Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 24, 11 June 1884 — HE MOOLELO KAAU PETE! A O KA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAU PETE! A O KA

N. KA " EUEU HOL O PERUSIA . IMAI KA PENI MAI A J. P. HAULANI JI1. | HELU 4. āE E aleu la keia a kahi kapuahi a la. pee iho !a keia k u I u aku la i ke au ka hewahewa, iaia i puoho £te ai, ua kahi-ko-le ka l.a iluna lilo, ae uiau ana no hoi. ka i tr opuu a. i/i a wahi lilia ana; a.o!c hoi ka mea ana i ike ai i ka po i hala, Kii akui la keia i kahi welu palaka ua maloo, iiahu iho la a tiele aku la ue ia Uol'o o ha u !u luau. e ohi an.s i tia hua o.i i hi ia Iho o ku makiioi, e li«-o ana i no iii' ! upono. laia e walea aria i ke au n na, wawa 'lu aku la keia he kn-oo nui o aa. 1jo e 3 .uiioe mai a«a ma ko iu nei alahele. Munao iho a keia he poe powa, a -mīniao liou iho |r keia e pee, aka, wulii ana, mnlia o ike inai īio lakou i ko'u uuku a. hookuu mai no iakou ia'u e heie me ka maalahh Aole keia i pee iho heie aku la na leeia ma. hai o ke alanui , a i ke kokoke ana mai ■o- ka huakai lio, ua hooho a.e la ka me» ma ke poo o ka huakai, E, he wahi keiki uukn hoi keia, pehea la ia i pakele ai t .i keia po ino nui wale? A lohe ae la na mea a pao, he 18 ka nui o na poe ma keia hualeai, u eia iwaena o keia. huakai he wahi. keiki uuku ho 7 makahiki a. Iie keiki hoi ia na kekahi kanaka aina nui o Perusia n « hilinai ana hoi maluna o kekahl puu du!.a nui, me

na hanen kauwa e maalo ana ma k:ora alo. A o kana wahi keiki ho-okuhi wale uo hoi leeia e holoholo kakahiaku nui nei nie kana : m« u kiu'wo, 1 k:r muulo ana ak o ka huakai lio ma leo iii nei noao, i« wa i ike mai ai iee keiki a he -kaeaka aina nui, a haawi ae la oia i ke lea'āoha e ku ka hualeai, ni wa lele iho lā ia mal luna iho o kona lio eleele i hele kona. hulu a palahmu. l£ele mai la ia a kohi a Pete e ku ana, 'hohola mai la i kona iima no ke aiolia a peia no ka kakou wahi keiki, ninau inai la 'bia, naai hea mai oe, auhea kou mau njalc.ua, a e'hele anu hoi oe i Siea e ku,u lioaloha opio? 'līal aku la.ke ia i ko iu nei moolelo mal lea a ka hope. I. ka lolie rna o ua keiki nei.a nie kono mau hua hele, hiolo mai Ja Meolakou mau waimaka, e hai arn.i ua lei'pa lou aku ko ia nei m.oolelo ileko o ko lakou muu puuwai, ia wa apo mai la ke, keiki a ka Bnron.a ina ko la nei a-i a i umi la, mai kein kakainaka nui aku e lilo o« i oikane na'u a na lea make e hooko-o ia kaua, e lioikei au ia ee e kuu houloha pomo i ko'u hoino, a e ai. o inu 1 na mea n'u e ai ai, a e āaliu hoi i na tia.fi» e loau inai anu i ko'u nmakua a e mahelo nohoi kaua i na haawina pihkia a»luoiu. Kukuli ilio )a ka kakem, wahi Pele ilalo t i.aku !a, o kuu Haku, aolo au: e pono e kapa ■ ia mai e kou kiekie 1 aikāue nau, aka} e kapn ia mai au keleahi o kau mau paa.ua ]uwelawe, puiii mai la ko koiki a. ka Barona i kona inau lima i aku la, e kuu makamak«, o ka'u mau olelo i pnlea aku !ie oia mau Oia, m :i I nana no kon kulana, oiai, he like ■ kakou a pau rm ke kupuna hooieahi. / Kauoha ae la ua keiki nei i. hahi- mau kauvra lawe lole e wehe mni i kahi muu t#le ' ,i»n« iloko © na. puiki ili u e hoaahu iho i koua wahi. aikane. Ua heoko'ia iho la ww, , k« ulou. . . '

A keia wu o ia nei e" kahiko ia ' nei i nā aahn o kana aikane hou, ua kau mai la aa -ma_ka o ko^ keiki a» ka Bardna maluna - o ia uei, hoomaopopo iho ia i& aia • iīoko o ka oiwi o kana aikane ka puuwai i ike ofe i ka hopo. 'a raa kona mau hiona lea ni a me ka hie,— ^kauoha ae la oni } 'kahi mi:ti 'kanwa ara e haawi ae i kahi 'io ■■iH>."tema aikane, ia wa Lak.u la o- Pete, E.kuo honl ; , e fnai ia!u e kiei hou aku: maluna-"-r.' ku... :-he" 0 kuti;jiiama, aole no i -mamao' īāu- mni a' kākou aku. .• Ia mana.w-a oielo mai J-i: -kārsa aikane, O kaua pu.?io ke hele, i īke iioi u» 1 ka-home o kou luaui mama, huli «e ia om - a.i'akii i'.k-ana poe _kau-wt e nnho a hlili Aoi maklaua ua hooko ja ke. kawohii; « he- ' !e aku.ja -laua nei 'a- .hiki -.ana i ku ilina,/ iaPete no a -pili-:.akii" i ka pa. akulu- ihe la ka hi p kona waimaka. maiuna o na opuu lilia, ia mohala.like mai la -ua- mau 'puā ia, * Ike āku.lā laua nei i ka pah'ikauia me ka

nahesa gula e wili'ana i ke'kumu o ua pahi la, a o kahi opuu uuku ilaila no kā uwepa kiani o Hilo, oia hoi.ke kii o ke kaika'māhine alii. Venusa« E hiki aku ana kakou- ilaila alia hoi e pul&le maī. 1 ka ike ana o kai>a aikane Barona i kaia, poi ae la ia i kDnā~mair"m"aba"a i aku la ia Peto, e auhea oe, ke ike nei au i keia uiau mea kupnianaha elua'a ke haupu wale e mai- nei no iahi e pomaikai āna kaua i-a oe. Aole i liu iho hoi ae la ua mau wahi paa.neie Iike no me ka mau. ' " Hele aku la o Pcte a ma k"e poo o ka '/he" a haaw-i iho la i kona aloha hope i kona maa ako ae k i na .pua Mia elua ā 'hoe-ko-iho la iioko o kona pakeke. Kau ae lā laui nei maluna o na lio, a kainapu aku la i ke kula o Mailehuna no ka home o kaoa aikane ka Nooai,.- oia hoj, o "Heni." Oiai laua nei iwaena o ka huakai i ke hookokoke aku nei i ka.ipuka pa, ai-a 00 ka makuakane o Heni ke kīai mai ia i kana keiki, oiai ua haohao ioa oia no ka :oihi © keia kakahialea ona o ka hele ana, a i£e Iiele aku la e kukai -na ai'na, oiai o ka iora umi kela e hele nei. A i leona ike aua mai i ka liuakai 1 kana keiki e kamoe aku aoa i kaiioiiie, keoa ae la oia e lioomakaukau a ka papa aiua no ka Barona opio Eleni.

la l&kou I ko ni.0 aku ai, kau mai la ka maka mal-una o ka kakou waliī l>oy he like loa n.o me lama keild, 'le1% iho Ia kana keiki ilalo a k/ii mai la la Pete, Jele iho la n l'oU a j:ij aku la laua nei i kolii o ko JLiroiui e uolio āini : lek aku In o llhmi u lioni aku la ikoiui pi.pii a ī akii l?i, Iki lioo|mnuiikui iu nmi I u lnn l (ii lioloholo k..J llluk'i l'io \ I al! I ml j Jjf, } iik h; |o isl 1uu o I <r' u , oj uo u' i i » i hh e .1 U, I.Ui.klllu O Lllll ^..ap 1 L 11] Hl 1 lf hoil ) 1. 10 < 1 1 1- (' llli I ul! U lolliL III 0. I uun I ji koiiu mak ua kmio, e ki/m keiki, I* < uj»o n;i > . iiei ,i u ī kau iiuiluum o %uii līeiki, u pano liou luai la , e a'n l> 0ĪSs i o aiolm I- nli i i kelailū e noho me ia, like a. na ka. make o hool 4iau 'le kul.iea oliin e naue luiKou ( | >m,\ «m 'ie h.Iīu la lakou a iiolio il o I j |i,unj ,ii wii ku nuii la. ka m il u I ,u« a , iiai l<i, c a ii kt i K . jt i n > i l>i« ic nei a/u keia 111:111110 a īue ln n, 1 I , ,^iui. Liiia mai oia |mi , ilua pnie mai keia a. ak'U e hoouini aku nua nu ia olua i :e 1- ula 1, kknun e onio i ki, 11 11 !ut ko u <■ auuu i km wui o ka iiauu u»y īea 1 1 0 1 iia lolia, h.ou ia/u m- a!a Inīe 1 : ... 1.. • s

r.iou 110 K.a noonoo an& 0111 k» ih o ?, nhi o ol.ua 110 .P:trani a o kok īu 00 i 4 _ lekaue a ma ko olua, ano he unui I ki I1.00J.0he k.e m.uuio nei au uoie 0I11a it |ia.Je anu i ka/u unni hool il < nit na, olua ia e koho i k.e auj)uiii a l eh 1 nie keia 0 mukemake 11 1 01 ai m» n e au aohe niea nana e hoopihi iu 1 I u ohui uolio aha i na Kiila, oim iui īim ' ia ke kala a nmnoiuioa 0 ai olua- u 1 ka olua mau keiki — -a i lea kilou 0! u a i ke a,o pau wale, aol.1.0 e peu una ke kaīa a ko olua makuakaiH' K 'Le mai hi na waimaka o Iloni' a o 17 k lioi lioliolo no la ho miiu 110 0 Lu lum oli I kona maii ma ko, uie he mea k. 0 ka 0110 110 ia o kona puuw ei. h"n iu, i la ko koiki a ka, Ihu'ona oi.i <» Ileni, ,u i mai la 0 kuii paj>a 1/ie k eu aku oo? o ko'u hoaikane aoa iho nei 110 ka in a 0 leou hookaawale koke inaī nei. 110 ka la; ka i 110 paha i hookahi 00 a maiia kula e lieie ai, eia ka i Hu-ha a 1 he-ha kahi, aka, o kou - -makemake ke hana ia. Aka hookahi 110 a'n niea kaun/iaha o ko maua kaawale koke, aka, e ninau au i kuu aikane, E Pete, pehea keia manao,- lie inakemake paiia 00 aole paha? Olelo aku Ia 0 Pete., E Heni, lie aa loa au e hele e - Tiu,li i. kahi.i wiiiho ia ai o k.a pahu o ka ike | a me ka uaauao . Hir* Hakau Kupanaiia:— Ua hamiu kupanaha ia raaj kekahi puaa keiki ine kei-a kona ano: O kona iliu aia ma kona lae ua iike ime ka ihu 0 ka Eie-pani., a o ik inalea • aia malalo o ka ibu, hookahi no- inākm. A 0 ; ka waha aia naaialo o ka maloi, a o na niho «a like no mb ka niho Elepani. , Aia keia 1 ina Wailuku.

I .... Olelo Hoolaha. '•■ E ike auanei na ano kanaka a pau ma: K aulamua, Puahuula, Komoawaa, Kapenu: .K&hoiw&h-ra me na P.ukiki e noho ani ma -^M.anoa. nei, /Owau 0 ka mea nona- ka inoa Analalo- n^i,. ke .-hookapu .'aku nei £u 1 ko : maiia, ain'a kuleana a pau loa, aole e - hele -iiaīlio, Bipi, a'-hoepoino' i ka.aaua man mea ■ 'kano. Aole un he.mana i kekahi- mea Bipi e hoolilo i ko maiia aina kiileana.-i alanui .«■0 -kana -Bipi €"3,- maii :ai me ka mana ae ole, <» na -mea -naiia ia aina,/-© pilipu ana me '-ko'.Pieh-u, .a;tne ko Petero,. 0 na jio, Bipi, . Poaa, kaka/ ,moa. e- hoopōioo ana i ka. m&ua' mau mea kanu, mai na aina kuīeana a na aina.hooiimaliina-.- o maua ma Kalimakale,- « me-hookahi' loh-ai ma Komoawaa, a o ut -holoholon&':*"' hoopoine^&na i pa" mea: kānu*- . e :tika /h'o, elima da!& no .ke-poo/e hooiohe' ! ..keia-j/a^e:nae i papa ia ka'maiiu- malunWo--ka 'aioā;, oa_iioa no .ia, - ■ / - , -L /•• - " • B. /KAULA-Wamok". •. .Manoa. Nei 21.-1884. - 'oe28 " - t . ' -