Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 11, 12 March 1884 — HIKUIKANAHELE! [ARTICLE]

HIKUIKANAHELE!

* HE ' i: _0_ ' H E L" 0 1.8,

'-■ ' TtA OLELO ia, ua ku ka pilau o ka ia . L' mn Keauhou. i ka wa o Hiku nie kona kaikualiiue i noho ai ma ia uka iu anoano . o Kawanui. Ua ai aku na kanaka me na holoholona i nei niea he ia'aAa lawaia nui o I Kalaioa a kioia, Pela i hoike ia nia, keia i' mooleīo, -- i . i1 Mn ia hope mai, hiki oiai Ja kekahi oaau kanaka ui opio'pio elua, no Mano i KauaU mai. 0 ka iaua huakai- i hikiai i Hawaii, "~*~3aē~tnsakai imi w'ahine^-ea ko kaikunaaM»- ' ILaīUwUĪL Ō keia muu keiki opiōpio, he | ka:kvtftfirui a he 1'aiAina, lie mau hoa'Ioha i'jo īuakaweli, lo Kaiiai kaikamahiiae -oi.o ka ui. Aka, i ko iaua hiki ana mai maKai o P'alaueka maluna o na waa, me na -kanaka f I hoi he umikumamaha, «a, hookipa ia mai no: i e na !L:i. A ua hai mai la'kou i ko lakou kuleana o ka hiki a^L nia.i malaiia, oiai, ua hai ia-mai, cL i P'aīaueka nei ke. Aliiwahiue ui a, opiop:c. oia ka helu ekahi .o: ka, ui a me ka nani

j na Hawaii, a nolaila i holo pololei mai nei j i o Kahea la; aka, olelo aku la ola, he kane | no kana e noho nel i keia \va . \ A'lohe ua poe nei o Kauai ikeia oleio a j kamanina, man»oio iho la no lakou e nele i aru oo ka lakou huakaij a hoopaakiki no i ua mau kanaka ui'īiei, a koi.no e pil a ike i kunaka I ka ■ ui o Hawan a me ke kaulana, m.° okoa hol ka lohe pepeiao-mai ia hai; ho ako kakou a ikemaka i kona ano7 malia hoi o makemake mai no.o ua o Kawelu i kahi o ■:; -kauā. 0 ka eieio bei-t ml;e k&ikua^a _ i kona kaikaina, a hu ae la ko iaua nei aka me ka llki no a iikl. e ake ana e iilo mai o Kawelu i i k«.hi ,o lp.ua; e-iike ho hoi'me ke kanaka ano maikai ke kuko i na kaikamahine ui a wahine maikai' me ka paha-paha a iiki hoi e loaa ana iaia I wahino mare nana.,. pela no ■ hoi keia mau uī o. Mana i Kauai p Manokalanipo. ' ' ■ " 1 ko lakou pli ana a hiki i uka o Knwa* nui, a loaa i na aialoa pau o ke Alii ua mau i kana&a ui nei, alakal ia laua imua o ka ilamuku nui. o Hiku e ninahinau ia ai no ka . JLama huakai, a, me ke kuleana, o ko laua mau ■ n. * jt%, l'O «n*s 4o, iirakn e> vs. ^\n. w o, nUn

ia. 1 4 jj" ui m. i \s i j i j ea. ri « u 3 j ' C aiilOMMW e&a&UU al e ike I na papalma nohenehea palupalu o Kaweiu, nona ka nani o na pua i ka vve- . kiii,- ka hele a ohaohaf me he mea la e I .i mai'ana 'ma ke mele a ka poe haku mele penei : . UI anol aku au e ike} " I k'a nani oi oia-pua, Ua hele wale a onaona, ■ Ka popohe i ka ua kilihune, Me he mea la e i mai ana, llaila ka. manao. a loko, ' E li'a ai o ka po anu, . - ■ O ka hau^hoe kakahiaka, Aia ilaila ka ahoi, ' . B hana nei a ka puuwai." Mamuli o ka ninau maopopo ana . a ka 'ilamuku la laua, ua ike io ia herkuleana ko laua o ka hiki ana ma ia uka iuiu, ia wt iho la no, ua hookipa malkai ia aku la iaua ma ka hale waiho o naAaea.&i, o na ano a pau o ko Hawaii nei maennea paina, s ua ai laua a maona, a ua inu hoi a Jrena. A ua ' hoike ia keia mea hou ano nui imua o Hika ka eueu, * ūa'olelo mai oia ma o ka-i-lamu-ku la, e kii mai i- na malihini a e lawe aku imua ona, i lohe pono oia i ka manao o ua mau kanaka la. ' . ' ■ * ^Ua hooko ia ka olelo a ke kupu, a me ke kalohē, a ua ala-kai ia raaj nn maīihlni o Kauai imua o kona aio; a ia laua i ku aku ai imua o ka eueu Hiku, ua ninau ia iaua me ke akaka loa, oiai, mamua o kona hiki ana a me ka ike ana i na maka o ke keiki kaulana a Hina, aloha mai la o Hiku? E . aloha olua e na malihinil Mai hea mai nei olua LHaneaku la laua nei, Mai Kauai mai. Heaha ka maiiao a me ka huakai? wahi a Hikii. Pane no laua nei a elua, He Jruakai imi wahine. Pane •hon-'ke aiwaiwa eueu, Imi a owai ia ka wahioe ? Pane n:o ke ka-i- «• ek kuaana, O Kawelu; - o ke kaikamahine wāhine maikai i kui ae ke kaulana a puni o ■ Kauai o ma-kou. _ . Ninau.hou.no ua Hiku nei, Imi i ka wahine ui a nawaj T Pāne no laua nei, Na ko, makou Alii. Na ke " Aii'i o oukou, a owaj ka inoa ? Pane hoū hp laua nei, O Kawailiu: la, o ke kaikunane hanauna o Makaweli ko makou wahine ui. Ae, ou haele me iaoei

' a kela hale e ku mai la ka po iouīou la, aia ilaila ka wahine. 'wahi a n s eu nei. A hele ako la lakou nei me k;>. ilamnku a mawaho o ka ki, olelo iho ta ka īlamukn, Ē . ooho oln.'ī maanel, a owau ke hele i o i ke i Aliiwahine, oiai. a keia nahi 1» pau ka n oa . •; he'kapu -wale no a komo iloko;., ina e komoj ; ke kanaka me ka walewale a naanpo paha, j e make ana ja kanaka, ■: . ' I ■' f S ' Ae aku ]a laua nei, heaha la hoi ka hewa, j eia nae ka maua noi ia oe e ka ilamuku o j . ke Alii, e hoike mal oe i ko Kawelu ano a j j me kooa mau helo.helena imua o maui , a me j j kon»» nani e kui nei ke kaulana, i makepono j ai ko maua mau kapuai a me keia mau kino i ka au ana mai i ke kai ]on? a me ka pii ; ana mai Iiol I nei uka i maa ole ia maua. ; Oiai, ma no mnua e hoi aua me ka nele, he ma'u wahine& iho Ja no ia, «a ikemaka maua i kona ui a me kona nani, a he ole loa Iioi ka lohe pepeiao wale ae no. la wa, pane mai Ia ka ilaiiuiku^Heaha la lioi kana. Aīiiwahine i ko o]ua nianaEaUiīKka oīūa-" noi, a malia hoi o ae mai ke eielo aku au. No ka mea, he waipahe kona ano ma Le kapai olelo ma na mea hoolealea, koe aku nae kona pi ana a makee i kona waiwn i paa, j e make ai ke kanaka a me ke Alii: nolaila, o u noho olua. A ku ae la ua ilamuku nei a heie aku la imua 0( ke Aliiwahine. a ku ia imua o kona aī-or.me"ka eehia. a hoikeaku la i keia ' uiau j īl.' 113 1 J 1 5TV"i 115? A I/Aliiu o !a / O* .. \ -

w «tv, tvtauj a.iuue ia mai ka ilamuku aku, mino aka iho la kona mau papalina i ka !ofie ana- i 'ka manao o ua mau kanaka lapmai ka ilamUku'aku.-' . .. A nln.au mai Ja, t. Auhea ia msu kanaka ? Aia īio mawaho, wahi a ka ilannuk ū, O hoi l'a hooīe aku aohe wahine, oiai, he-kane no i ka-na i |ieao 'iho nei no ka aina tswa: pela e ' oleio aku ai oe ia-lnua, ■ Ae aku la ka ilamuku; a ka } ■ noi hou a ku la oia i ke ahonui o Kawelu7 e hoike mai I koiia ui, a e aē mai hoi i'kana noi e like me ba manao o naLmaiih-iīii, A ua-ae *ia "mai j kana m?.u poi ^hn. A ku oe la o KawHu iluna, e hoikeike ana I kona nani oikeiakela" imua o tia malihini; a ike aku"'la laua I te Ka.welu ..rgah tiel.e.|i.e]ena^.iii a_naīii hoi.^A lou iho la iaua, me he mea Ja e i mai ane. ua ku i ke a-u, 1 ka ia nuku pioi o kn «pana; a liki honua Iho la lauā', e pupue ana me he mea la ua eiia iho ia laua. A hoi. mai ia ka ilamuku a loaa ua ipaui malihmi !a, a o ko lakou hoi aku la no ia a j hlki maia hale ai-puupuu, ai hou ihe la no hoi laua a maona; a olelo hou aku la o Hiku imua o ko laua alo, He nani.nele ana no na j ua hiki mai la no i kahi o ka wahine, a ua. !

hoole ia mai la no, he ma'ii nele ana no ia, o manao mai auanei olua ua keakea ia ko olua manao a me ka olua huakai lrni wahine, i mauna mai ai na iwi i ke kai loa o ka moana, a hiki i H-awaii nei a hui pu kakou. I A liulhi'-iki, o ko īaua nei ku ae la no ia .' a hoi ana, a haawi . mai la i kona aloha la j Hlku a me koua ilamuku. ia iaua i hoi ai ; a -hiki i kai, i ea aku auanei ka hana, o na j waa wale no ke kau ana, i|a pau na nanaka ika,nahoIo i kauhale. Kakali iho īa .laua. "ei a napoo ka la, aohe no i hoi mai hookahi, a moe no laua ma na waa ia po, e kali ana i ka hoi inai o na hookele waa a me na hoe waa? _a hiki i ke ao loa ana, hoi mai la lakou. ' ■ " . 1 na hoe waa i lioi*mai ai » me oa hooke- j le a halawai pu lakou mana waa.-, ninau aku j la ua mau/keiki. nei— Ea, heaha ko® oukou{ mea i haaleīe ' ai i na -waa o kakou, a pau j oukou i lea hele i kauhale ? Olelo hoi' kia ho- ; okele, Aole no e poino ko kakau mau waa, oo ka mea, ua paa no i ke kiai; nolaiia, āAle o makou manao nui io ia mea, ua manao nui makou no ka olua huakai i mahaoi aku nei i kahi o na Alii:. o olua no nae ke hila- : hila ana, ina ua hoi nele mai la olua. Ae hoi, wahi a laua nei, ua hoi nele io raai nei no maua aohe a kakou wahioe. He keu no kela a ka wahine ui nui wale ā' raaua i ikenaaki? aku nei; aohe no paha e 3ihi launa aku ka nani o kela wahine a me kona ui5 i knhi.ui nani ole o ko kakou Aliikane. Nolaila, ua eha keia mau naau, ua nakui o ioko i nei mea he manao, ua hele mai ka makemake a nui, atta hoi, o ka hanau ioo ia ana mai e na makua, ina ia hoi ua ike iki aku im Haw-aii. •> Pela laua nei ehaanou aku nei imua o ua poe aea kauhale nei, a haale- * \ * le hoi i ko lakou. alanuiWanp i _,h.ilti aieu ai mawaena o keia mau kai. Aka, . iwaena oia manawa a laua , nei e olelo ana pela, he mahalo waie no k:i lakou ia hana me ka he-he o na ak'a, a ua ane pono oie ka manao o "ka poe aole i ike pono i ka ui o Kawelu; oiai, ua iial aku la laua, ua like a lilee ka nani nie ke Aiiikane me Hiku, k® rae« hoi a lakou i lohe ai ua iho ilalo io MIlu ia. j - ■ Wo-kahi. tod «fcu'c