Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 11, 12 March 1884 — Kuhina Nui . KELA ME kEIA. [ARTICLE]

Kuhina Nui . KELA ME kEIA.

• ! na. ka hoi keia mau haka- j .h.ia=fea.' T - Konane ka mahioa o keia mail po -auuanu e n«e n i. " Ua hoi ■ hou mal nei kahi Porofesa Han, a lua na kolanau o. he Oia o liawaii e a®itte«onie ai. i"" " " Ua komo mni i ko kako« owa nei ma ..ke kakahi'k.» Poaono iho nei, kekahi o na ekohola. - ' l^l5® Ēi« mni k>i moolelo <> k& hololio kauo ka Waoakuu lehu c> T-eseta. H oonuu - m iho a keua ka makawai o _4ia mea puni ■ - .mo&kio - ■ "•aa* E kuu Pae Aina alolw, etc. JPeta ka !' " "= leo 0- kekahi m ft u wahi liup» nui o Kavr»a<pse, wa «a kolamu o kahi apaha welu i Ueia i pu a i h >la ih.o nei. Pakele mai p>tu I im «iel© ui&u&mana ana o]e o Ue ahi, ka hale hooikmka kino ma j . Ka»k(ipun ae nei, ma ka po Poalua iho nei. ltCSFa Ua hounanea ne ko kakou "Pūah Puhi j . Qht, 1 W« a tia M -Kua o kakou I haalele . — : i-r o Kou nei , mnluna o na ■ ■■■- - ■■■ iinv i*-" . +.;*■ i "U* * ** - *»i " ' ■" i . v . * % . ,N — •• sV : - - ; :r:-r !:o r-ii-o:::. &<**■- a ■" : mM'Uw VmiL-r NO' r r hr. ::-ea r- ' • s n ivt _ ;-7;v . . - 1 * e" :.V. ; ■• iW'-U • ^ ■ oukou e kuailo raa i. g sgr .-• v.--.- : - - ■- »■■::■-■ r: < ■ i .. ;■ i rfttn wiiwii p. raa o kra haoie ī moku ui h-oiia owu ka īi i ■.: . 5 \ .'. a"1.; =L.. •■■■ >■ -l na-iem-»'- H.-i --'.V. ■■?:■■!■? : :p;-;'a :."■ i' ' { .: - • : '■- .;_■■ :urlv' : k::. fīiā;;a.!o = Kr> ■ >* - u ■■■"■, ■■'"•'-■ Ail'-;', L-;U Li'ii' īii i R ; ^ ■'■■• t '■'-' iP.» nt- /a k„a . .M.::.;" -■ hi t !l-'i "• !;;■ :. \ -W:\k: ;?l k(i< Pi.K'5 ; : = S i s ',!> . uoiuiu ru-t a hu uni ]■;.:= imi.-i 1 .'.X?. A. ,\ī p ka Pouona E;#u iU'

'] Ua hoolealea ae ut"' keiki polii. ohe | ' Hawvii ma ka Ēma Kueo.i.ke ahiahi ' Poa- i kahi iho nei. ■J&g?- No ka Apana o-Waikahaiulu ka ma» i kou hnohao; wahi a ko makou Ganuwe, A j hu ae U ko makou tka. i ^ - - ' - - i £1$" Mu Kooiau ae iiēl ua ku hewa aku la kekahi palee i ka pa, oiai lakoa e aluaiu īijcm »«m. Aok- j maopopo- poao koii'a hopena. ' ;ISir Ēia in.ākou ke oiii kakahiaka aleu nei i'mua 0 oukou -e ' na makamaka -puai' nwa 1 hou o 'ka Ua Knkal ahale nei! Ē hea- m»i j e komo maioko. a e paps. Sto rae 'M mālihini. \ . . f®~ mau. mi ka pa ana 0 keia makani i tna ke hukulu hema maj, nkn, aole n-ae he J lo3§.tvabj oiuoiu mai o kr la . wols.w;ela "o ' J ka laona nei. | #6?"*' Ai a - Mui iuku , ,\lr.u>} «a oiake iho la ■kaLoio kaulana W. C. j:ones, .{ Aeto.) ■; Ur. hiki āku kt hui-Qa_ 0 koaa tnau mnkahiki i kō §9 0 kona'ōl* ana ma keia qo rasuleutc* f U® hopu aku: H ka poe Makai A«'rt'' J o kako« oel l. holo aku nei l -Mauj, i kekāhi ' mr u pake i ioaa aku e puhi Opluma ana; ua 1 ioaa pu aku. no hoi iie ti.e!una 111« 0. na ._ hua' |, Op.iuma. _ #ar' Ua hopuia he 9 mau .ptkē-i iea ■ pule !■ i Uala no ka. hewa <eAea -haakae."' Ua hoopaiia he 2- o lakou m.a Ka hena «olea.no na ■ -lrt he--I0 pakuhi. A o ka nui jjua hookuuia lakou. oiai aole i pili ke kanawai ia lakou. loa ka aihue iio ma Honokaa, H.amaku.-«. A 0 k.i .maken'n e puani ae nei ^HookoU ia aku. ke kolohe." Eis aku 0 ke Kanawai, ka mea nana e a@ mai ka mea hana heim, Ma Nauiki, Maui, ua powa ia iho la kekahi pakee'kona lahui hookahi; ua law&ia aku he $73.00 makona pakeke e ka lima kakauhk; t 0 ka panai no m ma« daia, he maa palapu mainomo 0 ka eha malunā 0 kema 'kino $ēg- Ke kokoke loa iati. nei na la 0 ka Ahaolelo, a he mea pono I. kela a me keia pakahi} e lawe nni,i ka nupep4} i ike pono 1 ka hana a ko oukou mau inoho i lioouna ai e imi f ka pono kaulīke mawaena 4j ke Au* punl a me leakou na makaainana, j§Sip* Ua make loa iho la o Kaani, he ka* naka -kamana ma Wailuku Maui. O ke kuma i ma-ke ai. i .haule oia . mai kona lio mai, a hihia ae 1« keiealii wahi o kona kino, p kaunlako ia aku la oia no .kekahi mau annna ioihi-loa, a hemo mai la oia; a i ka ' loaa ana uku ua make loa. • lf « iiwa ia mai ka wahioe a ke Ke- • pani 1 pepehi la mai nei ma Kohala,. maiuua • o ka mokuahi Kinau; a eia ke noho nei ma ka hale -o:Kewiki. - Ka hale nona keia mau wahi lalaoi mele,. "'Poeo ole kahi hale-o Kewikil ■- i . . A hie papa foJaj|^ .kahi ■ra:oe1, "

Heaha. ka mea I hoohalike i«- ai" na-^pake pili w-kiwai 0 Honolulu iiei rae na Bibi ka u. I ua ? No ka hoohu i ia ona poo a u iki i « kīi ia pa lau'oho. m hoohemu hele ia i ka H»lewai, a pupne nui ana ma kuone, a a pane ae la kekahi pake 0 lakou. ~'"Afrfeikt'~": paha he iōle 0 keia rumi ?" • Paqe ae la kekahi o lakou, uHo >ole na^.ua pau nae i ke Owau k — i. e like me oe.v; A hene ae la ka lauou aka. HaULE IE K0PE 0' Hikoikanahile. — Ma ke Alanui Moi, mawaena 0 Pawaa a me Kawainhao, ua haule kekahi owill pepa i k>,kau la me ka moolelo o Hiku. ma ke kakahiaka ' Poakt lu *ku. nei i hala, - Maraki 5. O ka mea e lo&a 11 a hoihoi mai Hia ke keena o ka Elele Poakolu, e loaa no ka u-ku' kupoūō. • Sl W. B. Kaulainamoku. Ma ka .auina la Poalima iho <iei, mahppe iho 0 ka hora 2, oiai na haumana o kekahi kula e ho.i ana no ko Lkou mau home, ua holo mai la kekahi keiki m»luna 0 ka lio, a. kahea mai ia i kekahi 0' kona hoa kul», e kau like aku.maluna 0 ka lio, ia menawa oa ae kō'ke aku la ua keiki nei, laia m e I kau ae ai, aole i -.noho. pono it§§ ilumi 0 ka noho. ua peku koke ae ia kahi | keiki nonn ka lio i ka opu, i«/.ra«iiiwa oo i I hoomiEka koke ae ai iio i km;>oWalar a i'pahu ana ua mam wahi keiki nei dtlo, a I hoom&ka aku 1» hoi kekahi kAmalii I ka 1 aka, a «a »no ku i ka lohrloha kekahi o } laua, . • . , , • . r 1 kekahi alnahi, ōiaī ka makuahine I :q kekkhi wahi keiki e kuke ana i m&u mea ! ai no ko lakou aina ahlahi, ala lioi 0» I hoonaukiuki loa la k§aa pepeiao no kona . | -lohe .mau i ke kani 0 ke ptk.ini iloko 0 ka J hale auou, la wa ua hele #ku la oia, a he mea hook&haha' hoi i kona m&nao kona ike 1 ana aku i kana wihi keiki e hookaulele ana ' j i kekahi mau waW apana laau maluna o ke I pakini; a pane aku oia me kena m&nao huhu | («E k.uu 'keiki. he &hiahi la pul^ keia, a he- : aha kou mea o kā"liookakani ana i keifi pa1 kini." la wa pano mai la kahi keiki,"' Ua ' i ike no aē, a 110 kou ike no hoi be ahiahi k ■ ! pule keia, nolaila, hele mai nei am^-4fbo nei. no ka hoao ana nō ka pa«naau>' o ka'u 1 mau himeni no keia ahi«hi, t ole «u e huhu io mai e ke kumu No ka . lohe ana 0 kona makuahine i keia pane a . kana 'keiki, nolaila ua Koopau koke lo kona hīihui" ' " " : v "U

5ST No ka piha loa o ka kakou olnli I keia pu le, oolaila, Ua hoopanee makou i ka leta a na"ucrakaiuaka a keia pule ae. JlhV'Q Kouka Kara;iban.a o *|foba1a i ko kakou Taona nei kahi i hooluolu at... ikeia mau la. l®r Ua.iohe mai makou. i kek'ahi looo ka.Mciialiaf ua haalele mai la ka makuahine o ko mokou makamaka aloha. Thomas N. Nakanaela 1 keia ao mauleule. A'oha īno ia. ^'"St ka hora 5 p wo- -Wa Poaono iho nei, I ku m'»i ai ka mokuahi Manposa . Ua h'aule k0Ba'maiiawa"kuī3 raa« oīa ka horn 12 awnkea, : ' j flgi!P Pa tīia.k€"Ioa iho U kekaiw pu'Inki panh^nn 0 kr hui ma hiko o WiIifona, ma ■ -Hamakua Hawaii. He m.,i kona ma ka. pnuwai. ■ ' -|0P* M& ka la 6 .iho nei' o keia mahina, oa make hikiwawe iho la o MiMoho H>»rdy •• raa 'kena"- home ma Honokna, Haraaku&. ■ H&wāii, Me ke kaumaha. a luuluu mako-o e hoikeaku nei no ka make ona o ke kahu b-mu o ka,Kama Āliiwahiae opio Ka'iulani, ma ka la 7 īho nei 0 keia mahina, fā|pI5' Oiai ka m okuahi Liiinoe e -aoeane ;ana e iwolele iho i kona uapo, i ke ahi&hi P«lua Feb ia S6, ua puiwa ae la .kekahi ■ ,k«-a Koolimaiima a e ole ka nui o na lima kokua, ina la ua pau i ka weīuwelu liilii. ; £C^ Ua pau ke ana ena a ka mokwahi W II Reed I ka ioa 0- na kowa m^waena o Onhu nei, Molokai, Maui a me Ha waii; a i ana i ka hohopu © ke kai holu o Katere, Ma ka Mokuahi Kinau onehinei, ua holo aku ko makou.makamaka K. M. Koahou no ka hooluolu ana roa Hilor'& e hooi ana oia i na ea huihui -o Kauakanilehua 0 Hilo. " ! 9Sg* Ua tohe mai makoo, vta Iilo i Ue aupuni ma ke kuai. kej.kaha-a b>ka . Hale P'i-i Niipepa 0 na Hoahanau. a me ka haie ! hana o Love]oy, makai iho o ka home o na iuina. Ua hopu ia o Mu Makai no ka noho me . ka wahme manuahi, aka he nui 00 aa'makai e noho maouahi mai nei, heaha la ka mea i hopu ole ia ai? Hookahi hoi paha ka hopu ltkfe ana, aole I hookahi mea ē hopu ai. Ua hookuu ia ka makua o,. na Loio Hawaii W L Hoiokahiki,! imua 0 ke kokua Lunak&nawai Kiekie. H« liīiiīa koi poho keia qo $200.60' ka uku loio no īa ha.no aoa I kekahi lijpna a Kanuha i kauoha aku ai-iaia e -h&ha. •• .. m* fi mare ana o J Lakana Pikai rae | - Ponoluna (w) ma Laieraaloo} Kolauloa, ke ; hiki aku 1 ka la 11 0 Aperila, ma ka liome 0 J. Kupau; « e hnawi.i» ana kekahi wah1 pama no ka poe houpo le waiewa e naue rnai aos. e ike i ns hana 0 nialama m au ■■ mz ua la a la". ■ • " M nke awakp.n n ka Poakahi nei

uaLike ia aku la kekahi keooimana i kahi- : ko ia m® nu aahu malkal, «h^ol?o -4tna ma---luna 0 kekahi wahi lio. wiwi; • jp.ua na ue la 'ko makou Ga«iuwe, 'Ea, e J*kou neis ua " kupono loa kela kanaka 'a . me kona lio e lawe ia I ka haie Hōikeike nui makai o Hu- ■ ehue." A hu ae la ka makou aka. ^iP0* O kekahi o tia liale nkni a kilakila ; no hoi e ku nei ma Honolulu nei i keia mau la, oia no 0 ,sAladin Home,5' 0 la Meahunohano J«hn A., Cummius, ke . keiki l«lawai o ka lai o- Waimanalo. Aia kona home nani ma Pawaa ma ka ao«o mnkai 0 ko ka Lunakanawai Makale hale, a he keu aku - 0 ka,-n.»pi 0 ioko a me waho, Munia 0 loko 1 ka hinuhinu a nie ka pahee o na mea nani, a me he ia, he hiki ke hoohalike ia me kekahi 0 na ha Le iewa 0 loko 0 na ao polohiwa, elike rae ka «1 ea i hoike ia inalok'o o na kaao kupua Arabia. • " & hoioholo piu ana k&kahi inau keonimana elua, ma ke' alanui o Uekahi wahi t onaK. , a maalo ae la kekahi I^e ano ao-o imu» 0 taua, a aloha aku la kekahi 0 laoa i ua lede . k. Pane inai la ke kokoolua, ■ "Wahine maikai m&oli ka hoi k-e!a lede," a ae aku 1» - lea mea i aloha aku ai i ua lede ia. Nm»iu hou mai la.oia* kSUa mare īa paha oia ? 'āe ua mare ia no, aka, ua aleti® pae au iaia iloko o keia raa.u pule koke iho nei no, a ke manao nei no hōi au. ke pna nei no ia āīoha ■ m&w&ena 0 maua a hiki i kelm hora a kaua e kamailio nei." Ninau hou mai la no kona kolioolua, »«Ua hai aku 110 nae paha oe iaia 110 kou aloha nona ?" ,sAe. ra hai aku 110 hoi &u 11 Ia." . "A pehea, he ike 110 nae paha kana kane no keia mau hana a ohia ?" " Ae, he Ike 110; no ka mea, 1 kekahi lu, oiiii maua e lolii a e hiolani ana me ke . apo aleu hoi i kahi a me kahi, ua hoi mai hi kana kane a komo mai k ma ka. rumi a luaua e Uuwili jina." <(A heaha kana hana ia oiua ia manawa ?" J,tAohe, ana hnna mai.' *'N ubou maoii ka kana kane; heaha U ke- kumu " 'iNo ka mea, o ua lede la, o ko'u maknahine ipnia.» a 0 kana kane, 0 ko'u āiakuikaoe no hoi ia," a hu ae la -Im l«aa aka," - " ' ' * 55« ' ' "" ■ ■* _ . I kekahi la © holo lih aoa kekahi keo.ui- . mana malililni, ua hālawal a.ku la oia me kek»hf wahi keiki, a ninau aku-. la I ke- alanui e pii ai \ ka pali 0 Nuuanu, a no ke ano molowa' loa 0 aa wahi keiki nei, aoie aia I kohikuhi pono āku, aka, hoaui ao ]& oia I - ke -)tau pono

ana i ka hale inu ram% 0 K&opuaua, na wa, ua ano hoaa iho la ke keonimaoa mniihini, a pane mai la oia, "Ina oe © kuhikuhi p»no ' mai ia'u, .alaila, e uku t)o au la oe 1 hapalua K>mo Ailnau " (a wa, uu oieu aku la us wahi keiki nei a nonoi nana «ku !a i ua haole nei no ka hapalua; . a 110 kona ku hoomamao loa' mai ke keonlenana mai, nolaila. ua iele itio ia oia mai kona lio mar, a heie mai la 'a ma kani a ua w.ahi keiki nooiowa nei e ku -ma; a no ka manao kuhihewa 0 ua " .V' wahi keiki nei e uku io ia mai aua oia P ka hapalua, aoiaila, ua ku ma'liē'iho la oia: a i ka pili ana mai o «a • keon.i'naan» nei-ma ka aoao o ua wahi ke-iki nei, ua hiu aku la'ua, koonimana nei i ke peku, u'oki oe i ua wahi ', Keifci molowa nei e lelele «i. ilum. Atieo.; aki? k ke keoftima,n& no. kaaa'-'huakai. .' f - . ! * ; ■ ,- 1 ka wa 1 kauoha I& mai ai-kekahi Uahu- >_ i.ipule ©' frele '.aku e maie' 1 kēlāhLm'au, j' mea, «a oliol'i ioa īho la ia.'iio kona rītanao 0 okw i« mai »iia ōia i ua ELla-Ell'emu- A 1 kon:> liiki aoa aku, ua "makaukaU na inare. a e kali mai ana iaia. la wa, 11 a m&re koke iha la oia ia laua; a pau kana raare «nn, hiiiawi 'ia'niai J|i oia he'hapafua r'56) no 'kona uku. luhi. •' Iaī' War< »a 'pli-'koke ao 1» koaa wahi kair a pane aku ia ta la.ua, ■ •He hapalu'a dala ka ut« 'fa*u, aka,. e ilo aku aoa kekahi o olua -he hookahihoneri da!a, ke makemake olua ©■ hOokaawale i- ko olua taareJr A haalele iho I»-oia-'i ke Keena 0 na mea raare. ' "' • 3jt _ Halawai ae la kekahi mau wahi keiki j folohe ma ' ke alanui, a pane hoonaukniki aku k kekahi 1 k«hi, uMai hoonnua mat oe 0 eha loa aku oe ia'u." A pane mai'la hoi kekahi, "Kahuhu, heaha ko'a mea e eha ai oe ?!T A pane aku la k* mua, "No ka mea, ua. o» ae ko'u • ikaika mamua ou; oiai, lie nawioaka au, a aole hoi ou nau e'na keiki hupo. A o ko aua ulele iho la no ia.