Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 19, 7 May 1884 — HE MOOLELO KAAO NO KEONI WAILA! KE KEINI ALII O ENELANI. A O KA MEA I LOAA AI O KA AINA HEMO- LELE O KA MONEKA KAHIKO. ME KE KAIKAMAHINE ALII APE (MAI KA PENI MAI A W. S. LOKAI). HELU 4. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KEONI WAILA! KE KEINI ALII O ENELANI. A O KA MEA I LOAA AI O KA AINA HEMOLELE O KA MONEKA KAHIKO. ME KE KAIKAMAHINE ALII APE (MAI KA PENI MAI A W. S. LOKAI). HELU 4.

.. ■■ ĒNA hoa hoiuau 0 Keoni Waila, e kalia ne kakou I hope ne i', na ka moleu no ia e hele ana; e aui ae kakou 1 hope ia KeOīi i Waila e noho la 'ma ka hale o lea poe ma-hu. A ma kekahi la, ua kwe aku keia i ka mea ai o ke kakahiika nui, ma ke pa« kaukau a ke Aliiwahino o ka poe ma-hu; i ko ianei komo ana aku. e mokaki mai ana no na mea ai a pau 6 ke pakaukau aole i at ia; o ka lawe wale no ka lakōu la, aoie Iie nana pono aku, A iaia nei i lawe aif he ole ke kanaka o loko; au e olelo iho ai • - llMehameha kanaka olo o Puuomo eawa, Ua lioloL e ka ia iki ma.hala, O ka pu-a waie m ke tfhu neM ke ala." Huli hele aku.la kehi- m loko o ka hale a pau, aole h« wahi lihi L^aaka 3ki; a ike aku la keiu i ka puka i i wehe ia, i kona hiki ana uku a i ine s (ewalewa ana lie lole aa haehae ikii īV a loihi, » hooIewuleWa A ua manao 110 oia ua kala, hai ka pupuhi ka w o U koa. "' "■.. . . /■Lī',;Aio «■ ■■ ■• : i) ko ianei he a kana nikano olelo aku I#, -h i. aole ke Alii o o»kou o ka kahiko, ain la nāna fwf© I' ^ a»rCvAfroS"Iimi;r "" ^ O.kak no a ion«i ī lawe ai i kn mea =■ 0 ko ke kaikuahiiie ia no ia i kau ai i ka moku. I ko ianei jke ana no aohe ke kaikuahine o lokb, o kaia- 'no.īa oha i a-he aku ai * hele ana, me ka ike ole mai o kana ai. kane iaia. A hiki keia ma ka ae-one, ike &ku la keia i kekahi moku e hooiho pono māi ana i ko ianei wahi e ku aku nei; e kilepalepa aku ana keia he wahi' apana lole /keokeo. A ike .ua moku nei, hooleie mai Sa ] i ka waapa a.pae i uka. 'Niu&ii akii la keia, E holo ana leo oukou moku i hea ? ka wahine a ko makoii Alii Moi, ua lawe ailiue ia e kahi mea, aoie nae i ike ia ka aina i lawe ia ai, wahi a ka pane a ui poe ln. v la. ma.hstwa pnne aku keia3"E kau aku hoi ha wau m'aluna^o ko -oukou moku. Hool{jjs *mai la lakou, aoie -oe e pono, no ka mea, he kanawai paa no na kanaka o keia ainat aole e lawe ia e kekahi moku, no ka mea, ke ike nei makou ma kou lole e komo mai nei. ' '!■ " • a Ia manawaMioele aka la keia aole au no keia nioa, he linalihini mai au; a ia manawa e wehe ue ann keia i ua I®ie nei, a koe iho no ty?na lole' o loko, a ua' ike mai la lakou he kelki Pelekane oia; a ua a@ ia mai la, a holo »«|:u ja a .pili i ka mokura kau Iluna; a ua holB aku k ka moku, a ua noho *ku la keia nk ke ano luina no ua moku nei. I ka po ana!; o ua 1* nei, ua loofa.it iho la ka moku 1 ka i«V nui, a hiki' ole I ke . akamai o ke K&pen;(ke hookele i ka moku, a ua manao ke Kappka e make ana lakou aole e ola, no ka nui īoa o ka ino o ka moana; a ua ninau aku ke Kapena i na me* a pāu o līina o kā moku, .owai la ke kanaka o luna nei © ka moku aa e hookele i ba moku a ka aina e pme akii ai. Oi haaa *ku nei hoi au ^ ko'u ik« hok|Q«ku a pahu'a. lā «nāpaw«t u« poh* mai k ka leo o Keoni Waik « «mua loa. Na'u © hookele ka moku, o ka ma|ani no.koia pae aku. kakoii i En§« Uni, me jka luhhole i ka iioopiipIL la ihBjhawa, m m aku la ke Kapena na ■ Keeni -W"aili. _e ,hoo„lceie'' i ka M©ku. I ka Makaukwi ana ō ianei e ku.hookole mahope, r--,- ■' :•'■ a, :© -.hoi e : hiamoo,; a pela no me tm aliimoku, a aoie mea e &U mni. 'Ua hooko ia.ka ianei oleio me ka hhokaulua ol.e» a hoi »ku Ii kela mm kela mea d )*kou ma ko lakou msu rumi iho, a o ke ab po 4xa palena.- . . Iai* nei; e ku ana i ka hee, ua hoepololei aku I* kei» i ka ihu o ka moku i En«Iani. :. • ō.'.- :r .' kt ©huehii, rae L. . ■ ": .:■,.. :■ " ,-a: La.o o ko k&i a oa VV"" '" A' - ; ' L">L - . •' .

niai; no ka isui o k» ioo. PMa k«:a ,i koomanawō.nui hc!o ai o hikī 5 ko m anA, ne iko a!-;u !a lenia i ka aina o aku kou :* f rauo .iiie he DTnn nu h3 n« t«H n / 'n ae-ai. - - "Luū aku a sa mL, Kihe !co ihii i ka ioo !1 I ka ike poro loa nna oku o aina, aa Iinokani aka la ! ? -a i U L<te k.uk m mann,\v,h ia bp ? pan, a pela no hoi ran r ■? krj v ei -a"- } a ra ike ia ka aiwa e lakou aa kokoko ie»; n pa».c aku nane mai, pnn ! o "Alilk o iiukoii. Ia m^nnw», r i norol aku la bete i V oiuolu o ke Kupenn e liookau ;a»! e hiumoo a nana e hookele aka I:a aiokw a kalewa mawnho o ke awa kmnokii, a un porq ia I ■ ke Kapena, īlaule aku la o Keoni W iii'u mee. un»iia lea ihu i kehiwao- Be mn.a liora kPiia nioe ana, ala ae Ja oia a pii aJ,u la i I u :<a , a nana aku Ja, aia lioi ua kbu5!;e laa t L ooliom o 3 ke awa. • Pane sku ia keia. aole kākou e hocko*no ma ke awa, e kalewa no ka moku o ki.koi mawaho nei, owa u no ke lele a 5ks \ Jri pono o ukn, alaila, kii lioii i»fti au i Im moka e ko m o; ua lohe mai ao he kaua ko īeeaa aina, oia paha kela pn e ku'ilna mn: la o uUa. E lawe ka waapa a pae u i uka, Loi mai onkou i ka moku nei. Alai hoopili ae oukoa i u !: a , k aTe \va "mWe np iwalio nei. 0 ko lakou nei lawe aku la na ia a- hiki i uka, ua lele aku la no ua Keoni Waiia nei, a knuoha aku la oia ia lakou i iea i aaa nku, Eia kuu nianao Jiope ia oukou e kuu poe hoa. aukai, e -mala'hīa i ke kaaoha o make oukou. e ka!eiva malie nb-oukou iwaho, aia a iioi mal a^holo kakou; a na ae aku la no Iioī Lakou* nei, a hoi aku la na kelki o na waapa nei i ka mōku, a kalewa no ua moku. mei mawoho. A I ko Keoni W aila newa ana ak« ma ka h i mamao, ur. wehe ae la oia I kona tio i waho, a kau ne la, a kuhi pololei aka la oia i ke k-uah.iwi, a o b lele aku la no1 ia o ua lio neī i ke kuahiwi. • He manawa pokole, ua kapalulu aku la oia mawaho o ka hale o ba Mooeka,- ka makuakane hoekama hoi o Reoni Waila. ' Lele iho la keia īlaio. a wehe ae la oia i ka huke, a hoi aku la ka lio a kona mau. A .... komo aku la keia iloko o ka hale, e noho : aiai ana no kona maknakane hookama, lele mui \ . k?te r.ohr. te!u lim,» a pane mai Ia? -.'Pehea k-au huakai-? - Aohe waiwai o ka'u huakai, no ka mea, o • ka mea i manao ia, ua haia e aia la. i hear„ oia ke kumu o ko'u hoi ana mai k e nana hou, i ike i ka aina i hole ai. A pau na ninau ana me na kukal olelo ana a l'aua nei, ua iniki koke aku la no keia e kilohi i ba pahu nana ike. -I kona Iioohnli ana a.e a nana ma na aina a pau? a hiki i kona ik.e ana aku i kona kaikna-hine e oohiL. ana-no nte ka maluhia» aiewoae oia nia ke Aupum 'o Ēuropa. A pao kana nana ana, ua hoi aku-k oia a hui me kona makuakane, a hoike'aku la oia aia i ke Aupuni'o Kuropa kalii j noho ai me ka maluhia. , 1 ka' puu ana o ka Keoni Waila mau olelo, ■ua pane mai la kona makuakane, E heie no oe a l-o aa, e.ho-i koke ma-i oe, no ka mea. ke ano e mai nei au i keia'mahawa -e-kuu-kelM . aloha; no kou waiwai no ka nea o'u a:'hooikaika mau aku nei. A pnne nku !a keia, E ia'^N - ke Kaikamahine Alii o ua Al^uoi la o Eu« ropa i kei» hele ana aku a'u ? . Ae, e lona ana no ia oe. Na keia lio ■ keokeo «o ou 5 lioi mai l.a.5 nana no e lawe ia oe I ke Aupuni o Liona e noho ia. O keia Lio, oia ko kl:ou Haku a Aiii Nui hoi, a e.lawe pu me leeia koekoo. • O keīa, laaa kookoō, nana e wehe na wahr paa o k& papi» ku a rae na ale a-ka moana hohonu, . " " ■ , r Eia nae na kuhikuhi o ke ala o ua Aupuni la, e hele oe a waena mo*na e hui ana ha ale i kahi hookahi, ōia no ka puka a iae ke ala e iho ai ilalo, ade ma kahi okoa, Aia ".oe" a'liiki""māAa' ""wahfre-kair pono oe ih . kou lio, a e paa ae oe i kei* kookoo ma kau lima, a e hahau aku i ke kai, a e, mawehe īa mai ke kai a ku tna kel* noao a rna keia side, a»© hele aku auanei oe me he aina maT loo la, - A pela no oe e hele aku ai a hiki I kou wa e hiki aku ai i ka puka mua, e noho •ana he Mm malaila; ā i hanaino mai auanei ia oa ,me kona ikaik* a pau, a ī ika mai hoi āuanei i ka haku £ona, alaiia, e kukuii mai ana no iraua ou, mai hahau oe me kela laau o naake aianei. ' . A hele aku no oe he kiai hou, * pela no oe e hele ai a hīki i kahi o Liona e uōho mai ana; e hoao mai ana no kela i& oe a mē - - ka Lio, mal makau nae oe a hahau aku oe . iaia me keia kookoo o iehu auanei ke kino o Liona, M'alia o ha'aa mai *i& i kana man hanā n»ana"a pau ae, āl*ilat u* hiki no ia oe ke kii aku a hoopaa iaia m« na kaulaluio paa loa, a o ka pau no ia o ka pihkia . {Ah kaki wm *ku* ,.=j