Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 10, 5 March 1884 — HE NANEA WALOHIA --NO-- PISINOLIA KA OI KELANELA O AINAHAU [ARTICLE]

HE NANEA WALOHIA --NO-- PISINOLIA KA OI KELANELA O AINAHAU

liA MM. ( KAAPAlīi , IA. MAI li KOMA MAO MAKUA A. OIIE " ONA MA U IIMA. ■ - HELU 1. $

•' l#. . - §KEONI PISi ka makuaieanō, o Anenoiia ka makuahine, O ka laua hana ' m,m lawala na Ste Alii.aimoku o ia Aununi, a f'"" "" a Iilo no hoi laua he m u punahele na ke Jii. "Ua noho 'laua me "ka li'a mau, e ake ^ aoa e loaa- mai i keiki na laua; a ua ao-o no AKpi I«uar, ākalii no a ioaa ka laua keiki. oia - hoi ka mea nona ka nanea a kakou e hooipo '-.Miaku ai o keia mau la. ■!!"> I ka manawa o Pisinclia i nui ai, ua ]ioo- ' 4-komo īa oia i ke kula o na 0]Djo. A.lii oia ainh.e konn mau mokua, me'kolāua hooiua'nawanui i ka imi ana i kahi e loaa nial ai o ka uku no ke ao ana'* i ka ]aua kaikamaliine. 1 kona hele ana i ke kula o na 'Opio Alii, •• .ua hō'ōpiinawaoui ,oia me ka pāuaho oleae - o; kona manao; a. ha]a ekolu makahiki, ua lawa ka ike i, ko kaft?u Pisino]ia, no ka mea, 0t: 1§> , • ^ f : Aoie he haumana e hahai mai mahope ona ; .enā kā ike,,iiiea helu o kelā a&e keia ano._ 4 O ka mea āupaa&lia loa nae o keia kai-•-;Lkamahiae, aohe ona- mau ]ima e ,Jike me ko :ou nei} no ka mea, he muumuu oia* tnai J:. hanau ana mai. A ua hoolilo no oia i i Jo-r. rāau. wawae i uiao lima nona e paa ai, " ■" ' me ke puna-a «ie ke <?, a pela no liei ^ . i 4 ... ■■■""'•- f - . j • j - j _v - -3 oi(,v <> - ► . 1 ^ . !l, ! l _ _ i . , j i -t-« - -- -- ■ -- - - - . 'Alaihaa.. . ' kekahi mau la mahope mai o ko iaua liemo ana mai ke kula mai, ua nonoi aku la keia Keiki Alii 1 kona mau-makua, e'ae mai u iaia e mare me keia kaikamahine lima ole; no ba mea, ■ he oi ae kona ike i ko'u ma na buke helu o ke ao nei, a ua hiki iaia ke ma-. lama i ka waiwaho ke Aupuni rae keia ike a me keia naauao ona. ■ A oia no hoi ka'u kaikamahine i ike ai, he oi ae kona ui a me ■ kona nani ma ko «kakou nel Aupuni. Ko--4ftifor-e-ae-4fta4^iiaAahim-fa!iij¥ahine ia e --ma-re-aL- - — Ma keia wahi e huli like mai ai kakou e iko a e lohe i ke ano a me ke koi ikaika a . ke Keiki Alii. Ua ike mau no oia I ke ano hoopono o keia kaikamahine, he pule mau i Jkt inoa o ke Akua ola ma ka lani, a ua lilo na hora kula o ka la iaia i mea na kona .i.naau e kuko ioa ai, no ka wahine maikai o : u.a kaikamahine la} ua like kona helehelena ma ka nana ina me ka alohi o b wai o ke •gula, 1 pela aku la no hoi paha me ke kino "holookoa, . 0 ka ikaika loa o ke koni a ka manao i' ua keiki nei, pela lioi oia e noi hoohna loa nei i na makua.. ■ - A ma kekahi mau la mai, ua ae aku la kona mau makua laia e mare me ua pua nei o ka uka iu anu o Ainahau, ka mea a ka puuwai e, e hana ino ai i kona kino; au hoī e olelo iho āi, «Mauna ka mauao i ke kino, 1 noho me ka-Ua A'puakea." "Hiki memele o Ainahau, Elua m.aua- ilaila, . " Piaiaolia me mi nei." ■ A makaukau ke Keiki Alii no ka manawa i ae ia ai ■© ko&a-'mau makua, ua hoouna &.ku la oia i kekāhi 'koa kiai o lakou e hele . aku e" oleio me Pisinolia. 1 ka uianawa i hele aku ai ūa koa nei a hiH imua o Keoni Pisi, a pane aku Ja, I kii mai nei au i ke kaikamahine a --olu.a i wahine |-rnare na ke Keiki Alii,". " Ia manawa, pane.aku la o Keoni Pisi, E, '«uhea.oe, «olo e pono ke j£ēiki Aiii ia ianei, bo ka mea. aole he lima e. pono ai ke kane. ■ CWe%ikaika mai la-ua koa nei, Aole pela ;l» olelo.m- 'ke; A.lit kā-Moi! E heie koke no 4laila • ma;re ai l ' 5 Lla naanawa, o ka makauka.it a.e;!a,no. m o%a mea BQntfcMa; iiiooI#o.;i.o-.ka'fcēl@ S.ni e .«.'kona mau- makuai « hikl ank imua o .ke;' Hōvo M .KelkL. AUi * . meM .. Moi, r kaii ..m.āi r ana o ka hiki akū. ". /; ' . • .. : " I ,ko .laken, ■jāku.pia ,.inafauii;a: e. krAloa.lii na «ea e.po&o .ti no ka"ma'.,t

lihini. A komo lakon nei i Im Halealii, e noho hoo]ai mai ana na mea a pau o ioko. iloko 0 ia manawa, ua i ke mai la na. mea a ; pau 0 loko i ka wahine maikai. o Piainoiia; & ; hoomahelo kela, hoomahie keia, a hiki wale ; i ka napoo ana o ka la; a he pakeu loa aku hoi ko K eīiei Alii, no ka mea, »a hele kela a

"Hoomahie ana ka Opua, S iooliae ana i La Naulu." A l4Iu iPo ua hiki mai ia k raea nano o imsrc. I ka ike aoa o Keon Piai ? ka Oihopa Noī nana e ma.re, ua pun : aku la oia i ka Moi me ka i aku, K, auhe; oe e ke Alii ka. Moi. e kali ka mare o k , Alii a ka la okoa aku,.-no ka niea, ua hema hema maoa me ka wahine, aole lie lole | kupono no ka mare ana. s fa manawa, ua lolie pono aku k ke Keik Alii i keia mau oleio a Keoni- Pis.i, a ua pan mai oia me ka.i mai, Aole pela ko"ii raanae o ka mea pono oia ke haoa ia no keia wa no ka mea; aoie he manawa e kali hou aki ai. A la mamawa, ua pau ioa iho la ko Keoni Pisi manao no< keia mea. Hoola? iho ia hoi ke anaina no kekali mau minuie 'pokole, a hala ia, ua hele ae !a ka Bi.lippa Kui nana e mare a4m o na rhea I manao ia ai e ma rc. CJa ku mai !a..;ke Keiki Alii, a pela 110 hoi ka pua o kei'akela o Ainahau, ' A ia maiiawa no ue pane koke mai ia ua Eihopa Nui mei, Ano ua mare pono ia olua A pau ka mare ia ana o ke Keiki Alii a me kana pua oi kelakel;i , ua hoi aku la keh moa keia_mea4 ko iakou mau wahi iho, a < ko ka Halealii hoi ua noho no me ka kookah o na man.ao, a pela no hoi na mea ] hoohu iā ma ka bevita maemae o ka mare. "" A iloko 0 keia wa a laua'i mare ai, u-a oi pakolu ae ka ui o ua Piāinolia nei, aole ho' e like me mamea. Nolio iho la laua nei s hala ka makahik: hookahi, ua niakia pae loa ia ke alolia mawaena o laua eiua. A ma, kekahi la molaeiae m'aikai o ke : ' ;;u, ua pii ne la 'm kakou mau ooio Ali malunn. o ka alee o ko laua hale hooneeea. e iīuiia akn la ma o a, mao o fta laula o ka aiaa ā rae ka. rifba na; a iaiaua no e uaiiea aha i ',-.;;iiana., na ike'"aka' la" lauai. kekahi-.moku f^%a. ana anawaho o ke awa o ko lakoi! AapUni, me a ;pia 0 m .mokahnei, e hoifcē':';;tt»t.:aRa, le moku keia e kli mai nei i oa Alii a pau.;« keia Aupu.ni, e heie i ka Hui-Nui ma Enelani. ' ■ Ia manawa, pane aku la ke Keiki Alii i kana wahine, E haalele ajia ka au ia oe, a e nolio ana, oe me ka makuahine-o kaua* no ka meu, apopo au Iiele I ka' Ahaolelo i Enelani. Iloko nae o-keia wa a laua e kāmailio nei no ke kaawale o ko laua pili ana, ua hapai 0 Pisinolia; a ua jke kaua kane ia mea. Nolaila, ua kauoha pu iho la no hoi oia i ka wahine, 1 noho oe a i hatmu ke koiki ea , e hoike.--.Ieta ae oe . ia'u i ke ano o ke keiki a kaua, i ike hoi au. A ua ae aku no o Pisinolia me ka -m'aikai. Me ke kauohi hou mai no o ke kane i ka wahine. Ē ooho malie no i ka hale o kaua, rae ke kaaiuhu ole a heie i kahi e. A pau kana kauoha aiia I kana wahine, o ka hookomo mai la no ia o ua moku nei iioko o ke awai Aole i liuliu iho, hiki mai ana ka elele o ka moku, me na leia mai ke Aupuni mai o EoelaEĪ. Hoi aku la laua nei'a hiki iloko o ka hale, heluhelu no hoi i ka leta a pau,- a apono aku la no hoi i ka Eiele o kā moku, a iioi aku la oia. A ia manawa, ua hele aku la keia a hui mo ko ianei makuakane Moi, a kuka iho 3a lauu no ka liele,- a ua holopono iho la ia manaa ana.» ■ A ma ka la o liele at ka Moi rae kana keiki, ua. akoako'a mai la na Alii a me na makaisjnana a pau no ko 'laua hele ana. A ke liuliu mai la «a sela no ka holo o ka moku, 1 no ka. lawe aku hoi i ka lakou 'ukana nui makamae -o ka Moi a me ke Keiki .Alii-o ke Aupuni o Āinahnii. A hiki i ka hora 12 o ke awakea, hooaiakaukau iho la laua nei'ehaalele i ka Home Alii, a lulu limu pu iho la me na no:io hale, a liaia aku la. A kau laua iluna o ra moku. hao na pea heke o ka hoio ia, a in kakou lioi :a e puana ae, "'līa hala ka Puulena aia i Hiio, # # # f . ■ # Ua kapakalii Manuia o Keokoi ka moku # '# # # . -K * Aole a ka moku nui, O kahi auwaa liilii ka hoi; < Kuehu lua kela i kā' huku ale." A liuliu loa aku hoi ke kane i Enelahi, han.au ae la o FisinoIia he mau keiki " Maāoet he keikikane kekahi a he kaikamahine kekahi. A he mau hoailona like ole ma ko laua mau Iae. O ba h,oai|ōnā ma ka lae o ke keikikane, he La.^ A o ka hoailona hoi ma ka lae o ke klllamaliiie, he Hoku. ... No kakt wa aku. . •