Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume IV, Number 42, 17 October 1883 — KA LA 12 O FEBERUARI A ME KA LA 7 O IULAI. [ARTICLE]

KA LA 12 O FEBERUARI A ME KA LA 7 O IULAI.

A i» w* i puka al ka maolelo i hoopuka I» ii m* ka helu o ko makou kolamu, i hoole ii e Amwae» aole na kupuna o Kooniana ««, o Kanuialeimoku u Ahia, nkn, ds ke JCtt(UiSft[«!inoka & Manini. Aok feia h s mm h«at uuka e ualowaie ih« ®I| h« ®et nui, a he hana nui ka na alii im. wt, •KkauoWa ia o Hakaleleponi e ao kuauhau; & ao aku o Dav da Malo a tne A. Uaauna ii Hakaleleponī, I hiki oie ai i ka ohana • ko mea kakau e Paeaina e hiipoi nei. e pii kakoi hou olp aku ai, a e hooknno ole aku ai hoi ī ke Alii ia Kauikeaouii, ma 0 keia lawe wale ana a me ka lalau ana a ii ohana, o Keliimaikai ko lakou kupuna, - A in.m he makemake kou e Paeaina e ike, (e waiho aleu hoi i ko mea kakau no kahi -"i wm uuku), Hele ae no oe i ka Aha Kiekie, a ninau no na Buke Kunuhau a Hakoleleponi; ina e kuu ana o Kelhmaikai ke kupuitft, ilaiia, tia hewa ka ka Elelk hoopukn aaa Ke hilinai nei ka Elele, aole-e ioaa ana mftlftil& o Keliimaikai; o Kalaipaihali. paha ke loaa ana; a pela no paha ka D.ividi Ma* lo, aole no paha e ioaa ana o Keiiimaikai, ftka, o Kakipaihala.no paha; pek no pa]v> me ka Unauna buke, o Kalaipaihala no paha, Ho- ka mea, o na k-umu laua a Hakalele- - - poni. - - Aia la e Paeaina J Aole na ka Elele keia hookaawale ia Keliimaikai a me Kaiikookalami. Ua hoole kumu, ua hookaawale kuinu, a pela no hoi e paa ole ai ua walii kuiuao oei a olua; a pehea la auanei e loaa ai i ka Elilē l?a mai nalulu o ke poo. ma pela iho lakeanooka oiaio e waiho la aku nei - . imua o ka lehulehu. -Pehea? Kaa no paha ~"'"""7~»ālāīta "ka nīāU'hālūlūn ^ ke poo^ōUā hu po Aole keia na ka Elele i.imi iho, a haku wale īho- 1 mea e pale aku.lai a hookaawale ift Kelumtukdi me Kalikookalani, aole loa ! . Na na hooiaio maka maoli ana aku i ka oiaio, No keia nel#, he hiki ia makou ke hoike aku I ka oiaio ma na niea : hoepuka ia ma ka helu o ko makou aoao i puka liope, aku nei. Penei ke kuauhau oiaio- o Kali-kookaLni. ? ■ a ko mea ,kakau hapai nuu ae .nei : O Kow«li noho ia Hokulele, han.au o Wāo; Wao noho ia .Fueke, hanau o Kamino; Kamino noho ia Puao, hanau o Hihhili; HiilhiLi no* ho ia Ikeleiaiku, ha'nau o Kaniniu; Kaniniu aoho- ia Kunuialeimoku a Manini, iianau -o"T Kaliko; Kaiiko noho ia Palea, honau o Kaoanaeha; Kaoanaeha'imho ia Olohanā", haaia o Kekelaokalani. Na kei'a mookuauhaa e hooia, aole he wahi o. ka maemee o -k-eia kuamoo» koe wale no ma o Palea la; a ua kapa ia keia ohana, he Maolnpalapa, no Kowali a me Muolea o Han«; he ohana kauwa makawela na Kea weaheulu, oiaka hakuo keia lahulkanaka i ka wa kahiko; o lakou nei ka poe e kalua ia ai i ka imu; a ua make 9 ikeleiaiku ma ia ano, a kau ia i ka lele, Ba kona āaku na Keaweaheulu . O keta. Wao no i .hoik-e ia ae nel maluna, oia kai aoho.ia Ahu. hnnau o Ik-eleiaiku, i noho makuakane iho ai ia H.iihili w. a lianau .mal la o Kaniniu. He Naha keia no ial@s aole-no luna; o kuhihewa auanei olua e Paeaina i me ko mea kakau, no luna wale no keia mea he Pio, aoie; no lalo no kekahi;.. a no luna wale no keia inea he Naha, nole; no lalo oo- kekahi. -He Pio ko iuna ko na Alii. a he Pio no ko ialo o na makaainana, e like me ka Tna« kou i hoike ae nei maluna-.m'e~ka kunahuna#le iho a peepee ole iho, I Ike maka oukou a pau e ka īehulehu i ke kuhlhewa nui o ka »#at» o ka Paeaiaa i pai ae ner ia Jakou e ku 1 kahi- kiekie, i. kahi hanohano, a h-e mau Alii nui, a he Wohi ae la ka ! Ke olelo aku nei no makou, aole ! Nana nai ae no oukou a ike iho i -kahi a me ke kuLeana i pili aku ai; piai, o oukou no e ka lehulehu kai ike maka i na olelo, a ka mea kakau o ka Paeama i hoolaha a.i-Ie'e mua ilio nei i ka hanaino i ka kakou Alii e noho nei. I ka -Nohoalii; ao'e iakou. i hoo laha me ka manao maikai, aka, me ka manao ino, a ■' ^5 ■ na ia manao ino i hapai ae I ka ukiuhi, ka iiil, a me ka huhu, me ka hāpai memeue ne la lakou, no lakou ke kulan» -alii/a no lakou fca Wahi i lioike eenel maluna ma ke'a p., ne „ ..*b§«_ ApJejH,a ka aoao.o Iu^Elele o koo nei, he Alii ole; he Alii nui; a o.lakou no na Alii a Paeaina ma e hapai nei. O lakou ke kauwa makawela a keia Ohana Alil e noho nei : N'O' /■. * :.c:T. -..e - • ' ' ! - - - r . /. -■ i- - r- , | i ka Nulioulu s k eia w;ī. ka ohan a a ka o - . — m 'Mm. .1 .b An a . ■ ■'■■-. - H \ .■'." '■■■:. '■ •■■: i - *' ■ ^haiā; (^ahawa , na , ». ;r,- , -j /.r ■■■<■ s . .1: - ■••:.■. ■■ ^ '='■"■ : '■'■'■ !■. , U .- ■".. ;' '. i 1 . i l "L . . ' . • ' . r • 1 1 i " " ' ■ : ' .* r s.i r5 ' .v- " s: !.i - ■ - ( ■■ - 4mua m»; . aole o Erns kana wa h m e kupono r i n:\rft Ri

1 uku, o Knmukaehu Eia iho n» ka pne I lo» | he pouo ko olt» nei; ria no oirv inn ka alaiuii J Moi ,v.ih tiivi Uahi 1 nolio. ai. A peuei leaua olelo ia makou : Mahope ,i!)o o ko ololia ana o ka Moi ia Unouna, a noh o; in&au ka M oi Ka.inehame.ha IV. He- | ahn knu i holo mai nei I ,(Ē noho ana -o A. U nauua s Wailuku ia wa, a mal laila mai i Uiolo :nni ni ) Pnne aku !a o Uoauna, I hele »ai nei k-e kanaka e hoike aku i ko ke kanaka w> hi, i ka lolie ana ae e mare ana oe I "ka wahine, n o Ema kau wahinā; nolaila, hele mai nei au e hai aku i ke Alii, aole ia o- kau wahine kupon'o. Kulou iho la ke Alii a. lluliu, a olelo aka. Heaha hoi kou mea i hai ole nāi ai ia'a mamu»; aia a hoipaa 1a bi āelike no ka mnre, la W« iho la oe e olf|io mai ai. Pane aku o A. Unaana i ka Mui; ua hala anei ka manawa 1 A la ae āku ka Moi. Phne akn 1a o A. Unauna; minamma nu; aole no hoi oe i ui ae ia'u, a i kou poe kanaka ponoi, i kou wa i manao ai e mare; alaila, ina la hoi ua hiki la inake hoike mai. Aole makou i [ohe-iki no ke:a mea; a ? no no i lohe «e nei, nolaila, iieie Ino m>»i nei, Puuli ka mnlo i ka hope, He kowali ka nananana o ka waa , A he o. maka ke o ! Alo ntai nei I be kai i. poi wai nou e ke Aii», gīq ka Uā'ueīe ae'la. Nioau aku ke Aiii : Henha la mea--»he poi wai ? Pane aku ia o A. Unauna, "Ua hai m.ai nei oe, ua haia>ka manawU, pehea auanei e hik'i ai be lioike aku ? O ko1u wahi hoi keia 0 ko ke kauakn , e like ae la me keia ia, a hele mai e hoike ia oe. O noho auanei oe a mahope. pehi fa oe i ka pohaku, alaiia, huhu mai la oe ia makou, no ko makou. hele oie mai s o la honua e hoike aku ia oe; a nani hoi ke hoole mai nei oe, aole e hiki ke itSttkila la keia oielo mure, ua paa. A i noho oe a ma nei hope aku puka ae kekahi mea e pili ans i, ko wahine, mai noho oe a hoahewa ma: h- ra T īa nolio ona iho a hanau k-e" keiki; i ka . hhlo ana o na 'Lii i Waiiuku, a hiki i Ulaieakal.:s, puka ae la kekahi mau oielo e pili aoa no ke kelki a me ka makuahine. Hoole ia ae la ke kupono o ke kapa ia ana o ke " "keiki o Kānīāku p..Hawaīi o- Kauikeaouli; wikiwikl'"b ua o K'amehameha IV e kii ia Unauna, 1 ko U nauna hiki ana mai, hahai aku ia ke Alii no na oieio e piii ana no ke keiki ana a me ka makuahine. - Pane aku o Onauna, "E k« paha auanei keia i ko wahi olelo I oleio mai as e ke Alii, 'ua haia ka manawa/ He oialo» ua hoike mua aku au 1 ke Aiii I ker mea." Ua like kou kulana e noho la me kō'Kawelo Leimakua o Kauaī, h e i-oinak':-: ikaikn o Kawelo; he kanaka akamai i ke kaua , aka, i ke kaua Ahu \ Ku, mnke o Kaweio, no ka mea, he kanaka Tt<:a ole i ka a!o ana. o ka pohaku; pehi no irek, pa; pehi no keia, pa; mamua mai kahi pohaku, a mahope mai kahi pohaku, a peeia. kou kulaiia e noho la. Eia hoi, ua lilee" oe ke kanaka īke ole i ka hoo w&a; pii no k-eia ale, pii no keia-ale, a o- ke poho no ia o ka waa." Oleio aku nei ke alii, e imi mai i wu-h-i e naanalo ai keia hana. Pane m-t i h i o Unauna, "aohe mea e pau as, em wale ne, e noho malie; oia iho ia ke poi wai nana e hoomaalili i keia hanaj a o ka naau naahaa; e lohe i [<a oleio ma kekahi pepeiao, a e hoopuka ma kekahi; e ai muiuna, a e hookuu malalo; e ike. a e nana maue: e hepu, e lalau ka lima. a e paa malie." 1 ka hoi ana mai o na Alii I Honolulu nei : mai ia noho ana i Wailuku,'aia hoi, ua puka I hou ae la no he mau h»na hou e pili . ana i ke keiki. Oleio ae ia kekahi Aiiiwahine I ka haawī in ana aku nana e hij = kc keiki, ua pa«e mai ua wnhine Ib, "aole na oe e ini i kaa keiki ! Aoie nei o ka uha e hii a: i. na keiiei; e hii Iho ho oe ! Pela wale iho la ao I pale m iho nei ua keiki nei a hiki wale i j ka make ana, Aoig no noi i pniiele ka makua h ine ma la niau Ja, N-o bo KamnmaiuUealea ole i ka mare ona o ke kaikunane o Ema ka wahine, ■ ua hoopuka pinepine ois i na oleio e hoike ana i kona hoowaiiawaha; n nolaila. kapu ia -. iho is kokaiii kiiiknmahi tie o Kekoh uole kn moa; a, kapn ia iho la kekuh i kaikamaliine ! o Pupuiea ka inoa. A o na-hoike n| he mau < h= n t! xiui iio ko ko Aioaii: iloko- o 'kei a mau | la leokoke loa iho nei; ua ao o Unauna ia Kamamaiu i ' ke k u auhau, a nolai ia ko Ka - mamaiu ho-ie i ke kupono o ko Ema iiJo £ma i kalkoeke nona, a hiki wale i kona ma? ke ana aku la. Mai [<o Keieauonoiii ku kohana, nna. imua o ko Kuuikeaouli aio a iioole i ka ohana a Paeuina ina e hapai nei. a me kona hoīke akea ana imua o Ua Moi Ka«ijreaouli 3 keia tnaa-kupum--o---ka~a-oa-o-o--k-b m-oiwahine £jjja Kaieleolaoi, aele he mea hookahi i ku ae a hoole i heia mau olelo ia wa, a ke Aiii a Kekauonohi; aoie no l;e mea hookahi nana ; i pane a hoopololei hoi, a hoike mai hoi pa -oole ia o Kaliko ka makuahine o Kaoana- >«■ «ole oia im Kaniniu, A ke kuhl nei • 'i JSlele, =e. lioo.polole i mai ar>a o Paea'ina } īaa" ia-wau ftārn ia mau la, eia ka e hooiaio | mai ana; a ua hoike ae o Paeaina raa o Ka- ; iniuokalani, w«h; aīaua.noho ia Kunuialei- : moku hanau a«1a o Kullkookalani; a puka -■-5 ka M.oiwahine Ema Kaleleonalani, a .-■ uala i oleio ae nei he Wohi; a na Paeaiaa | ma no i pepehi.ke Aiii ana o ko laua aono, ■ ! o,oi.s tit ka ēlilā, ; No na olelo puio Wohi a ka Paeaina ma : ka Buke 1?, Ileiu 34, ho makehewa ke pane, oiai, ua hoolilo mai nei laua i Ua pane

<inn ma, ke ano hooplllpiii. olalo, kp olo loa 3 ko anrt o k;i mea i hoike ia sttn ;fa mm loina he Wohi. Oiai. ua olelo o Aina ma, ua iho ke'kapu Wohima 1' ooao; a i kn hnnau ana raal o ko lal — puna o Keliimaikai [a lakou i hopu '-'i-"!' nei. a ka Elele hoi e hoolenei], iK ■ ka Wohi maluna ona me na oihft"~ hana ia ai a e lawelawe ia ai. - «Ma olelo a pau i ike ia no Ueia oihan' aole mai ka hanau ana a ili koke ' aele-pela. He oihana nui; a no ke J' - 0 Paeaina ma I ke nno a ka oihana o iu nokili. ke kamaiiio mai nei me k& {lōupiK* pili Ina laua i pane «nai nei me kn hoole aole I hii o Kamehameha III,. Hoapih ame Hoapili wahine, a me Haaheo ia Kaiaa kaua; aole k i hii o Ppki we- Kenm k Kjjj makaeha; aole la i hii o Kekauonohi 1 kelike; alaiia, e kohu auanei kft pane a: »oIe la a makou pane no keiā mea; nkn. iho ana ae ma ka pane hoopaapaa, ho pili «no oie, nia, malaila e ike mni ai'k -httleh.il holook oa no ka n«!e |ke, nele }■ - olelo, nele moolelo, noīaila, aUa kau i kapua Ka auwaa paoana.5' He oiaīo, aole i olelo ka Elele }\e v ' - o- Kalakaua ma ma ke ano- kuiana ka • ' 4 -2 110 ka mea, ia Kamehameha If i Iiooili ' . ia ai keia oihana, pm; a peliea la i ku ai o Ema Kaleieonal/uii i ka Wohi, t ~ ' Kamehnmeha II kn -hooili ia aoa, a rr laweiāwe ia ann o ia. oihana, h in ia h« paiiakula? O ka iawelaWe><n,ia. ia ana o keia o: kapu i ike ia m* ka mooielo kahik«t mrl Kapohelemai no i a; ia Kuimeheua Keeanmoku; i'a Kamehameha I; ia Kan' meha II, pau Ua hoike mua ka ' Klele i keia mea, - 1 ka hiki ana mai o k\ pono o'ke Ak=is a na Kuenu i iaws mai ai, ua lu ia hana a p«u. koe wāle no ke ano hoana ke kulana o ka noho am q na Alii a' n lakou laweiawe?ant ia i-.-na loina. o ia oihana imua o ka ohana, a i ka hale >jko me ka hoike ole i ke akea e like na kulana kahiko,- a oia ka ka Elele i aj no na Alii a pau i hoopuka ia iho r 0 ka oiaio maoli no ia. Aole pela ka Paeaina ma e hoōlaha Ua oleio paa laua me ka mea kakau - Aia hoi, no ka -puka ana mai o Ema Ke : onalani mai a Keiiimaikai mai, alalk Wohi iho la ia! Kahaha! He kupaia ioa keia iawe hewa ana i. ka oiiaot 1m kapu a hooili aku i^ka mana o ka poe : leana ole ma ia m'ea, a hahau kamok tne ka hoolaha ole ma ke akea. he kuh ko kona aoae ma ia kapu. Ua-olelo-ka Elele, Ina he poe-kuh kekahi iloko oia mau oihanu . Eia il:r ohana nona ia kapu oia o Kalakau* Aole no ko Paeaina ma aoao, ua'hala k.. mawāh"o"ō"icF^iiitii7~6i"" P«e a'tae'M~ E ku ai ko haakei ana ae he Wohi A'oie! _ Ua -nele, »f ua neīe loa, a ua hauie, a oa ha- : ule loa. Aole na Paeaiua ma e olelo inai. SE ka pum Wo]).i nele hou oe.' Aoie! Aole o Paeaina a me kona mea kakau na Lunakanawai nana e hoohoio a olelo mai, E puui Wohi nele liou oe. Oiai o ka iehuiehu ka Lunakanawai nana e hoohoLo, aoie na. iaua ia. Aole toa| Aoie no hoi 'no ka Elēlē ka ! puni Wohi, aka. no Paeaina raa no i hapuku iho nei ) na kini o ka Laula-o la-o, a onou mai nei i ka lehulehu. (Oia hoi na Lunakanawai ma keia hana ), o ko- lakou ka .Wohi. He hooie ana aku nei ka. ka Elele, a ua hooiaio maoli aku nei la mea, Aoie he Wohi, aole he kuleana iloko o ka Wohl. Aole no hoi he Pio, a he Pio no luna. Aka, he Pio no lalo, no lalo iilo, aole no hoi he Naha, a he Naha no luna. Aka, he Naha no ialo, i Keei la o lalo lilo aku, i Napoopoo ia, o lalo liio aku. - E ka puni Wohi; nele loa oe la! > Aia no ina ia Buke VI, Heiu 34, na ofeIo ' a ka mea kakau o ka Paeaina e oielo ana, Hilahila ole maoli ka pai hou ae o Kaiaka□a Kauikeaouii, ka.I Auwe ao' hoi ka mahaoi ka piikoi, a he keu no hoi ka hilahila cde. E waiho aku i ka inoa akua, he ahi ia aole loa oe i hanina aku ^aiia Maliea la e pili aku ai o Kalakaua ia Kauikeaouii? No ka nele pane ole keia mau olelo a Uo iuea kakau e paealna, He lio-ole maiiawa ino keia, me ka haalele ana i kona aana ana 1 na Buke Kuauhau nna, .a hoole hūhu iho ia me ka olelo ilio. 'Mahea ia kahi g 'pili aku ai o Kalakaua ia Kauikeaouh?1 Oiai he hilinai r)ui o»a i na Buke, e iawe mai au i ka mea i paa i ka Davidn Malo Mlke. a e kike i ka piii ana o Kalakaua ia\Kauikeao. uli Ka pili o Kalakaua ia Kauikeaoiiii ma o I Kapaakea la. •Kaūikeaoūli Kalakaua i 1. Ahu J- - Ahu Lonomaikanaka Lonomaikanaka Kaiamamao* ' Kaiamamao Kalaniopuu ' Kaolaniaiii Kiwalao Alapaiwahine& Keopuolani Kamaoawa Kauikeaouli Kapaakea : Kal&kaoa. - - i,Vla keia hoike aua, he keiki o Kaiakiua na Kauikeaouii, o ke Kaiamainao* I hoike ia ae Ja maluna, o Kalaninuiiamamao no ia. Ma keia papa kike kuauhau i lilo ai o Kapaakea i kaikuaana no Kauikeaouli, No ■

.1 eft, lio rnu<v ka noli o aha o K :>!n ri inu iiasao ia Kapaihianiiu wahine. (F!c nahn noho ana no kuia) oini na kela Ahu no |p -- o Kapaihiaahu wah'me, a hanau mni'Ia "'--lolanialiī, a. Kalaninuiiamamao i noho am'ahine aku ai, a hanau mai lā-o Ahiwahine. (He naha 'hou no keia noho ii-o luna.) . ko Kaiamamao noho nahi h ou ana ihe I ia^Kmolanialii a"hariau ae la o Alapai wahi> - «i hoopiha paa. puni aku ia o AlapaiwaI hine h« lialaninuiiamamao piha, ua kapaia Iū» koiki I puka ae ma keia hanau ana, he Ponl, a ke mahelp ia m i kea.no hanau koke •i ua kapa ia ma ka pipa' hoonohonoho ku* puiiā ma ka papa konane he lliili ka.u okoa. ) A penei ka maheieheie ana; Kalakaua ' Kauieeaooli [ Kaiamnmao | 1 Knīamamao ). 1 J Kaolanialii ) 1-2 Kalnniopuu ) 1-2 Alipilwahine ! ■ Kiwalao 1-4 $ Kamanawa 1-2 . Keopuolnni 1-8 Kapankea 1-4 Kauikeaouli L12 Kalakaim 1-K, Ma keia e ike ia auanei e I a, iehulohu a pau, inai ke kumii mai o ke ahi i alii si, oia i Iioi. o Kaiimama-ō he 1-6 ko- Kalakaua ko- ' ko iloko o ke Kumu Alii, a he. 1»8. wale no : ko Kauikeaouli, o ko Kalakaua pi(j i ke ku- , mu alii o Keopuolani kona ka u I i ke mn ke i k,ke Uiilī ana, o be kumu alii i alii ai, o Kai laninuiiamamao uo ia. O ke ku mu akua. i akua ai o Kalaninuiia* mamao no īa. O ka Keawe hiapo kapu no ia. A eia ae no o- Keolaloa ke oia mai nei i lohe pono 5 na oieio a Kauikeaouli i .olelo aku-ai ia Keolaloa. <;0 keia keiki, oia o halakaua, o ka hapa n ui o ko'u koko. aia iloko o- keia ohana." E hele ka lehulehu e a.nau iaia i pau kuhihewa, a e like me ka /ma kou i hoonohonoho ae n. ei , ua oiaio j on ;..na.o.lelo_a Kauikeaou-li. Ka piii o Kalakaua ia Kauīkeaouli ma o Keohokaiole la. Kalakaua Kauikeaouli 1 I. Ahu noho iu Kaoniokaiani. Ahu noiio ia Pii lani3 o Kapaihiaa h. u kane. o Knpaih i An h u i wahine, Umiulaikaahumanu, Lonomaikanaka noho ia Keawe. Heulll . - . Kaiamamao Keaweahealu Kalaniopuu Keohohiwa ^ Kiwalno Aikanaka . Keopuolani Keohokalole Kauikeaouii Kalakaua. Ma keia hoike hou n n h , komo aku ia o Kaiakaua he kuieana iloko- o' Kauike^oul' ma ka aoao o ka makunhine la, o Kpohoka lole. He hookahi no kupuna ina o Ahu la a o ke kaikunhine o Kapa|h»aahu-kane oia 0 Kapaihiaahu-wahine, oia ka i noho nku ia Kaiamamao hanau mai la o Kaolanialii i hoike mua īa ae nei. Ma keia aoao no i K io ai o Keohokalole i mu;i, i kaikuaana ia ohana no Kauikeaouīi. oiai he mua ka noho j ana o Ahu-a-l, ia Kaou.iokalam, o kana waj hine i;t o ka wa heu ole. A he hope ka noho ana ja Piilani wahine, kana wahine o ka wa kanaka makua. ' Eia hou u.0 pih o Kalaknua ia Kauikeaouii: Ma ko Keoiiokalole aoao. ' " Kalakaua Kauikeaouli Umiu-laikaahumanu Umiulaikaahumanu Heulu , , Kamakaimoku Keawe-a-Heulu. ' Kalanlopuu Keoholiiwa Kiwalao Aikanakii: . Keopuolani Keohokaiole Kaiiikeaouli Kalaka.ua Ma keia kuamooo <> U m i u I a i kaa h ti ma n u np I, mai. no ke kumu, a penei kona mooku - ' auhau: ; 1, noho ia Akahia kameenoa, o Nuuanu a 1 k, o Kanekukailani .w, Nunanu-a-i, noho ia Kealomakaokalani o Kuanuuanu kt Kanekukailani noho ia Maiii, o Ummiaikaahu- ; manu, Penei ka Da vtcla M a 1 o olelo mn kana buke, eoao 36: O Kuanuuanu, o Umiulaikaahumanu rrtoe naha iaua o Kamakaimoku, Kamakaimoku ka Kaiamamao wahine nana o Kalaniopuu. Ma keia hoonohonoho Wohi ana a ko mea kakau e Paeaina, he Pi0 keīa. Aka, ke hoole nei ka poe kahiko, ka poe i nolio pu me Keopuolani, aoie ia he Pio, aka »he naha 1 Pehea la e ka lehulehu? Aole anei i ha» popo ioa iho la . na maka o ka Paeainā a me ka m-ea kakau ana, a īne keia hooīi ia aku e ka ēlg le, a i pa nai a I koo ia mai nei ka oiaio o ka ka Ēlele mau olelo e ka poe lea,ixi <10, ka poe 3 h ihna i īa he ike a 0 noho pii ttiid me ka poe ike, eia nao, e hoole mai ana ro laua me ka onou okoa mai he Pia iho Ja no ka Naha, a he Wohi iho |a ijo ka Wohi ole, a pela aku. Nolaiia, ma na hoike ana i hoopuka ia ae nei, ua maopopo ua pilikoko, a pililioieo» ke ioa ka ohana o Kalanaua ma la Kauikeaouli. Aole hiki ke hoohe.w.a..h&w.a.ia. Mn ' ka īnoa 'Kalakaua Kauikeaouli Ka! Nohea la o ka makou hoopuka ana k 1 i Elele, o olelo ana mukou o-'Kaukaaa Kaui keo.ouli, Ka! Na Paeaina ijil. \ u ie uo keia piikoi a me keia mahaoi. Aohe a makou olelo pe ia. A e hoihoi aku no I kana olelo hihihiia ole m a o 1 i a pili ia laua, a kaawale mai no o Elele; i ka ianakila. ' * I Ko olelo nei ko mea kakau e Paeaina { | na e hoopili ia me ke kane m.v re me ka nna* I kuahine, alaila, o ioaa ananei <j. Kalakaua I

Kapaakea ka pololei'la, Aka, ifja e hoopili ! ia i ka mii kuaka ne i !oaa pono-i a. i o ua keiki la, h ka poii m ikua ī jke pouo- loa ni i ka ioun aua r UihaioH ilokt> o kekaftr Hale Pa-,ah-ifia a o B. kona moa, ainila, ke pono ia ■ = no. Aohe mea nana e pale ae ia mea - He 1 1 makiiakane keia i kauiana lon, a i ole'o nui } ia e ka. lehulehu, Pula ko maka lae.ke i : hoa, nau i kukaehu 'i kela aoao, wiii ho'i ka . j puahlohīo, aole ia na'u. A kn , ihu ia i hoo- .• niooi, noh-ie ae !a; aole o kanamai. o ka i wiuwiu. . . s Noho iho la iea ohana kanmka o ka hale , Moka,. a o ka nele ai ole», hoonuu iho lā'i ka > ai o ka hale a la.kou e malama ai, «i '<■■ ruao- . na puha ae la kn ai no ka malamala, ha-u ae la na waha o olua, wiluwilu iho, a hanu e hou ae !a no i na ipnka iliu, neuoneno. Pela iho la olua e.Paeaina ma, a me ko.mea kakau, e hoopuka mai nei i keia in au raea i' * hoike ia ae nei maluna. j No kahi wa aku. Ma ka aiiin » la Sah'<vtt ilionel, ua huli pu j ia ke "Kaa Kenikeni" o Knpaiama a me Kaiihi, mawaho iho o kn hale holoi lole o ke Anponi, mn kn uapo a Hool^inmanu, oiai i kana mau kuineki, ua helē'a luiuu i m i | ohua.