Ka Nupepa Elele, Volume XII, Number 29, 28 February 1891 — HE MOOLELO NO Ka Nani Oliana KA UI HOLO LIO I KA EHUKAI. Ka Nani e Kuko ai o ka Naau. Ka Nohea e Poino ai o ka Noonoo Ka Manu Keokeo Ahailono a me ke Kilokilo Iniana. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Ka Nani Oliana KA UI HOLO LIO I KA EHUKAI.

Ka Nani e Kuko ai o ka Naau.

Ka Nohea e Poino ai o ka Noonoo

Ka Manu Keokeo Ahailono a me ke Kilokilo Iniana.

* - A oia Tcanā~Tpane īfifō ai, e loaa ana f *a hoi au ina poīno a me na <ia > koia la, aole paba uu e pakele : ' ««. «uii «a pohie a», aie he wba e > • vsoake ann av>. - fleaha oo la ka'u mea i }>»»]' walo ' ■ i : i na hima a keia luahine ino a Jaa *w«'u i<oino ia. '. <k. Maanei e'Ahilio kaua V ke kumailio ■ ,*idh no kt iu M >ii K iv> ka niea, '«•« ; .>ia iioko oka poiuu a me ka popili<>ia. * , A e aui ae boi kaua a nana aku no ka luahine Iniana a aie ka naui holo Mo oka ehu ake kai, pehea aku nei a laoa. Ika w« a laaa i oiii nka aī mawaho o aina Pouli, ukahi uo a ike mai o ka oam Oliana i keia luahine, a oia - kana i ninaa mai ai: Owai «e e keia luabin6, a e lawe •ina Ia oe ia'u i hea? E lawe aua au ia oe no kuu aupuni, ,■ ii e lilo ana oe i kuu keiki i wahine * ;>e a 1 kane la, o ke kane ka hin ia ! n«r« ia. i ' * O, a«'le o'u makemake no kau keiki, heaha o»a i ko'u manao a'u e ma- * • kemake aku ai. E hoemanao iho hoi j.aha oe e ke nii wahio« «i, «« " tcuakaii« i« oe uo kou hui p\» ana ma "<uo keiki. ; loa uo paha he manao kane oie, ko«, heaha uo kou mea o ka hele ana' mai o ke aumoe. No ko'u manao boi paha hē mah-j 'iiai kau keiki, eia ka *he kāmaaina! 10 o^

Pehea aaanei oe e j>ake!e ai la ina oe e hoi ana i hope, e hoike aKu au ia ee. lua oe e hoi hou nnu 1 boj>e e pouw doa oe, o kealahelē no kei'A la heie kaua iio kuu aupuni. No k,a mea, o kuu aupuni he uupuoi ia oo ka maluhia, a e maluhia ko kino uui i>auhananuu. Auhea oe f o kaua wule no pahs> keia eliele nei, auhea hoi ka mea i lauhia ai nei ihu. Ua liewa au imiu o kou a!o, a o ka'u wa!e uo e hoike aku noi ia oe, «010 ko kane e noho ana malulo o kr makuakiiue, ua liiki no iu'u ke kii iaia a Uw« tuai. Pnne aku la ua la, oia p;ih. ka mea aj>iki, hiki uu i kou auiiuni aohe hoi ka makunuka, aowe tu> k« l>\>s e, Hae ; e aku }.t hoia nei a !nUi i k;.n hale, i'lawa ue lu nu maka o ua noheu la uih o a maaueu Ue nuni vv:t!e iw u me ka imiikai, ;i oiu kana i pane ne »i, penei: Ile hioh n«r.i mnoh uo hoi ha kou * kit luu'.iiiiv» Iniana. Ae, ») ki» aUhi punana Keia a ke ;>'o ha, a'a e oleWa# nei aohe lua ie like

I me kei» na ke ao a puni. IPauo ak>i la na Oiiana la, anhea ka hoi ka nui ame ka lehulehn o kou }>oo e uoho Dei? i Auhea āka anei ka nui, owau hoo- | k>ihi wale no ka keiii home e noho ! . ' nui. Pau keia ma» olelo a laua nei, hoolu ui luahioe nei i ka lauā man mea a?, a r -k»'-niakaukau ana, na"T>e,e aku ia sii-Q» nw ho ka i<alianu\a. ' Ika piiu ana' o ka lnaa paiua ana, aa paue aku k x ua loahine Iniaua la : Ika la apopo e hele hou aua au no ke aupni'i l'ooh, no ke kii ana i ko kaue, ie nohi« no 'oe me ka maikai a hiki i ko'u hoi hou aua mai. A mai uoho oe a heie iki, eja no nn niea a j>au i ka hale iiei ;iobe au mēa e ae e uoonoo ai n>> kou pilikia. Ua ae aka ln na nani 01i«na la i no mea n pau i ki>rn:>ilio ia rs«ai iaia, h o 'kan» i p:<ne aku ai oia kei»: E ka maknmakao keia aina malihini, ke noi akn nei au i k<>u oluolu'n nie kuu ahonvt«. e ae mui <>« o kaaa pu no ke kii 1 kuu kape. Aole hiki peīa, ina oo e ae mai ana i~ka'u o oteto aku noi iu on, no ka m«a, he nui loa na raea man» o ko'n home nei au hoi e u'oke'ai i ka hoobftna« Rohe knpna ūariti e hoop&hua i kou ika'ka. Mahope iho oko l«iTa hei kokai olelo anu, ua i;bi roīif }a hni ka poeīeele a hoi aku U loua nm no ko laua mau wahi m< e. No fe« kupu- U&i TT nuta hoi, n» nOko kona m»u Mai i ku Mni ia ka Naui Oliaua aohe wahi mea a !oaa iki. , No ka «oea, nohe o lakou mea i ike i ke aupuoi oka nohea kilokilo Iniana' ' j Ua ?>o) ka btf»» a me lva inaioa o oa kupua la no ka loua ote o koan hanui. Aka, pehea la e hikī ai ; aia ke ho<" ko i kona iini, ua liele aku ka ike o kona mana a na ao lele-o ku lewa, koe aku ka home o ke kiiokilo Ini juuu, ka mea nona ke aupnni i ka v?e 1 !e!«u makani. ' E waihoiki iho hoi kaua nona, « e j hoohuli ae ko kaua knmaiiīo ana no ka mea nona keia nanea. i Oiai ka nani Oliaua ame ka !uah< ,ne kilokilo e u moe aua t kela po, a : maanm ae c< ka oiU ««« ae o ka hi ? j ke kukuhiakn, ua a'a ae ia ma a pune uku la i kaoa milimifi: Auhea oe e kuu mihmili o kuu la elemukule, eia »b !a ke makupkuu nei iio Ka hele ana e K'n i ko kaue, a ei»

ka'u kauoha j.ica loa iK oe. ī noho oo a i hoea kekßhi nei a i hoowalewale mai auaoei irt oe mai noho oe a j>uni iki. I liana «uaini i na mea ioo a pa'n maluua ou a me it« hanu hooptjiiij)um (i peiu, maī noho oo ik?, p»»?» no ka ho\ oe la o ko make no ta. Akahi noa knu tnai kn iia m»ee}e oka maka'u maiuna oua nohea la, n ova uo kana i jiaue uka n\. O ka'u mea wale no ia (• ka hoo}iihkia ia nini o'n, ko, kuhi ne? ;>« he ama n><-iiliitr. īn kon, aole la e ioaa i tta poiiu» u me tiu popUikiu, ei)i ka he m«u j>itikia cuo tw kekalu h« i nni wale. Mal kamihia oc h tnav hoj>ohojn> hoi no na mea a p»u, UO ka mOii, j»o he maua nana t» kiei i ko'u «upnui nei, koe walo no ow.iu nei a me ka*n meui makemake ;ū. Eia walo n<) ka'u kauohu iu oe, o « i ku'i ka. hokīli iu« «keni maiiawa, a\M r>» ka nw,':* t?kohi m»n:i\vn, a i iko ar»ooi oo i ks hu!uiu uui o like tuo Ue m:-kiiM ikii la, o hoom&oa» iho oe iowuu ka Uui i«, Uwa Ua «ku lu « * hei I». Ilaawi aku U» > n In'ntns Su i na tako kat:a s pīin i ra kaikaniahino Sa n«<* | ku j »t e i u ;;tnt aku:

0 keia' mau mea a. pau oia kau mau meu e hana aku āi, a o ka make oia ka meī nana e hoik? mai ooe hookahi ke kaikamainne knpaa m&ln na o ke kahua kaua. Mahope iho o keia kukai olelo ana a liiUn. ua haalele iho'la ua luahiue la 1 kaua milim!li ma kona home. 1 ua luahīne la no i bala aka ai, ua upu ae la ua kaikaĀialhne la e hoi no kona ltome Aka, o ka hemaikema wale no aohe alakai, ku'pōno nana e hoihoi luia no kona home. Aohe ho aohe ho! he maa mea * a« oiai, um he'le hehiaheina mai oia i . ka «ina'muhhini, mamuli o koua lawe malu ia ana mni e koa iuahme apiki. No ke?it mea, ua ha»Je pu ka m» nao o Uii kaikumahme la me kōna uoonuo ole ae no' koua mnu pono mh hope. Mamua ae nae o ka napoo o ka la, oiai do ua kaikamuhine 1« e noho ana o ka Inuai o ka hale, ike imii la iuh i ke kilekilo lniann e 110 1 o~īrka "āiiā iua 1 una o koua līo iwā" eha o nu ao o lewa. Pane iho ia ua kuikumahme !a, ka he meti kupanaha nnioli no keia i ko'u manao ana. Ua uleio niai nei hoi ua wnhi luah'i ue fa ina oia o hoi mai, alaila, ku*t kH hekiii no ekohi manawa a me ka uwi la.

Em n>-.e aohe mau hoailona o ia ano Uiuhuie hoopuuipuiu aiauli uo kelu. A<ihe ao hoi i (iutiu iho, kaolil ana ua lu&lnne Iu i kouu lio «naniuu o k* ipuka liule, a nuna i>ono uku ia o k» uani Ohaua. — Ika līo qo ho! a ku, lele iho oe luahine la mai luna iho o koua īio 8 pii aku la rao ka i>ane aaa »ku: Aohe i |oaa aku nei ia'n ko kane. J» 7 o ke abo)f wahi a ka »a»i ana. . * . No ke aha mai auanei kau, mal tu» ke mai nei pjiha wau. Make hoi ia wai? Ia Bea Ulaula no hoi ko luaoi kuakane. He»ha hoi k«jia] . Knhaha, aole j>aha au i maopopo mua ke heomakakiu īa mui nei i ka lewa. , t la'u uo aoi a komo iloko o aupuoi Pouli, aia hoi, roe he imo ana !a na ka maka ua pun"! koke ae la ru i na kiai h<3 mau tausaw, a i hapa jkflikg «e t no hoi ko'u suu ua make au j kela poe. Aka, 110 ko'u piha ikaika Jua ole no, noiaīla uo.au ī pakeie raai uei, a oia kei* ola au e ike mai nei.

Uia hoi ha ka mea apiki, he k«u aku ka keia o ka mea ehaeha nui wale, no ka mea, na paulele au malu ua ou no ka'u kane wale no. Ua aa au e noho mahope ou no keia kane wa!e no, a ina »u » se!e a»a alaila, e hoi aua au no ko'a home. Aole pefa e kuu mihmili, o ko'a ra«iketnake wsle no e haaleJe kauii ? keia wah\, a e hele aku kaua no heka hi aopnni okoa akn, oiai he nm na 1 poinoe'kau mai ana m&Uma o ka'ua i keia wa, Mahope iho ona koi ikniko aui a iih lunhnu» U, ua ae aku la o ka nīm Oliana. ] Mo Koua manao ho oiaio !a hoi k4ia mau h»nn, e\a ka aole. Oiai, Ikawa a laua o hoomakao kau ann. a i>o kokahi muu minnte u« makaukan ae la «a n>ea a pau a hoo niaka aku la Ihu# e hele, ' e ka men he?aholo t e lī«x> m««ivo \h»* kat\H, t- keia hiahiue' a kanw o ik<? noi ar!e ia he luahinl» e ;tk«, nku. oka l«;»hine Bumor« ud ia o ko «npnni Uomera, ke aupmii ho. o n« koiki Ivarowari »me Ho:n« X». j īle tn«>\ koiki n\t»h<Hi keia he i4*tt fC«naka ikaika, ahe loea ma na rt*ēa |-i !i i ke kaua, j Ao)« i pHu. !