Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 8, 20 February 1884 — HE MAU HOINO KUMU OLE. Ka Puuwai Eleele maopopo o na Hoahanau Kawainui. [?] [ARTICLE]

HE MAU HOINO KUMU OLE. Ka Puuwai Eleele maopopo o na Hoahanau Kawainui. [?]

ma £ā hoea aiia, ae i ka Pouono i ha!e h iea nwpepa hoino' MoLhoino Obana \lii, § hoino i r.a Kuliina lianohano .. ko* ku Moi Aupu ni, oīa lioi ka Paeaina a na Hoah.ar.au kaaiakaia Kawainui, ua ike alio eiakon rae he anfctni ia, i ko iaua maa kino a me ko ia.ua mnu uhane, maioko o ke kll hooleieaka, uoua ka m&naa me na . haaolelo poo "He mau hoino kumu oLe,'' cei kekahi koiamu o e^ana pepa ta a laua . _ . ^ =3 iU ōu U1 « "i u ujv ; ? ia, ua lio&uaia ;* īiO uah» e kalu aka^ hoob«loa, a ku raai la ' ai& ke ano ke mau ioio, he piuupaie, he ka- ' kaoElo, mau kea mokomoko no ,fkekahi . o na hi " " pa o iee iiulanakauhale eei;" i e kuē ana ffle ka ikaika a pau o ka laua mau mak&peni, 1 kekahi o na Kuhina (?), a me fca Ilon. Jno. L. Kaulakou; no ka raea, walii a iakou, "Ua puka mau na hoisio pilikino a ine ke kuara.ua.am i, kela haole kalepa i hoike i kona aioha io a" rae. kona makee no ka. Lahui lia'Aaiil* ' • _ O keia haoie kaiepa a uu o 'lou ma ka lti ui fca uwea"' e Hii a huaim\ avai nei, oia no o mf. P. C. Joiies Jr, ka hoa hui o hlana- j le Kaaka, ka meu uona ka inoa knuiana Kahakakulana ao ba nui o na kin hoomanao heana. O keia oo ka haolei hoao al 6 hoohuii i ko iea Moi inaiiao, a e iiooko aku

maaope o ks īaieou — (poai kue Aupuni,')-e hoopau I ua Kuhina. C keia no ka haoU; i kona īke ana ua paa ka uianao o ka Moi e hotkele i kooa Aupum e iike me kona maaao Iie pono a he pomaikai, aole hoi o alakai' waie ia e keia'me keia manu pae wale mai "0 Kaliikh ua kukahaiake ae la ua haoie nei ka liki paupaka ana, e olelo kaena ana, " e haalele anu oia i na lepo.o Hawaii nei me ka. hoowahawaha (disgust), u aoie loa oia e hovtiōu mai. " O keia no ki haole i holo aku ■ *. , ^. • nei i koiift alna hauau i Auieniia, a aoie i . iiuliu,. ua hol lio'u raai nei a mom aē la I k&na uiau iiuaoieio mua; a, ke noho nei. oia uie ka hōoi mau a me lea makaleho nui i na apana'dala mailoko ae o ka. aina <ma i hoowahaWaha ai, a i kum ia iioi me Ue kil Lani o ka Moi Kalakaua I.. ant i hoino ai. O kela ka haole e hauoli uiau aaa ke hoopuka m aa Knaolelo kue t na Kuhina o ka Moi} a , • i hoikemaoli hoi i Uoua hookae i ke Aili. O keia iiaole hookuhi no kai hooikaika nai e p- • hauie ka W«to o ka laimi i koho iokahi iho nei, i-puka ai ka balota o k» poai kae - Ao>puninona Ua iepe halalo o <(Baiot& Kuokoa." . A o keia haole o P. C. Joues Jr, o(ji ka na ^ JHoahttna,u Kawainoi e uvveH nei no ka hoino ^pilikino'1 ia, a me kē "kunmuama" la. ka e kekahi Kuhina a me ka Hou. J. L. Kauiur He oiaio na1 hoopuka ia maloko o kekaiii 'Hupepa Poakolū — PūUa La ka inoa o P, C. Jenes Jr; aole loa nae he huaolelo 1(hoino" t ,,kuarhuaciu,'v iie ole a lie ole loa • / il©, ' > " y - - - ■ Ua oleio wale ia no ma «a huoolelo hooI makeakn, no "kooa ho&ikaika i ka haloia o K.eo Kaaka, «ole loa iiae he huaoleio "hoino pilikiao," a a»le hoi he (,kuamuamu" kahi. - ' \ he mea kahaha-no hoi i haohao io makou

ka olelo ae o «a o •'halalo" ma, o "kahi o na Kuhiiia/' Owaila o "kahi o na. Kuhina?" īna ua'hoakohu ia niai makou ka Lunahoopoiiopomo O' ka 'Elēle Poakolu e lakou i Kuhina, -alalla, aohe h makou hoihol^ no ka mea, hookahl no Mana; ā he laaliia a he kapu kena, noho. ■ He oiaio no hoi, u.a kamaili q ka Hon, J. L. Kaulukou no,Mr. P. C, Jones J r ma kah1 haio.lelo ana, aole loa nae he mau huaolelo f,hoi»o.V a f,ku.amuam,arr i puana i.a, aka, ua hoopuka ia konu inoa.'a-na kuhikuhi ia no hoi kona ano imua o ka lehnlehu e Hon. J . L. Kauīakou., ma ke ano, oīa ka haole e kiie nei i ka Balota Lahui, me kōna ikaīka a me kona,- maalea rpau; a oia hoi ka h'aole i haalele ia Hawaii nei no ba hoowahawaha , ■me ka manaO' paa, aoie ioa e hoi hou mai i 'Hawaii nei,- afca. aa hoi hou mai no. ■ LTa hoike- ae ka Hon. J. L. Kaulukou i ke ano hana pono ol# a keia haole,, a i kona hllaliik ole no ka aa e hoao e kne niai i ka balota a ka lahui no Iakou ka aina aua i' haalele. "ino ilio ai rae ka hemkeekee. īiia o ka homo ia, p o ke ka.anMia.rau, alaila, ua loli ae nei ke ano o ka olelo o ko-kakon aina makuahine. , Aka. aaalia- o ka olelo..ana o Hon, J;āo. -Lotā Eaulukou'i ka ''haole opu niu" oia ke ku- ^ me.. mi?; ina pe!f, oluilap'maiip tia hewa io pel'Ki . a e ka ••opn pele 1 paha ka pono; oiai, ho maliaaliua ie 00 ia wahī 0 ke kmo o ua liaoie nei. Aka, aole ia he mea nui, No na kokua a me 110 ha'ua aloha. a Mr, P. C, Jones Jr I na Hawaii, aole e hiki ia makou ke ae aku, no. ka n\ea. aole loa raa kou i ike i kona kokua ana; a hookahi wale īlio* n.o a makou mea i ike,-a oia kona han« "rr «tsa ia makon. Aka, ina he oiaio, alaiie, -e ,iana maikai 110 hoi paha ia, ina- nae he 111 au kokuā manawalea ma ko ano Karise *\j; aka. inā be maa kokua no keleaiii rr.au knmu e baa mai ai lea hopena 0 keleahi | mau mea ana 1 li'a ai, alaila, 0 na hana ia a \ ku Aīapeka i uhi ia me ka iii'ō ka Hīpa; a aoie loa e ianakila, no ko mea, "ua kue ke Akua, a pela no i haule ai ka Paa -Balof,a a

aa haole nei i noke iho. nei i ka hooikaika, no ka makemake oie oke Akua. A ina hoi iie maur koinia. me ka manao maikai, alaila, ua manao anei na Hoahanau} a me kahi aka ■ kii halalo, oia ke kumu 0 ua hanai ai nei a lakou e pak-ele ai maī ti& kikoni ana 'a oa a-la kiko-'nko'u a kekahi aoao ma ke kahua mokomoko.? Aole. Aka, no kona hooīi] o ana iaih iho I koa no ka aoao kue ia Hawaii, pela no e pono ai oīa ke ku i na poka pa-hu a ka aoao kokua ia Sawaii:'a pela 110 hoi kela aoao e ku makaukau ai e hajavr«i eie -n«— poka a--ia- --aoao^ --aka,-. «a nele — lekou i» , mau paka. no ka mea, he niedala dala ka ihkou i ki-pe ae; a ua hauie aku la, no ka hawr,hawa ana o na lima. E hūli ae 'kakou a nana i ko na Hoahauau me kahi kii halalo kulana. * A e ninau iho Ua kapa ia anei 0 Alr. P. C. Jones Jr _ ma 1 mōa ōkguv- aole hoi ma koua inoa. •pen.-ī ! Ua olelo īa anei he keiki kamehni 0 Mi. J ones 1 . Ua hoino ia anoi ko Mr. Jones kuiena a me kona ohana ! Ua kamailio la anel me na olelo ino ka Mr. Jones mau hana ponoi. mawaho ae o kona hoo-ikaika balote auo. ;i;o ne: ? lia heike ia aku anei imua o,Mr. Jones leona hookae ia, a i ole, 0 kona hoowahawaha ia? Ua lioao ia anei a i ole ua hana maoli ia-anei kekahi mea e poino ai 0 Mr. Jones, . kona ohana, a 1 ole, 0 kona w_aiwai paha^ Aole anei i loaa ka maluhia Iike ia Mr. jones, e like me na.-' poe e ae a • pau-malalo o na hoomalu ana 0 ke Kara. wai maikai o ko-ka Mol Aupuni ? Aoie; a aole loa 110,. A heaha ia lea mea e uwe nei ? Heaha ka lele pihoihoi nie ke ku mai he mau koa e paio a e kaua raa ka aoao 0 ka haole i hanau oie ia ma ka lepo 0 Hawaii nei, a i hoino ole ia a hoopoino ole īa ? He mau. nfea maopopo, he kumii n.o; aole hoi o

ka '♦lionio ia, a aole hoi o ke "kuaauamu" ia; a ka , 0 ka ioaa ana I 11 a Hoahanau me kahi aka okomo, he lua dal» i like kona kahe ana ,-<e ka aina i olelo la^'-'e kahe mau ana Jfa wam a me ka meli,1' <•• A owai kai hoino ia ? Owai kai olele ia Iie keiki. i ioaa maloko 0 ka hale kumeka kamaa ?, A owai kai kuaniuamu me na. huaolelo ino a peiapela ? Owai kai hookāe īa'"? Owai kai hoao 'ia e hoopoino ? Owai kai hoohilahiia ia ? Ko wai inoa kai tawe hele ia malaiia e na lehelehe eyeu e hoino ana, ,a i hoolaha ia ma ka nupepa a na Hoahanau. Iioolapuwale ia laua iho ? Ke lioolio rnai nei ba pane mai ka Lani mai e olelo jana, O ka mea kue i ka ke Aiii, ua koe oia i ka ke Akua;" a o k» puana oia, oia keia. -'O ka •mea hoiōo i ke Alii, ua hoino oia i ke Akua," Nolaila, ira hoino ia ka inoa o ka Moi 0 '.HāwaiLAa Mol o ua māu Hoahanau iwi me k&hī aka Iiaiulo, ua lioino pu ia me ko-Akua o ka Lani, ke Akiia q ka honua a pa«; aoie loa-nae- [aua i hoopuka i Ue laua lilij aka, ua kokua i na hana ino ana. 110 ka mea, na eleele ko laua mau pukwai, a ua lilo I mau haumana paalalo aa ke kanaka o ka a'ma e mai. Ua honi laua I nn wawae o ka malihjni, a ua kumakaia i ka Moi 0 ka iahui naaa i hanau/aku i ko laua mau kino.hoeha iii honua-. . Noiaila, ma keia mau mea a pau, ua maopopo ka puana a ke poo 0 keia Uukulu manao e oieio ana, ''Ka puuwai eleele maopopo o na Hoahanau KawainuiA A e kuni :a keia mau huaolelo malnna o ko laua mau lae me kahao kuni ahiwela 0 ka manao aloha a lili Alii o ka iahuikanaka Hawaii, a e ike I ka hoea ana mai & ko^-lauo hopena3 « na ka luakupapau e huna I ko iaua mau kino awahua a me ka- laua m&u hana ino lapu-

wale loa. B eha laua ano, mamul'i o ka hoopai a ka manao hoo.w&hawaha a ka lahui ' ka iaua hana i'pono ai. .... ■■•