Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 14, 2 April 1884 — Untitled [ARTICLE]

He mau pule helu wale no i koe, a iioomaka mai ka akoakoa aria o ka poe a ka® kou i koho īho »ei. i mau wahaolelo no kokou; a i poe hoi a kakou i lioeili aku ai-( ko kskou mau kaokai ana, ng.xilafeou e noonoo, e kiika, a e knana ma nn mea e piii ann i ko ka kou mau pono kanlike laulaha, a e kau iioi i na Kanawai e iioomalu like ai maiuna © ko kakou mau maluhia. na pono a me na pomaikaii. 'Mara.nl i © ka ioaa-ana ia kakoa o ka mana. a me ka pono e iioouna si i ua maa wahaoleio nei 1 ka "akoakoa ana e kuko, i ioaa mai ai ia kakou o ka pomaika: kaukapaknhi ole, mai ka poe ilnna a i ka pa iklo, na illwai like ia ka poe ki-ekie u meka poe haaliaa, a oa ^paiaima" iike ia hoi ka poe waiwa.l a me ka poe iiihiine; o ks pone Kobo ka men nana i hoolaumaaio J 3fce i na kuiann o na mea a pau loa. lioko akll liel o mi Wā uluaoa kaua holo bai§ta, ua puka mai na āmama ieo nui ana o Ua poe e kue nnn i ke anpunij a iloko uo h©i o kela mau k e kuolii nei, eia no ke Eiāu. maī nei ke ke-ke ana Oi «'na nih'o o Laniwahine," nie ka aieana ofc i ke alnkai hewa ana i na manao hoopunihei i. kr. uoonoo malkai o ka lehulelu:, aia he ma.u poiao, , ala he Hiau piliEia kaiimaha e hiki mal aM, CJa m&kemake, a lie Iiauoli nui no hoi makoa e ike' aku i nn kalai ia o na hana o na luna aupuun a aole no hoi he kalai āupual maikaī lea hookua man aua aku I oa iubi. uupuni e hana. lakou i na mea g pau. e plli ana i ka lehuiehu, mahope o ko lakou . 5848 ■ramsiao? a aole - Iioi :no ka-hooko &ti& 1 m pono & me ns pomaikai laukha o ks Jahr*i m»i e & o. Re hana naauao ke kalal - an« *ku me ke kupeno i na kwel&we ®.Ma ° ^ Aupuni, ke ku i ka maepopo maoli ka hewa o na iiakal ia ana,* a he hana naaupo hoi fea hoopiha piha ana I na iupnao palupaki o ka lehulehu īne na heoiak mamo.'kohokoh-o'wale' -aku uo, he mea a fae mau mea keie e haneia mai la e pilikia ai kakou. Fela makou & ike aku nei i na hoaks aua o ka o oao lrue; o ks poino a me ka pil'.kia waie no ka lakou e hooho ir.su ausI9 S. iie lieiiu Wāle aeno k"o s o neī mā.u māl'&hiki elua/ ^ - Aka, o ka poe nae a pau -e hoolple ana i na mapuna oleio -honuinai: a hooma'ka'uka'ii wafe o ke ano poe e like me keia, he mea isa.il ka hoi ana aku e ka ino iluna © lakou -.pouoi iho. Heaha. Ia ke kumu e mha a e aieana ole nei iakou I keia mau ano hana? hē nin&u qq iu na ks lehoileim e hoohuoi ai, No ka mea, he mea mau. ma ka hooeiau a me ka hooikfliko s.na I kifn mau meā; aia . - he hopeoa kaln e manao la ana e hoea mai &U&. Ina, lia llā.Iawal mai me na hopena raiikai a kupono; aiaiia. he .mea kupono ka hwmaii: -a-iia aku ma ia aiawaiwai, Aka, laa, aohe he.ho.peca- o- ka mea mau a Jca poe noōnho malkahe' ulSai ai, oia no ke ka1®® ^ k#pIo ana ma ia aia papala © n& moemiiaiie .palaiitlelo, He m.ea malkai .n:ok& pole i :ka hilahila, a e .h'oooaauAO mai i nm.hehi aia oa 'ka'h ana o. na'wawae o na la e hiki- ma-i m. Ai& .. no nae J,e poe kai»tts mawaeaa o k&hi lahui a mau puulu k&llāk& .p&h&p ho uaua ko la ko«- mrau a-i, a he #akiki ko lakau 'kiao : ma'nao; a ina kakou e h-oao aku e alakai ia lakou ma ka ao»o maikai e hook&a.kaa koke ia ai o na kuhihew&l e I :raas no anei lakou, ua wai ia ka iUWāi.kW hoo-pipu no -lakon la-ma kela. ao«o me-he miu lcikaJte la... -Ua hiki i koia ia ke hōomaopopo aku, e kōmo.ae ana kēle&hi O.ialinau ano -holoholena 'maloko o nft ptia, .©. .fca,.::H.aIe. Ahaolelo o. ke Kau e hi- ... ki mai aiiat " . ' • " • *v A#m :e ;kala i au wale ka la, a mamuli H'O hbi # kft .h®h^na o na hana a me nā holo !J Jte Kau Koho i hala iho nei, ua hiki im ke hooiaaopopo ia aku, o ke Kau «Aha» #le!o e hiW tomi ana, he'ano Kau hahana oo ,.Ia, i&k&mali ©• ka hemlo'ulu ana, a ke koakoa'- ;... kea nei no kapoe'kue^ko lakon-mau mea \s-. taaa, e hooukn aku «j"«ne ke kaua-.kue aku :. i n» Kuhina o koAapunh Aole !oa o|akou | 4:k&hālui aieleika hauli, a. ua manao. no .:ptifci:!t.jpakt. ma'i&na kekah.i'ihau -mapuna: elelo, mai 'ku pu Wiha. aiiala wahaolilo hoi o fc& poe kne ka-'l^a'e a «« paka malm IIUUlll mai ia ma fea Poaono nei i ka i ana . mai: . , < I'" e no'he mai.am fca Aliaolelopalaila,. m&I *n« *».- IKuh'ina n« , Uo

paki'ke haliana ina !ra paoe .aku i ka hana o kekahi.maa nina:.i e.uii' mai aoa," Ano, I kn poe holon&paha» he niea ano ole k=s heluhelu ana o kela m?ju p'.n'ina olelo iīoko o Sre Knuna Kora«; aka, 'i ka poe e kuloa malie mai'k-aī ann he mau mea r.no nui i oi a-ku mnmu i o ka bap«I» eleele im r.!" d ke niai o k-i pepn. O l:;i hoi.koakon :a onn o ko- kawou Ahaoielo. ao!e i-j i hihea ia mamuli o ka mana o ko kakou Khwok .nowni. i wahi e hooK'āhak-iha ai o na manao ake hoakoinak aka, he akoakoa '■ane. lo ke kuba a .ms ke kemallio malie pone ana ma na nnea a pau e pili ana i fea pono, peinn Iku : u cre kr nobo m-:1u.liia ooaikai r.ra u ka j-btnkarrka Aole e holo a e lanokila sna na ku.uuhana e pono ai ka iehulehe; i:m. e ba La;:a r.w.v. aoa a k>ihi aoao o ke -makike hahana" akti ina Kuhina; ■ a aole no hoi e "o.,a i k: ann na nrea a na makaainana i maliemake-ai no ka ppno o ko | Uikou maa apann. ponoi iho, ina, "e halawai |mai ana ua Kuhina me v\ leo pukike hahai na,1'' ma« kr poe raai o ka noio kue. A ina 3ie keia io na hana ana a u'la, heaha ka pomaikai o keia akoauoa aiia o kuka iloko o !ra Ahaoleio? . leiiea e manao m al e ho10 ane na ne hana : mnnao a i hilinai ia ai no ka pono n me ka po-maikai o ka lehulehu? Ua līāiinialia inakou i--fca īke ana ua puka' mai kahi olelo o keia auo, mai ka napepa ma: e kokua nui ana i ka aeao kue "hahana ' i ke Aupōai; oiai, he hoike kāokoa ma'011 ana mai m ia. ī ka waī 'hooluu olaio'o ko lakou lepa e alakai br.popo nei la lakou. - Ano hou3 'heah-a ka waiwai puka a me ka = ) pomeikai loaa mai I ka inhuikanaka -a me ' ka iehulehu, ina, o ka Iiana aui a ka poe , iruc Aupuni e 'hele- ue-1 i k-eīa akoakoa, o "fce prf'ike hahana" waie aku . -n.o i n-a K«1: m.:\ Ke manao nei makou m-e ka liillnai ana. ua makaukaii na Kuhina _i ki ,pane i ana mai i ni iiīnan kupono e ui ia aku ana i ia. iakou ma na mea e pili ana i na-.oihana 0 Aka,. ina, he ano pakike na i nlnaa a me na haina; nawai e hoahewa- niai, ^ ii.a iaheu e pane ia mai, e like me be ana a iabcu i ana aku ai? . Healia ka po-uiaikai a ( me ka waiwai o ia aao h&na? E- hoouna. ia. aku aaa anei oukou e n.a lunam-ākaainana i iv. s i kft oukon mau apana mai, o ka oukou f liana o ka īitle aku .* e ])aki.ke',,, ī na Kuhfna? ' ' ' Ē like me ka makou i hoopuka. mua -ae : neij ke hilinai iwi makou, ua makaukau na Kuhioa i ka<pane ana mai i na aioau. kupono a pau e uiia aku ana ia lakoii; . Ēia nae., ; eīa hoi ke puka mai nei keia. olelo, "eliala- . ; wai ana na Kuhina me na phki.k^hiah&na;" a oia -la'oi. raa ka'ahoakoa- aaa o- ke Kau e. hiki mai ana. Ua maopopo ia kakou ke l ano u kela' huaolelo ^pakike,"-»; ^o-kona muu I hopena he ono. Keemimana- ole; a I ka wa i I pakui ja mai ai o l,-hahaiia,-!" mahope- mai-o-l ī "pakike,': alaila. ua koikolloa aku la ke pa- ! kike e Imaīa mai ana i na Kuhieia. O ke- • ia^ka makou mea mina-iiiina nui; enalia o.iie- ^ le mai na Kuhina me na wehewehe m^aka- ; ka maīkai anaj-a o. ka; paa mua o na manao ' o ira poe kue Aupuni i lre " kakua ia "e hele mai e pakike i ua Kuhma ka lakou hana Iiookahi a o ka lakou hana -nai"'; ia; alaila, ua lilo ha hoakaka maikai a me na wehewehe moakaka anā» niai ka aoao- mai o na • Kuhina, i mau mea hehi waie la malalo-o I na kapuai; a e kapa-ia anei ia he ako»koa.! ; a he kuka .maiie - eaaikai ana no na pono o ka lehulehu? Ua mamao loa ia, mai ke ano kupono aku, Ina pela jq ka manao o na Luham» kaainana _ i kohoia. e heie mai aeia lakou me fco Lakou mau manao koho | mua, mamuli 'o- na mea i kalekale wale ia ma -na aūpepa e kue ana i na Iiuhios,s a. me Js maii__m;ea e k-ue aku ai i __ na ' Kuhina me k& lohe ole i kqjijyratr:Iā mau hoakaka ana; ■ Alaila, aole .oukouT baa "ioa aku mao o ka \ pahu iiopU"-Q kf^poe i haalele mai i na noo- ! noo maikal ana, a%o!e hoi I emi mai I bo 1 na keiki e omo ana i na waiu! ) . j" E like me te anō mau o ikahi nupepa a. J nā waln h'ōahanau - waha-a, pela no oia i hoea ae al^^a.Poaono nei me na manao ano naaupo, a kuk.ala leo'miī 'ae la i -keakefc.no . na hana mu ole wale a na Lunamakaainana 0 ke Kai r Aliaolelo o Ueia makahiki e nōonoo ai. ke hiki mai ka maaawa noho 'o ua mau wahaolelo nei o kakon; me 1 bo Iaua manao kuhihewa nae. ua. like la ka mauao o ka manao o ka hapanu: o ka-lahuī Kanaka | Hawaii, me na wahi kauna i;hilinai nku ai 1 kafca.ua mau kiimnilio lalau an'a. ■ ! ' He _mea hilahiia i:ke kanako i iike kooa ano me fca na v$a h i hoahanau o Kawaapae} ■ke kamai'lio a'na ma na mea oiaio ole; oia p . (hoi, ma ke kapa ana'aku i ka Aha Kuhina o KipiEona, h.e poe naaupo iakoa; me ko laua īke iho oo, aohe he hilinai ia o ha laua m uu. hoopumpuai ana, e noko nei i ka hoinoino i lea Aha Kuhina hoopono, a aloha lā'hiīi, o Kipikona. - ... , • ^ - - O kekali» o ka laua m'au :haAa. ano nui ole wale i hoike ae ai i. ka lahui Haw'aiī, oia' no na.puu dala a ka Aliaolelo o ka mnknhik: 18B2 i hopholo' ai no ka Poni la o kou Moi e Huwaii; a me ka puu dala no iva Eleie Kuhina i ko na Aina E> Nani wale ka ha- . kahaka o na puniu o ua mau wahi hoahanau 1 neii' '■ „ A raa ko makou ano h.e- makee i ka ihiiln o ko Ikekou Aupuni nei, ke nloau. ae ne.i ma-kott,i-«a mau wahi hoahanau aei. Na ka . Ah* Kuhina ānei o-Kipikoāa'a I' oi'e na" ko . lakou mau mua anei.J.hapholo i mau puu «d§I« -no-ka Poui Moi & we ua- |£lcle Kuhina

i ko ni Aīna E ! '!£©'■■ manaolana nei :mako«f aole.e- hilei i ua mau wahi hoahanau nei ke ku maī ma fce kahua a Iaua i, hoikeikke-ai i ka lah ui Hawaii.i ka pule i hala , a pan&. mai i ka ha'na pololeī o keia ninau. No ka mea, aohe'na ka āha Kuhina o Kipikona i hoo-h-olo i u=i m •« u puu dtla nei -.a laun e°uwe leo imi mai nei, akht «a na Lunamakaainana. I hooholo loknhi like.'a mamuli o 'ka lakon hooholo ah'a, ua mana..iflo !a in; a nolaiia!, ua Kaia ole ka Aha Kuhina o Kipikona'' ma īa mea. Aka, no ka mau no o ko laua mau manao:' HII' koiiu -ote ia-K'ipikonei, āolalla. hoao&e nei-.no-laua e haahil'i fcwale aku.i-na mea i haaa ole ia e Kipikooa, a-hoike hoo* punipuni ae la inaua o ke ake*. He m aīi k ioihi ae nei kni kaa hope ae i -ke au i alu makawalu nai ai na nupepa kue, -iio ka poino'eAhoea mai ana maluaa o ke Aupuni, mamuli o ka hihia i hana ia al imoa -a.kekahi o na Lunakannwai o ka Aha Kiekie, e plii ana I ka hoomoe alahae ma keia kulanakauhaie a kela haole Beritania, Mr. W iLIIam . ĒI6weīdew (Puakehāu), a i' keia pulea hoU a.p», mai nei o ka na Hoahanau nupepa. ua hoomaka hou mai e hoalaala, e like no me k-\ mea maa mau i ka poai poo-eha. • •» ē hoike hoopokole aku makou i tia kumu .a me ke kahua waio o ke Aupuni Hawaii e ku nei I keia ta, ma ka mea e piii ana i keia hihia. O keia Puakehau, ua waiko aku 1 kana hoopii imua o ko Komisioa a KanikelaKener.ala o Beritania e noho nei i u kakou nei, .a ua hala ae he mau ku-kai palapala ana mawaēna'. o. fce Kom'iāiha-a «me bo ba-boii: Keena- o ko na Aina. Ē. A mai ke Komisina aku hoi, ua waiho ia aku ua mau kukai palapala la i'lioike ' ia'4ae la, a m'e ka O'Ieio! Hooholo a ka'Aha Kiekie3 Imua o ke Knaliloa o ko na Aīna E o leona Aupuni I keia mau la koke iho" nei, ua loaa mai ka pane a ka Haku .G.aratiavlla, Kuhina o ko na Aina E 0 Berita nia, i ua Komisina ia, a. mai .iaia-J ae hoi i ko Kakou Kuhina o ko na Aina K, nae ka hoike ae, ua hooie kona- Aupunl i ke kokua ana i ,ke koi poho a Puakehau-, oiāl ua paa ka Olelo-Hooholo -o ka- Aha Klekl-e,-'a he Kanawai ia olelo, aia wale no a kapae hou ia:ae.,e;ia. Maoa hōokahi. Ma ka manao maikai o Eila Ghiran«Tila, ua ko^o.iā, iie hihia paakiki a pohihihi ko Puakehau, a me ka hoike mai ma ka aoao o- ke Aupuni o; Beritait!a i:ka manao!ām,.e lawe ae ke Aupuni Hawaii me'ka.-noonoo maikai mna i»s ke kaulike i- n& mea e-.=pili aaa» keia hihla, rae ka hilinai ©ie hoi ra&.o..ka pono kanawai 1 loaa ia lakou, a e haawi' aku: me ko lakoi manao iho i ke kau wahi panihakahaka no-: ■ ka poino dala i iSI mai-maluaa o Puakehau. : A ua hoike ia mal ia makou, ua hoike aku ke Aupuni Hawaii, ma o koua KiMna o ko -na A,ina Ē la, ,ke wajho.--ia.mai. ke , koi ku< poao, no na poino dala o Puakehau,. aa makaukau" tlfcoa: .& .'kokii&ia mea im.ua o keia ■ Kau- -Ahaoleio iho. . - _ * • . O keiarae ia ka mea ī māopopo ia.makpui a oia no hoi ka oiaio; .» o nā maleau honua «o ka poino o Hawail. a lakou k ratt i w«rkana mua ai, ua nalohia aku la ia me he nioeuhane palauāleio ia,- a eia ke noho nui nei me ka ioaa ia lakou-:ō ka-'mai. : Hoka ! Hoka ! ! Hoka kaMt-"!: JUa waha-a 'mai nei -na īiupepa ffawa-ir kue. no ke komo nui mai ka o na Pake, a e hoahewa ana i ke Aupuni ma o ka--Aha Ku--hmafca. O ke kahua -a 'ke Aupiini'e iāwsb':lawe aku. a'i no ke komo āna mai o nā ;Pake ma keia hope aku, e -'nana ae 'f ko ma'kon .kolamu Ma ke Kauoha. Aka, o ko makoo manao, ue hookaulua - ia a keia hoea hou ona aku, ke ae ia mai e ka lokomaikai o ke Akua.