Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume IV, Number 52, 26 December 1883 — HIKUIKANA HELE! HE MOOLELO KAAO HAWAII. o HELU 8 [ARTICLE]

HIKUIKANA HELE! HE MOOLELO KAAO HAWAII. o HELU 8

APAO ko Hiku kuuoha ana pela, o kona hele akn la no la a kemo iloko o ka ; heiau me ka ilihia a me ka eehia pu kekalii , o na mea a pau a. me ke 'lii. Iaiu i ku ai i •i'.wiakonu o na k-ahuna e ku ana i ka pule, in manawa, helelei mai la na mea n pnu e i ka u a.na I ka lele; elua kane hookahi wahipe, ; hoohuli ia ko lakou rnau aio ilalo; ka . puaa, ka niu, ka ia ula, o keia mau mea a , pau e kau ana iluna o ka lele, ua pau loa ia nia.u mea i ka hiolo, a ahu lala ku kui ana !!Hm o ka nuu keia kahi o ke īii e kaleie ana, ua pau I ka nohaha, a hāule mai la he i pohaku maluna o keia rxmu mea a pau, s O keia mau mea a pau, na ka mana no o I liiku a me kona akua i !u īlalo, i mea e ike | al ko loko a pau'-he alii keia, a he akua hoi e iike :ne kona ano, i, la manawa no, kau aku la ke ano a me ,ka maknu nui i na mea a pau o loko o ka jfeiau, a haalulu ino ia'ke alii nona lee kapu i^eiau. Aka. ua leena ia ae Lv o Hiku e ke '■ 'ii e hopu aku, a e Iioopaa iiia me na kaula olona i iiili palaha ia. A ua hana no kekahi poe e like rac ke kauoha a k<= 'iii, Aka, pane mai la kekahi K'ahuna o Kahu-

oi līona inoa, nie ka i ana ; mai hoopaa i keia keiki. me ke kaula «ho ka mea, he akua ia A o kekahi aoao o keia keilei ui a nani lioi, he īii n ui oia mai ka po mai. A ina kakou e hana aku i ka mea ino iaia, alaila, e papapau ana kakou i ka make; o keia heiau a nie kon. kapu eka'a alii; e iilo aoa ia i mea ole iioko o ka wa pokole loa» > Oiai, ke īke nei au, o ke keiki keia a Ku ma laua o Hina, na eueu kupua o ka honua ne: a pau; nolaila, eia ko'u manao ia oe e kuu haliu, e ike ae ano i keia keiki. e uhau oe i ka puaa, ka naalo, ka ia, ka niu, me na mea a pau i pakele kou ola, a me ko kakou a Pau> ka mea, ua laa kakou nona. l«a he iiamuku leona, e maīee ana paha k.;kou, a in e oe e ka iluiuuku ino, noonoo ole i na mea i hoike akea ia mai inaua o kakc|u i keia la, oiai, o kou kapu e ke alli, aia j lofe ia malalo o -kona kapu, i lohe oe. la manawa no, nunuha iho la ua īii nei, a mihi iiio la iloko o kona naau, no lea makau i ka make, a ua ae aku oia iniua o ke kahnna e hooko i na mea a pau i oleio ]a imua o kona alo kiekie, a e ike aku ia Hik« i ka mamo aleua mai lea po mai. a hoea i ke ao, Ma keia wahi, e hoomaha iki kakou i ka olelo ana no na in e a i hana \q, ma k& li e ia u , s e hei ae kakou e olelo no ke kokoolua o iliku, oia no hoi kona ilamuk u nui.

raia j n q i o e. ie u ai maliope o ka lae na, ; oleio mai .a .<ce a I: u a o kona haku iaia, e hele oe ano. a e komo aku iioko o ka heiau, a e pepohi a make loa i ka ilamuku o ke alii. oiai, ua pa kona lima i ko kana hakn, a na wih ia o Hiku a paa. Ina oe e komo, nana oe a he kanaka e ku ana ma nae o ka puka, me ka malo puakai i ka hope, a me ka laumeki i ka lima, e hppu oe me kou mana nui, a pepehi aku iaia a niake loa, a hapai ak u oe iaia a waiho i m ua o ko Hiku alo, a i aku oe, eia ke kanaka e ke akua. A pau ka olelo kauohaa ke akua iaia, ku ae la ia a hele aku la a komo iloko o ka heiau me ka makau ole, a rne na maka koa, a rae ke klno ikaika. Iaia i hiki aku ai nia ba puka komo, leha ae la kona mau maka i 0 a ianei, a lele mua mai la ua elemakule nel e hopu a pepehi iaia. Aka, i aku la ko Hiku kanaka iaia me ke ano koa launa ole, o oe ka'u e pepehi aka ai a make e pono ai, no ka mea, ua laahia oe imua o kuu haku, a ua hikii oe i kona mau lima me ke kaula, e like nie ke Uauoha a kou haku. Nolaila, o kou mana ilamuku, a me ke kapu o kou haku, e hiolo ana ia i keia mana wa; a hakaka iho Ja laua me ka ikaika nui, a make iho la ua ilamuku nei o ka heiau, a Iiapai aku ia keia I ke kiuo make o ua kanaka nei a waiho imua o ke alo o Hiku, me ko ianel olelo ae, Eia ke kanaka e ke auua, he kanalea lawehala a he kipi. A pau kana kauoha ana iniua o*ke akua n koua haku. alaila, puka aku !a oia i waho5 a hele aku la a- ma kaln a Hlku i Iiaalele aku ni iaia, noho iho Ja oia e kali i kona 1 aku. Aka, ma ia hope mai, pioloke nui iho la na mea a pau o loko o ua liouiu mei, n pioo ;ie h na kahuna a me ke 'hi e kapu heiau ana, āka, o kekaki kahunu ime o loko o ka heiau;,. o'.Pjlaa.h,onaa kona inoa, oia ka mea

j hana i olelo aku i na poe a pau o ka. heiau. A ua pau ka pioleke ana, alaila, kani ka pahu a na kahuoa, he hoailona o ke komo anR o ke īii a kupua mai ka po mai. boi ka Hiku noi ana i ke 'lii o ua heiau nei, o konaplamuku i pepehi ia e kona kanaka. e kau aku iluna o ka lele i mohai i ke akua. A ua ao naikn? h raa i kana m-au noi ana a pau loa} e like me ka mea mau ma na alo ahi a pau mai kinohi mai, ' A kau ia a.e la ua ilamuku nei iluna o ka lele e like me ka Hileu rna u kauoha ana. A ua wehweli nui ia kana mau liana e na poe a pau o loko o ka. heiau. Nolaila, ma ia mau hana honlakahika'u, a ku i ka hooweliweli i ka nana mai a na ka-ma-aina, me he mea la e i aku ana i na poe a Patl e °ana moi ana, aole 'lako« i ike iamea mnmua. A pau na m.ea a pau i ka hana la, a hala ae hi na la kapu heiau, hoomakaukau ae la © Hiku no kana huakai heie a puni o Mawaii e like me ka makemake o kona naau alii. I ka la o Kaloakukahi kona hoomaka ana e hele mai .Kalapana aku. a hiki iluna o Naalehu I Kau 1 lea 1a hookahi, a malaila i moe iho ai o Hiku a-me kona kanaka; a ua ■ hookipa ia oia e kekahi elemakule kaulana i. ka ikaika, e like rae ke aoo o ka poe haīli&i ; lua. Kolaila, ma ko laua moe pu ana me na kamaaina la po, aole i pili na maka o ka kakou kamalei a hiki wale i ka wehewehe ana mai o kaiao o kahi la ae. Ala ae la Iaua i ka wa poeleele, a hele aku la a hiki ma Honuapo, ilaila kekahi aliiwanine maikai kahi ' i uoho ai. O Kanehp i/r,nn innn

A hookipa ia iho Ia o Hiku e ua aliiwahine nei, e like no me ka mea maa i keia lahui mai ka wa kahiuo loa mai. Aolo nae la ua i raoe malaila, aka, hele no laua mai laila mai, he po he -ao, hiki laua i Hoopuloa, a hoomaha malaila. a ua liookipa ia laua maiaila e na kamaaina. Mai laila mai ko laua hele ana a hiki i Kaohe, iiaila kekahi nlii, a o ka po ia o Malani, he la kapu heiau ia a puni keia Paeaina i ka akua wahahee. Ia laua i hiki ai ma ua wahl la; e kani ana ka paiiu a na kahuna, a e k-apu aua na kanaka maalo malaila i ka po me ke ao, a pau na Ja kapu, alaila, noa ae ia, Aka, ua hai m u n aku no o H iku i kona kokoolua, iaia no ka make a me ka ole, aka, ia laua no i maalo ai malaila, ua liopu ia mai ia īaua a hoopaa ia m.e na kaula olona, Eia lloi ka mea kupanaha, ua paa mua o Hiku, a mahope paa kona kanaka, a ua lawe ia laua a hikn ia m i ka puka o ka heiau ma kekahi aoao o ka heiau. la laua no e paa ana ia auwina la, a ia po iho e pepehi ia ai laua. Aka, ī ke ku ana o na kahuna i ka pule, ua hai pinepine ka pule mai ka mua a ka hope, a lilo iho la ia he mea kahaha nui ia. A kokoke e napoo ka la, aohe ao mai o keakua i ka lakou mau pule ana a pau, A napoo ka ln, ia wn no i'kuupau aku ai o Hiku ma i ka pule i ko kun me.u akua, a

i lilo iho ia ka lele a uie na niea paa a pau e 1 ka heia u i raea ole, a hemo ae la 110 hoi 1 laua; a luku aku la kona ilamukn i na ka- , huna. Ua luku aku ka ilamuku o Hiku i na mea a piu loa o loko o ka keiau, mai ke ahi a na kahuna, a he wahi keikl uuku ka mea i hookoe la i ahailono no ko lakou pau i ka luku ia, A pau oe la na mea a pau i ka luku ia, a wawahi ia iho la na a'nuu, o ka paehumu ke.ia- ua noke'a a holo ke olohelohe, A ku ae la laua nei a hele a ku j&, a ahai mai.la ka pupuhi. A hiki mai La laua nei I Honaunau i ke kupono ana o ka ia i ka lolo, a noho iho la iaua e hoomaha ana ma kahakai, e makaikai ana i ka heeiiaiu mai a na 'lii kane. E kapu heiau ana 'no ia wahi, aohe he kanaka e maalo malaila, O Honaunau, he aina kipi ia i ka wa kahiko, he kipi aku no kahi alii i kahi, a o ke kaua no ka laau e na ai ka lili o ua mau lani kahiko Ja. (No kuhi wa aku , )