Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 19, 7 May 1884 — HIKUIKANAHELE! HE MOOLELO KAAO HAWAII. HELU 25. [ARTICLE]

HIKUIKANAHELE! HE MOOLELO KAAO HAWAII. HELU 25.

I/i P/.t Kak m«i o kehea, o k"o ianei komo aiia iP'ue" ilōko, . noho pu laim, a hai aki; la o Pika i iio kuiiiU o so;i3 iiiki ana Hi0j OehEi rae l:s rprat? aku5 A «a ni mai o ; na hi .'ie kilo ia ne; a la nunawa, e/el j uini ua wahine iu, Ua ike Eiua_aii i kou hiki iiiai aiaane", a hana iho nei au i waLI aou, me keu hōoniakuiikaii ana, *«!oila, o hoi melam, e moo ni. & lioi aku la o Hiku raa kahi j hoomakaukau la nona, a komo nko b iluko o ka aaliu li:lpa,. a pulou :k,- k. A hele hu'ii a!:o h ua luahlne nei. i ua Kn :kair.ahine uel, a loaa akia la ma kekāhi kule, w kunou aku la me ka liea ana. a o ko ■ īa la ku iiinl !a 'ao i_. a hoi ana, la laua uo i hik: aka ai uio ka halet aia ka kakou kama]e; -e—h i c4&fij-&©a--ihokoa-0:- ke .Jiuina__kapa, a : iuamuli o na olelo-a ua luahi'ne Iat ua lele ' p„u aku la m ui la maluna o laila, a #ehe ] ae la i ku aahu kapa, a ike iho la ia H.iku | iloko o ke kapa, j A ma keia kakau ana. ua hoopokole ia a j I ma na mea ano nui wale no, no ka uuku o: ■ | ka naanawa, A ia. laua/i hulpu-ai, «a hu ae la na okaaka aoa a me na mea i ku i ka aoao mau o na 'lli. Aka nae. ua ike mai kona i kalkaaliiiie aleiia o Kawelu i nelu uiau haj na-a kona kalkuaane a me - Oina ko laua ■ ] nmkuahine, a ua hoouna ia m&i ka eiele e | hnli aku la Hiku, a ua loaa aku no 3 kahi t wa e ae, aka nae, ua ano e o Kawelu, a kupihkii iao koaa puuwai no kona kaikunane ipajfc.ia nae kona mau maka maluna o kona | euemi. | I ba manawa i hoi ai o Hiku 'i kai o Pa- ! laneka, ua hane malu mai ia kona kaikua- | hine i iia ninau ana e like me kona ike,-a'he | o'e ba ae la aku, a me maliu ia aka o ke« ! kehi huaolelo a kona kaikuahine u5, a nani l,6viJ6t-tifot-tee -if<mKvi«;wra |VU0* «paemoku . a hiki aleu i kukuiu o Kahiki, ua mea he kaulana i ka wahiae maikai o Hawaii Akea, " Ina. paha ilaiia ka mea ka ka u e ike iiku ai i ko Kawelu ui a"nani hoi i hele a ku i ka hiei^e loaa ole i kahi ui ke alualu ak'ii; ina.aa hoamalule mau ia koJu ^uuwai uie ; ka puana ana aku i oeia mau wahi lalani meie, i kmohinohi ia me na ,pohaku daimana a.ke kuko, a me ka Lia, iiia-la hoi ua ktiipono ia'a ke-puana, O kon nani fco'trpalek&ua, •_ © kou ui k^'u kahiko mau, , • Iat 1& hoi me a'u keu hie, ; . . Ina !a ua hoaiia-'kou ala; .. " [ _ Me na moeini ala o ka miīTa, | I awlli-pa ia me ka Lihano, j Ina la «a maHIe kuu aloha, J Ma ka paepae laahia o ke kukoA j Ina !a hoi ua ike kou ■ nani, lr I na ku ana o ke kanak&' lia., E hohila pu ai i kt manao oiaio, Mi na pela moe © kou aloha, E hoopnlupulu ai ihoa- oe, A kaana like no ka wa loihi, A pau ae ia na hana ana a Kawelu imua o kona Haku kaikunane, ua nui Ioa kona »Ioha, a ua ano e m la kona mau hiohiona a me lia ouii a pau o ke kaumaha i hohola ia aku malunā o kona mau papalina onelohelo a na waimaka e liioio ana ma kona mau papalina iho. = A .pau ae io neiu mau mea & pau, a ma ia hepe mai, u& waw« nui ityjeia mau haakokohi ana o k<? kaulana no k® Hiku ano imua o ko ke aio Aiii o ko lauamau makua. ■ Maj-aote m ki«HBea4^raJJaiJ^LJiu. Jllo niai keU wa, mai a hiki mai hoi ia kakou i Vei& enanaw», oiai, he okou ko na 'lii kulana a he okoa loa hoi ko ka noa. Aole i lik& ua alanui o i& mau auo a elua mawaena o na alii ai-moku a me na makaaiuana, no ka mea, he okoa loa kekahi a he okoa. loa keI kalhi © neia mau mea mai k& wa.mai o Hu . h:".- : « " : " ; \cjr .':r- . . '. ■.•- ■ L ■.-.5 ■■ .. i;. ;■ ;■: ra ; ; ; " mftk*. No ?a mea, he aio kaa 9^2 ko oakou h. A /■. '• .■-. • 0 /: r":- >: " : ■" ';:■- "'ō'..4 : ■"<" 5;: ■■-- ■■■■Ō >;■. mai woena nku o kona raau kahuna a me j na kuhikuhi puuono, ha makaula a me kona j m*u kanaka, 110 ka mea, ua kau mai ia iluna • ■ :-.v ;.ōō:;Av: i;ra:r::.!:-, " i- ";4 ■.;■>.- ni* o kona n*au} no kekahi mea huua i roaa rn*u i& kakou, '

Noiaila, noho 'hamau iho la o B i k 1: i!»bo 0 na anahulu elima maloko o i:ona hnie: ..ia Lanikepue Hooge, ma Holuaioa no; a ma kekahi wa ma ka heiau, ola na po io Lono. E»ne Mauli, Mahealani a mo Knlu, no ka oihanā laa a na Uahuna 0 !oko o ka iieiau , a ei '110 konn mau manao kokahi e holoi i ka hewa ana 3 hnna ni mai kona puuwai aku; no ka raea, ua makau nul 0 H]ku 3 kona makoahine ma 11 a mea e piliana nona, a oia keia pule a ua eueu la i noi aku ai i ieona mau nkua e kala wai iaia mai ka hewa mai ana i hama ni, e like me ka mea i hai i'a neii a . f|,ti-ka pule i Kahiki e Kane — e. . Kanē ku, Kane moe. i£ane huli pu, Kan.e pohaleaā, .. Kane i ka ouo, Kane paina. Kane liull lioniiav E Ku e hei — e hei — e, fi kala, e- mawehe, e ola, * ' E oia au. e ae oukou; Amama— ua noa. A piu ae la nela pule ana a Hikuikanahele, ua mawehe īa ae la na kaumaha mai kona puuwai, kupua aleu, me na hiona molaelae o ka aaiii kieliie- maluna 0 kona ni&u -pa-palina^-m© ka -ihi. ..kāpu, . Iloko 0 ia. maoawa, ua akakuu mai la ko Hiku mau manao, a ua pau kona hana ana 1 na mea oia ano e like roe ke nn. 'Lii kuiana mau. A. ua ku 110 ia ma Uona ano kupua a me ka manu i loaa iaia mai .kona mau akua mai a me kona makuahine, a ua holoi ia na mea awahia ma kona ano kanaka mai kona puuwai aku. Da ku oia maiuna o kona kuleana oiaio mai ke kumu mai, aohe no hoi he Alii i aa mai iaia ma m hope mai e kaua. no ka mea, u;-._nui na keakea a me na alai ana mai a na makaula 0 ia mau la i" aa mai e paio me ka kakou hiwahiwa ui, e eha ai na maka o ka poe 011 kulana i kona hiehie a me kona n m mae oie 1 ke Au 0 kona noho aiii ana i papalua īa me kona ■ ano kupua. ' Oiai, iaia e uoho ana iioko o na anahulu . eiima ma ka Hei'au, a maloko o kona hale iho, ua lele a oili ka halialia alehai e i:a naaa o kona.makuahine, a rae konaraakua.kane. Aka hoi,- ua u:e laeiae mai la sio kona mama aioha i n> hana a Uanu lei aioha he: keiki. A ua iho mai " la - iaua, (na makua) e ike i ka laua Ihikapu me na manao aloha a me na hiiinai ana maluna ona. la laua nei i hiki mai ai ma loko o ka noe e halii ana, niai uka mai o ka waokele a i kai o Palaueka, he mea ano e no hoi iā i iko ia ia mau mau la kahiko i hala, mawaena o n,a. 'lii a me na oihana laiani 0 na kupua, a ua hikl mai na makua ma kahi 0 ka laua keiki, a ua hui pu lakou m-e ka^oluolu maikai._ Iloko 0 ka manawa o lakou i hui like ai, ua ku mai la o Hiku imua 0 kona mau makua me ka īhiihi a kapukapu 0 kona kulana ui hiehie e k&io ai ke kuko rne ka li«> ma ka puuWai o Ta poe o ka aoao waipahe, (ina q ic u. mau la. a no neia wa ua ui Hiku la, mu ūi haehae hilii ia kona nani 1 mea e hoomanao mau la ai kona maolu) A ku mal la ua eueu nei nuua o kona mauAmakua, a hohola ae la 1 kona mau limaA ka le.wa, a p&ne mai la imua.'o na.o na makua.-i na huaoielo.ku i ke a.H:oa.no a ine 'ka eehia, penei: E o'u maku&' aloha, naaa au i hanau mai maī loko mai o <ka" ponli kua a. Kane, a hēle mai i ke m nei e. ike lea i ka malamalama o 'ka lai, a me ko keia 'ao hoeha ana me na ma« awe kaula olona milo o ka hoowahawaha ia. Owau 0 ka olua kamalei maka mua mai ko olua mau puhaka maemae mai; ano, ke ku aku tfei au e noi haahaa aku i ko olua olu* olu me ko olaa lokomaikai n«i hoi3 e kala mai i ka'u mau hana hewa ana aku ia oiua m. nm ka'u mau llaaa pouo ole ana i ko olua mau inoa laahia a me ka menemene, no ka mea, ua hana pono ole au, akar i na Ja mamua ae hei, ūaMī olhl au^kohi ina^i ma me ka wai.Iaahia o k| hoomaemaela imua o &o<u mau ,a%ar>f|ia k&- \£Juu (Mowaula) o na paepae k*pub.jnjU*jīla au i Uu ai i ka pule no ko'n mau kaj^i'a, a pela Jiol au e nui aka nei i ko olua kala ana mai la'u. ■ No ka mea, ua pau ka ke akua mau hana "•a' ip j»«r i makuahine i m olelo ku i ka tnaio a rae ke A" A' » ; ;.;r ..:■., .■ '■ "■ . ; r r- r /e:1/ :• ■ ■■■ -•_■■ ;-■ - ■ ha!m a me kou hewu, t» like me kau mau pnle imua o m akoa o kou mau kupumi. a ' - ; /4 ' i ' ' I kou mau makua nana 00' 5 hanau r«ait oiai, I ua oleolu ia ko maua manao kanmaho m pau 110 kau ihau iiaua-maik&i e ke'.keiki. a ' - ;■: .■ ; ; | ele 0 kuu ano kinaka, a e hele ae hoi-oe ma ; kou anō akua a kupua hoi.