Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 12, 19 March 1884 — HE MOOLELO KAAO NO [?] Hoku ke Alii o Keahialoa, A ME MAHEALANI ! KE ALIIWAHINE O WAEAWAKA ; [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO [?] Hoku ke Alii o Keahialoa, A ME MAHEALANI ! KE ALIIWAHINE O WAEAWAKA ;

AMB KA LAUA KANAWAI PAA I AELIKE Al. S, ; ■ , KO LAUA IHO, AOLE B LILO KEKAHI*! KA MĒA E, A PELA HOI KEKAHI. « A'ME KĀ LOAA ANA O KALAUA NAN'E 'hOMA i KA EUEU O KANEHUNAMOKO, OIA HOI O HULIHONUA. āM A keia Helu kakou e ike ai i ka manaopna 0 ua meu Uiali . nei o- ke Aupu-ni.'hui-huna 0 Kanehunamoku & iae Borabora, a e ike no kakou e na ..«lakamaka heiuhelu © ka Elele i ni naanao o ua mau Olaii nei, a penei e heluhelu' ia ai ko laua muu manao. Ē, auhea oe e papa, e ae oiai oe ia maua e heie a e imi hou i waiwai 110 kaleou, a i aupuni hou no kakou, a ua ae aku ia 110 hoi ka Moi no ka maikai 0 na manao 0 ua mau keiki nei. Ua pau ka pilikia 0 laua, a ma kekahi ja aku «a kaaoha ae la na Keiki Alii i ko iaua mau kauwa < e hoomakaukau I kakou no ka huakai hele mauna no ka la apopo a hoopaa i na lio meena wahi pono ai na kakou, a ua hooko-koke la ka leo kauoha a na haku olii, a hiki i ka la e liele ai, : • " ' .} ua uleu aku ia laua nei a makaukau na mea i kauoha ia. I ka pau āna 0 ka pnina kakahialea, ua kau like ae ]a lakou nei uialuna .0 na lio « hele aku la ma ke Kuahiwi kahi- e Mkiwawe aku ai i.kahi 0 ke Uu-imi ham n a laua i manao nui ai e mauna i ke ' kioo 1 ke anu hui iniki a ke kehau o .kā-.mauna* ua hele lakou nei me ka ike-ole asu-, i k^kahi mea e ae mam.ua 0 ia ala hele a hala m»3 ke ao kanaka, komoākn'o ka hihipea o ka.nahele a-me.ka piina 0 na kuaioiwi kiekie a me be alu 0 na kahawai* o i noke aku i ka "na'hele a pāti kahi ai, o ka wai hoi ua kamau iki aku o'.hala aa ia elua me na po, ua piiikia loa lakou no ia haawina hookahi, a pane aku ka kaikama i ke kaikuaana, e auhea oe, e hele ae oe e huli i'wai no kakou « loaa ka wai e hou iho oe i keia hainaka i ka wai a iawe mai i o*w nei. . •;■■■*' €a manawa unuhi ae la ke kaikaina i kana.pua a 'ieaa ae ia i kana ka-ka-ka a hookuu aku la i kana pua » haule aku la i teekahi kiowai- hohonu, ia manawa hoouna aksi ia oia I kona kaikiiaana e huli i ka pua ! a me-.ka wai, iiele aka la oia e huli me kana ■ ; kauwa a po ka la aole he I.<?aāŌs|si, a mai ia po hoi'a ao aohe no he ioaa iki, a manao tea make i ka pilikio a ka wai. heie auwana wale aku la no laua nei a ahiahi loa lohe i iiou laua Uei i ka leo o ka iliua me ka moa 'hookoio hele aku la laua nei i ka ]oe o ku ii'10 a me ka moa a hoea ana - laaa nei ma ekahi wahi pupu haie, ,e o-kukuu mai anu, he mau wahi elemakule, Pa kahea a na 1 elemakule e komo naa kau hale. a moe a ao manao' ka heie i ka huakai hele. Lele iho la ke Keiki Alii mal luna iho 0 kona lio, a pela no lioi kahi kao'wa 1 kona lio, komo aku la laua nei a loko, ninau'aku ia ua Keikl Alii nei, aohe o olua wai e inu? Haawi mai la na kamaaina i ba wai, a inu. ke Keiki Alii i ka wai a a-na, a hoomakaukau kamaaina i wahi mea ai, a no ka i-a ole? «a ninau ua ke Keiki Alii i na Elemakule i moa; , . - • He moa kuai no ka olua? •' Ae mai la na elemakule he moa no, heaha ko ka moa? •■'■.'■ He 75 ktneta, a loaa ka moas paila a mo-a,. makaukau -ka. paina, a maona* ua ninau 11 a elemakule e heie^ana ka ' olua hu»kai mahea? _ ' 1 ka huh i ka Nane a Hoku me kana wahine. Paae 010 1 la na elemakale, no. mg, keia wahi ke alanui, aole nae kēka-hi mea i ike ho.u ia mii ko iaioo. haalelo ana iuaī ia maua a.hiki i ko k kou hui pu ana iho ia, me he mea -la, ua pau loa paha . (akou i ka mak«. ' . la. ihaiiāwa^ -&ols i . hoomanao hoi ko kaikuaana 110 ka pilikia 0 ke kaikaina i ka waPi mamo^ ae la hoi e hoi hou 1 hope no ka hele like mai la hoi ma ke alanui'me ka s piiikia oIt. . ■ . _ ' ■■", ■ ■ O Ka-moe ia a ao makaukau hou no ka mea paina a pau m.e ke kuai hou no ■ ō Jke ; Keiki Alii t moa hou no .75 keneta -no,""»' «a like me ka f I.p| kona aie, aoio oia i hookaa, ua wnihoho ia aie a hei mai, alaila hookaa, a na haie aku Ue Keiki Alii ' kauwa e noho malaik a hoi mai oia . - kana hele ana, a na noho iho 1» qo hoi kana wahi kauwa me na lio 0 laua. "v : O ka hele ia 0 ua Keiki Aiii am a kol • ika hale, ike mai la kamaaina, eia ae' nei keikī op]opio kanaka maikai ke Me mai nei, m nam e hele mal ana i ai na ka pili . ^ ā kokoke loa mai U ke Keiki Alii

-pa ana kahea aleo l'amaaina mea hale, II e mai, eia ka hale Ia e komo. ia manawa, 0 ko ia nei konio mai la no in a Ira- nu-ā moe» na, noho 'kanaka īiiaikai aku la keia me ka man^o ana o-'kona inea la hoi ia e pakele ai ' i -ka make. Aole.nae pela lea inaaaoo ka, mea nana ka-> liana. ■1 M.a ka ilee ana o tea mea iiana e liana nei keia mea 0 ka nanea o ke au kahiko-, ma kana buke nui iii hualala, aa lawa ke ku'i ana o ka pa iwi kanaka 0 ka hale 0 ua kaikuahine nei o Hoku a ia ia nei koe ibi loa tee l.oaa ole ka Nane īa ia, a koe ako "hookahi kanaka i kod, ' alaila, -puni loā ka pa -wi. Oia ka lia 0 ka mea nana ia Nahe nei, aole he knpu e loaa ai keia 'Nane, he akua wale no. " la manawa, ua liuliu. mai ia ua wahine nei i kana ukana a apana hana hoi, oia ua Nane nei. Hai mal la ka ona aina i ka olelo hooakaka, E, auhea oe, ina aole e loaa ia oe ka Nane e make no oe, raa ka ai ana mai'a ka pilikua. O keia iuau oielo a pa u , aole ia he mea e hopo ihoai 0 ua Keiki Alii nei no ka wathine maikai o ua ksikuahine nei o Hoku, e ake aua 0 keia e loaa ana no ka Nane iaia, a emare akuno keia me ia, oia^eana lia mau aole. ma kekahi mea e ae, -Oi pono mai la ua kaikamahine nei, aani peahi ae ia oia ikana pu-a hokiokio, a puaua ae Ja i ke mele inoa 0 fco«a kaikunane haku,. Kuu. haku alii mai ka*plli manawa a ke [aioha; Ēia ka ke alohā ukana la he kanaka; He kanaka ba mea i mawehe ai — e, 0 ka manao, hooko-o ia' ioko— a. A pane akuT-a oia; E ka opio e. e hoolohe ' mat; eia Sia Nane; Heaha ka Hoku h&na j kana wahine, a heaha hoi ba Alahealani i kana kane? Oia ka nane ia. e huli oe a loaa, iilo wau 1 vv«hine mare nau, a i loaa ole ia oe make oe rae ke kuli ole aku no lea ta hou'aku. Ē imt oe ano. la ma-nāwa, noke keia i ka huii a aui ka ia, aole loaa iki. ia manawa, kii la mai la keia a paa na iima i ke ...kua, lawe ia aku la keia a. fcahi 0 tea ' Pilikua e hoekepue mai ana ua ptiioJi3 ua liele kela a Koh'i Bipi waiu apialu, Ua olo ka waha i ba mauu. ia hoolei ia ar.a aku no o ua keiki alii nei iia iniki mai Ja ua paiaualeio iima nui nei; ehke nie Jca ilia 1 iloko 0' ka Waha 0 ka puaa poloii, peia no hoi tee Keiki Alii lioko 0 ka waha 0 tea Pilikua, kau wahi pala ole iho; a hoomanaa ae ia ke kuewa i keia, mau wahi nmpuna iiaiialla.. - Ua- ola ae nei ke kuewa,.. '" ■ : i ke kakahiaka inu kope, Ai ī tea mea 0110 a ke.k^jke». 1 ke ki mānuāhi waie mai. j A o ke poo o ua Keiki Alu nei, ua oki*ia a kau ia ma»ka rurni hookip:i. me ka lehule-, hu 0 na poo e kau ana a he heluna nui o na kioo kanaka I muke. : ' ' A ma keia.wahi e hāaiele» kakou i keia Keiki- Alii ua make, a e huli ae kakou a nuna ae i ne Keiki Alii muli.iho, 0 keia ma Tiw~ inuii e niaiēlīel." """ Mai ka Ja 1 hele huii ai kona kaikuaana 1 ka wai a me ka pua a po ia la, ua piiikia ioa ia keia Keiki Alii 1 ka ono 1 ka wai, a ua imi heie aku ia iaua me kaoa kauwa a po ia ia i kanahele, a ao la po iioko 0 ka nahele hihipea o ka uluhe, a me ka uiupo oia eaheie a«laua e uaku nei, e hao ana hoi na makani aiiiu 0 ka uhUaau 1 na kui iniki maeele a ke anu. .A~e- Uooipo am hoi ka !eo hanehan.eo- .ka Pupukanioe raa kae 0 na oawawa kaiKi,ka ole, hookahi no kanaka oia wahi a ia-ua^e iioom'anawanui nei, o ka leo hoene iea 0 na nimiu. Aka o teeia mau hoohialaai a pau a ko iaua inau pepeiao e lo® he neij ua lilo ia mau'meaiklāua i mea hoihoi.ole, oiai ka pololi ke aaKi paa ae'I'a 1 ko lāua mau houpo, a ke- hao mai ia hoi ka ono a ka wai i ko laiia mau 'puu malooha'ha, a ua hele hoi. ko iaua mau kino a maluhiiu» hi 1 ka nab« ana iloko o ka luhipea 0 ka nahele. Mai ia la a aiiiahi, loaa aku la i» laua^ka meheu a kona kaikuaana i hele ai, a ma ia meh'ea ko iaua hookolo ana, a hiki i ko iaua hiki ana aku 1 ka haie a kona' kaikuaaua 1 hoaumoeāho. ai nie kana ' kau wa ia po i ho. mamua ō ko iaua. hiW ana aku. ■ 1 ko laua hiki ana aku i ua wahi hale nei, pa anā kahea a i»e Koolauwahme o Puae-na,".tiet-*inai, ma— loko, e moe a ao hele ka hua.kat'lie1e, wahi a ka maaina , __ Lele iho 1« laua nei kmiluna . iho 0 ko ia« ua.mau iio, a hana aku la ke kauwa I oa heloholona oTaua-nei, koroo .akuf ja iloko o ! k® hnle, ma ke kuuoha'a na kamaaina, nono« aku la laua nei i wai e inu iho ai, oiai ka ono a ka wai e aaki paa ana i ko iaua puu. ■ Om hooko liiai Ja na ktmaāiua3 a pau ko lftua inu wai ana, hoomukauiuiu ia mai la ka mea ai a makaukau, aole nae he i-a„ Ppe aku ke Keiki Aiii, aohe no hoi ā" olua Moa? . , • — Ho-Moa-no; j — Heaha ke kumukuai o. ka Moa? He 75 keneka; ne e hana hosJha. He manawa ole " makaukau na k<«maatna. • : No-kaM'. wa°aku.' ' Jflr Ma ke ahiahi la Sabati iho nei, u« : haule mai 1« na paka-ua koikoi oīKalanih^ ® ' koi, # hoolalilali ana i na AMhele o 'k« ki- ■ |anftk«uhfttft ftei. ■- •