Ka Nupepa Elele, Volume XIV, Number 12, 2 April 1892 — Untitled [ARTICLE]

ITa boopoobo ia mai inakoa e»a boa kakele nupepa o ka 51! Hawwii hookahi i keia pole, « ua han» Uio uo ia kakoa Hawaii fho me na oleto— m E omiapuua ia aoa kn Elele, e lilo aku ana i kekahi ahahui okoa, a © hoololi ia ana ka inoa ō "Ka Leiahi" a pela wale aku he noi na olēlo. "Ma ko makoa nana pono aaa i ko makou mao heleheleua ponoi iloko o ke aniaui kuohi, aobe wahi 1 hoaiio e o ko makon ano ili a me 'ke J«oko o ke kanaka llawaii, koe wale iho uo ka olelo hooholo a ka hapanui o na mano e kapae ia na nmiomi hulu elemakule oke au hookaanui a Keawehauhili ma me koaa poai, a e papaM iho'hoi ma kona poo roe ka Lei Alii hoo p ka hōomaka ia uoa eka ke kahaa hoo kele aopani maa" loa o Hawaii nei malalo o ka rula ani o ka Nuhoulii Moiwahine, a e kalai hoi a kokuu i na haoa o na apo a pau e pili ana i kē knleana o ke kaoaka IlawMii, a me ke kuokoa inau loa e onipaa ai ka maluhia ileko o ko kakou pawaliwali* loa ua manao ko makou mau hoa loha hookele oupepa e mukii ia ana ko makoo iho ro«J«5o o kekahi ppai, be kuhihewa nut ia ma ko lakou aoao, a aole no hol e hooko i« » hiki 1 ka wa aka anela e puhi mai ai i kaoa c-le. Nolaila, o keia inoa aka liapaoui o oa maou i hooholo ai, ua manaoia, e la aka ana ia i Papa le Kapa hon no kauaka Hawaii iluna o kona poo no keia m«a koko iho, (ke holopono nae hoi na hana a kahe niai ka wai aniani o loredano,) He bewa lioi ia la e ua makamaka o ka lehulehu o na "Aleio?"

Ua nui ko makou mmaraina i ka loho ana mai, ua kipa ae ua lima ana ole o ka oiake a lawe aku la i ka hanu ola o ka pili kooina o ko makou tnakamaka Sol. Hiratn, ma ka hora 2 a oi o ka anina la Poaha nei. He wahiue oia i kamaaina nui ia. Aloha ia©! ,

Ua haawī ae ko Alii ka Moiwaliine s i ka PoaliiiLi nei, ho papaaiiia hookipa liopē loa ma Halealii lolani i ke Kanikela-—Komisina t Farani Mons Anagnlede, a na lioohanohano ia aku ka papaaina a ke Alii c Kuna Aha Kuh ; na a rne na Luna Anpuni ona aii:a e, a īne na liouhene ana lioi a kn EānaHawaii. oiai ke anaina maloko o r uttialii Boln. Ua pu ia aku ke Kotuisina Farani me ke Ke a -Hoailona Alii o Kalakaua, a ua kau aku oia ma ka mokuinahu Australia ā holo hoomaha aku la no ke knlanakauh&lo Euiopa Pari"a —

Ua hoohenehene ia mai makou e ka makamaka "Ka Leo" ma kekahi o kona mao heln i keia pule iho nfei, a ua kokoke loa oia e kapa ma? ia makon—he poe hupo loa hoi makou ma ka hookele ana i ka nupepa a me ka lawelawe ana i na hana e holoinua ai, koe wale iho no paha ka Lunahooponopono o "Ka Leo" ame na halepai eae 'a noho mana ia nei e na «nemi o Hawaii, a hoino mai i ka aoao lahui, oia anei ka kakou eaē aku i ko kakou kuleana wahaolelo iio ka lehulehu kanaka Hawaii e kaili ia āku e lakou? O keia ahahui o hoaO _nei e lilo mai na o ka "Elele" hē poe Hawaii wale no lakou a pau mai ke poo a ka hiu, a aole makou e hilahila ke olelo mua ae ma keia wahi ua hiki ia makou ke hooko i ka hana me ka hoomaliinali ole aku i kekahi poe e knhikuhi mai ia makou ma keia oihana, koe waie iho no ina eae mai ana '' Ka Leo" na naakou oia e a'o aku i k»la inau inoo hoohonehene ana i pehi mai ai i ka lepo— oia hoi ka Mekia hoolei poka, ke kanaka eli luakupapau—mare lehulehu, hapai memeue, makaikiu. a pela aku.

! Aole makon i kaena no ka hemolela & poho iloko ona hale amani? A j ; fto le no hoi o oakou makemak* <?. hoomAunauna wale i ka makou mau poka i ka makani? Ua makemake makou e loaa ka wahaolelo o na kanaka Hawaii e paio si no ko lakon ponO; maiīea Nohoalii a hiki i W*kanaka haahaa loa maīalo <? ke alakai a mo ka ana ako kakon mau loēa o lēaioha aina a me na kanawai kaulike< Ma ka lilo ana o "Ka Leo" i kii keaka hoohenēhene imua o knna !aUui ponoi, ua hoohaahaa maoli oia i kona kulana kalaiolelo i alakai no ka xua ke kapa ana mai ia makou kela mau inoa, a makou hoi e hoihoi hou aku nei iaia me ka olelo a X>anie>la ke Kaula (he okoa kela paaiela lalau e puka nei ma "Ka Leo M ) —"E hoi no ke ino, ika mea o manaoino mai ana."

Iloko o keia au oka nohō ana kupilikii oka lahui Hawaii mamuli o na ano mai inoino e laha nei, he mea nai a he hana kamahao ka hooikaika a uie ka imi aua ina lapaau naauao ao ke p&le ana aka ia iuau kumu ino. O ka liaaa nui ia a ke Aupuui ma o ka Papa Ola la, ka Loopakele aua > ke ola oka labtn, a be mea pono ikā lehuleha e kokua fike ma ka imi aiia

īna mea a pan; ama na ano a pan e loaa al ka Eia iloko nei 6 ke kolanakauhale kekahi makamaka haole, o Mr. Lowell kona inoa, ke haawi manawalea nei oia i kona ike a me koaa luhi uo ka lapaau aua" i kekahi poe i loaa i kekahi mau ano mai ipoino, a ua ike ia ka holopono & me ke ola o kana mau mai i lawelawe ai. He mea ku ike kahaha kana mau hana, a lie hiki ke kaeua ia, o kekahi keia oha hana kamakao lua oie i ike ole ia ma Hawaii nei mamua: ao nc i.

Ma. k- kakou pepa e pnku aku nei i keia la malalo o ke poo "Ma ko Kauolia,*.' ka olelo kukala a ke liuhina Kaiaiaina maiuuli o kela olelo liooLolo a ka Limakuuawii Kui o ka Atia Kiokie, o ka apana koho balota Imnakanawai o Kau, Hawaii, no ke koho ia aua o J. JS. Kapahu, ko kukala ia aku nei—aole i polelei koua kolio ia ana, a ua hakahaka ka noho o ia apaua. E uialama ia ana he koho baiota hou no ia apana ke hiki aku i ka Ponono, Apei-ila 30, ;>a a na wahi i hoo kaa-walo a hoohakahaka ia o ko Ku-| hina Kalaiaina, mawaeua onahoia l 8 mo Ō o ke uhiahi. I

ll<:iīuokahi iolamu c»f,oa ;i "Kaj Leu ' i liailuku mai nei ivt nuikou uio ke i anoaiio e likp ka loihi mo ka linelo o kekohi l;:pi w:iiu lualiine, oi:ii oia e raakunkau ana e h-i--nau iuai ike koiki. Aolie o makon kanalun, ua koopukn ia kela naanao ma ko ano meh hou okn hoalolia, ( mim'ua o ka ae maoli anu'o kona Lunahooponooono. aia no iie' man koe a ino na pukapuka moali o 3:; hnawina like maluna o kona poo, a i kamaaina no hoi 1 kela a me keia kanaka kupft Hawan na la oka uluku a ine kā haaheo e panakaaka aua iluna o TTftlAj>Vaig TTn pihn. Va nn npj mfl nn. hoowalewale o na ano a pan, a ffohe o makou manaoio, o ao roai ana naL'iui ma o kona Kaula la o Kaniela, ehoo-lolHa-ka heWa o kahi kanaka mnlunn o kekahi kanaka, e like hoi mo ke Kumnkanawai kapakahi o 1887 a "K.a Leo" e uwa mau noi i na la a pau, e hoololi, e hoololi, a pehea e hiki. ai ke hoololi ia.

O ka ulia poino o ka pu]e i hala i makaikai ia mai maloko oko makou nei keena, aole ia he mea hou malokō o na halepai nupepa 'ka helelei o na huakepau, a aole no hoi he mau olelo hoonaaikola i puka mai ma kekahi o na nupepa e ae o keia kulanakauliale e Hke ipe ka nupepa "Ka Leo,' 1 i noho poo ia e kekahi kanaka Hawaii e kaona nei iaia iho no kona aloha ij kona lahui a mo kona mau hoa. 13 like no me kona ano mau—hihi kaunoa na Kawelea ka .ai,—oia mau no oia iloko o ia haawina o ke ano opulepule e liko me kela mau h'uakai pakeneka i Samoa. a kukala ia he kukala kaua mawaena o ia lah.ui .nawaliwali tno kela aupuni mana nui o Oeremania. Nolaila, auhea Ia ke la kaua a'lea "Elelē" i hana ai, e like me kela huakai a Buki i kukala ia ai ke kaua o Samōa? O ka. paliao j kahna ka. Halealii o lolani, ua paa ae nei ia ike kukulu ja, a eiakahuln penali:© hoomaikai mai la'i kona nani o ke pena omaomao. a e kinohinohi ia aku ahā hoi iia ipuka hao komo eha, me ka wai o ke gala, a he hulali anapa koua waihooluu kp prvu pono loa ae i ka hooinaikai J», j 0 kahi i loaa mai >ti o k»ia j>ahao o ka haleaiii, oia no ke kauoha ake Aupa,ni i haawi aku ui.i ka Hui Lakohao Paki^ika Hawaii o keia kuīaiiakauhale i na lakohao o Amerika, a ua hooko na kauoha i waiho ia aku ina ko lakou liina, a oia keia & kakou o ike nei i keia aiau la ma ka pahao o ka Halealii lolani. Ke paa poi)Q a§ na mea a pau i ke kinoiiinohi ia, alaila, e lilo aku aua ka pa alii i mla makaikai nui ia ona malihini ame ka kaakeo hoio kekanaka Hawaii no ka home e noh© ai o kona Alii Aimoku.