Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 19, 7 May 1884 — HE MOOLELO KAAO NO Hoku ke Alii o Keahialoa, [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Hoku ke Alii o Keahialoa,

-A ME— • \ MAJE^A.'XuA.ISri I . • _KE— ALĪI WAĪIINE G! WAKAWAKA ; A ME KA LAUA KANAWAĪ PAA ī AELIKK AI NO LAUA IHO, ĀOLE B LILO KEKAIII I KA MEA E, A FELA 501 KEKAHI. A ME KA LOAA ANA 0 KA LAUA ' NANE ' HUNA I KA ECJEU O KANEHUNAMOKU, OIA HOI O HULIHONUA. ' . '

fA niauawa, 0 ko iaua nei hoi ia a ka hale 0 ua wahine nei aia nei e n®ho mai ana, noho he mau la, a mahope oielo akii keia i ke kaikuaana, e noho oe me ka wa> hine a kaua, e hel,e ae au e imi i ke aupuni '' 0 Hoku me kana wahine, a ina e make au 6 imi iie 110 oe ma ka mana . 0 ka wahine 0 kaua..

.Kauolm no hoi keia i ka wahīne e nolio oe-eia kau .kane, a 1 hanau auaīiei ke keiki : a kaua. e hanai olua a nui, a na ke kupunakane ia e kii mai a lawe aku 0 iuhi olua ia-'ia-i ka hanai, mai haohao nae olua ke nalowale ke'keiki. • " : A"pa u ' k ei a: m a u olelo * kauoha "ia hope '«#4 ua kii aku la keia i kona lio, a hooili aku ia i kona noho, a kau ae ia a hele aku la, ma ke nlanui a kaoa wahme 1 kauoha mai ai. • ... O ko ia iiei hele ia a hiki i ka pali hookui, kahi.o kf puka 0 ua ana nei, 0 ke ata- , nui in, ina e hemo ana ka waha o ke ana, e hiki ana kehel©, me ria pilikia' hāe' he lehū-: , lehu waie e ili iho ana iaia nei. ■; O I a ia nei hele a ma'kahi 0 ka puka . i-k'uhikuhi ia ai iaia e- ka wahine. O i no- , ke aku keia i ka wehe^aole ka hemo raai,;a haule wale na manaolana 110 ka hemo, hoke ka lio a pn u na manea i ka..meura.eu, he ole ka mahinu aku, Pela iaua i hana ai a luhi loa keia? haule aku la keia hiamoe, a liuliu. loa ike mai la keia aeko i ka welelau o ka ; palh a lele mai la a lawe iaia nei a hiki ltu- ; na i-kahi'o kana mau keiki e noho ana, aia , ae*"īa-keia he pali Iple a koae, kahi ana e noho ana he mau manu .kona .mau, hoa noho, . 0 ke kumu 0 ke kii ia ana e keia manu i ai nana, _ajng ka nui aloha 0 im ee 1 1 / eko, ua lawe. ae laua i aikane na laua, a ola ai . keia, oia palia ka mea e olelo la.nei e kahiko; ftia ka apua ke ok e na pokii. 1 O ka hana'a keia manu Aeko, 0 ka ai ha-r le i kanaka ma na aupuni a pa;u, a hiki -i kjf , aina hua laau maona, oia kana^keiki mea e .. ai ai a 0 ka "ai a ua manu.nei^o ke kanaka 1 wale no, aole e ai i kekahi mea e, ae. , l.i ia nei e noho pu ana me na aikane ma1 n u ana a hala na anahulu eha, ua ninau mai - la na aikane ana iaia, heaha kau huakai'o 1". ka hele aha a moe ma ka puka'o ke alanui 1 I o Hoku e liiki ai.i kona aina\r.. , j Hai.aku la oia.e hele ana wau e' ikemaka i 1 -1 iaaIIolcii me kana wahine Mahealani, a e 1 hoola i ka Wahine mai -leona hoopaa ia an^. i ina kahi paa, a no ka m-aop'opo oie o 'ke aia- . nui e hiki aku ai ilaila, a nolaila ke kumu 0 j kuu loaa ana i ka raak,uahine 0 kakou . ! t A pehea la wau e hiki aku a.i, .00 ku mea, 1 he pali'keia aole He ike o ke &lanui kut pono; he taake wale 11«. ' ' ' , ."*Pane mai' la oa aikane, 0 .ka makuahine . -,-.Q..kako:u...ki..ike ,pu.no...i ;ke- . ala e . Jh|fei ai 'ia » aupuni; oia ka mea hele mau -ma na aioa & > -pauloa. , E kali kak.ou 1 hoi mai, -n-inau i aku- kakou. iaia,.» i na. ua ike' ē&-, liana oe p^lawe a hiki ia aina., "*•• 5- Nohpjlako'U|nei a-hoi mai ana M makpa* -hine-neL.a liuliu, ua iiinau aku fei.ua ; 'E kor makeu m&ku&.&lo'ha-, ua fks ahei oe i k&aupu&i o-Hoku a ms .'ke.alae.'heio aku- ai.--I . ililla# ... •* . .., • ;' . _. ■-; ;;■ i ; • lf:;ra.|iiawi., :fepoipoi-jāe :1a; : .oll i m ehea, . - la-lu-.&e-,|a j .:feona hulp/a hopueu "aP la i ko- ; puapua, a pane mai la: 3 E alu mau keiki aloha, he oiaio ua ike a; . am, a h» itiea nae ;-ke '

! aleu ai, o kn aina ia aole o'u kokoke malai- - lft-j-he -ai-na kapu-loa-,-a-ohe ki.Tpu<.t"0"hikr iia- - ila9 hiki no make, he aina ia lie ahi-wale no i pahiku ia ka enaeiia.,..» oia wale no ka mea 0 hiki ole aku ai, na mea e manao ana e he!o ia aina. .. Nolaila, e a'u koiki aloha, aM e pnlama mau nei, 110 wai ka manao o .oukou e hele ia aina? Puana maila kana mau keiki no ke aikane a maua, e manao ana e hele e' hoohiolo ī na mana o Hoku ke kalohe nni 0 ke aupuni o Keahialoa. I ko ka makuahine lohe ana i keia mea, ua pane aku k oia;re hiki ana no; ke lawe aku au raa ka la npopo, ua olu iho la ua o Malookaliawe, no na olelo a ko lakou. makuahine manu. ; -A pane mai la oia, e kuu leeiki. e hoolohe mai i ka wa a kaua e hele ai a- kokoke ea, : haolele aku au ia oe, nau no ia e hele aku a liiki i ka hale o :floku. me keia kapa kupua o'ke aupuni Uila i iii mai .ai 'ia'u mai kuu mau kupuna raai5 a 0 kon-kapa -ia e aabn ai, i ole e wek i ka enaena 0 ke 1;hi e umo' ki mai ana ia oe e make, a me keia mea e pakele fti a hui oe ine Iloku. A i kou hiki ana 1 ka hale 0 Hoku ea, a ī olelo mai aua- ' nei e'hele olua e auuu. 0 hele np oe, inai auaia nae oe i ka lua wai maikai, o make oe, - he lua ahi ia, e haalele oe ia mea nona is, 0 ka luawai opilopilo la- ea, e maea ana, 0 kou kiawai auau ia e ae aku ai. A ina hoi e haawi mai i ke kawele maikai, laai' lalaa aku oe oia muke la 011, e kolto aku oe i.kahi kaweie oki loa i ka lepo; a pau keia . ;mau mea make i ke kamailio" e ia i ola ho- ' nua, he kali wale aku no 0 ka manawa e Iie® le ai, 0 ko lakou nei m®e ia ia po a wa n f< a o hoala mai la ua manu nei, e hele kaua. O 1 ko ia nei liuliu ae la 110 ia5 nahu I ua lole nei a:paa, o ka emi ae la no ia 0 ua mani nel ilnlo a pane mai la , e kau ae oe ma kua kua a e paa ou lima ma kuu hoehoe a pau loa, 0 hemahema oe i ka pan' ana. haule oe , maia'uaku. Apau na olelo aoao iaia nei, ua hooko aku la keia elike me na kuhikuhi, 0 ko lnua ; , nei.wa rio ia i oili pulolo aku ai ī ke ehu 1 j kakahiaka, pupuu a hoolei loa noho ana [a1 ua i ua aupuni nei, O ka manawa no ia i hao mai ai ke ahi ia ' laua nei, pau kā hulu o ua manu nei, a ka ' palili ana i ka weiv , e haalele aku ana keia 1 ; i ke keīki nana no e noho e palamimo » ku ana keia iloko oia enaena 0 ke ahi n hala

aku la, au hoi e olelo iho ai; Puehu ka unuunu a Kawaahila, Hokiki na wahine 0 Kamae, O ka naue hele aku la no ia o Malookali awa me keia kapa kupua 0 ke aupuni Oila i olelo inua ia ae nei; a na ia kap.i i pale aku ka wela o ke.ahL O kō ia nei " hele aku.la no ia a hiki ana i ka hale o Hoku e 110 ho : mai ana, ku aku ia oia me ke ano maiihini, a pa ana kahea a ka mea hale, Ē ke kamahele hookala kupua i 10; makaukau a rPe ka hemahema 0 kuu aupuni nei, ma kuu m'anao aoie he kupua Uana e hehi kuu aupuni, a k oe hoi, ua niania, na mea make 0 kuu aupuni. Ke hai mai nei kou kulana he mamo oe na ka hanauna hookahi me ko'u, a ua loaa ia'u kou aina hanau a me kou Ta <• mkua pilikoko ponoi "me ko'u a he ohana hookiihi ko kaua, 0 kou makuakane no ka ihu mua a o ko'u aku ka muli hope, a nolaila, pela leaua e pouo ai, O keia-mau olelo nae a Hoku iaia, he mau olelo hoomeamea wale iho no ia a H 0hu, ua li-a ka uku i ke poo ona, ua ike e no ©ia 0 keia no ka mea nana 1 pepehi kona kaikuahine muli, a oia ike no ana ka mea' nana e hoonaka nei i kona io. f la manawa 0 leo ia nei hele aku la no ia a nolio ana ma kahi. lepo, aole r»a ka nua omoenamia&ikM,- a pane. mai la 0 Hoku, maanei hoi paiia. e noho ai ma ke kumoena, hooie^aku la keia, aole, maanei no au ■ e noho ai. ^ O i noho aku laua nei a liuliu, ua pane mai la o Hoku e hele kaua i ka auau. ae aku la keia, haawi mai la o Hoku i ke kawele maikai, hoole aku la keia, nou ia. eia a'ku ke'u wahi kawele e pono ni, a heoie mai la o Hoku. a 110 ka nui ' paakiki loa o ke keik.i malihini, ua ae ia mai 1» kona mac,Bab nonoi. A hele aku la laua ma Ma liale au.au, a.peia no keia e hana mau ai ma ka hoole aku. elike me ke kuhikuhi a lealeou i a; lohe raMJLku 'nel 3 ka inanu kupua, a ua pau ka manae 0 Hoku no kela mea, o:%a hookaawale'-a me ke koi ana iaiae?-e mai j ka Cvai auau maikai, a ua auau.laua ma .. ke kaawale, kekahi me kekahs, me ka ike ol#iiiai"o HokuJ Uo ia nei auau nna, 11 a awiwi no nae ko ia nei auau ana, a pau hele aku la keia ma kahi 6 Mahealani e paa nei I'ko ia nei hiki ona aku ma ka puka 0 ka hale a Maliealani ma e, paa "nei8 ua honi aku la keiai- na ea maea poiopolona oloko^ a ua ike aku la 110 hoi oia he kino wahine ke lru am iluna, a u>< paa na lima i ke kua, a he.ro a'ti kino kanaka Jfjake ke kau ana iluna 0 uā hale nei. Ia manawa, ua wehe aku Ik keia i lea puka, o ua hale nei a hemo ■ ua maule oia i ka "&t •'•/ Ike.ana ak-u i.keia wakine inaikai e ku ana ua aneano e haalele maf ke ola iaia. O ko ui nei wehe aku la no ia a hemo, ni-nau-'aku la oia owai ko-u inoa? . t?ane-' mai iajkahi* lea.me ; ka nawaliwali . l,08s aolē.he ikai-ka. o Mahealani wau, a haale aku la -,oia ma u i-e _ a n ele i h 0 Ja_ o Ma - lookoliawe i ka hoa kamaiho ole. ( „ / L" '■- ; , No-kahl wa aki. " ' •