Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 9, 27 February 1884 — Me manao nei au aole he hoo- punipuni. [ARTICLE]

Me manao nei au aole he hoopunipuni.

Ua ike-au i ka Papa Konane hapala a Pae Aina, o ka Poaono Feberuari 9, '84. e ole'lo ana( ke poo oia' manao .penei : Nā -Hoopunipuni" a ' ka Baiota Hoopih meaai/me ka. hai mai, a leo nui hoi s i. na Hoahanan Katolika o'keia apana. r.e kn-i. i"maf|akolu ae nei kau a Hon. E. &. Lilikalani i 'komo ai, a na £atolika"i hoouna ai i lea Ahaolēlo o keia apana, e hele oia e hana i kanāwa-i^e. hookomo mai ina waiwai, Eka- , 1esia.no' Hawaii nei, me ke dute ole ia. Aole makou e noho muanulē uo.keia"tnea a'ke pane nei -auia oe aepkeia me ka oiioii, e Pae Aina, aole na Hoahanau':i£a<tolika- o keia apaha; i waiho aku i ka Eila o ka Ha■{lepule ia Hon. E. K. Liiikalani ia wa, oia ! hoi, i ke Kau Ahaolelo ana i komo mua ai, I i ka M. H. 1876 ; aole a makou Bila ia Kau ; a he mua aku no, oia ke Kau Ahaolelo o 1 ka M, 1868 oia ka M, H. mue^ loa, a na ; Hoahan.au Kalolika o keia apana,' i waiho ; aku "i īi a Bila elua, ia • Hale Hanohano, penei kaua e ike iho ai : . ■_ . . • 1« E wehe ia ke dutē maluna o na wai- , wai, e komo ana iloko o na Halepul.e, aole o::a walwai mawaho, me ke komo ele iloko, - -e-dtrte~t«r^^ Bil ; e wehewehe iki ae au.t no kekahi mau hana kapakah-I i ka M.H, 1848. . ' Aole e like me kou poai, iloko oia wa, me neia ke ano nui o na waiwai Mikanele Kakwiiw, e komo mai ana i keia Aupuni. Mai A'merika mai, ua we'hē ia ke -dute ia wa, ko nm Mikaneie Kalawina wale no, ko na M.rssioj Oaloiika, ua dute ia no la " wa. He kapākahi nui keia, oia kekahi hina like oie, o kou poai ia mau la, a oiai, e noho Kanikela ana o Mr. Dudoit (kak-ua) no ke Aupuni o Farani, lohe iho la. ua wehe ia ke dute malana o na waiwai) Mikanele Kalawina o keia Aupuni. ' Hoo-pii . .keia ' i fee Aupuni e wehe like ia ke dute ole maluna ' o na waiwai o na Mission Oatolika, «a ae ja mai kona manao -ikaika, a me ba oiaio,- " A ua wnikahi like no ka naanawa, a _ haia ,.na m'akahiki ekolu a oi, u iiewa no ia oe, -ēia beia : Uā nana mai-nei nm hai kalepa a pau o keia kulanakauhale,~a ike io' aia ke ■ poho a me ke kaumaha ma ko lako.u' .a-oao. i oui hou mai keia : E hiki mau mai ana he . mau moku o na waiwai- o na ano a pau, i Hawaii nei, ma ka inoa o nfe-Mikanele Ka- > laNvina, me ke dute ole la, no ka niea he

na« wa.i.wai Mikanelo ia, pakelo aku la, a i iea wa a keia poe kalepa i noonoo ai, a^kuka i hooholo ia e nonoi aku ī ke Aupuni, ma ke ano he hoopii ia, e dute hou ia na waiwai, e komo mai ana mai na aina e nnai, La ae n. ma\ a n a ko ia man ao, a hiki i keia wa, a Jre dute la nei. na -waiwai ti na ainae, a ke noho nei maleou ma ia kulana. me ka hopo ole, a nolaila, i ulu rr.ni rā ka : manao ina Hoahanau Katoli.ka o keia ī.-pana e nonoi aku i ba Ahaoleio ; o na waiwai e ; komo una iloko o na halepule. Aole hoi e li.be me mamua ma ka ioo-i ; Mikan^le» a,henio. ^Aole pela 'keia, o na ! waiwui e koia'wo anla iloko o- na halepule, oia kr inor, noe h.o; ma inoa Mikanele_, o haule. Ē like- no me ka n u i o na hoomana : hiki i Hawaii nei, oia ka tnea nui i nonoi i ka M. 0. 1868, o na waiwai no e komo nna iloko o na halepule, a he nani kiekie .loa ia" no ke Aupuni Hawaii, iloko o ka pono a me ka hanohano: a he mau waiwai hiki ole be kudala ia i leahi wa. ina ua pau'ka pono, e pupuhi ia no ia i ke ahi,-a i ole ia. e kanukele loa ia i ka opu o ka honua- no k'a mea, he mau waiwai iaa ia; oia hoi, he kapu. A ke hopoliopo nei au, malia paha, ua hoani hou aku- la o Hon. J. L. Kaulukou i ka-_la Sabati I ha-la me ia maun-u ekaeka, A •ke pane Yiei au oia keia; aole au i lohe rna ia Sabati; malia palia o' ieo'u mau hoa Katolika kai Iohe ia la. A no kou olelo he maanu eleaeka ka ia mau hana. A ke hai aku nei an ia oe me ka oluolu, aole i kupono i ka hoeuli o kou kino, (waha) ke pane me ia ke ano. oiai, he kulana heonimana kou i hilinai ia e ka poe hoomaau loilii- no ka mea, he mau hana kiekie ioa ia no ka nani o ko ke Akua hale, e kahiko ana i kona mau paia; a e 'hoike ana I ka "hanoha'no a me k-a ihikapu o ka Oihana Hoomana i pili iaia, ma na mokupuni a pau o Hawaii Aloha. A ke onou hou mai nei oe, aole e hiki, ua hana Kuikahi keia Aupuni me Amerika Huipuia, oiai e noho mana ana ke Kanawai i hana ia. Ē, auhea oe, ua kuhipono paha os. ua kuhihewa paha ? Ota mai keīa. Aole keia mau waiwai he mau waiwai imi ioaa a hoopukapuka hoi, a kalepa aku paha ia hai i hoihoi ia iĀai ai na kumuliio, a me nā pulea hoi; aoieloa pela; aka, he mau waiwai noho iiale keia, a kau haiepule hoi. O ke kumu nui ia ī ulu mai ai kei'a manao i na hoahanau Kalolika o keia Apana, rio ka nui no o na'lilo; a o ike iho ana oe la mau iilo malaio iiio' ne-i, iloko o na makahiki ehiku; i mea e maopopo ai ia oē na Uaumaha uta ko m ikou aoao e ka hoa'loha Ha waii. oia iho hoi

m ■: ' M. H Malama. La . S e 1"873. _ vBēpatem'acTaJ5 ;f,: ■ 349 004 ■ _ ,1874. "Maraki 16 " 100 99 1875. Novem-iba 15 ■ 14800 .1876.,. Apevila 24 1250 14 Iulai 8 2550 " Sepatemaba 27 . 10195 . 1877. . Maraki 26 1470 ' « , Okatoba k 2 256 00 1 878. . Aperila. 12 306 00 ■ "_■ Novemaba 2 28 00 1879. ĀpAinla 24 13 00 >J' " Sepatemaba 12 . 301 00 Ke ike mai la kou oluoiu i na 'kua kaumaha o ke?a aoao o kaua, i pono ai makou i ka hoomanawanui; a e houluulu iho oe ia mau I lo ī e īke kumaka auanei kakou i na lilo □a ko'u aoao, a i maopopo ai hoi ia oe na hoike oiaio no ia mau lilo a pau iloko oia mau makahiki i nalo aku la. ' O keia na -wehewkhe ana o ka Bila mua 'e pili ana i na waiwai e komo ana i ka " 'haiepuie, i maoptpo i na hoahanau Katolika a pau-<konevana. 2-" Ē hoonoho ia I mau Virigini a kahu ,mai, ma ka Kalemai Moiwahine e ku nei. ' O ka muli keia o iea Bila mua a laua i hele like ai ia mau Kau Ahaolelo ekoln. Ua .make-aku la i ka M. H. 1868. Kau Ahaolelo o fea_ M IL 1870, hapai hou ia no kēia maa Bila elua, make palua aole i aloha ia. Kau Ahaolelo o ka M. H. 1872, hapai hou ia no, a uumi pakolu ia. CJ aloha wc,le ku luhi o na hoahanau Katolika o keia Apuaa; aka, iloko o ka hoomana \vanu\ e loaa no i ko t?e A ua lokpmaikai aole i ko ke kunaka. Kau Ahaolelo o ka M. H. 1574/ aoie i " inrpsl4"a"^"~Tra hoahanāū Kaiolikii o keia Apana, ua maluhiluni a ua lioomaha no ka ; manawa. l.ka makahiki 1876 a me 1878, ■ o kaia mau Kau Ahaolelo ekolu, a-ole loa i hapai iki ia keia mau iiila. A nolaila, ua hala ka ololo a Paeaina e ololo ana, i ke K-eu Ahaolelo a Hon. E. Jv. Lilikalnni ī komo mua ai, (1876) aole oia i hana. Aole he Bil_a_ a na hoahanau Kaiolika i waiho aku ai iaia ia Kau, aole loa. ■ I ke Kau Ahaolelo o ka' M. H. 1SS0, ua hapai hou ia keia mau Bila elua.- Ma- ■ halo,- Ua hiki mai ka manawa e hoao hou arma ka inoao.na hoahanau Katolika o ' keia Apana e oi Hon. E. K. Liiikaiani a me ■ Hon. JK. H. Ba-ker. Afeabi.no makou a hoo- ■ ili aku i ka hana maiuna o laua; aole i ka ^.'M; H. 1876. "P kau īke maoli.paIia keia -e ..--Paeaina me ka/maopopo ole ia oe. Aka, ua , lawe makou me ke kakali malie me ka w/ki- . wiki ole, iloko o ko makou hoomanawanui- ( ma o ko lee Akua makem'ake ia, e hoolohe ! no inekou; a he wa no e hiki mai ana,' e ;oaa •' > aim no ma keia Kau o ka M. H. 1880, un i i moali iki mai, a ua'lohē koiuiu ia mai Loi"! ■ kekahi mahele o ka iana o ka īnanao hauoli : t no ka bila muli, oia na Virigini kahii mai, ; "5 .s ' . O I

Lana lo-a mai la ka .manao, e lo.m 10 an;u ia pono ia Hawaii aloha. A-i ke Kau Ahaole- - lo o ka M. H. 1SS2, Ihne maopopo iho 'a na hoahanau Kato!ika o keia- Apana i kn holopono ana o ka muli o ka -Bila; niamoli no iieia o koL hoom'-mawanui 'īoko n āa . 'aiiu. Anua la mua o iw mabuiia_CLja nnari, M. H. 1883 i hala iho fa . hiki mai he inmi Ku3ljna ma ka pa o Roma, e h ui nlelo » kuka. a k'uka pu ma ke auo makamakn. a oluoln me lta Hakn Epikopo o Olba e noho nei