Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 5, 30 January 1884 — HE MOOLELO KAAO NO KA Laau Mele Leo Lea O KA UKA IU ANU, A ME KA [ARTICLE]
HE MOOLELO KAAO NO KA Laau Mele Leo Lea O KA UKA IU ANU, A ME KA
7lr.'ki Hooipo Olelo Uha'i Puuwai Aeael • . UB AOT1JSī! @ WMMmA, ' /^ _0— |A HELII 2. . m' - ■ • ī'! ' £ w ~ .. .uA. /KO o ia nianawa, ua hoouiii iea hou ae alon oia e puana ī leeia rn.au. wahi lalam li, mee pokole : •'Eau Ane mai ka wa pauku apo wale ' Mai ka wa iluna ku alo, .^Āuheape, wehe "'ia aku a u ^ Eia ka piiu o loko nei la he nnu. ' \Ia keia wahi, e huli ae kakou e naua i ko «ie Alii Luna Maiama Kiliapai, a me na k L'ki ekoiu i loaa ai ioia maloko o ka nmli- - w .' : i M(i ka'u mea haule wale i ka lai o Lele, p7 'Le mai ana hoi ia'u — e. i.h\ , - ; _ ;Uj/awe ae ]a oia. ia lakou i mau keik1. hanai ' uana, me ka pailani nui ia lakou, rno he niea h'. . i3 ei lee A kua mai keia mau keiki ī lipawi tra , . , . . pii iaia.. Ua malama oia ia lakou a hiki i 7 "j. ]pJ'ou wa i o-o pono ai ua kapa aku no -^!'x i ko īakou mau inon pakahi me ba mae,se loa, a ua hoomakaukau no oīa i ko noho ana a kuonoono loa, aole he wahi 7 jmalvjm"a iki o Hoohila, Ua milei īa kaupale, I 7 Miki ia k-e apona; O ka pili kela, Hala ole ka maile i ke kihipuka. ^ 'I ' |> •• A i ke kokoke ana i kona mau ia hope ^ ^ha&lele. &i i keia ola ann, na ike no oia ua Anaono kana. inaii keiki hanai.'no kn mea , f ^ īuia Huiiīi* — p\rrv^u-riH^7arC0u . i?;--ko«"wabi e noho ai, aia no ia mawoho -o ke kulanakauhale; a maiaila no lakou I noho ai a hiki wale i ka manawa i lawe «ku' ai o na lima menemene ole o ka make i ko lakou ma'kuakane 'hanai. 'Ua noho lakou me ke knumaha'- o kā'manao no ka make ana o ko Lkou makuakane hanai a lakou i ni'uuo ai .oia no ka makua po-'noi. O ka lakou hana pakahi e'okumu ai, o ka : hahai holoholona ka na kaikunane, a o ka lana puni ia; o ka hana iioi a kō laua wahi kaikuahine, o ke kanu pua ma ke kihapai a nie ka hoomaemae hale, a oia kana mea e hoopāu molowa-ai. ■ I kekahi la a na kaikunane i hele ai i ka hookahakaha, hikl raai la kekahi iuahine k|iobilo, a-ka-mai la ma ka puka o ko lakou nii pa, a nonoi niai la oia I ke'kaikaniahine e kē'aku.iaia e komo aku īloko o ko lakou pa, i hlki ia-ia ke hana i ka lakau hana oia iia- li-oomapa i be Akaa»:01a. O keia iuahine • . V-, nonoi,- he hiki iaia ke hoike mai i na mea 'pōliihihl o ke ao nei me ka moakaka lea loa. L'iko ka lu'ahine komo 'anaemai a noho- pu ke kaikamahine,„ua nonoi mai la ke kaikafaaahine I ka ao-o luahine e lioike 8 k« i ke anb . o liia- 'mea hnoa a pau, |Ninau aku Ja ka, luahine, he makemake ari|i .oe e hai aku. au i kou makemake me ke k^.oie? . sā% he makemake. au. ' • . ;Eia no ia ;. t O ka Manu Hooipo Olelo a -pe ka no,onoo,, ine he kanaka laj iie hiki i i|| Hiana ke mele me na mele leo lea loa, :!■ a liki aa. maaii e ae i ke'mele o keia mann, huj.®ai lakoa me' ia. La«su-Oii#pi he mau lau'kona nie "na #iha he hiki ke me|e- me na -'mele ka'i ka -?A, ' ' ii' Ilēio.' ' '■ j" ■ ■• 3 G km Wai Ano Gtria, «a like me ka wai^ipii o n& huie o Arabia,- ' - " kana'hoike" arte i keia mea. imua o .ke- ||tfikamaMne, makaukah iho la la no ka ":hohiiui'i.haawi .aku la oimi fce alo.hrfi.fce .kaiiimahine» .& nalo āku'-'M oia m-e ka pala-nehii-loa. ... " 'f Ipahope .koke 'iho o ka.h&la au& o ka ao-o luamne, «ā haalele Iho oia L % .kaiikaniaMne mApi'paau kaumaha, a m 'helē .hoi fcona madi helelieiena -m euao e lba ke nana akiu'A ia . ;\ft, ab, : hoi - mai , ia- k&aa.," imi: maae mai ko laua wahi'i helemiw- .... ■' ■ ■ Jaiaua i ifoe aku ai i ko iaua "kaikuahine, lie i|ea e ko laua pihoihoi, a me ka liopuhopuaift)u, nluau aku la laua iaia, E ko maua ka|kfahlne aloha nui, e oluolu'anei oe e hai mai la maaa, no ke aha la 1 hoano e ia mi kou heleheiena iluna ou I keia 1&? . _ * I O keia ninau a kona mau kaikunane iaia, aola loa kela L ekemu mai, a ma he"ittea'te:: aoi®— Eo-piilniuip^^
]-:i;:'i.inr.s !;o kumu o kona kaumaha ana a rroc iiona helehelene aka, maniuli o leo iaaa .loeol ;i.nlia 'ana 1 ko laun kaikualiine ua--hai aku la oia i iia mea a pau a ka luahine i hai mai ni; n hai pu aku la oia i. kona makemake e lilo oia i haku no ka. Menu Hooipo Olelo, ka Laau Mele Leo Lea a me ka Waiola Ano Gula. - E ka mea e heluhelu ana', ma keia wnh.i e hoomaopopo kakou i ko na kaikueaue lolie ana ī ka. mea n ko laua kaikuahine I ii'a nui? ai„ Ma-i keia lohe ana o ua kaikamahine nei i keia mau mea, 'mai laila mai ko ano e j o kona manao, a ono o'e hoi ka ai, hele j kela n laioa ke kino, ī ka hele i lee ala loa o j Howi e, ; ' W i a iole ,make i ka i-a ole." " I ka lohe ana o na kaikunane, hoopaapaa iho la laua' no kn mea o laifi e hele, a mahope iho, olelo mai la kekahi o laua me ka maikai o Panama S<e hele. l\la ke kp.kahiaka ae o kekahi la? ua hoomakaukau oia no kana huakai hele me kona iio; a pnu na hema hema i ka.makaukau, ia wa pane nleu 1a oia i ko laua kaikuahine, E auhea oe, lee haawī a ku nei au i keia pahi ia oe, i honilona na ohia e ike iho ai no'u, no ka mea . aole au i ike i na mea e hana ia mai ana ma ke ala a'u e hele ai, a e malama loa hoi oe ia mea me ka makaala loa, oiai, e . ike iho ana oe, ma e mau ana ka maeinae o j kona maka, alailn, e manao ilio oe ua mai- ! kai nu; aka, ina o ike oe ua haukae kona maka i ke koko, e lioomanao ae oe urt make ka hoi au. I k j pau ana o kn'iia ole'o ana me ko laua j kaikuahine. pii aku la oia iluna o kona l'io a i hele akn la; laia no e hoomau ana i ka hele' 1 ™ : ana imna, a hala na anahulu elua, halawai j aku ki oia me kekahī elemakule e noho ana j malalo o ka malu o kekahi kumulaau, a o ; kona oho, ua iike oie ka hau o ka piko'o na ! niauna ke keok'eo; a o kona umiumi, ua uhi i | paapu )ho oīa ,i kona waha. j 1 1 o ieo'- o ia manawa, vta hoomaiiao koke ae i la no o Panama, -oia no ka elemakule nan o ' e inLiikuhi ?ku iaia ī kahi o loaa ai ua mea I 1 la -nna i hele me.i ni e huli, Lele ihovla oia. j in-ai luna mai o kona Jio, bu;i ae la a knkuli i aku 1a im.ee o ua el e m o-v :}e— Kvi , p n h ola | imi !a no iioi oia i kono Imomaikai; ia wa ; no, hoomaka iho la lana e kamailio: a no ka j o le pono ole ia aleu o'kana olelo e ka opio, i j-a hoonankiuki ioa ua keikī ]a; o ke kumu 0 Ka.Iohe ole ia, no ka paa loa 'o ka waha i 1 a u miumi; a nolaila, ua ialan iho la- ua ke»-i nei ī kana u-pa īloko o k®na pakeke a j ak'u la i ba u miumi o ka a-o.o, . .- i O kei& hana ana a P-ana na nela , ua lilo i . ■ » # j iho m ia he raea laaikai i ka. elemaku'e, a "j nolaila, e '. lai la oia L ln la ka'u I iikii ia oe . lokomilikai nui ia u ? j Pane i -" ~ Panama, Bk elemakule,. j ua hele mai nei au e huli a e imi ī ka Manu j-Ma'ilia'i a Hooipo Oielo, a rae ka Laau Oiij oli a rae ka Wai Aiio Gula; a ina he mea j fnbi ia ia oe ke kuliikuhi mai i kahi e loaa j niai aija. mau mea ia'u, e manao 'iho auanei ! au, ua uku oluol* mfi oe fce loaa pono hoi ia'u kela mau'me.a, alaīla? e manao īho au . ua uku pono ma-i oe īa'u i ka iiku kupono me ka Muolu. .... | I ko ka olomana lohaana i keiamaa olelo ■a Panama', ua ano e ae la kona heiehelena j a paae koke aku la oia, Hē hiki no ia'u ke j kuhikuhi aku ia pe i kahi e leaa ai o ua mau . | mea kapaianaha 1-a, aka, ke mina-m'ina nei au ' j me ke' aleha aku ia- oe: a. no kau noi hoi, e ; hoike aku no au i kahi e loaa ai ia oe; eia ■ nae ke kauoha, -e kupaa oe a e korf hoi, ma I keia ala au e hele aku as, ke 'ike"lea nei au, j e. halawai mar ana-f"®m nisf iia pililiia nana e ] hoopokole mai i kou ifta?u la. o keia' «noho'l ] maliiiini aiia' inalunā iho o- Keia honua'. .. : 7 1 kapa-e ana mai o" keia ieo i ka pepeiao : i o Fanarnas aole l«a. ia.he m«ā nona e hoo1 kuemi hope īa āi, aka^-.ua" kupaa.no oia e | like me kona m'anao m*a; "i. ko ka ..olopala j ike ana i keia, puana ae 'la īa, :E ke kanaka | ui op30.puu.wai wiwd ole a koa hoi, me ke \ kupaa loa hoi o ka manao raa ke a|e nui e \ ioaa ana kana'mea i kau nul -ai; he nui loa j na kanaka īkaika i hi)ci mai ianei j imi ana I po keia mea h'ookahi no, ā ^kuhi'kuhi nku. s aole o lakou mea*-hookahi i koi raai.pa keia 1 1 aia. heie I niau aku ai., 'N.olaiia, mal-hiiinai ■ I oe- no fco» makaiikau a. nae ka.ikaika, no ka | j rneay.fl.ole ia h-e mea e kaapale: a.ku ai i ka | 1 make ke nee mai i ouUa e foa opio. . I koiu iilki aaa akti iiuilu, lie lehuiehu na raēa ; e lele mai ana enaiuna 'ou hoo., ' "kahi, nie kou ike ole aku i ko lakou _l<i 'ra jltele :caai, A. nolail-a," pe3ie.a k ai ili oe ' ke uianio hoko ou, '&• ^pklāA'a» *be ma - mai o ko iakou mau llma ? j " ' " (Akhaāi wa afca- " = t ■ ... -- •■• •■7 .7 :'r-v -■ — 1 I '. '' ; - ; •' ■$Sf- Ua hete kekahi wahi i'iina o ke . 3 Ola a kunaMhi lua i ke samnsu a ke LLe--^iiahk me ke Tvcr? la ka nee i ke pili.