Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 24, 11 June 1884 — HE MOOLELO KAAO NO BILA KELAUDE KE KEIEI MAKILO KAULANA A HE EUEU HO LOMUA MA KANA MAU HANA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO BILA KELAUDE KE KEIEI MAKILO KAULANA A HE EUEU HO LOMUA MA KANA MAU HANA.

Ē nolio ana kekaiii wulii oliana ili- . iinne haalele loa ma. na aekai o kekahi wahi kulaiiak-anliale kuaaina o ke 1 aupuni. o Helene, 11 e hoolawa ia ann ko lakou mau ki houpo lewulewo n maka poniiiMii ai ole mo 11.1 |)a]ur o-l pana ili o na aala Laliiii, (leie.h p-A:i ! loeu) a ine nn apanupaon p Uuoe i K?k.)ī | in, n 1 1 s c 11 [s iwi pipi in.ikn i hnelel | 'iii: i iwieu"1 o h 'hn ehe 1 1, ii i ki unk'u' i.onu iun iimluiliiki I a iue kn 1 hapa, a noiu'i koia Nan«'u a « kamailit> m 1 aa koia wahi. < Iloko u lu'l rh 1 hi malie o k« kau, oiai hoi nn » kaalolewa o kn Sn.u ī. e hoike iiOii 1111 1 lu la luiilie iu, aia, hoi ua ikeiu «iko la. u a opio iunkilo uei e 1 1, 0 0 k ok o k e ak u nna niu kuhi t> īiu wmipa iu (• pae nnū ;mu , 11 1110 kniyi eleu īuii, ull leh' ;\ !s u hi oin iloko o kekuhi wuupu in, 11 liopu ī 1 1 1 1 !a 1 keknlh ia i hiki oh i koim wahi puuk u 1. i no uuku ke liapai, a holo nku iu oin mo I. 1 mama nui, irte ka nii iiii liou uh inui ilupKnei. LLe moa kuhului nui i ku uuuuu) o mi .kaoaiai hiwniu iu i, U n iko umi aku i ua walii luiki nei kep uliai lu k'ii pupuhi i ka i-u kaulaim o ke oliu kui o Ihin, ena, Ulo iimi la i6ii niaiuio hoohuoi iloko 0 lokou ; pehea ln i liiki o,i iaiu - ke hapai ? no ka nun, o ke' if i no? aoīo i kupono a liiwa 110 ka linpai uu ;i, i na mea kaumahn. la wn, ku mai 1» keknhi olenmkule iion a, na umiiimi e weu ana, i"fm konn auwae, a paiie mni la i ka hua o ka maikai, i ko, i aua mai : ' ' E o'u mu u li'u e'e nlo o mi ohnkn 'iiakp inai kahaha ko oukou iminao m> Jta lilo aha aku lao kela ia, no k a uaea o ka ia ia nana kakou o liooponmikih. ; mai ma keia mua aku, a ina ua koiuo iloko o oukou ka minaniĪLui ana no ka lilo ana o kela ia, alaila o iuEu ia aku la nolioi kela, a o ke koena nei, na oukou wale no. N a keia mauao maikai.o ka » kmv kule I hoomaalili mai i ka munuo Iuihu o konajrhan lioa lawaia, a ka nii» ue la iwadka o lakou iho i ke koen i ihu. \ Ē waiho kakou i ka n\ea nona keia , ' nunea e liolo ana me ka paukikl nui7 , a ke ahai la hoi ka_ pupuhi iala no ko . na pomaikai nui, ma ka loaa paīauale- « lo aaa' o keia- haawina iaia ; ,a e lioli fie Lioi kakou a- nana i ka . elemakule ! nona na umiunii.. weuweu keokeo © : kuuwelu ana maluna IIio o - kōna opu, : e hookola akn ami ma ka ' naelieu o ua * ' r walii keiki nei. ■ • "I ka pau ana no o na mahele iai a I ' ua-poe nei ia wa, ku ae la na elemat kule nei a hookolo aku la mahope o ua wahi keiki nei7 iaia e Jbiei a e halo i ana ina o a maanei, ua koliuliu aku la i oia i ua waM kolohe noi he mau

puai helu wale no. a hiki oia I ka puka o kō lakou wahi pupupu hale/ nona ka pelekuhu a me ka " . eMeka .& ■ ko mai ana, awiwi aku la kei'a;me -ke ake-iiui i 0 -kona-inana'O' 'e ikema-ka i'ke 'kūlaha 'a me-keanō'O keia-.keiki' opiou' '"■- • l'kona iiiki ana aku mawaho o ka 'h'ale,- he mea e ka ihakau a-me-ka weH^elUa me ka haaMii 'O na makua o ua keiki neip'nōka ike ana mai i keia ' ■elēmakulo, .eia iniua 0-ko")akou alo, ua': aku . oigMiu .■hopu i ke keiki no s.ona aihue ana mai 1 ka ia, ā, ku iho la- oia e nana I ka i-a a ke kēiki i kaili mai ai ,a mahopeiho palie aku la oia imua o na makna me k.a 'hinau anā: • Auhea la ke keiki nana i aihue niai nei kuu ia ? Pane .māi'la ka makii'ahinp me ka lieielei a-na iho o kona mau waimaka, e- •• ' ei aku no iloko. ■ la wa, kiei aku Sa ua elemakule nei ia loko o ua wa-hi pupupu hale nei, aia hoi-, e haka pono mai ana no ka malea o ua vvahi keiki nei me na lielehelena makau ole maluna ooa, a e noho ana hoi kona makua» kane ma leona aoao me ka haalulu nui, a e kiheuhea ana hoi na kulu hou o ka hopohopo inaluna o kona kino, oiai ka Ieo hookohukohu o ua elemakūlē nei, i puka aku mai" kona mau leheiehe aku. _ ■ la wa, ku ao la kona makuakane iluna, a kauoha aku la iaia e ku ae iluna a o puka aku mailoko aku © ua wahi kale nei, a pane aku la me ka leo o ke kaumaha: <lAno, e ka inaua keiki aloha, e maliu niai kou tnau pēpeiao, a e ike pono oe. o ka -Inna a kou maw makua i lawelawe ole ui, oia anei kau hana i inanao ai, oia leo kakou niea e ola ai o keiamoho- ilihune ana, nolaila, ano e lioike mai nie ka pololei. o:ai ke nuikaukau nel au e Imu aku i lea hoopai uni* luna ou, ko ike uu ua paewaewa kau mau h.uin, e lilio mo Sca tnaua e lohe nei i keia !ii);iiilivv;,„'1 1 , vvn, poha .•! L'u la inni kona mau leheleh<! n k ii luiin ni aU hunolelo lui i ka matrau <ua ha j iii m vi mt a u k u 6 ieoua niau maiuiii pei:yi; IIoiīo o kem hori« . Iie hni nku nei nu in oiun me liii pololei, aole'' lou au^i linnau in m.ii ko olua pului lea m ;i i 110 ka hana <j leauhihi in noi malmni o kn olun keikl oei, a. i kumu e iko puno ai 'ohia nole ia o lea'u haiiiiu iu mi'i «i nka, ua hanuu la mai au he Makilo 'Knulana, a he Kueu liolomua ma ia hana. H \v':v kuemi'nlai la ihope kona niakuakuno,' si lulo mnī la ua wuhi n4uhi hnoMhoa nei n leu iilio lu imua o ke ulo o u:i eiemnlaiIr init in ( lui makauknu uui e luiawi nku i nu ,ji a Wahie maluna ona, n pane aku la me Lu leo nui o ka mokau ole: 'f)3i inakaakiiu anei na anleoko o kou mau lii^u e hoihoi liou aleu i leeia i-a me ka mauap e iieoliolia mai iii'u. u k'u , ma o n:v Laui L«, i-n maknukau anei oe e pale ru> kou, ola īlikī lu wn kukuli iho la ua elemakule nei ianun o la alo o im wuhi keiln nei, a piue u!|m lu iiu* ka leo haahaa o ke aUliu, i. k'a i sti|a i6 k u : "Ē luu) keikl alolm, iea mea nnna' i kuili. mai nei i Uuu puuwai ,e hookolo mahope o/ou iuau meheu, i ike a i hooinaopopo ai oi ,ī kou iiuliioa a me ke'ano o kau iinna, ke kokuia a īne ke nno o kou mau makua; ano 1,0 hoike aku nei au la oe he koa Kuvalia ouno au no ka Puuli Hēlu lA7 o na koa ha» lewaw.ae o ko kaiia aina aloha, a ke haawo iiui mahlna o mi kipoohiwi o kou makuaka • ne hookama ka inoa o ka. LuUānela Helli I o ia puali, aka, ua hoopahaohao ia ko'u lu naikehala e kili muu huaolelo koa me kn imkaii ole, a ke hoikē mai nei hoi kou mau ouli he eueu holoinua oe ma kau hana i koho ai; ano i keia hora ke ln\ve nei au ia oe? ' keiki. i poni ia iloko o lea IkAika a ine ka makau o!e. la wa} lalau aioi |a oia i i. ka lima o ua wahi. bei!si nei, a hoonoho iho la iLuna o kona ii pane iho la: JE hoi e ai I ka mea a kou kino opiopio i luhi »i, a mai.hopohopo no keia mau olelo a ko makua iloleo o ka enaenu o ke ahi ona huaolelo, aka, e h'ooma-noo — e-ka-o-pio-koa,... nole © liuliu na !a i koe, a e poni ia auanei oo i ka enaena o ka hohono o ka ua.hi pauda ma keia miia aku. In wa, pane aku la oia Imua o na makua o ke keiki me ka !eo nahenāhe o ka oluolu, ma ka pane ana aku: Malhookaumah^. i ko olua mau ..manao, aka, e hoomama i ka naau kupilikii, no ka niea, ke hoike mai nei na hulu o ke knnuka koa maluna o kona rnfvu helehelena, a « hahai auanei na la o ka pomaikai i kona hopona e like me ka7u e ike nei, a hooki iho lft-gia ^kaiia mau huaol«)o m« ka malie,- i ' 'ī

pane aku at imua o na mmkua, a hoi iho im hoi ka man&o kāumahm o nm mmkum 'm kā ili»wai lāha maliē. " A pau ko lakou nanea ioa^ nonoi mku |a ua olpmakule nei i na makum o ua keiki nei, e ae māi iakou « hoi m noho pu me im, ke oluolu'lakou, a° iam-hoi aolo, omAko la no, alaila, o ke keiki wale no kana e imwe, e iike.me ka ikaika o kona- man«o i ukali mai āi. ■ Noiaila, pan.« niai' 1« iakou a pau, o M imea i poao J kou manao, 'oia-;°km- .makon..ie' H • . n&'aa~ar; ' ; — Lialiu ae la iakou nei'im lakou ihe a hopu aku la. ua wahi keiki ■ nei i ka i*m ana i lawe mal ai a apamo hou ae ia, e like me kana 1. hana ai i kinohi, a 'puka aku la hele, na ia ia lea hele, eu pu wale aku la no na wawae o na. makua a hahai aku la. mahope 'ona, a pela hoi n,i ua,. m&kuaka-ne hookama .,'nei." Ua alakai ia keia huakai' hele malalo o ka makemake o ua kanaka nei,'apela ko lakou nei kaukolo ana a Sriki i" Uaipuka. hale o ka elemakule, apo mai la ka ohana me ka naau o ke aloha oiaicT, a ua loaa hoi i keia poe makilo he nohona oluolu, a ua luana wale iho la no iakou a hiki I ka wa a na lihilihi i koi mai ai ia lakou e hoi ma ko lakou vvaht moe. Ua hoomau no ua wahi keiki nei i ka iawelawe ana i kana hnna i maa e «loalo ana iloko o nā Koinō ia, e lea poe'e uha'i'aha m\hope o kona meheu, no ka piha i ka inaiha a nie'ka hoonaukiuki; a e imi mau ia ana h'oi kona ola makmnae e ako ae mai ka ili ae o ka honua, aka, e ike ana no kakon i kana mau hana eiieu ma keia mua aku. Ma Napoopoo, Koun liema,. ua lianau mai. na walilne a S."-M. Kamakau opio, ma ka Iu 1 o lune nei, he keikileane nui © moliaha, inuiku. 15 na Lani, e hoolōihi i na la o keia kawowo o llawaii, a e hoohauoli ia na |,ii o na inaleua ; oia ka makōu pule.