Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume IV, Number 50, 12 December 1883 — Ka Aha Hoopii Auhau o Hilo, a me na Olelo Hooholo Nukee. [ARTICLE]

Ka Aha Hoopii Auhau o Hilo, a me na Olelo Hooholo Nukee.

Ua lawe ae ka Luua Helu i ka pepa hoike waiwai o ua haole nei, a hoiko aku la imua 0 ka Ahā me ka i ana, " Ua pono a poloiei ka helu ia ana o keia mea hoopii, ua ku like me ka rula, <fec. A o kana hoopii hoohalahala, aole he pololei. A ke noi aku nei au 1 ka Aha, e hoopau i kana hoopii, a e hoopaa i kona helu auhau e like me ia e paa nei ma ka Buke Helu Auhau o keia A pana no keia makahiki 1853." Mahope o k'eln noi ana, ua hoopaapaa ia ke kumn hoopii a me ke kumupale a ka Lu rin H e ] ■ i : a ua īniu pau ii a ■ aoao e I u u i ka weh» wehe ana i |,:i mauno o ke Kawiwai Holu Auhau o lSv?. Ma ka aoao o ka mea hoopii, ua hue mai ka Loio i na pale ana me ka haawi mai i -len ■ike a pau. Ma ka aoao hoi o kn Luna Helu, ua haawi aku oia i kona wahi jke a pnn, a me kana mau wehewehe ana Tka manao o un Kanawai l'elu Auhau nei o 1882, me ka hoopili pu a na hoi i ka rula kanawai a ke Kuh ina Waiwai i kau ai, no ka pono o ka Oihana Helu n me Ohi Auhau o ke Aupuui, e like me ka olelo ana o ka f5auku 69 o na Kanawai nei o 1882. Oia hoi kela mln e olelo iina, "Iloko o keia Palapala Holke n-. koi hookuu a pau, aole no e nana ia ma kahi e ae." Da hoakaka ka Luna Helu i ka hana a me ka mana.o o ua ruia nei, a me kona pili ana i na poe i loaa aku ai ua Palapala nei, a me ke ano e hoopiha ai a e kau ai i na koi hookuu, &c. 'Ua wehewehe aku hoi ka Luna Helu, penei : O ka manao o keia rula, e kakau iho na poe a.pau i loaa aku ai keia pepa ina koi hookuu, mahope iho o ka hoopiha ana i n;i waiwai k u i ka auhau ia; alaila hoihoi ia tnai i ka Luna H e I u . A ina aole i kakau iho kekahi meo i kona koi hookuu e hke me keia rula e koi n ei, a hoihoi mai i kona pepa i ba Luna Helu, alaila, ua manao ia kela mau waiwa i i hoike ia rna ia pepa, oia na waiwui kupono e auliau. Aka, ina ua kakau iho ka mea nona ia pepa i kona koi hookuu niahope o kona hoopiha ana i kona pepa, a hoihoi ia mai i ka Luna Heiu; a'h«okuu ole ae ka Luna Helu i ua koi hookuu ]a, alaila, ua kupono kela helu ana a ka Luna Helu ke hoopii ia, no 'ka mea, aole i hookuu ia kela koi. Aka, aole pela keia mea hoopii a me kekahi poe. Ua hoihoi ia mai ka pepa ia'u, aole i hanaia e like me ka rula e pili ana i keia mea, A nolaila, aole pono o keia hoopii. Mahope o na oleio a na aoaoelua. ua wa.

iho ia aku ka noonoo ana i ka Aha. Aole i liuliu hoea niai la ka Likou Olelo Hooholo, e āpono ana i ka hoopli, a hoole i ka Luna Helu. A heaha 'ka mea i maopopo ma keia hoohoio ana ? Ua maopopo ka oiaio o ka manao kohō 6 ka Luna Helu, e like me ka hoike mua ana ae nei; a ua maopopo hoi ka Nukee la o ka Olelo Hooholo; no ka mea, aole i ike ka A ha i ke ano a me ka manaō o ka rula i kau ia e ke Kuhina Waiwai. Ma ka olelo hoonohonolio nae a ka Pere-" sidena o ka Aha, ua olelo ae oiu, he rula keia ua kue i ke l^umukanawai a nae na Kanawai. Eia nae ka mea apiki? aole ka Peresiclena i kuhikuhi mai i ke Kanawai a me ka Pauku K umukunawai i kue ia e keia rula i kau ia e ke Kuhin« Waiwai. Ma keia Iiooholo ana o ka Aha i ka pono 0 ka hoopii, ua hoa; ono ia na poe e ae he 8, no lakou ka hoopii lenmu iike loa, a ua J ike me 9 k a-i nui1 o ka poe i hookuu mua ia ma ka la 2 o Oknloha. Alaiia, o ke poho o ke Aiipuni mamuli o keia hooholo laJau ana a ka Aha no keia poe 9, lie $2,700; ua like rne na 020.25. No ka mēa, he 300 hoonui me 9, like 2700. Pau ae la keia poe. Na ouleou e ieaana i na mea i hoike la aku ia . No kahi wa aku. &r.I-ka manawa o nolio ana kekahi man makua me ka luua keiki, a i ka piha ana o na makahiki elirna? ua hoouna ia oia 1 Ue kuia, a i kona ia mua Soa o ka hele ana i ke kula ua hoole oia i ka ike o ke kumu. O ke kumu oia. no ka iiinau pinepine ka o ke kumu i na haumana.