ia w.:hi apaua papa i mea uoi .1 e pakele ai! Ea; ua ma-opopa ui'u k'o (Hikou ano, .« nolaila mai-keia wu aku, aole loa au e hoopapa hou aku i ko oukou mau ma uao aloha ama ole waie." Ala ka ooopokole ana 1 ka .mooU'lo e piliana i na hana aloha aina u keia N H VtH, e hoi e aku ka mea kak:>nj iiioolelo penei: Maniuh o keia nni:ij

|>aip;ii liiin auu puuvv<u wiw" oie «]y, ua, ioaa he hookahi hanen 0; uh kuuaka i hele a pilihna ku noho-ia maauli ona nuna rnae\vaen r a a Kiana E'ielaui., h he- uiau, ,wn'hi.. k"aOu»-| iioi o ita kaiiiika o ka pa|.a"kiekie ae i maliu ruai i kana uuiu oielo. a un iioho hoi iakou nie ka uiak ; uika;r i uu wu n ji u, me ke kali t,uu i ka hiki ni;r. u kn ioanawa e ali kui i;t aku ai lak'ou e; ua la e iiuī ;i;e S;r Wiiiama W,» ; lakW. L hookau iniuHo h<o ,'ua Naita | 'ia 1 k«na aila p:ihee o ke aioiia ai .n; uiawaena o na, kiiiaaka o Lenoka. A o na olelo a ua koa puuwai wiwo o)e lu e iu auu (uawaeua oja poe ua sī!a waie ia no iakou a p:iu me ka oiuio, a ua hiki akn ka heiuna o na kanaka i ku ae rae ka raaftaukaa ina'alo o ku !i;k! o ko iakou haku oia hoi ka Eia Leoo

ka, iku elima baLeri. Ua houkuka ;iiha aku J» boi o Ma2iweii ī.pa mea e pili «na i}i)a iho imua'o'ko Wulaka lti taneld, oia hoi o Ka. Muhope īho boi o ka [iau i ua o kahu mao hoaknka ana nona iho, ua'huli ue la iu a h eu hku 1h i koua mnu wahi kanaka, a o ko la

koa wai'a i kai aku ai me na hae e welo un'a mana alaeui o ko kuiaiia kauhule o D!imabatoua, aia hoi i ka ike anu mai o na kunuka o na WiiLi nei i keia pualikoa nui, a lakou i moe iihune mua o!e ai o like ana me m. Jca nui o na kauaka e ku ae aua cn«i na niea kami no ka pouo o ka aiua, a i apouoia hoi iu hana e ku Kia Leiiokii (ke kanaka noua ka inoa i luaka-ala ia e ua kanaka oia wahi) ua ala mui la he lehulehu o iw i kakannlua mamua, a hui mai :Ia uje lakou; a 'uu uneane he ewalu haueri ku nui o ua kanaka 1 ko.no aku iloko o ka pukana o l)aniabatoua, O keia puuiu koa mahualiua ua huo kipaia mai ia Iwkou uie ko alohn e Wnlaka; a ua apo miū ta ho; o a ia Maxwell ine ku pumehhna, a ua ij niea i houiuhia iho i ua Nī>it i opio puu\va< wiwo ole !a i ka inaimo pihpau no Walaka e hke uie ka uui o kona uhoLia ma ka hr.ua e oia ai ka aina hauau. lla malamaia he alia kukakuka uo ka noonoo ana no ke auo o kona nia helehele aua 1 na koa'hou. a ua hoo holoia, he mea p >no i na kauaka o ka HaUu Lenoka ke noho pu me ia iloko o ka pakaua; a o na kanaka hoi i lawe ia mai m e .\h.xwoit, a e alakai ia aua uo hoi e ia, he pouo e akali aku u< Walaka niu ka t;ee pu aua mo kana nmu luumka kaua a hui p< ; ; ;ia !,oi me k<Mu\ kanaka pen. A pau koiu muu ! o : , l}h , } ka hanaia, ua ),001110 iu aku Ui kc> koe«a iīku o ka Ui ma kekalu muu fnea auo iiui, oīu hoi ku hoomaikeiko utu» i ka hoonohono'io a hoaia kaua n Walakn i noonoo ai. A W vi;d «11 ti, ,Ul " ' ' 1 tipu fc ;; ; '• '( 1 i!Ki - ' 'U ■ • O' k..- . UIUI a Oi;. i n,t inoa a pau o piih ;,aa i k<? auo o, kelii u me keia hoouee kaua uua, uai

hoike nvaj la.oia i ke ukeu 0 kona noo'! noo, i ka inakv>iu kulioho;iu 0 kona : noeau; ka molale maikai o koua hooi niaopopo aiiii; ka molaelae 0 kana mau ulukai ana; ka eleu lua o]e oko na ike ma ka hoomaopopo ana i na kulana kupon'o a p»u e lele k;um aku ai m; : iuua o nii enemi; tne ka hoakaka aua niiii hoi ika wai*\ T ai oia mau ku lana rna ka hoonee ana f.ku 1 ka puio maluna 0 k.a ikuika 0 ko lakou miui enemi; a pelu pu hoi me ka wtūwiii 0 ku iiio pio ana mai ia !akou o i,sk*nlii hale kakela e paa ia nna e n*. enemi, he mea īa e haawi pio wale iiuti ai na hale kanela e ae e koknke ma.i ana, \a wahi, a pela hoi ine ko li-.kou noii" aua niuluoii o na pun, me 11.1 kou _Se kotia puuwai wiwo uh'. he niiiu oioina' p-ilekiiua-ei aku lakou o.ka~tn-.iii'.a:">n"ar mua o hookahi tausani tHwera, na aku la ka Naita malnna n»e kona puuwan piha i ku niun-ah), a Lenoka hoi hoi me■ke k: hah,i 110 ke kuiiu iauiuoleo koiu, akianai hooiiee ki.ua. •