Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume IV, Number 41, 10 October 1883 — KAPILOLELO BERITANIA HE MAU WEHEWEHE NO NA M AHELE EIWA O KA OLELO [ARTICLE]

KAPILOLELO BERITANIA HE MAU WEHEWEHE NO NA M AHELE EIWA O KA OLELO

Ke ano ili'no ka hoikeike ana i ke ano a me'ka-pili ana o »na huaolelo o ke Paniinoa Kanaka. - ; : He kumu hoohalike, Ua makemake na keiki ia Leonoro e ike ia lākou, a eia lakou ano e kakali ana ia makou e kahea laia ma ko makou alanui. "Na keiki," lee kumumanao o ka hapa mua o ka hopnnaoleio, e hoa'no hou ia ana ma 'na,' ka, e kaupalena ana ia i ka mea e hookahi-ana, 'na keiki.' 'Ua mt kemake a'o pilioielo hooia,' ua hoano hou ia ia ma Leonoi'o, a o Leonoro ma ka hopunaolelo e īke ia īakou, Peuei; 'Ua makemake īa o Leo- 1 noro e ike.ia lakou,' d"Ka ■noōra- viu t !

hou ia; a o 'na keiki' o ke kumumaoaoa ,iumuolelo. ia i ho'ano hou ia. Lakou e "hua--no hou ana ia 'ike' e like me ke kumn pololei lā o ka manao e kaupaieha ana i kana hana. \ •'Lakou' oia ke Kumumanao, ho'ano hou ole ia, o ka lua o. ka hopunaolelo. {Eia e kakali ana,' ka hooia, ua pololei ia e iioano hou ia ana ma' 'ano,' a me kona kumu o ka manao 'makou;' a o makon ma ka hopunaolelo 'e kahea iain ma ke alanui.1 Penei: •Eia ano e kakali ana ia makou e kahea iaia ma ko makou aianui,' o ka hooia ia i hoano Uau ia. lE kahea' ua pololei ia e hoano hou iaana ma nt hopunaoielo elua 'iaia' a me 'ma ko makou alanui.' ; Penni o ka hopunaolelo o ua piii launa pu j ana o na hooia ku kaokoa elua me ka hapa j o na hopunaolelo i huipu ia ma ca nie;: e ho- ! olilo ana i hopunaolelo i hui iat 'Ka' he Pilimua maopopo la e hoano hou ana ia 'na keiki,' e kaupalena ana lakou i na kumumanao ua ike m ua ia. 'Na keiki' he haiinoa lahaia ia', kama-ka- ! ne, heluna-lehulehu, ke kolu o ke kanaka, a , me aui-kumu, ke kumumanao o lea hapa o ; ka hopunaolelo; a fna ua pili pono ke ano j ili o ke paniinoa kanaka i panl ia no ka j hakahaka no tna keiki,' alaila e loaa auanei j «iakou/ ke ano ili ku i.ka manawa o ka.aui ; 0 ka inoa o kela" kanaka a me' kona heluna. i 'Ua makemake,' maanei ua kau ia i hoi. ! ke i kekahi mea o -na keiki,' he haina ku ; maoli ia i ka pololei, a he haina-pili hoi; ! ,(transitive verb), penei: e makemake. ua j makenioke ia, ua makemake ia, e hoano-ili ! aqa ia i kona wa o ka haina ua hala a me ka piiiana pololei loa ma ka hur ana mai ia = 1 ke ano-ili maopopo ole u lawe la Leonoro • e like me he k u m u TaX ma nao~oTa'¥aT" na. Ano-ili mama maopopo ole. * Kuhiku- j hi ana i ke ano ma kekahi hianawa a me ka ! wa o Ua haina ua hala, a e 'like me ka like j ana aoie ia i JroanQ-e da maluna o ka oielo hoakaka o ka heluna a me ke kanaka o ia j kumuolelo. ¥ ' OuLeonoro' he. haiinoa-kulike ia, kamā- ! kane, heluna-kahi, ke kolu o ku kanaka. « iNo.ko aha)? I na e ku ana la (loane) i pa- ' mnakahaka no hai ma o ke p»vuiinoa kanaka • . la, e loaa no auanei ia ma o kekahi la o na : a n c-Itr kn i'kā mana pilwpūiicrra "i ke" kolu o ke kanaka, heluna e akahi ana, a nie kamakane. . . . I Ma ka panai ana i keia mau ano-ili ku i , ka manawa kana, oia, oia iā. a lenuiehu wa- j e aku no ka huaolelo Leonoio, e loaa a u a - • nei ia kakou 'iaia' ka mea kulike. a o Luo- . noro aia iu iloko o ke kumu paewa o ka inoa. . j No kahi_\va.aku, i