Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 4, 23 January 1884 — HE MOOLELO KAAO NO KONORAKA. KE KAIKAMAHINE ALII KA-KE HAU O KE AUPUNI O ITALIA. A ME PAINAHU KONA LIO LELE. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KONORAKA. KE KAIKAMAHINE ALII KA-KE HAU O KE AUPUNI O ITALIA. A ME PAINAHU KONA LIO LELE.

M A A N E 1 e na m'akamaka, e kaīi iki ka 0110 0 ka puu, e like me neia mau wahi leo hoinainau a kahiko: E kali Ua opp i ka puu, 1 ka Uhu maalo i kuu niaka; a e hotfui ae i na kui makeneti 0 ko kakou ,.rnati noonoo ana ihope, a mai hoahewa mai oukou iā makou ma keia lele kou ana īhope ma ke kumu mai, e like me ka-makou hoakaka o ka pule ; hala, a oiai lioi e poniu poahi aaa na lima 0 ko m a ko u mau keiki ulele hua kepau ma lea laua epana hana I haawi ia, Nolaila, ua anuu la ko makou aone, eke;inai nana ia mau kee, 0 ko kakou pcr.o ne ka iokahi a kui ka mama ia Mauī V '* O Uilama ka makuakanē, 0 Mere ba ma-t kuahine ^ponoi, a hanui mai £ la na laua keia baikamahiney nona ka nani s hoohoiike ia me na kukuna 0 ka la e iho aku ana raa kela aoao 0 ka honua, a 0 kona nani aohe ona lua iloko 0 ke aupuni 0 1 1 a I i a » . a o- ka mea knpaianaha loa a kona mau luj t.ui i ilie ai, o-ia no kona hanau i ā >a n a mai, j e gula kona lauoho, a he . nohea hop i ol ttu mamua 0 ka momi, a nolaila, ua kapa nio la na makua o ke i a Nanea i kona inoa 0 Konoraka, mamuii 0 ka ui a me ka wainohia 0 kona mau helehelana. . Ua hanai ia oia me ka ihiīhi kapu 0 ka Hooilina Alii 1:0 ke aupuni, a he ekolu waie iho no mea 1 ike niaka i kona hanau ana, u na makua ponoi , a rne keia wahine kauwa a kakou i kamailio iho nei rha ka Hehi i hala.

0 ke kulana a me ka malania ia aha 0 Konoraka, ua kini ia noe ka paa ioā, e na koa kiai o ka Halealii, 0 kona wa wale 110 e ai.ai; kona wa e hui pu ;ii me kona mau makua He ekolu waiwai hooilina o keia kaikamahine,- 0 ka mua, oia hol ka lio leie, nona ka mama i oi aku imua 0 ka pualiiohio ika-

iaa e pa lauwili ana 1 • ka hooiio, a n 0 n a hoi ka inoa 0 Painaliu, O ka lua, lie hainaka lele, nona ka mann e liiki ke upiki i na mana kupua a pau iloko o kona mau biS.11 eha, ke opiopi' ia niai, a e Iilo 110 na mea a pau imua o kona alo i puu ieh'u, A i ,na hoi e hoomoha la ,ia, e hoi hou na mea a. pau e iike "me kona ano aiau. ■ - A 0 ka hope loa 0 na. waiwai hooiiinu, oia hoi ke komo dairnana , nona ka haawina i like- me na mea mua. Ma o keia mau waiwai hooilina ekolu i ioaaakiiakila ai i ba kakou Hiwahiwa ka Wai" nohia o ka ui, a me ke kiiakila 0 ka enakaiiehi ia ma na la e hiki mai ana, Noiaila, ua lawa paha bo kakou kamailio ana 110 kona mau makua a me ka hana pakahha kena mau waiwai- 'hooilina; a e huli ae kakou a e nana aku i kona noho pio ana iloko 0 ka hale kuke. e like me k.e kauoha a kana kauwa lokoino.' - . Noho aku la keia hoomanawanui malalo 0 kona 111 au haku, na iaua la ka olelo 0 ka hoolohe wale.aku 110 ka ia nei, ua hoounauna ia oia, elike me ke ano 0 ka makaainana haahaa loa, e lawelawe ana e like. me ka ikaika i.ioaa i kon.a oiwi palupalu ke hanā, ua oi aku ka makeniake 0 kona haku kane iaia mamua 0 na kaawa e ae a pau iniiia o kona aio, mamuli 0 ka maikai 0 'kana mau mea a pau e hana ai, a me lra 01 aku.o kaono 0 kana mea ai e kuke ai. Aka o ka oi aku o ka paakikl, oia.no- ka- ■ hiki ole i .kona haku kane ke hoo«kaawale- . aku' iala maiioko aku o ka liale kuke, kahi ana e- hooipo pu nei rne kona mau hoa hana inea. ' Maanei e ikē ai. kakou, i ka hana a koūa komo, a'me ka noi- i nowelo ana iloko 0 ka puuwai 0 ka Moi opio Ipkana o ke Aupuiii. 0 Aramenia. ' • ' — a ' r Oiai na ia.inua 0 ko ia nei lawelawe'ana 1 keia hana he kuke, ua 'kokūa mau ia oia e ka mana 0 kona komo e malama nei, . ua - oi loa aku.hoi ka makemake .0 ka Moi nokeia kauwa wahine mamuu 0 na kauwa e ■ ae a pau 0 kona Haiealii, a ua lilo hoi-imea e hooi pauoii. ia aku ka inaina wela-o-ua Moiwahloe hou .nei, a no keia kumu, ua ljlo ka ono: .0 na mea ai -a pau i lawe ia ma,i Imua o kona mlo i mea- hoowahawaha na kona ipanao haakei. • ' ' • , <So' keia kum-u, ua- iini m-au ua< Āloiwahk ■ne nei i kn'ma e. kaaw-āle'" hou ai oia mai ka. Jjgteilii skki i- nalowale alk-o.nā maiiao huahūa iloko.o kona naau kapulu,. • JJ|UMkera mahalo ^..maLi o _.ka Moi j ka 1 ;i na -inea. al a -uāīkauwa. wah-ine nei.--|- ' ua li|piri uiea-e koano-e ai i.-ka noho ana-] o ke kaue me.^a* wahine, a;-pe;la i- -ano-e-.l .:;mau-.:aLko la«a /Uoto:;,aiia ..k:aae.,a.wakme. • 1 ,•5/ : ■ ■ ::«-■ - ■ ■ ., • .. » - ■ ; .A ilēkO'O keia. .lioho ana::k|pe;m«.v^,lijiiehj ;ua,;koaio ;iBau/:ka manao/ hg:phfio:;/I|oMo 0 ka'j' Moi, uo kana Aliiwahine, oiai, imii kona ia j hehi ,āi kona mau kapuai i ke aupuni o Ara- 1" :menl&J':-aole; iAemo kā puioujou o kona ma- |, M & nae kona.. .mau owili lauoho, aka, ua-h

i kuli maiie uo oia me ka hoomanA^aoiu^oa, j na ke au 0 ka nianawa -e hoike mai- Oiai hoi, ua"ike: 'like no kakou, aole k@ia o Kono■•rāba, be kaikamāhine nona «aa owili'lauoho gula nohea. • ■ Mahope mai oia manawa, hoouna ia aku la oia e uwl waui Bipl i ke .kula; iloko hoi 0 ke a'iwaiwa o na pu-a B)ipi liihm bae. nona ka weli aole e hiki i ka makou maka peni lee hoike aku, a e hooko ana hol ē iike me ka makemake 0- ua- Moiwahine nei. īaia i maalo ae ai malalo pono 0 ka puka pa, kahi e kaulai ia nel ke poo 0 kona lio, i' ka -wela kikiki 0 ka la. a me ba hui maeele 0 na paka-ua 0 ka hh&ilo, "laia'i kokoke aku ai ma ■ kahi o ke poo, ua lapalapa aa mai la ke aloha wela iloko o kona. puuwai a kaukau ae la oīa i. keia mni wahi l' lani mele: Ko halialia wale rnni la no la'n ke aloha. Ke hoohanini nei i kafiā okana he waimaka,.. He makamaka no'u na hala i Upeloa , ive kaawiii .ae ia me Kauakanilehua, • Elua kaua i ka piīro; Hoike ia mai ana hoi, Oi a no e, Aioha wale! A pa.u kana kaukau ana 1 keia rae ka waiohia 0 kona puuwai. Alaiin aloha aku la keia i ke poo 0 kona lio me keīa mau huaoiēlo ku i lea hoonaue iuanao: r , Aloha 00 e Painahu kuu iio aloha, kou po.0 ua wela i ka la, a ua anu hoi; a owaii nei hoi, ua noho i kahi inoino «1 peīapela. O ka liana 1 ike oie ia ma ko kaua Lm 0 ke kuke mea ai, ua ike iho nei au, a 0 ka uwi waiu hoi keia hana a'u e ku-oe hele ae la i ke kula. Pau tca Konoi'aka olelo kau • kau i he poo 0 kona lio. Aiaila aloha mai la ua poo li(> nei me keia mau liiuinlelo: Alolm o.-e e liononika kuu haku 9 1 1 i , 0 oe hoi ua pilikia a mea. 0 ka wahine liauwa e make ana oia iloko 0 ka mainoino. A ina e lohe leou mau makua i keia, e uaha no ko laua puuwai ī ke aloha. OL ka olelo wanana a ke poo ho Pamahu, a hele aku la oia 110 kani h u in i hoou na ia mai ai, me kona h-oahele ho waln keiki, a kpkoke laua nei ma kahi 0 ka pu-n bi-

pi e nolio mai ana, ike akn la keia i kekahi luawai uliuli e lana ana, pane aku keia i ko11 a hoalieie r no-lio oe nmanei, e heie an e a u a u |W eiie ae in oia 1 If(>na lauoho- gula , a ske kahi keik'i 1 keia ine 1 im«lemele 1 kon» poo, olelo iho la keia e kii e aumeuniē me keia kauwa uo iioii'i ]■ uoho, e manao ana e lilo ia.ta kekalii wuhi huis«s a 1 ā h. 1 ilei o kona iauoiioo'ula. Ke i ke ma i Ja uo o Konoi'aka i keia hana - a kona wahi lioaiiele, ke maliaukau e waie ne: kahi k e i k i e hooko' aku i kana mea i kauiiui ai. ^ ih-o ka niea. he oi aku keīa o ka meii kumukuai nui ma ia aina^o b^giiia meiemele - -e-4ifee-me-kem ke ano - : O ko Konora ka kahea ae la no ia i ka makani, e puhi ae i ha papale 0- kuu wahi hoahele a kaawale loa, 1 hele oie mai oia e hoopiiikia lahi a me kekaiii lihi 0 ko'u ki110 helookea, . He manawa- oie ua liooko koke ia niai ia kauoha e ka makani . a iele ana' kahi papale 0 ua wahi keiki nei, alualu aku la keia e kafea loa ia aku ana a peia oia e kana mau ia ai a koīuiu loa, paa ko ia la iole i ,ke kemo. • Pane ae la ua wahi keiki nei, i keia makani pupuka no ka e pauaka ai, a loaa ole ka'u mea i manao nui ai. a 0 ka neie no ka ia 0 ka'u mea i anoi ai. O ko laua nei hele no ia a wa-eoa o-ka, pu-a bipi e kuku ana, hoomaka akula ka ba-" ■kou hiwahiwa e laweiawe i ka hana a ke : keikikane, oia hoi ka uwi waiu iwaena o na bipi hihiu. . - j ; Uoko-'o koHakou hihiu . a i ko iakou ike ana mai ia Konnraka, me na kini waīu e hele aku ana imua o lakou, ua pau ko lakou hihiu, a ua ku malie lakou a pau i Kahi hookahi. A hele aku Ja oia e hoopiha i. na kini a j laua i ka waiUj a lioi aku la iaua 110 ba ha° | ieaiii. ,. 1 i Pela no hoi laua nei e hana ,-ai I na la% a pau, aka iloko o keia mau me'alaole i poina ia 0 Konpraka i kona hoa ae ale i ka hui pu ; me ia 3 pa-pa olelo pu me ia. • . Pela hoi ia.ua e hui mau ai me ka manao .kaumaha o Konora.ba i kona. npho 1 -kahi j pelapeia !oa, a ina hana inea a pau a kona : . h.a k/11 wahine -oīe- wale. . __X Ho-omaimwaniii keia 00 na la loihi, tn,-e ka ; lohemau"! na mapuna ieo aloha e pae niau j aoa i kona pepeiao-. - l-'ka-aneane ana e kokeke niai ka maiiawa no ka hooko ia 0 ka. mea a a keuia li-o i wanana'.ai, oia hai kela poo o Painahu e kau j map a la malniia 0 ka puka pa. * . .J Ke ko ana 0 k-a. hoopai m^iooiao ia.ana 0 ka wahi'ne kauwa a. Ko^e&aka e -painuu: . mai«la i ka Hālealii,. a oukou - h-oi e ol-elo : Iho ai> j -• '.Hookolmli.auaii.kj~ ' • f ^'-Kamakani p.Ulupau, } .. „ ^iiaua i Kaawaawa,. • • | .. "..'Lāiai o J3osetona. . - *| « • • ,5. -«• - -| - Ma'-"ka aina kaka.liia.ka -0 kekahi ila ana i|^ |j.oo-ffiafe» hou ai'e Jiele iiaē"v'l£a:6:Lfcēiti 1' lc&;H uwi ■ waiii- :BIpi, hoje^%ku -0 K-onemka «IpiM' «'ke.poo- ©.«ikoioa- ' lio e «kau aja&;. aluiha L aku alohu mai laua kekahi m# iekalii, «el - oa kukai oleip ana mawaeo» o i&u&. .. L ' - ■> N'o kahi \v& aku. ' .. !