Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume IV, Number 31, 1 August 1883 — Ka mai Lepera. [ARTICLE]

Ka mai Lepera.

Aia ran. Ua Helu 30 n ka Mupena ivr> H.;- I waii P;:.e A:n:t. o ka hi 23 o iulai, ua :ī;e ia • oa mar.ro o:h pepi e heakaka ana \o aa mea e pikī ana i ka snai e !<aoa ia nei L-j Lepeea. U-i ho:'.;e ae ua :supL-pa la, uoīe , :oa he wal:: kanaahe no k.a pne i oohia h: i . ' ' ! me keia .mai, ;> o k- oono waīe s:o o ku hoo . « 1. • i.<;awa.e loa i -. iakoi; uia ka '. ja kapap ; u ( kanu ela ma Kaīawao. :*:e oi-:ir> uopaha; , ia olelo i-na psīa, i na o l;e n u a na K-iuka ■ ] naauao n ka °aeaina e oninuu nei; aka, ano la. e kuu Lahu: aioha <? Hawaii.'ua hala *a :nau K a u o ke kaaiuīiu a r:ie ka piīihua o :ia naaa; ua loaa ia kakou i keia wa he Ka- _ uk;i uema e hoomama m r„ ; i ko kakou ira. u . :naha: ua loaa ia kakon na hooluoiu. ana, a 1 uu palekana !oa inaoli r.o kahi poe. : Ca eie'o ae ua nupepa !a, ua kuikahi na minao o aa Kauka naaoao a p :: :i he rnai īeie keia . aka nao aoie i kuikah.i r.a manao o na Kauka a pau i hiki ma Hawaii nei, he mai'Ie'e keia. a a/ile no hoi i kuikahi iakou a pnu he Lepera keia mai elaiia n-ei /na Hawaii nei, a pela pu no na K.auka i kipa mai ma ko kakou mau aekai nei, Ke olelo nei kek^hi poe Kauka aole keia he Lepera maoli, ak.i, ua ulu mai keia mai noloko mai o ke kaokao a me ka inoino o ke koko, a ua kapa ia ka'inoa he kaokao, Syphilis, a he im i o'a no ke lapaau kupono ia i ka.wa role t kaumaha loa ka rn> i. k'ē manao nei au he m.ea oiaio loa kein; ma ka nana aku i ka poe aole i kukonuko- . nu kei.i mai, @ lapaau ia nei, ua ike ia ua palekana no i ke pii malie ae la no ka maikai o kahi poe? i na he oialo ka ka Paeaina e nlelo nei, aole loa he wahi kanaaho no ka poe i loohia ia me keia mai. Pehe.i la ko. na manao ao Malaihi, Lun i- Paahao o Kawa. Uu lohe au, n nn īke maka no ]joi, ūa hoomaopopo ia i ua;makahiki i hala, he Leperu o Malailii, nka, ua I ipaau ia e kekahi raea a pehea oia i keia wa? Na oukou ia e ■pane mai i ka haina, he nui loa ka poe i p.aleknna m»i keia mai ae? a ifa ike pono no hoi au. Ua ololo mai nei ua P.ieaiiia nei, ua lawe — - • <r ia, ao imoa o ke Kau Kiure ihēmei, kekaliī ]>oe i lapaau ia ma ka- Ifaleiījti ma Kakaako, i mau hoike no k|a hihia laihila a Kauka Pika kue ia Taramii, a o kekahi oia poe. oia oia o Keolaloa; he hnpi-haole i noho loihi ma Knlawao no eono makahiki, a m Kauka Pika iho uei, hookuu ia a ke noho pu nei me koua ohana^ a ua olelo mai nei nae ua Paeaina riei, ua ske ia, na emi maoli no n i u].)(duipehu, na kiokio, a pela :>ku. a ua ku a maeinae maoii no, akapua oleio ae na Kaukn naauao^aia no ka ka 'mai iloko o ka iwi, a rne ke koko. kahi i hana ai. Kupanaha maoli ka. Paeaina a me na Kauka lokoino a ua olelo mua, aole he walii kanaaho ana no ka ipoeJ^iwmLm\i$w rn» »» a māhopemlelo-iiou mai Mi ua eo»i no ka m il, a aia ka i ka iwi m-M.ie ke koko kahi i nana aj. E kau mau hoa Hawaii oiaio a pau, ua hiki anei i ka Paeaina a, hiē na Kauka loko'no ana ke hoomakapaa mai ia kakou, ma ka hoolilo ana i na hana aloha Lahui a Kauka Pika 1 mea ino loa, a o ka iakou nlau haqa lokoino eleele ka maikai? Eia ka ninau i ka Paeaiha a me ka'Lahui holookoa. owal L na Kauka aloha oiaio i ka L ihui Hawaii,*o Kauka Piua mei; ke «Eauka e lawelawe ponoi ana me kona mau lioaa, e hoao ana e hooluolu i ka poe i loo* hia ia e keia mai, ai o!e ia. o na Kauka anoi i noho lofhi ma Hawaii nei e kauo huluhulu ana i ka poe i loohia i » me keia mai, me he niau holohoiooa la7 a nq© he poe .la, ua hana i kekahi K ara i ma weliweli me na !<>o iim e kukala ana, ine ka lioao oie e . lopaau <i e hooiuolu i ka poe i ioaa i keia rn.ai?j Ee manao nei au, e lokahi ana k?ikou e olelo ae, o ke Kauka e lawelawe nei me kona niau lima me ka hopo ole i keia mai} qia ke Kauka paauao, oia keu' Aloha Lahui Oiaio, aka nae, he inea kupanaha nae ko'u ike ana i ka manao o ka Paeaina e oielo ana, o ka poe Kaui^ (okoino ana ke aloha. Asu ka. o ka naea. e ake a ns e kaou ola i kona hoa kanaka, oia 'ke alo'ha, a o ka • mea e hoao ana me ka ikaika e hoopakele he nloha ole ilio ia ip. Ke hoike hou ae nēi au no ka lele o keia ; ■•. ' ' i ">ai a me ka ole e like rqe na o:elo a nn Kauka a ka Pneaina. E hoomaopapo Uakou, penei: ai;i o Keoiuloa he mau makahiki kona i loaa ai i keia mai, māwua o kona hoolei ia ana i M£alawao, ua uoho oia me lro-

\t-t ..Ihiua, iloko owi ?n i u |ja!; <«n<( • a V( - r u i, ih i ma i i koi.i la , <i ol < • , !<),> >i h <* n i .ūivt i i ko<a m;u. E nann hou 'm kikou j krj /\s]> 0 Wa 1 1 u k u . ka lfon, II. KuihelHni, ua nohfi pu lak'on in e na oha mi , rne Imkaln o ioko', , loo'ina ia me keiia mai, oia ho> o K , t r v' L • peln i*io na rnn kaliiki anenne i ka nmi, r ai pn aiia, e Inunn pu ana, r< kuhinu ana, pela aku, aka, a hiki mai nae i keīa la, aoj le i loaa īki kēkuhi o kēia ohana nie keia 1 mai, aoie i puka ae maiuna o ]akou. U a " j mike' o Kitty Napela ina Molokai. a mai ■ kona "loaa ane i keia mai a hiki ma*ī r keīa ■ ia. ua aneane paha e ];iīin ka. iwakaīua rnikahiki, ahea loaa. ae ia Hon. H Kuihelani i ki-ia. ai<" nnei a muke eīei 'akaie -d';; o uKuihelanil A ia mn i\alawio lv :n:iu ruui:ri o kr. j ;.oe ni:<. ■ hei? iinila tna ke ano he mau kojkui, no ka lakou poe ma:. -no na mākehii ki loihi loa I oi aku mi'imua'o ka a ;n i . ua n-.ake aku ka laieou mm mai. un mare hon , aku r:> kane lra ekolu a he eha _v,'ahir.e a

k i lii no? i mn ke, a nia I ka einna o k ? waU'iO >a o noho īa, a pela no na waīiine, e ai pu ana, e haukae pu ana, n hui aku hui rn<- u a hiki mai i keia ,!as ke r.oho la ao 'akou he poe kino ola imiUai. He i.ui n.i hoike oiaio a'u e waiho aku ai :io ka te < s ole o keia mai, hka, no ko'a rnanao u.i lawa. oiai, ua lokahi no paha ka manao o ka poo noonoo kauhk? a psu n e a:u ma :<eia men. uola la, ua maooopo Ua "ne nvii is:e ole keia. v lrke me ko Kaukā Pika maoiio, he* mai ulu. mai, ke lioike mni nei na kaiioaka, ua ulu '<e keia 'ma: iwaena o kekahi poe, i nohu pu ole, a i launa pu ®ie, , me k'<i poe i loohia īa me keia ma'ĪL ua ulu j mai no keia mai noioko o ka inoino o kona j koleo, a o ka poe oia o!iana : maemae ko iae : kau koko. aol0 loa e loaa ana me keia a.oo 1 mai., j M a kuu. na nu ana i ;m Buke -lapaau a na Kauka naauao loa 1 pai ia ma ka olelo Ēneiom, e hoakakn ana i na m-n ma ka ib„ oia hoi (skin discascs) ua ike moakaka :oa nu i o ko'a m;u, he kaokao, (Syphitis) ma na kuhikuhi ana a ia mau Kauka i ke ano o ka loaa ana* mai; a me na hiohiona e puka - mai ?ii ka mai.- ua kuhikuhi no lakou i na laau e- , iap.iau ai, a oia mau laau no ka Kauka Pika e lapnau n ? i . Ua oīelo ia no hoi ma ia mau JBuke, aole ia he mai leie, a o na ano mai ma'ka ili i loaa m i rna kaMkohno o ke koko; he mau mai lele ole'ia. a o na mai ma ka ilt i loaa , mai me kn maem-ie no o ke koko, oia hoi Ue s nnola poki, a me ka Lepera. a pela aka. he mau mai lele ia, Ua hoaka Ua m ma i,t mau Buke, ke ano o ka Lepera, he mai ia mn'ka j]j me ka maemae no o ke koko a .he ano p lo i na niohiona mai k*a mai ne e iaha nei ma Hawaii nei, e kapa ia nei he Lepem; he mea maopopo no i na mea n pau, i na e poha mai ke kq« ko mai ka ili o U a " poe .ī ioaa i keia mai, ua eleele ke koko me ke ;ino- paakuku, nolaila, ua tna n ;i o a u , i na paha e loaa ans ka mea ka lea u o l< a Paeuina | keia mai, a narn oin'i keja . m.au Buke kuhikuhi o na K a u ka , o hooteuio koke no oia aole keia he Lepera imoii, aka, o ka oiaio, he (S}FphMisl kaok;io iio ke le u rn n a mo ka inoino o keneo- ■ ko, ' Akn, o ka pulnuu a ka Paeain > i tla Kauka naauao ann, aole a u e hoole ana [ ko la» kou :• ine ko lakou naauao, aka, e Jjooman.;:) nae ka Paeaina, he "mea moikai ka naauao lee hoohana pono ia, aka, i nae hoohann ia ma ke am> leekeo he mea e heopnwehiwehi ai i ka noonoo o k> po0 hapa iUe, a e hookahulihia m j ka maqa® o Ufthui nanuno !oa i kahi wa? nolaik, ke mm nooio noi au o na Kauka a ka Paenin.a aole lakou i hoiko i ko oiaio ion ma na mea a pau e 'piii ana no iieiii, naai, e k;>pa ta nej hg Lopoui; he mau lioike ka lakou nie ka manao ino, a me he.mea - la, ua hoike mai ha knhoaka lee hoomaluuilii ja f,ei na lepo mo' m o n <>u e Hawaii a me kou ea oluolu. ū ke elieli ia nei e keia pohai manu hululike kou maa hooponopono Aupuni ana, ke mn' kaleho nui nei lakou ia mea. He mea ehaeha nae i l»o u noonoo ana ka ike ana iho i na manao o ka mea kakau o ka Paeaina, ma kona ano he kanaka Hawaii e hoao ana e hoinoino i ke Kauka, nana e hoomana wmiui nei e hooluolu i kona map hoa kanaka i loohia ia me keia pia r. E ke hoaaloha, i na oe he kanaka Hawaii, e hamau kou leo, aoie oe i ike i ka la e kiei ahii ai keia mai ma kou ipuka hale. Nolaihi, e Kalani KApLmuA, nana ia keia poe e hoopu nei .me na aahu hulp hipa, paa ia a paa o Kauka Pika, ke Kauka nana e hoao nei me ka ikaika e hooluolu i k& manpo o kekahi poe o Kou Lahuikanaka i loo« hia ia^ me keia mai; p.ia la a paa. o Kipik®» na, Kou Kuhikuhi Puuone Kaulana. oiai ua hoike mai keia mau kanaka a elua i ko lai a aloha oiaio i Kou Lanūikanaka, a me Kou Nohoalii, ma ka laua mau hana, aole e like me .hoopalaimaka ma. E maliu' e Ka« lani, e kuu Hakū i ka Ua Haao, i na kanaenae a kaū kaūwa, a ke noi aku nei au i kuu mau hoa Hnwaii oiaio a pau, e ku kakou me ka makaala no kakou iho, i na hana a keia'pohai; i na he h'ewa ka Hkou mauhana, alaiia, aole no e ko ana, no ka mea, ua ole)o ka Baibala a lakoii e ii iipoi pei, "e uhuki ia ka poe hewa mai' ka aina aku. a i nahe kipi. aole he kipi e ola. Ke manao nei au, o keia Kauka e hoin« ia nei,.he wai \va ī makamue ia,; na keia Lahu i e makee mau aj i kona inoa maikai, aole o ka hoehaeha aku i koiia noonoo niaikai, i kumu iiona e uiha ai a haaleie piai i kana mau hana a|oha Lahui. E ka hoaa Ipha a-.-«i|o, iu ^«peo.wahi aAkjna, mai hoao hoū e lioopuka i na h«aoleio lokoino i ko.u mau boa kanaka, o maneoau■anei ka eheu akau o -ke Kaupu hehlale o Pailolo, peku knhi >'a,aku oc, ahli ko nihoano la, ke hoooki nei nu, -aia nae a hakukoi mai na ale o ka moana, ainila hoolei pau ia aku ka malamalama o ka ipu kukuā uila; a ke keiki o aJqi o na -^ieh*, e kihe auanei kā īliu.o ka naiao kē ke kai holuholu q Ka' hului. e*hiqio makawalp aku hj]uānei na naka Ua Hoehaili o kuu qne hanau, q iniimki ana i ka ili e ka poe kue mai i keia. Trfos. N Bincii. Kakaala. Hai -30.1883.