Ka Nupepa Elele, Volume XI, Number 47, 5 July 1890 — KA MOOLELO O Mon Setura Opio. [ARTICLE]

KA MOOLELO O Mon Setura Opio.

Ke Kilokilo Hana Pohihihi i haule ai o na Makanla, a me Ūmelasiua ka raea i kapaia, ke Kilokiio* lua 010 o Aigupita.

Oiai laua nei e haele ana, a i ko lana nei hiki ana aku i ka palena o na maua ekoīu, liuli ae la ke keko a kuhikuhi aku la ia Mon Setura i na mea a pau i ka pane ana aku penei: E ka huku o na liaku, ano ua hiki ma'i nei kan% i kahi a'u i kuhikuhi mai nei ia oe. * 0 kela mea nni ulaula kohu mauna e "ku mai la, oia no ka Hale Kakcrlit o ke Kupua lliō Hae a'u i hoike uiua akn «i ia oe. O kela mea liilii hoi a kaua e ike ala i ka nah<i)o ine h.e kno ala, oia «o '.m kiui i oleln ia Na liio H;;e o kii hooili kaua. O luwiīii e a,n>i>i la, oia no kalii o sit hunkii j»io e hemlei ia i.i a [»-i t) i 3;a papiin i ke ahi. 0 ki'lu īuau lue i a pau a'u e hoike al. n la ia oe, he niMii inen wale no ia no kaua t- ;-oino af, a heaha aun la ko kaua wuhi pakele iua lima o kela poe kini ke ike mai ia kaua. Miun'.o au, ina paha e ike lihi umi ana ua poe ala ja knua, heaha la ko kaua wahi āno imua o lakou a pan. Aole kaua e niakau no ia mai, o ku kaua hana wale uo o ka hoomanawanui iloko o na poino, wahi a Mon Seinra.' l'e'a io no ka hoi paha, iuii hoi'.he umn koo ko kaua, e naua" oe kela poe, ua mukaukau mau lakou inii wa a p:iu, w kela kui>ua he ike kona i oi - aku m.iuiua ona poe a pau. Kli no heK o kahi a iaua o manno n)ro nei f ionin, lie me/i paakiki loa keis i kuu nmnao nna, oiai, o ka nui o na kiai he mau tausani e k\i kiai ana i kela wa keia wa. Ua lakou uo lakou nie »a mea kaua o nft ano a pau, eohe o lakou mea hemuhema, e kiai ana lakou i ka po a me ke ao, aole lakou e hiamoe, aole le«Jea, aoie un hana e ae, o ke kiai wale na ina wa a pau me ka-makaala loa ina wa a pan, aolo hooinaha, he wa makaala a kiai wale no ina wa a pau. Eia no hoi, o kela pilikna a kaua e kamailio nei, he oi pakela aku no kona mana a me kona ikaika i ko na mea e ae a pan au i ike maka ai, a o kalii hea lu o kana man hana ka'u e olelo ae ai ua hemahema a ikaika ole oia. Pane aku la o Mon Setura, alaila, o kou tua, nao e like me kau mea e kamailio mai nei ia'u e hoi no kaaa i hope, a e hoopana kana i ko kaua hele ana imua ea? Pane mai la kona hoa holoholona iaia, he oiaio kau mau mea a patf e kamailio mai nei imua o'u, no ka mea, na ike iaka maoli au, a mai ia wahi mai uo hoi au i hele mai ai, heJkupa a he kamaaino oiaio maoli au nolaiia. Xo ko'n minamina nui no hoi no kou kanaka ui a me kon kino opiopio pn no hoi kekalii, no keia mau knmu ae la aole o'u makemake e lunwi | aku i kou ola opiopio no keia hana hoi>e ole. j O! mai noonoo kou lunaikehala no kela man mea a pau, ua lawa au ia mau mea a paw, i hele mai nei ka hoi au no ke aha. manao anei oe i hele mai a.u no ka makan wale, aole loa, p?la. 1 ko'a auponi haalele au i ka mak«u, ha&lele pu ina a pau e pili ana i ka hopohopo, a ku mai nei au a hele kohana mai nei no ka iuii ana i ka mea a kuu nhan i aloha ai. I keia eekona, akahi no a loaa la'u he manao koa mamuli o kou hoomalamalama aua mai nei ia'u ina mea a pau e pili aua no kou makau ole. Heaha la hoi, mahope au ou a hiki i ko'u hau* lehia ana malalo o keia mau hana, wahi a ua wahi keko nei. He hook&hi wale no a'u mea e hopohopo nei, oiai o kela poe kiai e ku mai la, he poe kiai ma kaala loa kela, a he nui lakou a lehulehu, aohe pili o ko lakou mau maka ua like wale no ia !akou o ka po a me ke ao, a oia wale no paha kahi mea apiki, aka, e kali no paha kaua a loaa ka manawa kuiwno. Noho iho la laua nei a kakali aku la o ka loaa 0 ka manawa kupono no laua e haele ai. I ke auamoe ua kani ka moa kuakahi, hoala aku la ke keko i kona hoa Mon Setura, me ka paue lua aku penei: E ke alii e, aole anei oe e ala ae, na kupono i ko keu<t wa e hele ai, nolaila, kaua. Ala ae 1« o Mon Setnra a hoomakaukau iho la 1 kona wahi nkana a i ka makaukeu aua, ua haele aku la laua. Oiai laua e hnele ana, a ia laua i kokoke aku ai j kahi ana kiai e kiai inai ana, pane ae la kahi keko j)euei: E kuu hoaloha, iua kaua e niuau ia mai heaha ka kaua o keia aina, alaila, hoike aku oe peuei: He huaolelo ua ke kupua Pakma, oia hoi kona hoahauan kaikuahine, malia o pakele kaua ma ia'' kuinu. i

Paue aku hi o Mon Setura, kahaha, mai mauao j pah» oe he kanak* opio niakau wale au, aole au he knuaka uo ia ano, o ko'u ano mau o ke kupAa j ma ka paīo aua ina wn u pau, aoīe an e hoopuuipuni aole hoi au e kamnilio wale no im\ mea ano | ole, aka, e hoopuka ine ka oiaio n me na pololei oi» wale no ka mea maikai. * E hele no kaua, a i uin*u ia niai no kaua uo ko kaua wahi e heie ai, hoike aku ao knu» i ko kaua i kn kana Liuakai, a iun no k,\ poim\ ua hiki no, aohe o'u makemake e hele aku kaua ma k: auo e makau vrale a hopohopo iioi. Muhopeiho o ko laua kukai olelo ana uo kenlau iuiuute loihi, ua kulike ae 1* l*ua a haele aku La. He īuau niil'» loiln loa no ia a laua i haele aku ai a hiki i ko laua kiikoke"im,i i ka hale o na kiai' wua ioa e noho niai ana, 1 keia wa, o ke keko na piha lo* ia oia i ka niakau a he hojKihoi>o uni loa kon* iloko on* no' k ui» make niai la kna e liele ana. I.i Inna m-i nae i ike i« mai *i e na kiai, ua lohe aku la laua uei i ka hauwawa ir,*i uie n» Um m!.' h.vwelivreli. a i kv !.u;a nei kokok<- aua *ku. • u.-i !•: e tr,s\ !* kekahi ioo t ka hea «na aiai peni",. 1 au iiii.iiUiin' . ' . u.ua m s « ī k» oiua n.a ■ n.-u o k;> hiki mi.i mai laui'i uiainua o ke keehi t ] hou aua mai o ko olua uiau kapuai, i j

Owai la.oe e mea e ninan mai nei ia man», wahi aMon Setura i ninau atn ai. Owau o ke alii nui a aīihikana hoi o na koa i i kapaia na Ilio Hae o ke kahua knne. : Owau ueia o iloii S<stura, ke koa .ke kwpueu, j k« kaenaa o Perēßi«, i kii mai nei an i ka'u mea i! aloha' ai, ka mea nona ka inoa o Umemina kā nani ka mea boi a kc alii Inpuwale o Bukau :, lawo maln mni ai. | • oka olelo kauoho ako m'akou alii nui oia hoi a llio Hae, ao kainoaōMou Setura, i namakon e lolio līo keln inoa he mako wale no ka makou mea e linawi akn ai nialnaa onn me na haawina "wiliweli a pai». .'£poo6 oukou.o hooko i ka .oukou mea i kauoha ia ai no ka nioa, ina aole oukon e hooko ana/alaila, e poino no auauei oukou a pau mai kuii fcaa,limft elua aku nei. No makon iho, wahi a na kini i pane mai aī imua o Mon Setura. He aloha niukou ia 00, oiai, he hookahi wale iho no oe i alo mai nei i keia ino nui a me na poino paha a pau ma kou alahele. | O! mai kamailio mai ia'u no kela uien, uo ka meu, ua ike no au i ka'u u au me* a pau e haiia ai, ina he manao ko oukou no ka paio hilahila ole mai me a u hookahi nei, alaiL>, ua makaukau mau au e ku a pnio aku me oukou iua wa a pau loa uu; ke kanalun ole, a ina hoi no ka hoeknu laelue ana mai ia'n e hele lapasjfyt * i©e Ko.qu.koa nlii poohakuhaka au e paio ai, alaila, an<> ka manawa e hooknu mai āi onkou ia'u inē ka hakaliu oh I ka lohe ana o ua poe kiai nei, ua hauwalaau Lke ae la lakou moi o a <J me'ke kuka like ana o na alli. Iloko o na sekona i>okole loa, ua hoopuka mai Iji ke nliikoa nui pehei: t : * E ka opio makau ole, ke hi«>kuu aku nei makou ift oe e hele oe mawaeaa o na kiai ,a pau me ka lanakilo, a e poa pn aku oe tne keiā hae ulanlii, he hoike hoi 6 olelo aku ana ina kiai u p*ū ua ae iu aku oe e hele lnnakila iraus o ke alii nui o makon. Oka uiakou wnle ao e kauoha &kn nei ī koa a meKou nhonui, i Le)e hoi oe n.ia kau huakai, « i lan»kila hoi oe nialuno o kela poe kupua a pan a me ko makou alii, mai hanaino mai hoi oe ia niakou, e li!o no hoi makou a pau i mau kaawu hoolohe nnu a mAu lo» aku. Ae akn la o Mim Setura me kona lawe ana mai I i ka hae ulaula a haawi ae la i kona wahi hoa keko me ka p;ujo ana aku ponei: Mai uiakau 00, a mai kanalua hoi, no ka iuea, , owau no 'me oe a hiki i ko kaua mamauiake like I aua. i Haele aku la laua uei me ka laelae a hpea ana ! Jaua nei malalo o ka hale kakela o uu pilikua ilio Uae wei, uaua aela o Mo» Setura, he keu aku a ka hale, i ui a ka launa ole, ua !i)fe no me ka j mauna kiekie los kona nui he ha*i maoli no ka ai I ke nana ae i kona k&upoku, ua like me eha kapuai ka manoanoa oua hale ala, o kn puka aniani hoi, ua paumi ia iho ia i ka nui o ka puka koiuo.

O na kiai, aohe lakou e hiki ke hookokoke aku malalo o ka hale no ka mea, he kapu ia wahi. Oiai nae laua'uei malalo o ua hale kakela ala, ike aku la o Mon Betura i ka lewaiewa mai o kein mea keokeo ma ka paia paa o ka liale kakela. O keia manawa no hoi a laua uei e hele.aku nei, ua aneane no ia i ke kau wahi o ke ho.

I ko Mou Setiira ike anit nae i kela mea kuokeo na hele koke aku ln oia e nana, iala nei nae i kokoke aku ai, ike ibp kei» he wahi apan» pepa i hoopaa ia i ke kaula k>pl a ua kakan ia maluu» 0 ua wahi apaoa pepa a!a he maa huaolelo. No ka poeleek no i kela w&, aola k«ia (Mou Setura) i Ike iho i ua hoapalapala malnna o ua apaoa pepa ala, Ia wa, ua h?pa aku la nae kei# 1 ka apaaa pepa aia nei i ike aku ai, a hoomalo mai la keia i ke kaula, aia boi, iia hoopaa loa ia ua lopi ala iluna loa i kekahi pnka auiani nui e hamama tum. Nana ae la keia iluaa, aohe nae o ia. nei ike ae 1 ka mea na na i hana i kela mea, nolaila, lawe mai la keia i ka apana pepu a hoo iho la iloko o ko ia nei pakeke, a o kalopi hoi, ua hookuu wale aku la no keia. Hele holohol«rae In laua nei mawaho o ua kakela ala, me he mea ala o laua kekahi 'mau mea mana nui maloko o keia hale. A o ka laua mau olelo, oia no ka hahai ena aku o kahi keko ina mea a pnu e pili niīa i ka pilikua a we kana mau hana lapuwale a pau. I ka wehewehe ana mai o kaiao, wehe ae la ua Mou Setura ala i ka apana pepa mailoko ae o kona eke a naua iho la oia ina manae a pau i kakau iu maloko o ua lota ala, a peuei ua manao: I kuu ipo aloha, Moi) Setura Aloha uui w: — Kia au la o ko aloha i ke ahe a ka makanl, ua hao ia e na lima menemene ole "o ka lokoino, a aole paha oe e ike hou aua i neia kiuo a haule e uo au i keia lapuwale nui. He mea oiaio no hoi e kuu aloha, aole au ' .poiua ia oe, aole no hoi au i ae iki e kiei mai kekahi lapuwale i kuu kiuo nei, aia no a n«u mua no e kilohi i ka naui o Waipio, i na p&li naeuae o Wainianu. Ina he manao kou e loaa au ia oe. alaila, o koia wahi kanla lojn a'u e hookuukuu aku nei, uia laila maWno oe e pii mai ai, oiai, o ke ala wale iho la uo ia uo kaua e hui ai.

lawk konA, | I K»u ipo nloha p»ū ok, j Kn uiuu Uw«ms!u*. ; O keia ao la ua uiea a iv*u i kekau ii\ uialmia o ; kp letA. a i ka wa a Mon S<?tura i li«luhelu «i b ! p«u, oia no kon» wa i uwe iho »i uie ka n»su w». ! lauia i kau a nu'» o ke Aloha i kn uioa a koua na*u i aloha lo« :.i. j Oi» ka kou» wahi hoa i paue ai»i ai peuei, j nVtha keia waiui#kft nunui ou ? | JvolAilft, <? o'u m*u hos ku*ili o keia uauea ka-' umhao, e hoooiAuawnnui iho ko oukou ouo a oili, puk'io hou nku i keis pule »t>, ; Aole i pi»u. O kel* 1\ aono *ku u<". luue 28, o»a ka pih» »u» o na m»k«hiki he $2 o k* (wui i* ana o k* MiMwahine Yitori» o Enolaui. * uo hooiu nao i* k- l:i r.<.a ksi lvaohiw*hivrs *»:* jn*i o n» kiat»oku i ko kaou nian wailioohu-, h jih k*.Jtipu *k>h« s ke s\*": k6a n«i k& mokukau* .Vdiu;*n4]» K«lctouā tu*i.