Ka Nupepa Elele, Volume XII, Number 28, 21 February 1891 — HE MOOLELO NO Ka Nani Oliana KA UI HOLO LIO I KA EHUKAI. Ka Nani e Kuko ai o ka Naau. Ka Nohea e Poino ai o ka Noonoo Ka Manu Keokeo Ahailono a me ke Kilokilo Iniana. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Ka Nani Oliana KA UI HOLO LIO I KA EHUKAI.

Ka Nani e Kuko ai o ka Naau.

Ka Nohea e Poino ai o ka Noonoo

Ka Manu Keokeo Ahailono a me ke Kilokilo Iniana.

I ko wa a ka laahine īniuna e h«o- - pono o ka l«wa, ca )>&hftae }a aa Be& Uiaala ia: Pake!.6 aka la o« i kua hoopuhi ana okn la i k» makau, a ina au e omo aoa ia ot rae kuo kookoo mukani. īke. o« iko ooho i kuu kookoo e ke na 'apowaie uut. īa manawa kok® do, oa lalau aku ja ua Baa Plnuia la i kana kookoo omo i ka makaoi. A e like me ka imo ana a ka waka, >ia hoi, qa omo mai 5a ua kookoo (a 5 ka makaoi a pau o ka lewa. & iloko ola wa, aa poholo pa aka : la « a , ma iloko : Jtr6mTOc?.^ A ia wa koke dl> ua hookahuli ae la ua Iniana iaia iho a lilo ae la i wahi nalo, a<f ka Mo hoi lilo ae !u oia 1 wahi nukika. Ike poholo ana aku 0 lakou, ike iho la ua Bea Ulaula la ua poholo . uaai 1a kupua ino ana i maX;kal*Nnr* a ; a ua ibo la oia i ka huli aōLo m(Ja a !oaa iki, koe wale ao he mau watu :ialy a me ka makika. Oia kaua i paua iho ai iaia iho, pea«i: k?mahao loa kalioi keia, idhba U ka keia m»u kupua, uui ntaol oo ko laua mana oka hele aoa r*j »i aei i keia loa. Het&a la hoi, pakele aka 1? olua i "tna loai ole ana aku nei i ke ahi, ina •aa pau olua \ ka papaa e ke na mau <apuws!e. Hnanai e hoomanao iho aī kaua e kamea e hetnb«!u nei i ka mana ole o Baa Ulauia. Nelaila, e huli ae kaua eka mea holuhelu a nao» aku i ke kupua Ini4na. Oiai laua i hemo ae ai iwaho, ia wa qa Ulele aku ia ua mau wahi nalo nei «b«bo iho lu ilok6 o ka ma!a pua. Malaila )a«a i pee iho ai mai ua la, !»i *po a hiki ike aomoe !oa abp, a kaia ia aku !a oa mea a pau e ka hia moe nui. O ka V\o\ o ka uan\ e hloUoi ann, aia no ia ma ke kolu 0 dh haie m3'i::.a loa o ka home 0 £ea CJJaol«. Aua hoonohonoho -,a hoi me ua kiai mai lalo aku o ke alapii a hiki 1 ikabi e moe »1 o ua uohea la. Oiai nae oa nohea la iloko 0 ka natiaa» ai« hoi, qm n ehe ae la ke kilokilo iniaua i kekahi pua oliaua mailoko ae' 0 koua eke a houni po!o!ci ae !a mamua ona. la wa ua hoomaka aku la oia e puh? 1 ka mnkaui mui kona ako, a moe kololio aku la ke &ia a komo poiole! aku U nii k« pnka atiiatn kahi hoi a ua f uohea ia % hiamoe ai a.

Maiio'-u» «e o k<»tn hiiimee kulipolipo kona j»uohc» ana ae, » liana ae la kona iha i ka aahi o ka pna oliana. Kamahao hoi keia aala o keia pua o ke aumoo, heaha 1» hoi ke ano o keiu aala , n uhi a ua nohea fa i pane ibe ai i!oko ona. Mahope o ia manawa aa ala ae la oia ilona a kiei mai !a ma ka puka auiani. / ' Aia hoi, na hoopniwa ia oia me ka hookahaha ia ana o kona manao, 1 ka ike ana mai i kekuhi kan.«ka opio ui lua ole e holoholo ana iwaeua o na ma la pna. I kona hoomaopopo loa ana i na kanaka opio nei, oa haopn wale ae la uo oia i ke kauaka opio na«a oia e hoohalua nei. Nolai]a, i m«a hoi e pau ai o kona kuhihewa, ua hoomaka iho la oia e iho mai Inoa iho o kona moe, me ko na komo pu «nn ae i kon» koloka helo l»o, a hooinaka akn 'a nia e īho ilalo ma ke ano hoomakakiu. Liu i hiki aku ni īhilo, aohe hooka hi mea i ike iaia a pela no hoi mo kona mau aiuku;i, uu k;t'ia ia lakuu e ka hiamoe kulii»olipo. ' I kona hoea aua aku ilulo, na koUo lo aku la oia a k"koke nm kah* a ke kanaka e holoholo aua. Ia manawa, kuupaa aku la oia i ka lena ;ke & kona mau maka maīuna o ke kanaka opio. a ike pooo uXu la oia he k&t)»ky> opio oi o>aofr ti<s. Ih>ko © ke pihoihoi via mo^u aku 1a oia, owai keia? Ia wa lohe ae la o Mou R6 i ka leo mnau a keia wahioe, a |>&ne mai I*s oia i ke?a mau oie'o; Owai ?8 me« aooa keia \eo e ni oau mai nei la'u. Owan no o ka mea nona keia wahi. Lohe niaopopo !o|||kG la na Mon Ro la i kahi o ka loo?' pa-e mai ai, a pāne mai la oia: 4fk He oluolu no anei oe e kamailio pu rae a'n? I eiua wale no a kau» kukai olelo ana wahi a ua uohea ]a. Ua lawa loa kela 1 ko'u maoao an«. Heaha kau mea ) makemake ai e kamailio mai ai ia'u? I kii mai uei au ia be i wahiue oe nā'u. _Heaha liou akn, wahi hou a ua no b6?Tft « i * * una aka ai. E honi kaaa i hoōKaui hi a Moo R«. • Heaha la hov kana, ua ioihi kou a!a hele o ka imi atm mai nei ia,u. Nolaila, o kau noi mua. ke hoo'e aku nei au; a o kau noi'hope no ka honi, o ka'u ia e hooko aku uei. Ua lilo mua ia oe ka hauohaoo o ka honi mna ana i keia mnu papalina, nolaila, m Neonee mai a pili E ka ihu o ka Uiakamaka Na'u e nowelo aku Hulakau oo i ka lio liuiupala. I kela wa a laaa i lieuii ae ai, ua hooho like mai la oa kiuī a p»u o ke aupuni, peuei: A honi e, a honi ke aiiiwahine o Aiūa Poali.nie ka aeahaukae o ua au- ' puai o l)enemn*Ka. Ia wa koke 110 ua ala koke mai la o Ben Ulaula umi kona hi;uuoe ae, £ paue ae la: Otrai la keia kup» if? ( j kun kuiki'm«hiae i haulv> iho nei, I kela wa no hoi ua | :>ku la y., ;mhea la ia Mon Ro, unheu oe, akalii ka hoi ka'ja a jhhoo. e kuhi :<nu pah« «0 aoie kaua o loaa e!a ka e pomo aua kaua. Aloha xval« no ka hoi oe o kvi l\e!o an» mai nei a keia aina mahhini. ka e waiho aua ou m;»u iwi i k«la wj» hi malihiui. { Aohe o'o manao kannlua no i;t īina no hoi paha ho make v?a mako no 'hoi, a ina tu> ho' he oU-, u« no I oi ipaha. | Oiai uo !aua e kam«i!io una, aia hoi

ii'» iho koke mai I» ua holohiilona a pau, aia wa koke no ua holo aku la ka Dohc-a mai ke alo aku o Mon RōIa wa no ua hopu uku la ka luahine kilokilo loiana )a ka uani Oliana a lawe akn ]a i ka lewa maluna o ka lio, a haulo liope iho h\ o Mon Ro a paa iho laoia i 'ka hopu ia e Bea Ula ata. I ka wn » paa pio ai 0 Ro, af>le :e hiki i ke kilokilo unmi iho i konu «loha no M>n Ro, tiole hoi e hihi iiit wikiwiki }ua ua īninu;! 1a i kaleleana*a h»nle ana hoi ke aloha ana i hope nei. Aka hoi, ina hoi e hoi hou mni »n» ;oia e kii i iia hoahele la ona, alaila, e nianinke like ana lnkuu a pau. I Nnna iho la o Iniuna mai ka lewn I iho a paoo iiio hi o& peuei*. E he<»m iiiawanui oe o 'kuu hoahele, » e hoomanao iho hoi owau neī kon hoopakele i nu wa a pwu. I keia wa, h(»pu pio ,ia īho lu (ia Mou Ro la a lawe ia aku la iinua o ka moi Bea Ulaula, a mni la oia: A halunii», loaa pouo ee ia'u 1 ke na wahi kuuaka alanka, e īnake ana oe ia'u, aole j>na oe e pakole, 110 ka hiea, he mau haūa īno loa kau. l*aue aku la oa Mon īvo7a,--- ao'ie ia he mea.no keia .keiki e hopohopo iho al-no ia uiea. Oiai, ua akaka no kau make ihe nai kou av.ni ki»i. Owau paha ka ōle, nō ka mer. y he hookah» wale no. aolie mea nana p konua mai mawaho. 1 kela wa ua pune koke aku la ua Bea Ulaul» la, la kovi mea e naailio loihi hon nw' nm* no ka miea, an ike ao oe 'ma su e hiilia aua e make aaa oe. O, ina'oee manao ana h'ana jH..la Kolo'au effi*a'u oo ia mea, he hana ia na'u \ haua ailoio, w'ahi a Mon Ro. Alaila, o makemake aoa oe e make loa aku ia'u ea. Aia no ia ia oe, aka, īna au e make ana alaila, e hoike qiua aku ana.no au ia oe, ele loa e loaa. ko kaikamahine e make no oia, pehea kou manao no kel» mea aloha. O ko'u imanao no keia mea, ī lohe ko uiau pepelao huīul.ulu, e hoike mai oe ia'u i ke aupnni kahi a kela laahme iao ī lawe ajsjj nei mahiue. \_r, u , lio mai nei ia'u, ina ua ike oe, alliila, nau uo e kīi i ko k:ukamahine, wahi a Mon Ro i pnue aku ai. Pane mai la ua kupua ia, he keu no oe oke kajp,kß a ke pakike nui wale. Ama kau olelo ho©&u*iku'i mai ia'u, uolaiia, ke hoiko aku nei au ia oe, aia kou wahi e noho ai o lalo o loko o kela rumi paa loa, aohe kupua ikaika nana e wehe, a aohe hoi maka ula nana e hele mai a wehe ae ia oe mai kuu lima aku. Ia wa poha aku la ka leo o ua kaea ea $a, e lohe kou mau pepeiao piha kokuli e ke na kupna pepeiao loa, aole au e maka'u no na mea e ae a pau loa. Aole n.o hoi o'u maka'u mau haua ino a pa«, ina he msnāo kou e haua pela, aiailn e hana no ne. No ka |»ih« akiuki loa o oa Ulaok la, ua kauoha koke ae )a ua Bea I» i koiia taau koa e hopn a paa i ke pio a lawe ako a hoopaa iaia rm> ka ru mi heiu 1, ka rnmi ponli p«a loa hoi. la wr na hoopaa pio ni akn U iia Mon Ho lu a uh p,m hoi i ua kau'ahao he 200. M;;aiuu i loaa hou mai ai ja Ro he mau manao ut;<> kauinsha a naliia no mt nu»a i kau iho malunu ona. KoUila. maane» ka e nuw luholu e hoomanawauai i!u • 'r.•> ai a puka aKu i k<;ia pulo ,u\ Aole i pau.