Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 13, 26 March 1884 — HE NANEA WALOHIA NO PISINOLIA [ARTICLE]

HE NANEA WALOHIA NO PISINOLIA

n, «MS>ASMW. — O r KA*M£A l IĪANAU KAAPAliU 'lA MA. N KONA MAU MAKUA, AOHE OVA MĀV LIMA. HELU -f: lvUXA iohe ana i na mea a pau e pil jL n nn no m «'anu nei, a me ka. pilikia ho ino.:m. • 0, 1 , o..._:o. ua hooholo koke ihe l.i !v0 Fisinoliii manno, e hoolohe i na olele 0!' n ka .M.inn; a nolaila, aa haawi aku la oia i kon;i ao, me Koaa hoomaikai pu aku i un. Ulanu la, no komi kokua ana mai īaia, a ina. io paha ua pau to u> i ka nmu H mai e na holoholona. Ua nolio iieia maiaila me n a keiki no keka)n mau la loihi; a e ka hua ō ke kumula* au' a lakou nei 1 ■> i uiua ai. oia no ka lakou ai ia mau ia, a hīki wale i ka manawa a kn Maou I hoi liou mai ai a olelo mai ia Pīsi* nolia e hele nku imua, 1;> lakou i:ci i noho ai ma keia wah?, ua pīi mai la ke aioha o ke kane a haale i ka lu u 0 1 0. hau. Ko ka mea. ia lakou e nanoa uei ī ka pa kolouahe māi a ke ahe makani huihui o ko knahiwi, ua hapai koke ia mai 'la kona uloha »0 ka wa e uoho ana me kana kano, no" ka mea, iaia g noho ana ine ui, aole oia i ike iki i ke anu, a. he mea uialihini loa hoi keia i kona ih, laia e lul ami la nei o na kipona a ke kauniaha iunluu no ka hoomanao ae i na la i Iiala aku, na la hoi e noho ana me ka mea aloha lle kane la wa ua puana ae la oia i !>ekahi niau huaolelo hoahihalohn, a o kekah[ 0 kana mau o!e!or oia keia : "E Leia aheahe lau inakani, a no 0 lawe aku 00 i kuu aloha a haawi aku i Ipiu Inane, a e hai pu aku no. hoi oe, eia no au "fee ola nei, aole i p'au i na hoioiioionn hihiu^o hke me kana' i kanoha mai siī

! A pau imna< ole-lo ana, ua ike koke aku la : i kona kokua, oi#]ioi kela Manu nam e ka.1 t v 4 uia 1 koua wa i ike ai. i ua -,i-1 u - 'U« « iav."i r.t«:u la oia i koioa aioha ■ 1 ō n > panai inai ia no hoi ua s ' ^ • «1 V-i:hī koke ak.u k. 110 0 i'isino--~v . , „ . . : • s ā -uIl* aHLo o oie." ■- k . „'t:c > 0 ua lJ«snu nei i lea ninau • ->0 kakou Fisinolia, ua olelo aku la oia he 1 < '.mi ;•;::• aīa; a ua hoeu pn aku la no hoi o' 1 -} lea hele, U:> liuliu ae la ka ka kou Pisinolia no ka hele, a hopu aku !a oia i kana mau keiki, a kau ae la i kekahi ma ke kua, hii mai ia no hoi i. kekahi keīki ma ke alo, a lioomaka aku la e hele. la lakou -i hooniaka aku ai e hele, ua lele aku hi ka Manip.a pane maī la ia Pismolia, E hahai • ai oe mahope o'u u hiki i kapuka nna i waho 0 kei i u.lu!aaut Mahai aku la keia mahope o ua .Manu nei a liiki i ka puka ana mawaho 0 ua ulu.laau lav A ia manawa keia i ike aku _ai i ka W'aiho mai 0 ka nina me ka maikai,- a lie nani hoi 11:1 hale i ka nana aku, Ma keia waln, ua olelo mai la ka Manu ia Piainoiia e ku iki iho no kekahi manawa : pokole. U ;i ku koke iho la oia e [ike me ke kāuolia a lea Manu, a ia manawa no i oleīo aku ai ka Moni > ,> jJisinolia, me ka leo aloha u hoomo ai no lio«; a pau iu, ua IiQ & wī mai ia oia kon: >iio >a hope a nalo aku la. Noho ī.ho la 0 Fisinolia 111 e leauu mau keiki no Iav Liooluolu ana, n o kekahi manawa, a Uoomaka aku Lu oia o -helo. -A ia lakou I hele ai a hiki I waenakonu 0 ka aina, e ku aou kekalu walii pupupu hale, ma kahi e kokok'e ana i ke alahele a lakou nei e liele auu nel, a pa ana kahea a kainaaina e leipa kauhale w.ile 0 ka uialihmi maikai. Ua ike mai ki la ko u la r ka 'wahine mai-kui-o ko kakou Pisinolia, a me ka mohaha maikni 0 lia" ui 0 kana mau opuu, kana m»n keiki iioi, • ' la lakoli nei e hele aku ne ipmwimopaa ae la keia he nyiu. waiii apana lole ma ke poo 0 kiina mau keiki, i mea e nalo ai na hoaliona like ole n|p ko.,lau.aroau !<ae, a kakou no hoi i ike ai ma na lielu inua aku nei. * A kipa aku la keia me na - keiki ma ua ha!e ia, a noho me ko lakou oluolu 0 ka iioo» kipa ia ana mai, mb ko laleou ninau pu mai iaia nei. Mai.hea mai oukoa i īiele mai neL? ; ii. Mai k-ēia mauna" inai neī, 110 na la loihi loa-a hoo.> mai nei 3 0 onkou npi t a weheweiie pu a>;u la oia i ko akoi noolelo 0 ka helo e.u.ī m al ma ka mau a a h u 1 ko lakou . hoe-'ane, malaila. A-.ua huna nae oia l ka hoiiee anii aku ia lakou he wahine oia na ke Keiki Alii 0 A'ināhau. " ... LM 0 kela mau . wehewehe " anā a Pisinolia, ua nui lo.a' ke aloha 0 ka poo no'na ka'hale a akon nei e noho neiM-

( A haia he anahulu ko iakou nei noho ana me keia poe, ua nunui ioa mai la Iia keikl a ; ua PisInolIo. nek a 0 faa mea kaumaha 0 ka 1 i manao, 0 ka ike aku la iakou 0 hele oiohelohe ana me kamalii e paani ai, a no ia kumu, ua pono ole kona manao i ke aloha ne ( ' nn keiki, a peia no hol nio ia. A no ia mea, ua, manao oia e hele e hni 1 hana, i mea e hoopau ia ai ko (akou pilikia U16 11 a keiki; a ua hoike no oia z kona manao iimua 0 na kamaama no keia mea, a ua nui no ke nioha 0 na kamaaina, aka. pehao la & 1 | liikl ai iio ka rn.ep. he noho'nn ilihune 110 ko 1 j laleou. „ . ! Ma koia uahi e ka. poe heiuhelu, e ana kaliou i ke kaniailio anano ka niea nona ; keia nane-u a me kuna mau keiki, a e huii 1 ae kakou a kamailio no ke ano 0 keia wahi I a iakou 0 nohonei a mc kona Alii ' i O'keia walii a lakou e noho nei, aia no ia . ma kekahi aoao 0 ke Aupuni 0 Ainaliau, a he kuhi «aka uhale no hoi i c m i iho kona nul mamua 0 ke kulanakauhale 1 noho ai ka Moi a rnc kona nniu Linui Aupuni; a o ka' inea e nolio ooa malaila. Iie Alii Kiaaina, a oia ka mea nui ma ia aoao 0 ke Aupunī 0 ; Ainahau. j O keia Kiaaina nae, na ka Moi n» oia i hoonoho mai, oia hoi ka makuakane 0 ke kane a Pisinolia, ka Oooilina Moi hoī 0 ke Aupuoī 0 Ainahau. A nolaila, e n> m>kamaka, 0 keia Kiaaīna e noho nei, ho lalo iho ia Lio Fisinolia; aka nae, aole i ike ua Alii Kiaaina la ia Pisinoiia, tnai ko laua !a t hīii 01 nie ke Keiki Aln a I īooilma hoi o ke Kalaunu, a liiki i keia uuuv> wa a Pis noiia' e noho nei naa keia waui pupupu hale mawaho o ke kulanakauhāle. Nolalla, ua Ike ae la no kakon e na Ausani heluhelu i ka Elele Poakoli; i ke ano 0 keia wahi a rne kona Alii, nolailn. e haliu" ! oe kakou a nana hou aku i ii a mea nona ka moolelo a me kana rnau kamalei. Ia lakou e noho ana me nn. kamaaina a hala kekahi niau !a, 12 a lohe ia mai Ja ua haoau ka wahine a ke K 1 a a i n : i . A no ka mea kupono ole nana e malama. ua hoouna ia mal la 'kekahi mau koa e hele e huii i keāahi wahme kupono nana e malama. Ua hnli hele ke koa a puni ke kulanakauhale mai kakahiaka a hiki i. ka poeleele |na, aole 1 loaa,Jka ..wahine kupono. Nolaila, hoi akr !a oia a hoole aku ia i ke Kiaama aole < <- k'«j wahiee malo'ko-.iho 0 ka knlannkenhale. Nolai'la, uh kanoha mai la ke Kiaaina i ke koa e hele hou e huli i kekahī la ae ma na palena mawaho aku 0 ke kulanakauiiale, a malia no hoi paha 0 loaa aku ia lakou malaila. I kekahi kakahiaka ae, ua hele hou ia aku la no e huli, mai kakahiaka uui ka hele ana a auwi no hoi ka la, hoea ana Iakou mawaho 0 kahi pupupu hale a Pisinolia e nolio ana me na kamaaina. ninau mai la i wahine makemake i ka malama keiki, a hai ia aku la e na kamaaina, eia ka wahine makemake maloko kahi i noho ai. Hele aku la ke koa a ieamailio pu me k.a kakou Pisinoiia. Ua ae aku la 110 0 Pisinolia e hele la hana ine ka uku oluolii loa, i mea e pau ne ai ko lakon pilikia me kana mau keiki. Hoi aku la hikou -nei a hoonoho ia ma ka hale kaliu keiki, a noho me ka maemae; he ai ai wale he ia ai wale a he lole aahu walo ia. a o ka haoa ka mēā nui ia P:sinoIhi. Nolaila, e haalele kakou i ke kamailio ana 110 PisInolm, a e noho no ia e hanai i ke keiki a ke Kiaaina, a me kana 110 hoi, a e huli ae kakou'i hope a nana aku i kana ka-i-ie, ka-mea nana i kipal^ii m:»i iaia e hele maī ka Halea.|h aku, me kona hilinais loa maluna 0 ka _leta I' hiki aku imua ona, a ka kou no hoi i ike ai ma na helu mua, I ua Keiki' Aiii uei a rae kona makuakane e noho a na ma' Enelani i ka Ahaoleio, a hiki 1 ka hookuu ana.' hoomakaukau iho la 110 laua no ka hoi ana; hele aku la laua a kau aku la maluna 0 keknhi moku, a 0 Ainahau iiO' ka ihu. Ua liala he niau la loiiii ma ka moana ma keia-hol ana a iakou, a ku āku la lakou i ka sina. -- la luu'a i hiki aku ai i ka Halealii, e noho mai ana 110 ka makuahine 0 na Keiki Alii nei me na Iieleheiena kaumaha, a ua lilo ia mea i ka manao o kana keiki i mea e hoopahaohao ai I kona īioonoo. _ j Ua noho keia me ka noonoo nui 110 keia - mea ia la a po, a aole nae he maopopo iki 0 ' ke kumu o keia-mea.- — -I keka-hi—kak&iMa-ka--ae, ua hoonui loa ia keia manao kanalua o ua Keiki' Alli nei, i kona ioho ana aku i ka leo uwe '0 kona makuahine,- ' A iloko 0 ia manawa, ua uluhua loa ia ktrro'anao 0 ua keikl ,.nepno- keia hapa a lfona makuahine no ka mea. aole oia pela mamua, a akahi wale no i keia wa. Ma kekaēi la mai, ua lohe hou no oia; a nolaila} hooholo iho la oia, e hele e ninau 1 keia mea i kon*— hiwHI — mā&uahine. ! ! (»Vo kahi iv a aku •