Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume IV, Number 36, 5 September 1883 — HE MOOLELO KAAO NO LAUOHO GULA NOHENOHEA I KA IHU ANU. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO LAUOHO GULA NOHENOHEA I KA IHU ANU.

I • .' H ĒLI/ ■ :1. 1* ii UOLOHĒ mai la 0 Avrenani i kon i leo,' 1 II- ala ae !a. a koaio awiwi iho la i kona | kāpa, a-i ka wa kakāhiaka nul* wate, hiki ■ j laua nei i ke kapa 0 ka'oiuliwai, a nana I heie aku la kei 1 ma na kapa o ka -muliwai , nui, nie ka puiki ae i na lima. a manao iho j Ja e aho no fca hoi loa ana, alia, ia wa koke : iio pa-e ana ka leo e kahea aoa ia ianei, — I 'E Avenani ! E"AvenaniS' Nana ae la oia a puni. aohe āea mea I ike ai, manao iho la ia ■ iie moeuhane paha nana; alea, pa-e hou ,ana ka Jec. 'E Avenant ! E Avenant l ' 'Owai oe e kahea inni nei ? 5 wahi a A vcnani. * . s ' O Caberiote hoi leahi ilio-fno kona uukn, .piJ^iet ioa aku fu oia iinlo 0 ka muliwai e j nina ai; a pane mai la : v A ole anei oe e-ma-'naoio mai i ka'u, 0 kahi la gula 110 keio e hea mai nei, a ke ike nei au aia Ia.! . , ; ' Aole 1 emo, pii ioa ae la ua. wahi la nei a ka ili o ka wai_, jraraailio mai la 'oia ia Avenaui : -'Nau.i hoopakele 'kuu ola maiiūna

mai 0 ke opu weuweu, a ma kou kokua ana ■ hoi I lāaa.ai ia'u ke ola o keia niau ia. :<0a 1 hoohiki aku au e Iike me kau i kokua ra>n ai ia'u. E Avenani aloha e, eia ke komo li1 ma o Lauoho Uuia Nohenohea.' Kuloū iho la 0 Avenani e lalau i ke komo • «lai ka wah.t mai o kona hoa'loha ia. me ka l haomaikai ana iaia no aa manaw^he- nuK Apie oia i hoi hou i kona hoieie i noho ai, aka. hele poiolei aku I.a oia i ka halealii, me ka ukali ia e kahi ilio uuku 1 hoopiha. ia a Hanini i ka olioli, Holo akn ia,.hoi' kekahi mea e hōike' 1 ke kaikamahine alii,- ua -makemake o Avenani e ike iaia. • -v ' > "Auwe l Aloha wale ke kanaka opio,' pe--la i i-ooho ae ai ua ka-ikamahine alil nei. 'I la ,e liai mai ia'u npna hoiko an t., '-."hoi aku ana oiā e hoike j ka Moi no na mea ana i il?e iho nei.' . I ka hookomo ia ana aku 0 Avenani, heie aku la ia a haawi i ke komo i ua leaikamahine alii hooiuhiluhi nei, me ka olelo aku : * E Madame, ua hoolohe pono au i kau mau kauoha, E pluolu ānei oe e ae rnai 0 kuu haku Moi kau kane mare V , I' kona wa i ike iho ai, o kona komo lima io 110 ua komo nei, ua haohao nui loa iho la ia. sHe oiaio'e Avenam oluolu, ua alolia ia oe e na kupua, no lea mea, he, mea hilei ole keia raa ke ano kanaka maoli.' fE Maāame, aole au i launa me kekalii o na kupua» aka, ma ko'u ake nui ana no e 1 huli e iike me kau kauoha. i loaa ai ia'u keia komo.' Pane aku la ke kaikamahine alii : 'Ae, ^ 4 , . I oiai oe e hooiohe atta, e pono oe ke hana i kekahi hana e ae a'u e haawi aku nei, a ina '

aoie oe e nana, aoie loa au e mare ana 1 ke kane, Aia no kekahi keiki alii e ae aole i loihi loa oia mai nei aku, o Galoforona kona .iwp;,!» mauao oia e lilo au i wahine naāa, Ua hoike mai oia i kona manaopaa pela, me na oielo hooweliweli pu, ina e hoole aku au 1 kana noi, e kli mai no ia e hoopilikia i kuu aupuni; aka, nau e noonoo iho ke kumu o kuu ae ole ana. He kanaka' nunui oia, 0 kona klekie, ua oi ae mamua 0 kekahi hale to*' wera kiekie loa, he ai kanaka no hoi, e like me ka ai ana 0 ke keko i ka hua kukui, pela kona nalinali ana i ke kanaka. I kona wa e h'ele ai ma kau wahi, ua lawe pu no oia i na pukuniahi iioko o kona mau pakeke, ola ka? na mau pupanapana; a i kona vya e kamaillo nui ai, e pa-iakuli loa ana ka poe i kokoke aku iaia, Ua hoouna aku au 1 ka'u olelo pane iaia, aole o'u makemake e māre me ia, aole nae oia i kala mai ia'u, ae hoomauhala map ana oia 1311. Ua pepehi aia h kmi poe mal^aiilānaea pau, a mamua ae hoi o ka ha* na ia ana o kekahi mea, he mea pono ia oe ke hele a pepehi iaia, a e lawe mai i kona pooia'u,1 . - „ l ā hookunana iho la o Avennni no keia ham hou; a he mau minu{e hoi kona i noh o iho ai me ka noonoo ana, alaila, panp tku la oia: 'E ka Maelame, e heie no au e ipikaka nje Califqrona; he manao ko'u e ianakila a«a no au, a i make hoi au, alaila, ua-make a* e like me ka make ana o !fe, ka* naka koa,1 I ka lohe ana 0 ke kaikamahine aiii i ka ia l.a' mau olelo, ua hoopiha ia oia me ka hopupuahulu ano e, a me he mea la ho'i, ua hoonaue ia ae la kona puuwai e kekahi nune kaumaha.Kaohi mai la ua kaikamahino aiii ne i ia Avenani no na mana wa h e n ui , aole • ■ ' - '• »■

e hele e ha.kaka. pu me ke kanaka nunu i aka, -aole i maliu aku keia. Hoi aku la keit i kahi ona ī nohn a?. a hoomakaūkaa iho la no ka liele ana, a me kela a me keia meā e pooo ai ke- hakaka.- 1 ka wa i makaukau pono ai keia, hookomo iho, la I kahi ilio ia (CaberioIe) iloko o'ka'hinai, a kau ae la ma ka lio, ō'kona hoomaka aku la no ia e hele i aupuni o Galiforona. Ua ni-nau* hele akn la 'kein. i. leahi e , ■ ■ ■ >nui ina, poe a pau i halawai me ia. mā _i:e alanui; a ua hai ia mai la oia.e na mea a pau i hulawai me ia. ,aole loa he kanaka e aa hele aku i ona la, 110 ka.mea-, he' elaimonio ia. E iike me ka nui 0 kana mea i lohe ai nona, pela i hoo-ihah'-ahua ia mai'ai kona ano hoohikilele. Akar.hooikaika aku k kahi ilio lala me. ka .? ana : . -E kuu haka-aloha e, ina oe e .ha-kaka aria ,2ie 1:1 • 0 nanahn no' au i k-pna mau .wawae, a i kona wa e \M6n iho al e .lalau ia'u, aiatla, e pepehi -oe iaia a make.' ■ Ua' mahalo otAvenani no ka maaloa ovka ilip, aka, ua maopopo no nae laia, aole kona he kokua e'hiki āi ke hilinai ia. Mahope iho, hiki aku la oia 1 kahi e kokoke aku ana i ka hale kakela 0 &a!iforona. Ma na alanui a ioaii 0 j,t vv«Ti i , e ahu mokaki mai ana na iwi a me na kino make 0 na kanaka j ai ia e ia, a 1 haehae ia hoi a liilii, Aoio i lluliu kona j kali ana, ike e aku la oio. i ke kanaka nunu i e hele mai āna hoko 0 ka ulnlaāu, o kona poo, ua ike ia akn la ia maluna ae o na laail" kiekie loa 0 ka nlulaau. a me ka leo nui vveliweli i oli mai ai oia, — - 'Ho 1 e-lawre=HraLi_ma,ii lrpiJrt HiHi

: Ke wiwi lakou a momoha paha, I mea naunau na'u, Mawaena 0 kuū mau niho, . .. E hiki iahi ke.ai i na mea he nui, He nui loa I nui loa, A mā/ke ao nei au, pau, . * Aole au e hookoe anā I kekahi.5 ; I ko Avenani lohe ana i keia, o kona puana koke a^e la 110 ia i kana wahi'mele ke me ke ano o ka ua nunui nei i pnana mai ai : - j 'Ho,! eia au 0 ĀvenanL", ^ i hele mai nei e uhu k' 3 ko poo; - Aole oia he-kanaka nui, He nui kupono no nae, Ē hiki ai ke lanakila maluna oii.' Oa.puana ia keja ,maji lal.a'n.i, me ka awiwi lāunāole, nolaila, aole i-haku pono' 'i'a e iike me ke naele, I ka wa ī'lohe ai 0 Galifo» rona i keia mau huaolelo, nana ae la oia a pūni, a i ka ike ana mai ia Avenafii me ka pahikaua e paa ana i kona lima, hooho ae la la i kekahi mau huaolelo hoohiki ino ku i ka' weliweli. A ka . ua hoopuka se la 0 Avenani i kekahi mau huaolelo e aa aku ana iaia. Aole i kana' mai. kona huhu, lalau iho ia ia i_kōt?ahi newa nui, he pauku liao olokaa a ina hookahi haiwia, o ka pāki liiiii no ia o Avenani; aka, ia wa-.koke n'o lele ae la kekahi manu Alala a kāu iho la maluna 0 kona ] P00? a manawa ole, ua pau ae la na maka ! 0 ka' hunui i ke kiko ia e ka manu. Kakahe 1 mai ia ke koleo ma kona mau papalina, a hapapa- waie iho la ua nunui nei me ka holo • lele anā i 0 a ia nei me he kanaka pupule .a. No. kela mea i pakele ai 0 Avenani i ka ^»ūna laau mua, a holokiki aku ia oia m© ra houhou ana i kana pan i kaua nia (eela a

me keia wahi 0 kona kino nui, a lūki y>aie i kona hina ana ilalo 0 ka honua, Ooki koke iho ia oia i kona poōme ka hoopiha ia e k& hauoli palena ole no kona pomaikai'nui, a huli ae la e iawe aku 1 ua poo nei i ke kaL kamalime alii . Aka, o *kahi manu Alala, aia no oia ilniia 0 ke kumulaau e ku koke ana kahi i kau ai, kahea mai la oia : ■Aole au i poina i kou lokomaikai ma ka hoopakele nna ia'u mai ka pepehi ia e ka manu Aeto, Ua hoohiki au imua ou, e uku aku'no au e like me kau i hana ai no'u. Ke manaoiana nei au oia ka'u i hn«a iho ' nei i keia la.' ■ 'līa aie au iu ne e ka'manu Alala no keia mau moa a pau,' wahi a Avena«i; 'a e mau loa aku pela, kau kauwa hoolohe.' 0 kona kui ao l t no 1.1 maluna 0 ka iio, me ke .poo ku i ka hoomaka'uka'u 0 Galiforona. | ko ianei \va i hookokoke aku ai 1 lee kuianaka-uh-ale, ua hooho mai la na kanaka me ke alualu mai mahope 0 ianei. 'Eia ae ke kaa Avenani, ka mea nana i pepehi ka nunui. I lea lohe ani 0 ke kaikamahine alii i kera mau leo ne-nei a me ka pihe- uwauwa a ke kūlanakauhale, ua haalulu ihn la oia, me ka manao iho e holo mai ana iakou e hai ia ia ua make 0 Avenani, no ka mea; aole oia i lohe pono i ke ano o ka lakou mea e uwauwa ana. Aole no hoi oia i manao e ninau aku i ke koirui 0 keia uwauwa, Aka, i leo. kalii manawa pokole ma ia hope iho, ike aku la oia ia Avenani e komo mai' ana me ke poo'o ke kanaka nunui raa konillima, ua ane. hoomaka'u ia oia i kinohi, āka, aole nae he kimiu e lioomau loa ia ai la ano maka'u ona. No kahi wa aku.