Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 8, 20 February 1884 — HE MOOLELO KAAO NO KA Laau Mele Leo Lea O KA UKA IU ANU. A ME KA Manu Hooipo Olelo Uha'i Puuwai O K AUPUNLIO PESILA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KA Laau Mele Leo Lea O KA UKA IU ANU. A ME KA Manu Hooipo Olelo Uha'i Puuwai O K AUPUNLIO PESILA.

HELU 4.

§A MAN AWA, hooholo ioa iho la oia pela io oia e hana ai; papani ae la oia I kona ^j.au pepeiao me ka pulupulu, a pii aku la i ka mauna me ia inau mea. , Aka, ke mau lllai-la no ka ikuwa o lrā leo, me he mea la nae i kahi m?mao aku; no ka mea, aole he lohe'-maopōpo ia o ke ano o na olelo. I kona pii ana a hala ka ekolu-hapaha o «a ma'una nei, lehe aku la oia i"' kekahi leo nui lauua ole i ka olelo ana mal, a he ku i ka weli a me ka manau nui 'ke loiie ako. A ia mana wa, olelo iho la keia, Aole au e hooloheaku ana ia mau leo ku I ka hoanoanoa ho'omakaukau, e hoomanawanui ana no au? a e aho -e akaaka wale aku 110 au ia mea, a e hoomau aku no au I ka hele ana no ka'u huakai. - A iaia i kokoke ioa aku . ai I kahi o ka M.aou O!elo? haule ahu la kekahi popo pulupulu I papani ia ai kona pepeiao, a ia wa no oia'I lohe aku al I kekahi— lee i ka pa-e ana mai, Ē hoi oe me ka maluhia. Ia manawa, ua palua ia Jkoma koa i kona ike ana aku i ka Manu Olelo me k-ona nani a pau e noho mai ana oia. Pii aku la no oia„a hiki i ka piko o ka mauna, īa manawa, ua neoneo na leo, a ua malu hoi ka honua. Holokiki aku la oia a hopu «eku la i ka Manu Oleio, oiai, e noho ana oia iloko o ka hale maiiu; i aku la oia, E .ka Manu, ano, ua loaa oe ia'u me kuu luUĀ «Lu^ .me ka pilikia no hoi; nolaiia, oiā aole oe e Imi i mea nou e kaawale akn ai. mni o'u aku. ■ ^ - •la manawā koke oo i pane mai ai ka Manu me ka I ana mai. 0 ko'u makemake np ia o ka hookuu loa ia aku mai ioko aku 0 keid noho paa ana. O ko'u hlo ana aku hoi i -kauwa nau, he mea olioli loa ia na'u, a peia no hoi au i manao ai e noho ioa aku me oe e ka wahine koa; mai keia mauawa aku, kēJhoohiki nei au me ka eialo loa, e hoolohe ioa aku no au i na mea, a pau au e olelo mai ai, noka meat ma keia hope koke iho, e hana aku ana au i kekahi hana maikai loa e pili -ananou. . la .manawa, ninau aku k ke kaikamahine ; i ka-Manu.ikahi e loaa ai ka Laau . Mele a ; me ka Wai Ola. * la manawa, alakai aku la ka Manu iaia i kahi e loaa ai iaia ia mau mea; a f ko laua Hikl āna ilaila, hoopiha ae la oia he Ipu Dala 1 ka wai, a haha'i ae la no hoi oia i kekāhi lala o ka La»u Mele; o keia" māu mea, ua hana ke'kalkamahine e iike rae ke kauoha & ka*'Manu. Ma keia wahi i ike mai ai oukou e n'a tausa;ni heluhelu i ka Nupepa elele poakolu, I ke ko ana o ka iini o ua kaikamahine .nei, ma o ka loaa ponoi ana iaia o ka mea.a koaa. naau i li'a nui ai I ka po nne ke. ao, a i ke Kau hoi me ka Hooilo, Aka, ua mau no ka ehaeha-o kona naau no kona mau kaikunane; me'he tnea la he mea ole ua mau mea nei, be ola -ōle mai laua. Ninau akn' la oia i ka manu, ' im.lie 'mea hiki ke hook hou'ia. - Hoole aku ia ka Ma-. i« ..aole e hiki. .Alaila, i hou aku la ke' kai'kamahine, A i t ■ ■ - . • 3 mea .aka oukou ia'u, ina aole' laua e ola mui āiia"? lft manawa .kēk® no, kuhikuhi aku la 'ka fiia.au i ka pika i hoopiha ia me ; ka Wai Ola, a olelo aku h f ke kaikamahine, E hooikulukulu oe i keia wai maiuna..o keia "poe 'pohaku a pau ioa. - .. .. la wa koke no, hana aku la oia e like meke kauoha i loaa aku iaia, a hiki wale-i 'ka . wa iipam.ai kona mau kaikunane. He raea 'hoopahaohao i ko ianei .iha.nao ka ike ana aku i na Keiki Alii, na kanaka hanohauo a me kona mau kāikunane e kuku llke aku aia m& kahi pna i he mau pohaku. - A i ko lakou huli hoi' an&^hāl a hiki-i:ke-an&;o ka elemakule kupua, ioaa iho h oia ia -hilepu ua make. He. oiiu la pokole wale ūo mahope iho, hiki aku la lakou i ka hale o lakou. - " . Kau aku la ke kaikan^ahine i ka Mapu .. Ole lo -maluna- o 'ke kumu^ iaau iloko o kona. kihnpai;-- a 5 'k-.ona 'hoomake. e meie, ua

akonUoa mai la na maiiu a pau ho leliuleho . ma koni ,1000, a lnii pu ae la me ia mr ke ime^e nnn, n he 01, u'eu Vo lenlea mamun uku 0 na nmea lealea a pan n ka pepeiao e lohe ~ ai. 1 O ka Laau Meie Leo Lea hoi, kanu aku la oia lala noa. ke kihapai, aolenohoi i emo, kokolo ae ia na a-a, a iilo ae ia i iaau nui ioa,, e like me ke kumu nona mai ke-ia iaia; n oli mai k 110 hoi leona ra.au lau i na mele lea loa, e llke ae nei m.e 'ka Manu HooipoOlelo Uha'i Puuwai. 0 ka Wai Ola ano Gula hoi, ua ninini ia iloko 0 kekahl loko i hana ia 110 'loko mai 0 ka Pohaku Mabeta;. aole no hoi 1 iiuliu iho, pīha ae la ua loke nei, a liio ae la i wai pi« pii; a o ke kiekle o kona pipii. ana, he 20 kapuai no ia; a 0 ke'hu 0 ua Wai nei, e pipio anuenue ana oia ma kona rn.au aoaoi na wa a pau. 1 ka pau ana o kana hama ana i keia mau mea, akahi no a hoi' pono mai kona noonao, a pūana ae la i keīa mau walii laiani mele r pokole : uLo-a ka iml'na 0 ka Manu Olelo., Kopekope (ua I ke 'kula Ioa. O ka honehone a ka Laau. Mele, Ka owaka mai a ka Wai Ola.5' Mahope iho 0 keia mau' rnea, makemake ae la na kaikunane ona.i ka hahai holoholona iloko 0 ka nahelehele iho, a hele aku !a laua, a o na Keiki Alii.-kekahi me ia.ua ma ia huakai. ī keia manawa nae. a lakou i hele ai I ka hahai liolohoiono., ua hetc mai la no hoi ka Moi 0 ke Aupuni o Pest!a e hoohiolu ma ka ulniaau. ( Aoie no-paha i polna la oukou e ka poe heluhelu leeia Moi, okeia no ka Moi I puni ai 1 ka ho'opunipuni a na kaikuaana o kana wahine, a o ka makuakane hoi 0 keia mau keikl e hele nei i ka hahai holohoiona, a me ke kaikamahlne i loaa ai ka Manu Olelo.) Iloko o ka manawa a lakou i hiki ai ma kahi hahai holoholona, ua haia wai aku la o Panama m.e ka Liona; a 0 ke kaikaina hoi, ua halawai pu aku la ia me ka Bea; a iloko o ia manawa i hoike mai eri laua, he mau kn-.iaka ua lehia ma ia hana; au hoi e olelo Iho ai, "Kau-.kawa i le te ai, * Lehia -oe iiaila." . ,.j iloko hoi o U*eia manawa » laua nei i ko laua manaukau, ke ike aku nei ma Moi (makuakane nei 0 laua) i ko laua eieu' a me ko Saua akartiai hoi ma ia hana, a ua lilo ioa ia he mea oiuolu i kona manao; aole nae hoi oia i ike o kana mau keiki no keia ana e mahalo nei. I ka make ana 0 ua mau holoholona nei? huli hoi mai la laua a kamailio pu me ke Ani ka Moi, me ko luua ike ole» 0 ka Moi keia a laua'e kamailio pu nei; a ma ka laua ninau ana i hai ia mai ai o ke Alii la. A 110 ka nui makemake loa 0 k'a Moi ia laua, ua kauoha aku'la oia ia laua e hele aku e ai pu me ia I kana papaaina, a I mau hoa hoi no kona Aha. A ma keia mea, manao iho la ke Alii 0 poina auanei ia lauā," hookomo iho la oia he mau popo gula maloko 0 ko laua mau palule, me ka i aku, Ke hookemo nei au i keia mea mā ko olua mau palule, a jJjo olua wa e wehe ae ai, a e haule iho keia mau mea i ka honua, alaila, ia -manawa, e hoomanao ae' olūa s ka'uleauoha. A i ke kakahiaka ana ae, hiki aku la ua mau keiki nei i ke alo 0 ka Moi; a ua hookipa iā' laua me ka hanoban6 loa', Mani.ua q ko laiia hoi ana, hahai aku la laua I ka Moi i ko laua m®oIe!o 0 ka hele huli a'na i ka Manu Olelo Uha'i Ēnuwai, ka Laau Mele Leo Lea o ka uka iu anu? a me ka Wai Ola, - ano Gula, a me ko laua hoopakele ia ana © ko laua kaUeuahine; a- me' ka loaa . ana. hoi 0 ua mau mea la iaia. I ka lohe ana o ka Moi i keia mau niea, ua piha loa iho la ia i ka hauoli, no ka maikai 0 keia mau mea i pahola ia aku imua 0 ko.na haiiohano. Pane.aku la ke Alii i ua. mau keiki la, 1 ka la apopo, e hiki aku ana wau i o oukou la? -e ike'iamau mea kupanaha, a me ko olua kaikuahine hoi, ka msa nona ka puuwai koa wiwo ole iwaena 0 na miliona Legeona 0 na mauna kupua; a e hele aku au e ike i ke Kia Hoomanao 0 kana mau haiia kupanaha : ma keia ao holookoa. - -' <1 - - , . *■ A i ko laua hoi ana a hui me ko laua kaikuahine, a hoike aku la no hoi i ka mpoleīo o ko laua hele ana -e hui me ka Moi, a lial pu aku la no hoi, e hiki mai ana ka Moi i 0 kkou la. I kona lohe ana I keia tnea, ua : ano lelele ae la kona oili 1 kana mea.-e hana. ; aku ai no ka Moi i kona manawa e hiki mai ! ai. " No ka-m.aopopo ole iaia 0 keia mea, ua ■ hele aku la eia e ninau i' ka' Manu Olelo, ; Pehea !a wau e hana aku ai 1 ba Moi ke : hiki mai i 0 ka'kou nei ? ■ ' I No kakt wa ahu. !