Ka Nupepa Elele, Volume XIV, Number 6, 6 February 1892 — Moolelo Kaao NO KAUMAILIULA; KA Pua o Kanaka Maikai; KA UI E KUKO AI KA NAAU O KE KAI MAOKIOKI O KONA. [ARTICLE]

Moolelo Kaao NO KAUMAILIULA; KA Pua o Kanaka Maikai; KA UI E KUKO AI KA NAAU O KE KAI MAOKIOKI O KONA.

A o ka lua ole hoi nona ka nani i like loa me ka imu ahi enaena i ka po pouli—A o ka ui hoomalule uhai puuwai e hoohai ai ko ka honua. MOKUNA XIV Ko Olopana noho ana i ke Aupuni mahope iho o ko Kaumailiula ma hulihoi ana i ka home, kona hele ana i ke kaua a make ia Lonokaeho

Mahope iho o ko ka Kaumailiula ma huli hoi loa ana i ka home, noho pu iho la o Olopana me Luukia a me Kaupea a me ke keiki no hoi, o Kumuhonua ke kahuna a Olopana ma ka heiau o Pookahaluu a me kana wahine o Lihauula, a o lakou nei wale iho no na kanaka o ke aupuni o Olopana ma ka aina o Nu Kulani, a aia iloko o keia aina na mahele ia na moku ekolu, o ka mahele ekahi ia Lonokaeho, ka mahele elua ia Kekekeanuiakane he mau kupua laua ua kaulana i hoonohoia e malama i ka maluhia o ka aina, aka, he ino kae ka laua hana, a o ka mahele ekolu ia Olopana no ia. Hala ae la ka makahiki okoa a me na malama keu eha, komo mai la ka manao ikaika iloko o Olopana, hooholo iho la ia e hele i ke kaua me Lonokaeho. Olelo aku la o Olopana ia Luukia kana wahine a me Kaupea a ia Kumuhonua ke kahuna i aku la: E hele paha au i ke kaua me Lono kaeoho, pehea la ko oukou manao. Hoole mai la o Luukia a pela no me Kaupea Pane mai la ke kahuna, i mai la penei. Heaha ke kumu o kou uilani e hele i ke kaua me Lonokaeho aole kela o ke kanaka au e *oohoa aku ai, hoi iho no hoi, aole no hoi oe i aa e hele i ke kaua i ka wa nui o na kanaka, ala ka a koe hookahi kanaka, uoki mai lele i ke kaaa o make mai oe. Aole i hoolohe mai o Olopana i ka lakou nei mau olelo ao, hoomakaukau iho la ia e holo aku la, ma luna o ka waa. Haalele o Olopana i kona nina ia Olekahana a mo**o aku la ma kona ala hele i ke kahua kaua, hiki aku la oia ma ua aina la i ke kakahiakanui o kekahi la no, a ua halawai oia me Lo-

nokeaho mawaho ae o knaau nalu o ua aina la, a e lawaia ana hoi o Lonokeaho ma luna no o kona waa. I ko Olopana halawai ana aku me ia ua haawi mai la o Lonokeaho i ke aloha, a ua panai ia aku pela. Ninau mai la o Lonokeaho i ka pa ne ana mai nei: Heaha ka huakai a kuu haku i hiki mai ai. I aku la o Olopana, he huakai kaua kaʻu i hele mai nei. Pane mai la o Lonokaeho, heaha iho nei hoi ka kana mau hana nui au i hele hue mai nei oe iaʻu? Aole anei i mahele pono ia ka aina o kakou, a nolaila o hoi oe ma kou wahi. I aku la o Olopana, aole hoi i lawe lawe i ka hana i hele mai ai, hoi e iho la ka! Ua pae oku la ua o Olopana i uka a hoomaka iho la ke kaua ma ke ae kahakai, a ma ia wahi ua hoike mai la o Lonokaeho i kona mana kupua. Ua hiki ia Lonokaeho ke oki he ewalu mau lae, a aole hoi i loaa ia Olopana he mana kupua, aka ma ka ikaika wale no o kona mau lala. Kaua iho la o Olopana a hiki i ka auwinala, ua eha loa iho la o Olopa na a hiki i ke ahiahi, make iho la o Olopana a ua poke ia iho la kona kino a luhi loa e na lae oi o Lonokae ho kiola aku la o Lonokaeho ia Olopana iloko o ke kai a oia ka na holoholona la o loko o ke kai i paina iho ai. MOKUNA XV. Ka Moolelo o Kaulaokeahi, kona he!e kaua ana ia Lonokaeho a me Kekekeaonuiakane. Mahope iho o ka make ana o Olo pana, noho iho la o Kaulaokeahi me kona mau makuahine a hala na maka hiki elima paha, ninau aku la o Kau laokeahi ia Kaupea a me Luukia:

Auhea la koʻu makuakane? Hoole mai la **ua la, aohe ou ma kuakane. Ahe, o olua wale iho la no la a loaa au, aohe makuakane. Ae, o maua wale iho la no a hiki i kou loaa ana. O ka mea apiki hoi ka ia, o olua wale no ka a loaa au. Hala ae la kekahi manawa loihi, pii ae la ko Kaulaokeahi mahuahua, a ua ninau hou aku la no keia ia Luukia a me Kaupea. E hai mai olua i koʻu makuakane, wahi a ua ui la. I mai la laua la, aohe ou makuakane, o maua nei no kou makuakane a me kau makuahine. Kahaha, he kupanaha maoli, aole iho la ka o'u makuakane. Hala hou ae la kekahi manawa, ninau hou aku la no o Kaulaokeahi, e hai mai olua i koʻu makuakane, a ina aole olua e hai mai iaʻu, mamake olua a elua iaʻu. No ka ikaika loa o keia olelo ana a ka laua kaikamahine, hai mai la laua i ka mea oiaio imua o ka laua kaikamahine, ua make kou makuahane, ua hele i ke kaua me Lonokaeho a ua make.

Lohe iho la o Kaulaokeahi i keia lono kaumaha no ka make ana o kona makuakane, hooholo iho la ia e hele i ke kaua me Lonokaeho. I aku la keia i kona mau makuahine e hele ana au i ke kaua me Lonokaeho, a ua hoomakaukau iho la keia i ka waa a holo aku la me kana huakai au moana no ka hele ana e kaua ua Lonokaeho, a hiki i kona pae ana aku.