Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 4, 23 January 1884 — HE MOOLELO KAAO NO [?] Oliwananiahiahi ! KA UI O NA MAUNA Q ALEEIONA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO [?] Oliwananiahiahi ! KA UI O NA MAUNA Q ALEEIONA.

< „ _! UF K.l/KAAlAJrjyj: ILUFEXF A 'HE ' KĪ'AAĪKA^IĪOL āA K E I A hooie ana. a ua Keiki Ahi nei i ka makemake" o Uliwananiahiahi e hookau pu i keia p_hu maiuoa o;ko laua kaa •e kuu aku ai, a e hooili aiiu ma ke kaa e ana i makemake ole ai, uolaiia, ua ulu Laai la ka manao lianaLua :lokB o Oiiwunnniahiahi a pane aku ia i ua. JKeiHi Alii -nei: Auhea o>e V- !ieikC Alii 'o ke ka:, ano nole-au e 'iu.ma me oe» a hiki i ka wa e ili pu ai keia pahu ma ke kaa a kaua e kau al, . - , Pane ua Keiki Aiii nei o ke Kai, ua m£fkaubau "au no kou kaa a me-a'u pu 'hoi, a me ke kaa -o ka ukana e kau ai, ua -nui na kukāi o-Ielo ana maw^aeo.a o laua, A ua paa-no hoi ko Oliwananiahiahi manao e hele pu. aole 110 hoi oia kana kan-e e naare : ai. A i ra hoia o ka auina la, ua haawi pio aku la ke Keiki Alii o ke Kai iak, iho imun o ka Ui nohe^. o ke aupuni o AlabionaX mea e hoolie ia a: kona iin: a ka enakemake a kona puuwai e hana nei; a ae aku ia oia : ka manao o Oii:rananiahiahi. G ke kii ia eku a no ia o uApahu huinaAl nei, a ko .aua lumi e nroe ai, ua paa i - k: l'aha ia opTcho.. a ua ahi la kahl e -nana ito ai i Kom iruu he.eheiena e OiiwananiaAahi, roe ko :ke ole :a mai e kekahi poe e ae. ' ' Hapai ia aku ia ua . pahii nel a kau aku In me Iiana wahine, hae . ku .a na kahu kaa

3 lzi laua nana, G ka olua L-wa ia i iele a :-pu, A lehia oiua :LIIa, He menawo ule, hlki ar._ .aimu nei i bal L.e aa ukana i'ale, me ir.ua ne pu. I ka \va i i l:e mul aī na kanaka a pau o ka moku ia L.ua .ie: e Lu uku ana, iawe ia inai ls ne — ^aua elua, ka - u iaua nei me ba uIieliu ue manawa eie; ike ia aku ia ka hihina lua ana mai one uemi o ke kai me ka iiuao.eie I .:a wa;m. Pulu-e hae, ~ o pulaneke uan, hlakaukiu kL X. Hiki m-aiia ..u waapa me k_ makaukuu :ic ke kan aku i una e — oa ^LLwaae-no.-- Q ke. uh&na Lei nia ka waapa ukaua. Pane uiai ia A Ke.ki Aiii o ke Kai, eia >g kaua waapa, o i:o ukana rr.a kela waapa aku. HoōLLnA L"o Oli waaapiūiiiai:: i ku"oie-" i& a aa ke &i Alii nei. ina ao.e e ,-kau pu kuu ukana me a'u ma ka waapa hookahi, aole- au e heie pa me oe, a e noho ana no au. O ka eJua kein o:ka hana." ia-ana o ka ia r.ei mea uiona peia, a lie mea no hoi kau a ueeuoo ae & keia eepa nui o ke k&i3 o ka, ka Wahine mea nul keia o ka p.ahu kupapau, iioofauifiki no hoi keia > . a nrojae aku i kM ukana i ke kau pu rne mo ka waapa hookahi, a ua neo kooa umnao paakiki oia ka heole a Oliwanamahiani, aoie oia e heie, ke kau pu ole kana kane īloko o ka pahu aie la. Me ko :a nei hoika ole aku o kana kane keia iioko o ka pahu, a he nane huna hoi ke.a na k«a me ke kane a iane: iloko o ka pahu, u &kah« no a makili mai na oleio hoolaaa a kam Lapm i pane aku ai ■ i kana wahine, e oiu hou m. . ana au ma na la mahope aku, be uoolohe oe i ka'u mau kaaoha a pau»_ _ Ua hoopau ua keiki nei o ke kai i Kona manao, a^hookau pu aku la I ka pahu iiuaa o ko laua waapa hookahi, a holo . aku la a pili'ma ka'aoao 5 ka naoku, a pii ak-u4a la- ; ua nei a luna, hoiho-i la aku ia o Oiiwanahīhhiahi a ■ ka Kumi o na Alii, liaiia ia e E)#ho ai. me kana"kane, a o kana pahu hoi, ■ e lawe.aku a ..ka rumi- ukana, ilaila ē waiho - pu ai me na.-ukana e ae. - Ia wa,.aioi!i||aly| la o Oii wananiahiahi i .lĒana'aIiLkanefco-i^s« . ... • _Auhea kuu-'pahu? . • % : Pane ia ma-i la, aia I ka Kunii ukana inam'ua.- ' ■ , ' . . / , . la inanawa, ua'pono oie-inai la kona manaō.j a phh'e -aku la oia: •loa e waiho ia .kuu pahu .ukana malaila, e 'hoi'.-no au a 'noho pu inalalla, a. hiki i ka ■ pae ana i ka aina. - - . - la manawa, .pape aku.kanaaiii ka.ee "Iiou »ia,"L.". . .. > ■ - ;■ - " H-eaha -ia kou Kie».. e paaipō jiei 4 kela .pahp. e uoho mau me oe>$ole e hwmaawai#. . mk«f : " - ' ■ . , - "*■ , - - . ■ ,#aae aku o 'O'liwananiahiaii.i iaia«, '%e " nka'naM^kainaMa'in^iLoiho -kuu mea /pina- " r mihā-Aihea Aaptt;wa:te'"ia:«or; &/,ponp-e"Aoa^:-: « i hoi ina| iaia ma keia keena -.me leauaiie 'noho~ !" pu::-«.ij -ā —7 — - A ua hookoia konh manao e kana'kane. ■" ! n 1 A Uf kii ia aku la .ua pahu nei a ka rumi o mua a hoihoi ia mai la a ma ko Oiivaua-;; . m&hiahi e nohO «na, ia monawa olu iho 1a

keia he wai ko Moine ka' hopohopo ole bek. 110 ka nohh-ana, a pae wale ī ka aina 0 ua keiki nei, a h'ao aku la nohoi ke Uaa alii i ke keikLAIii me 01ivananiahiahi.a me ka pahu 110 a Ulivanamahiahi ma ke kāa a liilii wale 110 i ka hale alii, i ka hiki an.a i ka hule AJii, ua nLiiho ia aku 110 ua . pahu' nei tw.ii ka nmii 0 laua e noho pu ana me kana kane, aole no i ae ia e waiho ma ka rlimi e. I ko Jaua noho ana he mau mahina a hiki I ka ia 1 tnyreiaai 0 'Oiivaoaniahiah]"me .keia keiki aiii, a p-ia ka-mare ia-laua a haia ka makahiki hookahi, - t,Hiki mai kekahi paiapala e olelo ana ma ke kuahaua ana mai, ua make'make ia na Alii a pau e' hele 1 ka hai Kenake Beritaeia 3 ua hiki kino maLkeia leia ia ia.nei, a o ka hui no ia me kana wahine^me ke aloha ia laiia iho no ka hele o be ka\re- i ka hui nui | ma ka hana maa ia lakou, ma ke koho ana i na luna nui 0 ke aupunk "" A i"kā"makaukāu ana o kana kaue no-ka heie,. lulu ba moana I na mo.ku 0 ke anpuni I ka Sa i holo ai I, ke alii o ko iakou ama, ■ Hala keli' noho 1- , ao 'a 0 01ivananiahiahi i.ko' laua haie me kana pahu, ā i kēkahkmau.la'aku, hele aku !a keia e nana i ka pahu 0 kana kane, oia wualio maikal ne, la manawa kano-Iia akn ia keia i kahi makuahine hookama 0 īa nei e hele mai a e 110I10 ma ua keena nei a e hele aku au i ka augu, hoi mai la ua wahi wahine nei a noho pu me ba pahu, hele keia i.ka auau, vfehe i kahi lole aole 3 pau pono ae i ka hemo kapalili aku ana ua walii w..hine nei ; " Auhea oe ! Auhea oe a ku ana imua 0 (Jlivananiahiahi, heaha keia, heaha mai ka hoi kau, he mea ano-e hol pa° ha,- i kuu noho ana aku nei iloko 0 ko oiua : keena a onioni mai nei ka pahu me ka ikaIka loa, a. 0 ko'u puiwa mai nei no ia a holo mal nei au. O ko m nei haupu ae la no īa ua ola hou kana aloha mua. aole I auau a iioi wikiwiki aku la a komo iloko o ko laua keena, moe a hikl ma kaiii 0 ka pahu, i nana_iho ko la nei hana e paiepale ae ana na iinia o ua-kane nei a ia nei, a-o, wehe ae la no ia me ke ki i hoopaa ia ai a hemo e ke ala mai la no ia o ua kane nei a ia nei mai ko-iia pahu mai a noho ilur o kona noho me ka manao kaumaha ,-u pu me kaoa wahine. a pane aku keia 1 kana wahine; e ua inki paha ia'u ke olelo nku ia oe ke pono nae hoi ia I kou manao, a i ole 11 0 hoi owau no ke liol i ko'u aina hanau olelo aku Ja 0 01ivananiahiahi, "O ka hua i' ka umauma la haina mai," eia ko'u manao la oe, e hoi ba-ua, ua kokoke loa kuu makuahiiie e make ke pono nae la oe keia manao a Hia ua pono e hai mai oe i kou -manao. Pane ak.11 kn kakou hilu & nohea hoi, aole

a 'u olelo ana no īa mea e hei no kaua i kela wa tne ke kaulua-ole. O ka manuwa no ia 0 piii-ananialiLhi i leta aku ai i na aumoke o kana kane e lawe ia laua ma kona aina a noho aku; he manawa ole hikl mai la ka Eiele 0 na aumoku me kaiia leta ,e pane la mai ana ua ma-

kaukau na aumoku e iawe aku la oe ja 111 e " kau kane, he manawa ole ua -makaukau na kaku kaa e iawe aku la laua ina-kahi 0- na aumoku e holke mai la ua paihi iuna: ua lu- ; .r ::e pea 1 ioihi wale no a hoohauina' mai 0 ka inanawa ia o na keiki 0 ke kai. Hao aku la' ka mana o ke kahu kaa poaI jii launa oie aa hao 0 na huila, a hiki aku la laua nei rne ke Keiki Alii kane mua hoi ]~a ia nei, marfethi--ar-aa waapa-«e-hoe4ai mai la I 0 ke kan aku 0 ka mōiwahine 0 ko lakou i! . 1 ainu. I ko laua nei iele ana iho mai ke kaa Alii mai e kuka ana ne alii-moku 0 ka aina o ua Kei'ki Alii jaei me nā~~EāETko"piha e hoohanohano mai ana 3 keia moiwahine 0 ua aina nei 0 Euiopa, ike mai la lakou i keia keiki aee mo: puha, heaha !a ? !a mana\va_-pan<. mai la 'lakou ma l: olelo 0 ko- lakou aina ma ke aloha; la manawa aloha aku kei'a ma ke aloiia a na Aili 0 ko iakou aina iiao ka huna oie 1 ke ano o kona kulana Keiki Alii no Alehiona: la manawa pane mai iakou.-nohea a e hea kou aina ? Olalo aku keia no Alehiona mai wau, aole wa.11 i ike i 'kahi a'u i hele mai ai; a 0 wau ke' keiki alii o. fk" alna, ia manawa o ko ' lakou laJiao../a.kU' la noīa na iakou ka malama ana a me lia holhoi ana; . . „ e ea mea, 0 ka lakou mēa no ia e hele net e i.m.i i' na aupuni a pau o k:e ao nei, akahl.no a pau ka luhi, moe ka po- me ka maalāhi ■■* ' O ka nui 0 na aumoku 0 ko ia n'ei-aina i ku mai, mai ka iakou huakai hele aaa ma n.a kai, he kanaiiina, a na m mau moku iio he ininalinia ao i hoihoi i kona aina nie kana Aliiw.ahine, la manmwa i ike ia aku ai ka hoike la ana mai o ka liae Kalaunu o.kona ama hanau, e kilepalepa ia aoa e ke ahe lau makani 0ka aiua malihmi; e hoike mai ana, ua loaa iho oei o Maikai Kawaikini 'i ke A e-ioa , Ke uhai ae Ja Aahoaka, ' * He'akaka wale nf ka hana a kamahele,. Oia ia e, HLoi mai e. " ' - .; Iarmanawa, Ipo aku la . na keiki aukai 0 ko ia nei aina noho ana lft lakou Moi opio a.me kana Aliiwahine iluna 0 ka moku āiil ' 1 hookaa'wale ia no ko laua ano alil hanau 0 ka aioa. ■ * Ia manawa r.o i huki iike ae ai.aa moku a pau 1 ko .lakou mau pea, aoje hookahi moku I koe iho. Au hoi e olelo iho ai: , Kohu auna manu. i ke kal, ■ - Ka Pahuini a ka makani mahope, Olalh na Eoe L¥ā"' mōa'hi", 7~ .. " Ua-kohu -'hookeie ■ ke aliL . . ■ ..:Pttbttk«iIua 1 /:ka lli'Wai, ^ • v, Haina ka moā o-Jce alii, . ; '■ O Keoni Ullama e i ae. 7 '• nP ka; ha.o 'akLIa ho' ia o ka laina -moku.i-' 'Wi 'lakoH' Ūkana' makamaev-.ka:mea:''a.---ka: aina - ,"■••• " - , e Lhaaoipo ma:i la iloko o-ke .kumākemi', ua ; ;jpaXh^ 'ioapwa a pau' me ka u'hLlā" :';me' na kahwiahaoa /eleele , ; - - ■ ; eL'": • • Peia no hoi lakou e nape like hele ana i; :;ka:moaiia? me ka 'hoolal' malie nui ana, " ■ ■ ■ No kahi wa aku. -HV . ' ■