Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume IV, Number 38, 19 September 1883 — HE MOOLELO KAAO NO LAUOHO GULA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO LAUOHO GULA

J t ka mn kkw* ^ -■: _ . ! ^ HELU 5. !| KO LA0A hookokoke ana aku i ke kul . lanakauhale alii o ka Moi, a i ka lphe na hoi 0 ua Moi la e i ae "o'Lauoho Gula Nohenohea ke hele mai nei e halawai pu me ias a haawi aku la -oia iaia 1 na makana 0 kela a o keia he nui wale. Ua hoohui ia iho ia ua mau alii nei iloko 0 ka berita mare me ka hauoli, a me ka hoohiwahiwa nui ia e ka lahui holookoa, a aohe ' mea e ae a na mea a pau e kamailip ai, 0 ka hemoiele ( wale no 0 ka nali 0 ua kaikamahine ahi. nei, ka Moiwahine o ke aupuni.' ■- ' . Aka, 0 Lauoho Gu[a Nohenohea i ka ihu anu, ua lilo e kona puuwai ia Avenani, no'aila, aole i oluolu maikai iki kona noho ana īna e nalowale aku o Avenani mai kona maka aku. O kana hana mau i na manawa a pau, o ka mahaio wale no iaia. I kekahi wa, olelo aku la oia 1 ka Moi : 'lna aole 0 Avenani, aole ioa au e hiki mai ana ianei, Ua hana oia i «a mea hikl ole ke hana ia e kek&hi kanaka e no'u, laia' wale 110 i ale nui ai oe. laia i loaa ai ka wai o ka nani no'u, a aole loa au e luahine, aka, e oia mau. aku no ko'u nani a hikil.na .:^au & kau.' ■ ' I ka - loh'e ana 0 na alii manaoino i keia caaru oielo a ta Mpiwphine t hoopnka aku ai 1 ka Moi, kamailio malu ae la lakou i ka Moi : 'Aole anei ou lili no kela mau olHo, oiai} he kuma k^pono- kou» o ka lili ana. Ua • nui ke -aloha-o ka Moiwahine ia Avenani, noiaila, aoie e hiki iaia ke ai, aole hoi e inu, aia walē no a ike iaia. Aohe ana mau mea e ae e kamailio ai, eia wale no, a aia wale no ihalalo aku ona kau inau hana hoolaulea ana a pau -e poUo ai. Ina he mea okaa ae kau i hoouna ai e kii iaia, aolē.ka e like kuna.ha.11a aoa..me ka Avenaai.' •He āia'i.o paha ka oukou,' wahi a ka Moi, noonoo'aa no ia mea i keia wa. E pono e kiola ia oia iloko o ke to wei'a.' E like ; altfite.4w'n.9ha-aika"Moi< pela. i. hopu--i& ai-.o-Avenani, a kupoe la iho la, a kiola la aku la iloko b ke' towera; oia iho la ka uku'a ka ,t. ■ ■ Moi i -hāāw-i:aku ai" mahope iho 0 kona heo-ko-:poiol'eiaiia.2 ke kauohā, Alfa,...he hope no koiaa āana a--pau, ' .. . Aole'oia :i-|eaa eikō i kekahi mēae :ae,;b : "l«:laaa: paahao 'wālO'ao; "ka mea n&ā'elaWe' .mktt;fJfclif,lākfia;berent elēelēī:ā kihla^aku ■'hī'mfchLlJtlfc-''rtttfev #"pēla' fci"me" fc- wai ilhkl 41» pa lepo. -O ka'hi ilio uuka.o Oa-: 'berioif| 'aole 'oia I. haalele mai ī«iaJ::e,'lfill i mau mai ana ia i kela ia keia la, me ka hahal ana i na mea-ho« ā;:paii. "I.ko^Lauōhū Gula loh» ana ua paa o Avenani i ka 'hae,- . moe iho la oia ma na wā,wa;-§.. hJ*ft.~-M.oi rrPe;. • kā noaoi aku me na waimaka,,e hdbkttu 'ia. Arenam m&i ka hale pa&had1f!ai. Aka, e ike me ka loihi o.kana:honoi :an'a.;.mkli', -fela' i hoouiahuahoa loa'ia ai ka huhu o ka M:hi.

'He oiaio, ua ?loha loa 0 Lauoho Gula ia ie/ wahi ana iloko ona Nolaila, ua hoo!e j paakiki mai la ok me ka huhu nui, No keia mea, aole i nonol ho.u aku ka Moiwahine, aka, hoi nkn ia iloko 0 koua keena iho e noho ai, rno ke haumaha ruii o ka manao . j,Manao iho la ka Moi iIoko__ona, »0 kona pupu.ka paha, nolaiia, aolo i makemake nui ia oia e ka.Moiwahi-n. >■ Huli ae Ia oiaji"ka wai. 0 ka. Nani.-.me -ke ••..•=!■, taui e holoi iaia mia iho mo ua wai nei, nlaila. o ike-mai no ka Moiwahine i kona ui a-aioha mai. •■ O ka j omole i hoeplha ia ai ua w&i ia, c;a no ia •maloko 0 ko ka Moiwahioe keena, ua kau ia maīūha 0 ke kau wahi kīekie, i mea e ike mr.u ai oia i na la a pau. Akā^ o~"k'ekaiii " wahi kauwa ona, i kona wa i hoao ai e pepehi i ka nananana ma ka paia o ka hale me ka burumi, ua hahau hewa ae la oia a pa i ua omole nei, haule iho ia a nahaha liilīi, a pau iho la ka wai i ke kahe. Hoomaemae koke iho la ua wahi kauwa wahine kolohe nei, a huha īho la i na apana omole naha, a Mi aku la i kekahi omole maloko 0 ke keena 0 ka' Moi, i mea e papani ai ma kahi 0 ka omole i n.aha, a 0 ka wai iloko 0 ia omole, ua like no ka moakaka me ka wai 0 ka -,Nani. D ua o.mole wai nei maloko 0 ke keena 0 ka Moi, he wai make no ia, a 0 ka poe alii a pau i hoahewa ia no kekahi hewa ku i ka make,- 0 ka wai ia e h'amo ia ai lakou, a kau mai la ka hiamoe iluna 0 ka poe 1 ha'K 1110 ia, e hiki ole ai ke ala hou ae. I kekahi ahiahi ae, oiai ka manawa i komo rn.ai ai ka koonoo iīoko- 0 ka Mol no ua wai nei, iiele a.e la oia a la we mai. !a i ,ka -omole ma ke keena-o. ka'Moiwahine, me ke kuhihewa 0 ka wai ja o ka. „Nani. Hamo iho la iaia iho a hoi aku la e moe, aka, aole oia i ala hou mai mahope iho, a make iho ,la. O kahi ilio nuku Caberiole ka m.ea mua 1 lohe t ka nu hou. o ka make ana 0 ka Moi. Holo aku ia oia e hai ia Avena.ni no ia mea. 1 ko Avenant lohe ana, kauoha aku li oia 3 ua wahi ilio nei e hele aku e imi ia Lauoho Gula a e lioikē aku, mai hoopoina ia Jcona manao no Avenani. Ma keia kauoha, ua h .uoli nui 0 Caberiole i ka holo ana e hai aku i ka Moiwahine, ailoko 0 ka pilikia loa leona komo ana aku i ka halealii, 110 ka mea. e hi-o ana na. mea a pau o :E|a halealii no ka make ana o ka Moi. 1 lona manawa -i.hiki aku ai i ke alo "" i-k q ka..Mo.iwahine. hoopuka aku la'. oia i keia maa huaolelok ■ 6 £T Maeiam e, • nīar -pofcwtre ?&• • Avenani.' Ua hooīnanao koke ae la ka Moiwahine ia Avenani, he kauwa paulele nui oia I kona haku, he hana pololei, a he hoopono, a no ka mea hoi, o!a%ale no ke kuihu i loaa ai ka pilikia i ka mea nala ole. O kona. līāalele iho la no ia i ka halealii me ke kamailio ole aku i kekahi mea e ae, a hele pololei aku la i ka haie towera, a me kona mau liraa palupalu ponoi. i wehewehe ae ai i ka hāo mai na lima ae a me na wawae o Avenani, Hookau iho la oia 1 ka lel alii gula maluna o konn poo, 8, hoaahu iho la iaia me ka aahu alii, me ka olelo ana : (E hele mai oe e Avēoani, ka nani oi o na leane a pau,; e hoolilo aku no au ia oe i Moi, a e lawe hei ia oe i kane na'u,' Kukuli iho la o Avenani ma na wawae 0 ke kaikamahīne alii me ka hoomaikai aku iaia, a me ka piha hoi i ka hauoli nui. Ua olioli na mea a pau no kona lilo ana lie Moi. • Ua mare ia 'iho la 0 Avernant me Lauoho Gula, a 0 ko laua la i mare ia ai, 0 ka la. oHa o ka nani a me ka hauoli a makou i malama ai a puni ke ao nei. A noho alii iho la 0 Lauoho Gula me ka ui Avenani me ka pomaikai nui no ka manawa loihi. A haalele aku makou ua ano lu'a iho o Lauoho ; Gu!a Nohenohea i ka ihu anu. No ka naha ana 0 ka omole wai 0 ka Nani. O ka hana maikai aku, aole ia e hoihoi nej le mai, 1 Ma na mea liilii, e hoouku hon ia oe I ka I pomaikai. • ; .. : i ka wa 0 Avenani i kokua ai i ka la me ba 1 Alala, - - j A pela hoi, i ka wa i konohia ai ke aloha e f ala, j No ka Pueo ino, hailona paoa, pilikia, I Owai kai halia e, na na manu a me kahi Ict, E hookau ae iaia i ka hano kilohana ? - iMamuli 0 kona. hooko pono ana i ka hana, A loaa ai o Lauoho Gula Nohenohea no ka- * . < ' " na «iii, « Me koha kupaa, luii ole? a aloha alii ; Aka, ua lilo nae ia he luahi hewa ole nn ua Alii la, i. ka wa i paa pio ai — a kau mai ke ano make la, ■ ":v" Hoohuli ae la alina : ■ ' A 'iaawi i ka Pono he nohoalii, i ka hewa ho'i he ilina. Lauoho Gqla. .«■■-• ■ ■ - •» j • •* ■ ■"'■■■. f . !^'vUa,rmāhā:0--ia;e:.hoala: hōa«ia~aha , ka • hooI ; heihei waapa ana o ko kakou mau Koa a rfiē Mā poh ikāi'k»! %ā 'hoē-ma keia*mau.- la iho-ka uniki ana ma tt'a la ®J ,Novemaba elike me ka i hāla.-* "