Ka Nupepa Elele, Volume XI, Number 46, 28 June 1890 — KA MOOLELO O Mon Setura Opio. [ARTICLE]

KA MOOLELO O Mon Setura Opio.

Ke Kilokilo Hana Pohihihi i haule ai o na Makuula, a uie Umelāāina ka mea i kapaia, k* Kilokilo lua ole o Aigupita. ANO e hele, a owau o kau.a, e hoi liope aua no uū, a i halawai e nae oe me ka luahine Dakario, ulaila, e aho oe e haa'wi e aku i kou iknika a p»u uiu.luua oua i kuuiu nona o make e ai a palekana hoi oe, n i hpalilo m»i hoi oia ia oe i keiki o« uaua, aUila, oia ka pouo, a he pomaikai nui hoi ia ina kou aoao.

Mahope iho o k«ia k'n.kai olelo ana a laua, ua liuli «e lu ua kauuk.i loihi nla a hoi aku la, a huli ae la hoi t> Mou Seturn a heleaku Ia iiiiua. Iu Mou Setura e helo'nla, aolo i lo iaiaiahe muunolaua kupouo no ka hooinahele rna aku i koha iioouoo u<> ke nlaheL' e ioa'i akn ai O kaaa wal.iue i iiiai.au nui tti, oiai, ua ano pohihihi nn niea * pau i koua-uianao. K Url« uua une aa Mou St-t"ia aln i 1 ■■■ la- a me ka po, i k.i u.> hoi'a me Va n aknni, v lohe m»a ftt „v no h«ii oia'i ua !eo kauikau' a ua kauaka me k.i pane :i«n penei: Au w. i k.i make o ka mea o nha'i eua ma ka n elitii o Uuiera6ina kw uaui. L-ihe uo u Mon Setura i keia mau huuolelo, oole u .i- oia i hoopau i koua manao iiai, h wahi ana iaia iho i-enei: He oinio, >u>ie au e kuewi h..pp »na no kein ni»u l>-> knuikau, uo ka meu, ite un u mea ole Wule uo keia i kuu mauno ana, e helo iu imuu » uiak- ii ola iuiua, O na olelo hookikina a palan-ak-lo e like nie keia, he uiau oUlo loouwale wale ]i>. ia. 1 ka pau auu o keia aau noouoa i ua keiki »1* ike kamailio ia. ua houmau aku la no oia i ka lieie aua, a i ka ekolu o nn mahina o kona hele ana, a i kek&hi kakahiak» nu)j>oni|>om iaia i oili ,ie ai mailoko ae o keknhi pnhj laan, lohe maliuihni ae lfl oia i ke aoa o kekahi ilio. Ia wa, wehe koke ao la oia 5 kana nuhi panaaa,! a 'me kaua pu]>.< i>obaku,ft liaua iho i US aina a jne ka me» e noho aua iunwaena o keia nlulaau. | ]iD ia nei naua aun iho, aia hoi, ike iho la kiuia, o kā Jlowe keia oke kft/>aka kilokik Earo»vio t he'.uW.n ih» la ke.i* i kona movle!o a pane ilio la oia; U kipa ae au nia kou houie, Bj«Ha, ftia iloko ou kekahi o na olelo nana e iioolnna niai i kuu ma)iuo i e loaa ai ia'u o ka mea a kuu iōaaa e iiiii uei. Hoomukn #ku I» keia e be!e a ike apn kei» i kekahi hule i hana i» umiloko mai o tia pauku laau uunui, hoomauao ae !a keia o ka haie ia o

ua kauftka nei. Hele akn la keia a hikj i kahi o na kauaka nei, aiu vo oia maluna o kona noho laau nui a e heluhelu ana oia i kekahi o na moolelo iahiko i kahakaha ia maluna o kekahi papa pohaku ka hiko. Kikeke aku Ia keia ma ka puku, a pane mai la oa Farumio nla. Komo m»i ke kanaka miiwaho Hooui ika aku la keia e kcrn<.'. uwa i huli mai ai na kaliaka Ma a knnou mai la iaiu nei me lta ( pane ana mai: E ku mai molaila, i knkuli aku ai au imua ou e ke alii o na alii o Feresia a nie Denouiaka. Kahalia iho la ko Mon Setura manao a pane aku la oia penei; 'Heaha la ke auo o keia mau mea a'u e ike nei, he ike anei kou i oi aku i ko ke kilokilo? Ae, e Mon Seturtv, ua iko mua au nou i kou wa i oili mai ai mai ka opu mai o kou maknahiue lokoino. Kolaila e ke keiki opio, ke noi aku nei au i kou lokomaikai, e hoi no kou home e ai ika iuea i loaa i kou mau makua, mai nianao hou oe no ka hele ana imua no ka mea, he make aku ia. O ka wahine au e u anao aei e hele, aole e loaa &ua oe, uo ia mea. he lumaka maau ke kau.u.k& uima. i I**-« ti.k\j 1» i kv> j»ea i makemaie ai.

Aole o'u m&ka'u uona, uo luea, be ikoika olt OĪA, La &h& vrs.lt ieAij a.olie oiia &U9 &»- ii'a īki, no ka me&, o kona liiaa moku i&'n i ka hakaka aaa a maua, a ina paha Loi he ikaika oia, ina )» hoi ua in;ik- au iaia. Alia! mai manao kuhihewa oe pek e ke keiki opio, no ka mea, o kau mau mea apau e kamailio! uiai nei, he m&u kamailio ano ole wa'e 110 ia, oiai hoi he hana akamai vride no kela na kela kanuka nui, a i kou vn auanei e hj#o aku ai e kii hou akn ai iaiu o kou wa koko no ia e ui&ke mai ui, »ole e hala neia niau olelou'u iu oe. Heaha k» hewa, aole no o'u manao uui uo ia nian mta a pau, be mau uien ole wiile uo ia i ko u niauao Aka, e ke kanaka kilokilo, e pi&a no oe i kou manao, aia a huli hoi mai au niui ka'u huwk.ii niH.i, iu wa auunei oe e ike ai i ka oiaio o ku'u mea e hoike uku nei ia oe. Mahope iho o keia nmu kukai ok-lo ana, ua pane uiai la na kanaka kilokilo ialu, aole auei oe e oluolu e ai ? Aole, uo ka mea, ua hele mai uo an me kn lako a pau no ia man mea, aohe a'u iuca e ue e noi aku ai ia oe. Ua aa loa uo kou manno la e hele e j>nio me kelu kanakn nunui o ka mauna? Ae, heaha auanei ko'u mea e ho|H>boi>o ai, no ka me», he mau hana wale no e m»ke ii, I wa, ua ae L> keia » l»«le »ku la, iaia nei nae i mau»o aku ai, uiai ua kiiokilo ala, alīa e hek, he wahi makana iki no hoi ka'u ia oe e ke alii, ina uo hoi 0« e ae mai ana la e h*e aku .

k«ia « &ln m« oe }>u. Ae uku U no Wi Mon SetuM «la a ialwu aku 1» oi* n ike iho La oin he *raki uwejv\ uuku. I'aue ni*i la u» kilokilo *1«, c oe i k?ia uwepa aie o<e, » o kaua vni*ai, ; u * e hakaka Hit> ki uioa, n i ike i ' i0 « pilikĪH, «luil*, e lKK>tu;tkß no oc o inh i ko a».pa j kcl»C Iwh ;%io ou, nlail*. e iko kok« «o 1 kon Imwkil«. «o kA nu'«. i«a kahi 0 j>a si o koia u\«ojm lu ulii uui mHUiU. 1 ka ioh< ,;ih o r , XL.n *U 1 keia mau ; Lunoiolo, u» kukuā koki< iho ia oia iuiua o ua ! kii >ki!o hlk w. k 1 haawi »kn i a) \ iuKunaik.ai la nm. i

Pane liou aku lft u'a kilokilo ala, o Veia >vaii nwepa no hoi, ina ktm h« uuikomake e hikiwawe oe ma pii ana um kpknhi w.ilii Hekie ]cm, iut hiki no i:t oe ke hili iluua a u» koiia hu'a uo e \viiiivpaa :kau» wuhi e makeuiake ai, a e hik.i koke uo oe i kahi au i n.nk< nii>ki' »i uie ka piv nua uia kei» nwepa. " : ': A pau keift mau kuhikuhi nim ti ke kilokilo, pane hou nuii Ia bia, i liele hoi oe a i loaa ua pomaikai iiift kau huak-i, alaila, e hoomnn-io nmi lioi oe ia'u. , Ae aku la no o Slou Setuta, a iiooiuaka aku 1a j oia e hele uo kana huakai. i Helo ?:ku la keia i ka po a me ke no, ina iuo a . ine ke koekoe e pii aua i ua puu e iho aua hoi i I na awawa, a o ka uiea nni wale no iloko o leoua puuwai, uo kuuu ipo oloha wale uo, oia ka nani UmeniKiui». J kekuhi la ūae, oiai uo oia e nanea ana i ka hele, lohe ae la keia i ka uma o na kanlahno naa kahi mamao loa. Hu<i īno ae la keia a uana aku la i kah' aia ue i hoomaopopo nku ai i ka nakeke o ke kauluhao, aia hoi, ike aku 1.-i keia 1 ke ku iu»i o ka e'a o ka lepa.

Heomauao iho la keia iua mea aia nei i ike *ti no ka pilikua, a liaili wale ae la no keia nouame ko ianei pane ana iho inia penei. O ua pilikua nei ao paha keia. Noho iho la keia a nar.a aku la, a loihi wale» aole keia i ike iki aku i ka hookoke mai o nn vr.en nei, ai-. waie no i kahi hoōkah?. /*No ke ianei ulnhu» loa. ua hoomanao ne J« keia e pii aku keia nana ai' no ur uiea ul-i, a nolaila keia i pii aku ai. laia nei uae i hookokoke aku ni, aia lloi ike uku la keia i kekalii kauuka e hakakaana me kekahi keko. Oke keko, ua paa oia i. na knulahao, a o kt* kauaka hoi he pahikaua oihia kuua e pan ana, a e noke anii liinn r kH hiikiikrt, ak», ua oi j:akeli! ae no ka iknika o ke keko i ko ke liaūaka.

Hele t»ku l;i keia a kokoke i»iua o lau;i, a paue nkii la keia [leuei: E ua "kannkn nno 6, lieulia keia mau haiia a ulnn? . I k-a lohe ana o na niau knnaka nei i kei,; leo o Mon Seturu ua ano kuemi like ae la laua a ku kaāW&ie ae la kekahi mai kekahi ae. Pahe hon aki} la o Mon Setura, heiiha keia inau hana ft olua e hano aei? Pnj>c !a ke fet»ku. E i,e kanoka opio, k« innmo a na knnaka o ka honua. Owan nei ka mea i lioola! ia mai e make nmi ke anpiini pohaku m .i, mai ka mauhn mai lioi >- {.'ri»n r»o feo'fl kolohe a hookuli i nn o!eIo ?io i'knu haku.

Pilikia ia iLo I't au mu ko'u alnhele kipu njai U ati um k« lioine iiei *o ke kauuka kilokilo a no 1 «ku lii i wnhi men ai na'u a Loo!e 'ma'i la keia mf ka Uana ino pu a»a mai ia'u, maka'u iho kau u holo, >4uuiu e i a > a ' u a loaa iho nei au miwnei nei h\ a h&kaka iho n«j ti "hoea uiai la 110 hoi oe. Hali ae la hoi o Mon S«tura a niuau ae la i ke kanaka i na he oiaio ka ke keko mau olelo Pane mai la ua kanaka ala, aole he oiaio o keia ia»n olelo, no ka niea, he iiiau olelo keia na ie kanaka hulnhulu lapuwnle, aole keia he kanaka maoli. Pnneaknla o Mon Setnr&, aole olua e hana hou e like me keia, a ina o ka mea o olua e hoao hou ana e hana peneia nei, alaila, e lawe koke no au i kona ola, a e make no oh. Pane nkn hi ke keko, ina kou he makoeaake e liele pn aku au me oe, alaila e ae mai oe e hele aktf au, a e hoōlilo no oe ia'u i kauwa nau. He ae no a« ia mau aea a pau aohe a'u jka mea e nmkemake inai aku a- liple pu uie ft'u.

• I ka p-in nna no o keia mau olelo a luua, uu hoomako »kn la laua e hejs. O ke kanuka lioi e ku ana, pane mai lu oia ia M<sn Setura penei: Ke he'e ala oe aole loaii ana Uoe Le wahi pomaikai ma knu liuakai, no ka mea, o ke alahele au e hele ala, he lua knpapau ia uou i lioowakaukan mua ia. Pane aku la o Mon Setura. E kanaka lapuwale nui wale, e malama 'oe i kau mau huaolelo a pau an e kamailio aln, no ka mea, āole oe i ike i k«.ti w«s. e kananilio »1» i keift •vra, u» pnpale pahaoe. Ilala aku la o Xfon geiura ma, a ftku lft }ftus, (140« fl<? {4 d Moa Se<.u.ta. -i koiitv lioa keko peoei? E kuu I10& iieie o keia -wain, Ue makeaiiike anei oe e wehewelie aku au i kou mau kauiahuo a pau i ka hemo? Ae, he makem&ke loa au e hana mai. oe pela,, ake, he maka'u nae aa aole paha e hemo aua. palio, waiii a Mon Setura i paue aku īa wti, uoho iho la laua, a hooiu«kn aku la o Mou Setur* e wehewohe ina kauluhao a pau o ua! keko al» a i>au !oa ae la i ka heuio.

I kela wa i kukuh mai uPua keko ala iuma o MOll Sel»ra nie ka pano aua uiui penei: E kun koo]>akele. e noi uku aua au i kou oluolu, e hoike.mai ue ia'u i na mea a pau e pili ana nou, a me kahi au e hele nei, ina paha ua ike iki au iv wahi n kou iiui e kau uui nei. Ia wa ua hoiko aku 1* o Mon Setura ina mea a pau m.ti ka uiua a ka hope, a oia ka ua keko aia i paue mai ai peuei; He oiaio, o ka mea au e aloha nei, ua ike au iaia, a 0 kona mea nana i lawe, ua ike no au iaia. a o ko u liakm no hoi ia o ka uoho aua mai nei a nana ito hoi au i heokuke iuo luai nei ia au e ike mni la. r«otaikai «naoli au i kou ioaa ana ia'u wahi # Mon Setura i paue aku ai. Hoomau aku la no laua i ko inua hāele aua a hiki wule i ko laua nei hoea aua i kekahi juaiu»a kiekie loa. Maluna o ua mauna alo i huli iho ai ua keko ala ala a paue iho la ia Mou Setura penei; E ke kanaka opio, e naua ae kou taau maka mahnia o kela mau puu ekolu e ku mai U, a e ike no auanei 0« i ka v»U\ila mai o ke ahi a me koaa punohu ana o na nwahi i ka lawa, « ho»ke aku au ia 'H», o kahi ia 0 ko alolia i ta\re ia ai, a he «>«4 p&akiki loa uae ia'u ka hoike au* aku ia oe <-htkj,wia kaua iiuīia, a, le paha. No ka men, oko aiahole e hiki aku ai il&ila. ' lu ).l p >ītio aua piha me na popilikia. aka, ® o kn luv>miuawa»mi wale uo ka meanaua e hoiko ' u.-M l k.» oiea onuo a « jw'.i ana i;o ia mau j H v . >uidha iho 1* laua lualaila no kekahi iuau ■ li. »h I.nlu, a ku ae la laua a haeleaku la. I i pau, j