Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume IV, Number 41, 10 October 1883 — KA-LA12 O FEBRUARI A.ME KA LA 7 O.IULAI. [ARTICLE]

KA-LA12 O FEBRUARI A.ME KA LA 7 O.IULAI.

. . " ■ . , ^ : sa _ i Aia ma ka' Euke VI. Uulu 34, 3o. a nie I ka heiu 36, i ike ia" ai na olelo^pane hou a , -ka iii ea- -kakau; o ka Paeaina, e' pili ana no "keTC.ua uhau Alii. A ma ka helu 34, ua olelo ka mea.kakau ma ka Paeaina, Uua hooiii maoli mai la oe i ka hapai ana ia oe iho, a jr.e ko keehi-ana ae i kahl mea a mau mea ia e h'.ki ole al oe ke ae aku a ke hooi .aku i kau lianauna mamua ā'e5lfa^ela cie i manao •ai-e Kela ae a*?ia oe.'1 f - , j Ua maopopo a o ka oiaio maoli no ia i ka poe īehulehu a pau e hilinai nei ma ka- ao'ao 6Aka*Qthana,Alii e. Ēu .nei i ka'-Nohoalii. A penei e akaka 'ai ; 1 Aole na ka Elele ka leieAnua. 2 Aole na ka Elele ka hoino. 3 •Xle na ka Elele ka pailaui. 4 Ao e na' ka ēlele ke kii aku i ko hai kapu a anunu mai. 5 Aole na ka Elele ka Pio lalau. 6 Aole na ka Elele ka Papa Hoonohenoho Alii Kuauhau lalau. 7 Aole na ka Elelu ka hoomau i ka p<uo una. 8 Aole na ka Elele ka oielo hapai he Wohi o Kaleleonalani. 9 Ao'ie na ka Ēlele ka oielo he koiki o A. K. ! Kuuuiakea na Kaaikeaouli. 10 Aole na ku j Elele ka hoohilahila i ka m'eakakau ma ka j Paeaina. no kona apo wale i na. kupuna hi-ki ! ole iaia ke hooiaio. Aia keia mau kulana a pau. us uoho wale j no ka Elele ma ka aeao pa ie aku; a i ka ; pa ana o ka lae I ka pohaku, a kulukulu hoi kona waimaka; a kahekahe hoi kona upe; a welu ho? koiia walia i na nioi mikomiko a ka Elele. Heaha hoi kona mea e welawela i iho ai ? - . . > -Ua kuhi paha ko inea ' ka-kau e Paeaina i j kona pehi ana mai i ka Elele. he laau oia je luli ana i. ka makani; a no Ua paa buke i j ria Mooleio Kuauliau, nolaila, ua hiki. wale : no iaia ke keehi i ka poe e koo ana i ka ao- : ao Alii e ku nei; aka, ua lana ko ka Elele, ua pale aku oia me kcf"ikaika, me ka wiwo ole, me ka pane pololei, a me.ka hooia aku imua o ka lehulehu, ua oiaio ka makou, a ua ialau ka ko mea kakau e Paeaina. He oiaio, aole makou he llamuku no keia Oiiana Alii e noho nei, aka, ua lawe mal njakou i ka Wa Poni iho nei q ijoino ana ko mea kakau e ka Pneaina a me ke Kuokoa i ka Ohana Alii e ,ku nei; a nolaila, mai manao hoi oe U8_ nele loa hoi ka""ET;"ErL'E t X ike a kumuhana ole e ekemu ai, a e pale aku ai i na mea.i haku wale ia, me ka hōō?-:-.lewa- ; le e puni ka lehuleiiu i kana mau olelo wa- , ,.hahee, haku epa, • Ke manao nei makou he Uamuku no ko j ka Moi, aka, aole paha iakou i manao e lawe i'na olelo hoino a krf mea kakau e Pae Aina i hoa paio ia no ko ka Moi ra.au llamu^ j ku, a aia no ia iakou ia, ai ka..w.a...a. -iakau.e... pane ai. Jsro ke aha la ko lakou noho malie 7 Eia; ka ike no ua hapui ae ko mea.Kp.kiLU e ka Paeaiua i keia paio ana ma ku iuihu a me ka hoino, nie ka walania, a me ka pula 'o | , ka inaka» i ua Oihaua o ka Poui. Ua au- ; arijo makou i keia liaawe, no ka mea, o ka ; makou hana ia o ka ka nupepa . a ike makou ua lalau ke alak,n aua a kakahi nupepa a mau liupepa p'aha i ka lehlllehu, alaila, he wa ia no makou e «kemu

r. i, A uh okemu, n h'e ekomu noi, a o ekeiiui aku mia no a hiki i ka make io;s ann o : ka hoopunipuni, a ianainla lea oiaio moluna i ona, . . ■ Ke olelo mai nei ko mea kakau tna !<a helu 34, UG ka Pio, ua pili ia i kahi o na papa kapu. A p ka Naha hoi, ua pili ia i kahi o i ka hoohui ana a i komo iloko o na Papa A i i i e loaa mai-ai he Naha ka mea i hanau mai,-' Ma keīa wahi, uā hoike mai ko hnea kakau e ka Paeaina, i 'kona ike ole loa i ke Koa uhan. A-ia ma na moena Kuaulian e waiho noi he Pio no ko luna. oia hpi ko na Ahi; a he Pio no ko na makaainana. Aia m.;-j ke kuamoo o Auwehekekapa kv. aoa.: i hiki mai ai o ka Maolapalapa- ke Uupuaa o Kanīniu u ko mea kakau e paeaina. i hap'ai ae nei he Wohi. I ike ia_ai, ho Pio no ko iaio. penei ; O Kaniku noho ia Kaniwai w, i kona kaikuahine ponoi, hanau mai la o Hinaueue; a he lehulehu wale ka Pio olalo e Iilfe me keia, a puka n« :a Kauiniu au i hapai ae nei -htr A ltr ; : : ; jNo k.i Naiia, Ile Naha no jto luna ko ha Aiii; a he Nahā no ko na makaainana. Aia ma ke kua/noo o Pauo i ike iu ai iio Naha no ko lalo. O Kahonu kai noho ia Kawaimala i kana kaikamahino ponoi, a hanau mai 11 o Nahualali, a pufca no i ua Ka* -n-miu nei a ko — mi>a— e lra - _ī _ hapai ae nei he Wohi . Me kein mau piha ekaeka no, a lepo lauaa ole, iiholiho a eleeie ? ka l«po ke kuanioo, o k-i aoao o ko Alii u ko mea kakau e ' Paeaina i hapai ae nei; he hiki no ka iaia ke hapai ae, a olelo ae he Wohi., ine ke kauniako uo i ke kakaiapola me ka olelo. ! O ka eka lepo .ma keleahi aoao; e luuluu auanei ka lima.o ko mea kakau e Paeaina \ ka hapai ae, a laa ke koikoi. = | Hp ie.ho uia loa keia maii olelo. i | la piipii ana | la Kuuku i Naha, V | h; Oleoiekolea , ■ Pukii mai ko leho. Haapiapi ana, ■ - . Haakula- — ku — la. Uia loa ko leho; Leho ula ! - <• < Leho ula ! ! Pela iho. la ke kanikani a pihe auaa kama- ' lii lele kawa- o Kaumaea, no na kupuna o Kaniniuokalani a olua e Paeaina i hapai ae nei he Wohi . . . . Peheamo la e loaa ai i ko mea^ kakau e Paeaina ka hilahila, i ka noke raau i na wa a pau i n a Pio lalau ana, oiai, he lima kona i paumae'e ī. ke koko o ke kanaka, a ma kona mau mikiao ka helu ana i ka waiwai haumia. A.ole i manalo ae kekahi haukae, aia hoi, komo hou aku la no i kekahi, aole hoi i mokae ae ia, a paumaele hou no; a eia hou hoi keia, he kanoa maoli, - Ka W ohi ana . Ke olelo mai nei ko inea kaka-u e Paeaina i keia msu olelo, me keia ke unu ; 'UIe uiea maUehewa r» makou ke hoi hou i hope ma ka aoao d ko ka :Moiwahinu Emma Wohi ana, ua pili pono ia nona. a uu .paa,. no ka mea , he ewe.inai ke kumu mai, he io, he iwi, a he koko mailoko lilo loa uiai o na kupuna no'na ia mau haawina. He Wohi hoi mailoko mai o na koko alii awiliwili ole. O kau 'pane ana ma ke ano palu ana, a hookaawale ana ia Kefittiīaikai mai a Kalik'ookalani aku, aole ia e hemo ana mai na ike. a me na hōoiaio ana a makou i waiho mua aku ai. Aole loa ou wahi ike e wehe aku ai ia mau kui'nao ī kakia maoli ia aku a paa loa, E waiho aku ana no keia aoao i inn i naiulu iio ko poo e 7? ā ino." m niea' oiaio loa la auiu no a he mea makehewa io no iaia k° xoi hou i hope ma ka aoao o ko ka Mo waLine Ēmma Wohi una, oiai, aohe oia i hoike pono mai i ka moolelo, a me na kumu, a me kahi o ka W ohi ana. Ua nuie loa ko mea kakau e Pae A ī n ii ina kuia ano. — - - Ua hoopuka mai i na kupuna lawe wale, a i Iioopaapaa ia, a i hoole ia mai ka wa e ola ana o Ke)iimaiJ<ai; a mai kona waha ponoi inai ka hoolu ana. a no ka lole ulaula Kanekapakapa, ki inea i loaa-mai ai ke kapilipili ana-he kupuna ka ia ! Auwe no hoi iea h.i — e ! Ua maopopo no Kamehameha ke kapu Wohij a he .kuleāna ia no ka hanau mua, aole no ka hanau muli. Mna; paha e ui aku aua ka lehulehu i na pepa i hala ae i hope, e īke auanei la'kou. ua hoole ka Elele, aole he kapu Wohi o Ke]iimaikai. Aka, ma keia hoopuka ana jaiai nei a ko.mea kakau e ka Paeaina. u,i lawe hewa olua i ko hai kapu, Aole no Keliimaikai ia kapu; aole no hoi • kekahi mooiulo i p uka ae i kona \va e ola .ana a hiki_ waie i keia Lva, a akahi walu ae nei no ia o'lua. Peuea la auanei e pili pono ai la ka Wohi ana 7 Pehea la auouei e paa ai ? Pehea la auanei e J ilo ai he ewe inai ke kumu mai, ho io, he iwi a he koko mailoko lilo loa mai o ua kupuna noua ia' niau haawiua ? ; (iiai, ua hoole k'ii po, aole he kino io ! Ku i hrju mai nei ko mea ka kau e Eaeaiir , u Lle W.ohi hoi mailoko tnai o na koko alii awiliwili o!e.M A ke oi'eīu hou maLiiei , 'O ka ka Ei.klk pane aaa ma. ke atio pale ana, a hookaawale aua ia K eliimaikai mai a Kaiikooka lani inai, aoie ia. e hemo aua īnai ua iko a mu ^ \ hooiaio ana a makou I waiho mua ai. Aoie loa ou walii jku e wphe aku ai ia mau kuinao i kakia inaoli ia aku a paa 1 oa. Ē waiho aku imalio keia aoao i mai nalulu no ko poo e ka hupo." " '1$, ku malie iki iho kou kaa, a e pane aku

. ka l5fiKr.E, Akahi wale no a ike ia he kaki: maoli* ?a keia mea ho Uuinao. O ka me< maa e ike ia ooi. he- ko-lu ka mea < wni |ia ai a paa ke ■kuinao, ei a.e la ka h< kaki^.ia. Malia %no la i poiokeloke' ai u: wain aīnao neī a kr> niea kakau e ' Paē'aina ke nJiOkc waie nei no na walii olelo ana; t ke i p-oal :ici ua pane ?.Uu ka ēlele ma lik< ano piāe ona a hookaawale' ann ia Keliimai j£at a ii a Kalikookalani aku." E iho oe a e elelo aku i ko mea ka ks-j Paeaina, aole na makou ke ake "< hook-.;awsle ia Keliima/ka'i mai a Kalikooka •ani aka, mai ko Keliimaikai- wahe Pon"' °ui no. x aole oia e ekemu, aole ia i olelo, a oia rarw 3IeIo ksi lawe ia mai a h'ikl wale i keis -was ulailn , nawai hoi ka Elele e ekemu aku, a nawai hoi ka Elele e aa e hoole aku: a hoopuka aku imua o ka Iehulehu 1 keia raau ,:āieaf a ka Elele e hoopuka aku. oei, Ao|e na ka Elele ke kumu i hoalaala i keia mau oleio. He oleio kah.iko keia i maa, -a-ua.fcth.fj. i -lebu-!eh-u • holoekoa-Mio-hu-i :£C /iioaln. Aolo lakou i pau*j ka make, ke ola fī;ai nei no. A ua hoike aki' no k'a Eleue : :ja rvg. i puka ai o keia liana, i ka wa ia j Ka u'.ueaouh ī ola ibo nei, . Ua hoike aku ka i Elm« ma kona mau helu mua i ka heie ko= I ham?. ana ni-'.i a Kēkauonohi'/ a haehne i ko--|VS-Mhji4_£LMmXih^^ a u i kea o u i i m e Up. olohelohe, a me ks waimaka; i keia uwe ana. iia uwe helu oin. No kahi wa aku.