Ka Nupepa Elele, Volume XI, Number 46, 28 June 1890 — KA MOOLELO O Daiolena. [ARTICLE]

KA MOOLELO O Daiolena.

—Ia wa i knone ppno iio a.I ua moi la i hōpē ka paue ana: Auo, e'hoike. i kou ikaika i keia wa ma ka pale h o e iae ka pahikaua. Pane aku lft o Muiowino, ua makaukau au e paio me oe ano, & e hoike aku aua āu ia oe aohe anei au m.-iu olelo kauoha e pili ana uo kou hooilinu u.a koHv ao ? Aole o'u iakemake e lolie hou i kei.i uiau uielo au # e kamiiilio mai nei,. uo ka mea, he haua aila ia ua ka mea hohe wale. Aole i pau pouo ae keia nmu olelo a u« alii MĀkalone la, na nakeke koka >ic Ia uo ka pahikaua ake keikialh Ma-iowiun, nie ka paue aua akn: •

Eia au īmua ou he koa uo ke aupuui o lāiionA. Pane nnū la ua aln la, e īke no Loi ou mau uinka popoki, uu keia o Makuloue kn eiieu o na āupuui o Eupila iiei. Ia wa koke no ua hili mai la uā moi lu i kana pahikaua, a un alo la no ua Murowiua la a haln ae la ia hauna pahi a ke alii. I» wa nie he imo ana la na ki niaka, na leV nku la ka ]>ahikaua a ua moi la i kahi e niu o ka hili ia iiua :ik;i e Muiowiua. I ka īke ana o ua Hhliikaua la aohe k.i:i.v pahikaua m» kona liina, ua paue koke ae b oiu: . E be alii * ua alii u uie ka haku o mi huku, ke uoi aku nei au i kou oluolu e lioopnkēle inai oe ia'w aiio, no ka ;nea, ua ppim. au. Pane akn ln o Mui-owiuii, o ko'u h>aviao aole; paha au « Uaawi aku aua i kekalii oluolu uo kau noi. Mo ka mea, Uo īnnu Vm:\u kau e hoike nmi aua i kou lapnwaie loa, a mo lie'mea la no hoi o oe ftku p-.ilia ka lielu ekahi ka ino i k<; mi ino eae apau. lua j»o]a oe e ae mai >.ii« i ko'u makemake, ala- ! ila, aole e lilo ana ki\u kaikuahine ia oe, no ka mea, aohe ui e ae oia liookahi wale ilio la no lia nimi maluna o ka ili honna a ka Mea Mana Loa i hana mai ai, aolie u>.l-u e ae. He ae no au i keia ijjau uoi au a pau e kuu makamaka maikai, ina he u.'au hana muikai kun ma keia mua 'akw, akn, in:i he mau hana ino kau «ohe ao 6 ae fiktv i\ua i kiui.

Pnne mai moi !a, un ae aka li au i tau nian men n p«u e knwmilio jimi nei T:i'u, aole no hoi nn e liana hen at« umi 1 kekuhi man linni» o keūi atio iuh. uku. I kela i hoi ae ni uh M«i-owiaa "la' ik-ikn ju ke aloha pnineliann me ka mui, ■ a in sekōn;x'no' tia hoōpnu ne 1« tta moi U ī »a ko» uie ka ima aku peuei: K hoi onkou n pau lon uo ko oukou wnlii, uo ka men, nole k-.iun o keia \va, e nana pu nmi boi Di}koTi ano, *o )teia kannkn e ku nei iiuuu o koa i keiu w, «ole ia he igt)nka. Aka, u» like loa ia me ke akun, he keu aku koua akamai i ua īaea ji pnu maniua ne o ko'u net, 'I ka lohe ana o na koa i keia mau huaolelo, ua knli like ae Ia hkovi a hoi aku !a no ko Inkou

w&hiiuau. O Murowiua hoi, huli ae la oia a hoi aku la im ka hale o kA moi Maknhone. (Jiai lfina nei ma ka ua hoike .vku un moi ln i na mea n pau e pili nua nona uo kona kaulana i kft iknikn a me kn nianu i na wa i hala ae. A wahi ahn, aohe hookaki kupun nana i pai ,i kona lae a i kiioi pu hoi i kana pahikaun i kn lewa • like tne keia Muiwiua. Otsj. ka Mtirowina i pane sku ai, owau nei au e ike tnai la, owau no o Murow|ut> ka uiea nana i hoopili pn i ka ainn lele i ka lewa me k;i honua, hoohowahewa nou aku auanei oe ia'u uia

kein inna aku. I ka lolie aua o Makaloaa i keia inoa Muro\vina, ua liaule koke iho la kouu man kuli ilalo o ka honua a kukuli nku la imua o Murowina uie ka pane ana aku i keia nnm huaolelo penei: E oli mau loa oe eke ulii o 11 a alii a me kn hnkn o nā hhku. Cn / kul\ife«'w»\ oc he usc>\ e iiku, «a ssft O oe no Ic<3 iilii o tt& alii o. ai« ka. k».k\i o na. U.p.k\\ o niakou nef. Atshi iUoln no a haokahi kaa mikomaLe tia loaa oe īa'u, he mea aui 210 hoī ka'u e mauao twi e hana, ūh hoi aohe lemn o 'ia mea ~kupom. Heah» la ia mea au e lanaao nai nei, e hoike m«i oe ia'u auo, vrahi a Murowinīt 1 ninau aku Ai. Pake niai la ua Makrtlou<f ];), eia ua uiea la, 0 kuu kaikuahine uok> an i ike i koim :r.uu helehelena, »ua loihi no lmi im u-1 a'a i uianao ai e iks «lt« iaia. Aka n:>e, aohe o'u mwi n«t:ui i ulukoi nku ikik oi»i, o ke alahele e hiki akti ai ua piha i na ikpilikia » me na enenj) e ho»pnni am. i.i!a i na \va a pan loa. He oinio anei keun mau 01010 im e hoike mai ntti ia'u e ke hos ? Oka oia'o wale no ki.'a e hoike tiku iiei ia o<? aole o ka hoopuuipuui k» k-klii.

Meauei e ka niea h-.'luli lu, e lu>iko «ku ko»; i»ea kakau ift oe i ua uioa n pau e iū>i ;tua 1 k«iu jic» a koin kwinka e kauiail.o noi. O k«i> k*ik«ahinc suw e kaniailio «eī, oiu no kft WRhin«> una i knkv> mn ai i uti w» a |«a ua u«i konA li'rt »na ik * ih> * iue ke uoua iuh wa • pau. Aok l;in» i h«i kiiKi a no!e iw Loi i kaMBkxmailk\ a okv k>a «*kx\ Koi i ka iko i ki u» umu Iwj 010 !oa no. Aku uae, u;v iiohv> kc ; «s kuko iloko o;.a a v.« nui. h ua biki ol« muh ko uiiui e likt> m* kau i uii-a i hoike ae nei t;i Mv»rv>wiim.

0 ke kuwu v koi* kauwka i tusu;|vjh' *i i ksik*!nahiiu v , no ke\;vhi ka,uak* k;uWU> i «).»! • *i iaia oiKi lanw i hsk vk i ai. ' - 1 k» ** i i«tkc »i 0 kol« k;vnak.-i. t iioku; o koua [v>h kt kab,i |*a!»i>i<U a bw kr kii o ua k«ft..i j uiaiuuo U. S I ka *i asc a Mur>>« i. a i uinan nl» ai kauakA, owii la k» *n h« -> ko Kj«,kuslr.uo* I'am" >.;> »•, U -ia kxo»k-t t Vvit »i > uvk>lo p«j«e;, oka >.u,m o k.u» k .k ■ 1 > . »uv uiiaiw. ' Ahe, [><1; «uo U.« i v;o »•> «. o: o sko t kou k»ik v ;iu';o, >vahi a Mv. » 1 , *, kut;. lNlb<M Uoi. *a'.-.v a M,vk.»l>vu- u>. , l p«u« akn ai.

i- hoowanao iqo hoi kaua e ka mea heluhelu o keia kaikamahine i kapa ia o ka uaui Momiana, oia no ke kaikamahine ponoi a ka moi Ferieno o ua aupuui maokioki o Seliuai poai ia lioi e na paj>u hao he 72, a i kiai ia hoi e ka manu iieke Monhoe. ~ He inea~īTiiiio uo hoi, i na mahiua e kaulana ana ka ikaika o Murowiua, ua lohe mahuihui aku la keia kaikamahine mai kana poe kauwa aku e olelo ana no ka īkaika lua'ole o Murowina. ]S'o ia moa, noho iho la ua kaikamahiue la aialuna o pakaukau, a lalau aku la kona mau lima pnlupalu pahee i kaaa peni gula mo ka ho-u aua iho i kaua umkakila uialoko o ka wai eLele 0 kana ipu iuika, no ka hapala aua iho i kekahi īaau huaolelo lioouialule mauao i ka puuwai o Murowiua, a penei na mauao o.ua puukani l»lJo &eliuaji kakau ai: * .NB Anpnni Nihonilio lie 7*2 o Selinp,C, 1 ke koa kaulana o na aupuni. mamao, ka eueu Muwwina, Alj.ha oe:—E ae mai koū kii onolii maka onaana e kilohi iho i nei mau hiĒW)lelo lele kamoko e panee aku nei imua o kou liaiiohano. Eae pu mai hoi ia'u e noi aku i kou oluolu e like hoi ine kuu mea i lohe mahnihni wale īho • uei noii.. Oiai hoi kakou a pan malalo o ka poepoe. honua nei, e noi aku ana au ia oe e kii mai oe iu'u i 1 wahine au nau uw ke aiipuni o Selina nei. : Ē hooiuauao pu no lioi e ke koa wiwo ole uona ii« helehelena a keiā m;iu maka i ike ele ai, e : hele luai ko kiuo hele pn lio m« na makaukau a pan, a.lōaa mai hoi au ia be ma kuhi i hoike ia ae la. No ka oiaio o keia, ke kau ii«i au i ko'u inoa pouoi. Owau no Ka Nani o Momiana. Aupuni o Selina.

0 keia leta a ka naui Momiana ua liuuwi ia ukn ia ma ka liuia o kekalii *koa nona ka iaoa o Woriala ame ke kii pu no hoi o ua kaikamalime hei. ' ! - 1 ka wa liiae a' keia le'f: i hele ai iae keia kana. ka, ua kipa ae la oia ma iw uupuui o Mosklove a paio ai'laiia a make ua la, a pe}s hoi i ike ai ua Maknlone la i ka linia kakau o naui : o MAinina, kona kii a me ka inoa o Mufowina. E hoomaopopo e ka mea helnlielu i kel i,' a e j Kanmilio &b no keīa kae'ae*u hoi a me Mnr«wit(rt. Malalo o'na olelo hoopuhipuni a keia Makalohe, na'pv ,, ī v ale nku la ko o *]Vfnrowi|itt a eir kmia i pane nkn ni ponei:** - In» he mmiiio p«n io koa e hele kaua "e kīi iko kaikuahino, (llnila, nft makaukau no au 110 ka hele pn ima me oe, ina ma ka aiua a ma ka moona pnh». E noho iki kaua maanei uo kekahi mau la,, e hele aku ana no kaua ilaila aolo no kann e noho loihi iho ana no keia wahij

Hooholo \ho liv lftua e »6iio iki ma aa a\m h uo kekahi mau j 4 h»la ae la ke%aiū mau li\ o ko laua noho ana,' ika m*>i !a hoi na kanaka ia Muro%viiva mo īie jnoi \ ia. . .. . !. "■] Ona walii hoa ankai hoi keia o MurawiuK he men e ko l'akou hauoli palena ole no keia lanakila kamaiiao ana o ko lakou haku malana o kela poe koa a me ko lakou moi hoi i makau nui ia. Hoike aku la nae o Muwwina ia lakpu penei ; Ena alii oka moku £> o'u hoa aela hoi, ika la apopo e knu alen aua au ame ka moi makau wale o keia anpuni no ku holo ana aku no ke aupuni o Seliun. ' Nolaila, ke noi uku nei au ia oukou e hoomakaukau oukou i na men a pau o ka nioku no ko makou hiki ana aku. O keia niau olelo a pau a Murovs*ii;a iia hooko Wale ia no ia eua poe hga la, nolaila, i kekahi la ae ua makaukau ne Li ua niea a paū, a kau aku la no hoi na moi la me ka kakou koa. Oiai lakou nei a pau malnna o fea moku, ua kauoha hou ae 1s ua moi la i kekahi o koua uiau moku kaua elima e holo pu lakou no ke anpuni o Selina, a na hoolakoia lioi mnluna o ua mau moku la he 2,250 kon.

I ka makaukan ana o nī mea a pau, ua hoomaka aku la na moku nei po ka holo arm. Oiai lakoa e Iwlo uoī a li&la oa Ia he ia ljj« ko« ma t» monna, ua uinau a.y k q ie }iapenti 1 sra 'pana aun ««; % \it to»pen», v» īie ami ot\ pehea }& 2oī2if kxi \ simn. M« k.o\i oiaaao, iaa « mau &*** ko kako-a -aio lohi e like me keia, aiaila, e loihi loa ana kakou. Uoouiau aku la no lakou nei i ka liolo ;.i:u a liūia hou he uiau pule. Pane ae la ke kapena ia ilurovi iua, nie he mea la, o ka aina kela 0 Seliua, ,no ka uiea, ua ike au i ka pakpala aiua 1 r>a mea'e pili ar* uo ko kon kokoke loa i ka aina. Aka, ma keia mea hoi, ua ano e keia aiua i ka'u ike , me he mea la, aohe aiua o keia. Ke aha 1« hoi, walii a Mttwvvitui t pauo aku ai, Eia au ke ike uei he mau)u;\ uui a kiekie mai k*s kai a hiki i ka aiua. a no Uila au e h«o--hao nei, o ka uiea hea la ku'a e 01010 ae *i oia ke aupmu o Seliua. '

Paoo aku la 110 o Muwwiua, 0 Looiuau aku uo ot <> kv k*j>t>n;> i ka b<.x>liolq aaa i ka uiaku iuiua. ' Nolaila, ua hoouiau aku uo l&kou uti ika holo aua imua a hiki wale i! ko kkou uoi kokoki. loa ana, a i* wa i ike aku ai ua nu>u a aoU> ka k«ia h« uiauuu, he pnpu hao ka. 0 na um a j*u uwluua !o koia pvw uK>ku a {wu, aok> loa hookahi moa i, uiaopopo uo k«ia au» j)Uai, uou iuo e ka h|kw helululu, o keia aiha a kaua t> iko Ut o ko uo ia o Seliii« noua hoi na papu hao 1» 7t. 1 kv \ra i h >u'« ai o ka Ltjl«>uui;\ ( u« lele aku la na »»«sa a |>au iuka oka aiu|v«? makaikai ai, O kalvi «uoa apiki bkc, aoUe Wnhi k»j>otto * | Wt . aku ai, uo ka iwea, ua ht>U> a u.<> u» la« kahakai. N ' " j Unu »a<s iivkt>u y*i i ht3ok«|>Vk« aku «i i kaaiua! ai* hoi, ua Wo a? la k«kahi |a« ko uui »»*. km* v> Ukv>« uoi. uw kv ;kain k*jval«lu au* o kvvna iuau «h¥U, j Hoomanao *<? la aa tue.\ «j i>au, Ik> kiai |i*k« km wkv v »H> Wia an^nui, C> Mvm»«i«a f>»i, h«U ae ljs o;a * uiawaho o k* jv* hxo a iho U o*» i k*i»la polwku nui s p-vki aku U i kk rsj u, a k*v.i o ae U }»R|>W b4i> l«si v> ;« v\ | H« wau -• V V> ( ok-.:. !; > uv,-,hoj<> iho, ah ho na 1 u k >ko kn 5 uka. a v>ili n»i l«lK*k*nsh -* 1 a>i k>r.\k.|: e jv * aiu m* ua | no**, a h«U 1 iv*' U !ak.-u aku ; u-v iiaual 0 M.u«\« m> | 1: ai 5&: 1 | o*ai v> oak ns s..> k. o ><* 4c ts,-; i U) «|va U>,v> o B3*kor, * Owan uo f k« .*kix Ut \Aofc i £M4