Ka Nupepa Elele Poakolu, Volume V, Number 24, 11 June 1884 — NA LAUAHEA O KA LA. [ARTICLE]

NA LAUAHEA O KA LA.

O na hauwalaau a me ira kakaoleio ma «.v poai o ko knlann kauhnle nei, iioko o ka piile i hala iho la, ua hookahua liolookoaia no ia maluna o ka ninau i kahua dala gola ; a i ole i dala keokeo paha ko iakou, a me ke kumukuai o na palapala kukai dala? (Ēke.h«Bge) ka' palnpalA hookumu • o ka Hanako hou, a ine ka n^ho''m'ana. o kekahi inea a mau mea maluaa o ka poai lehuleh-u. ' - - O na ieo hooho e ne ana e kakulo ia ko kakou dala maluna o lee ka h u a gula? ua hoohoia 'mai ia e ka poe i loau ia lakou ia-ia-mea 1 keiamauawa, a me.na Agena o ka ' poe mahiko, o ua pne nei s hoouna tw nei ! na mokuahi Iiele a piha kuin°lci i ke '-o, a .. o na eke i piha por.o > ke guir ka iakeii © ~ _ohrTnau-ai. A healia ke kuinu o keia -ma« leo nai ? A ole .lakou i neie i lre gula.. no ka mea? he-nui ioa ka lakou. gu!a e ahu mai !a maloko o ka Kanako ^pNK-apalakiko, a he hiki ia lakou ke.hooUio ia- rhau -claia-.gula v me ka ioaa o-ka puka.maanei. ke koai aku i ka poe kalepa a lawelawe oihana liiiīl oiai o ke dula keokeo wafe; no ka m.ea loaa la - k,L:or:'noko lukon mau pono hana a me,jko lakou luiil., " 0 keia pūe. Agen.a uiakou e kamailio : l.-; i 5 u r. hooklo ? n r !;: ko u .1 ka lakou m a n' , - elaia gula", a oia hoi.ka mea i kapaia» ke ieuai ana i ke dala kukai, (exchange) maanei. no 8k keneU, a ke makemake nei e "loaa i 10, a i ole 1 12 keneia, a ua iikeia me 10 a i ole 12 d-da oi ak'u rna ke dala"maoli mamua o ko lakou iilo no ke srula,. He mea o manao ia āku ai. e ana a lawa ko lakou hae ana ma keia ano iho ln. a ao!e hoi e hoala ae i ko iokou mau leo hoopuolio, me ka kalakala wale. Aka, aolem ka ohi ana. i ke daia ka mea j i ■hi-nana e hooponopono na hana a me ua I welawe ana a kanaka, O pa inanao l» ir.e iui :.ir.uao hoino piiiki.no, oia kekaiu mea I hapai nui ia. 1 leol.ah; miinawn, e haawi ana a hooiilo ke kanaka i hookahi" fc-i u.sani elala, I loaa ai laia kekahi oihana he elima haneri wale no dala ka uku' i hiki ni iaia lee hooko i kona mau mianao ino maluna o kana mea i enemi ■ A" pela no. aixi mawnena o kakon kekahi poe lawelawe oihana, ke hoao noi lakou e kau. mai i nu hopena lioi hope o na Lawe3 \ t onn i na hanauio na Luna Aupunīka jti hf v, jr ic ii na lakou 'e hoikeike «e, -o ka mak f i ii'iui, a o ka wi pahn, a o ke'"erpī paha o ke iamiukuai o ke ko. a pela aku, no ka iiewv3 ne ia o na KiL'iina o k-a.-M.oi. . E e olelo- nei» lakou, no na Kuhina' ke kumu i ' pii ai ke kumulaini o n-t pnlupuia kukai dnla (exchange) "no kn mea. ua hookomo- m-ii lakou i kekahi dala keulmo. Akn, o ke dala keokeo- wale no kn mea i ikeia. mamua aku nei, a he pakeneta waJe no ka auliau o na palapala kuko» dala ; e like no hoi me ko keia manaw.i, n he 84 nae ka auhau Henha hoi ke loimu o k'em. ? Ei'a ke kumu: 'AiUHU 'i lt u m i, ua, hooholo ii u m ka JJ/ n iLo o Uihoii'l ' mu me «i ip i u ka o, oohe u . i;e hoopii i t e 1 umukuai , o Jiā puhip i ia i.u l;ai dala. no leo la kou pono iho; a aao hoi, ua liooholo hi K'ou e hoopii, aole wale no ko laleou makee i ka -puka, a ka , i kumu e hilinni ole i a a i ke A u p n n i a lakou i makemake olo ai. Ua oklo ae kekahi Agena kuonoono raa ke alanui, i ba w.« i hui īa'Un ai e paio ana ka .Banako hou ī ka mnna kaokoa o na Agena Mnhiko. "tia jke no au " wahi aua, a puana moi la i kela mau- olelo kahileo — ''ua lioohoio au e liooknokoa i ka mauu, oini k* la e polia ana" — a oia kom — *«e ohi i na mea a pan e loaa ana pna maiioko mai.o kekahi haawina hpna pono ole." r.^-%rlTo len bn na ko liou, Ua olelom lie ku. rnu hoopoino, no lm mea e hoopuka j ke du]a pepa. Eia nue hoi, he miliona a oi dala ma ka pepa a. knkuu i k'eia mannwa, .oia lioi na kikoo daLi p e p a o ka waihoua Aupuni, a me na paiapnla hooliu a ita ..Uonako o ' iiihopa ma, a aole loa i ike ia ka poino a me ka pilikia; no ka mea, ua hooiaio ia e ua dala pepa I;i, o kona huma. he mau dala maoli ia no leela me lieia . /I o, ka Banako* liou, e iiooiaio ,mai ana i korm m:i u palapala eliila , .'Jole nni ko du)a pua wale iho po aka, me rm houa, ;t o ko knkou mau bo,na ' ponoi no ia, a he oi aku nui snua o ka pa ela3a. iio ke {.hika A li : i , I." olel qr ij_e i k eloi lu j > oe ī ko I a kou icjm kuil i .lte f;Oo o iiu Bisnt;ko hou nei, oin uoi j j Oiiii 'Vl >1 lona o li.iuiaoinao, 110 ka ii : i, 1 j r' k.uiil a ])uiu oj,i t k» milio mana • 1 1 'ioi ih. in.ilii m;i o I a lu weiu \v<- nua i keknhi Iniiu oi i hoi h' iriorui polf , ( m onopul lai .) Aki healu.i ke ano-o kouu uoho iimnu V Ua JioOI j|r; oai , [K lu r i j r h onu i, i au iiou'lolia, ua jioo1 1 o i < '-ko i i iii ilionu . oi rl i us inalunii o lrej£«l>i umhiko inii lU.iiii., a me Ih; la uole j loi i * I'ilon j I {'ui in.'m i u;i Lt oi alai i k.i 1 1 L n | ii er m i luuii o hor>l. thj uuhomi 'lala , i e'l << < e Ju huiuu hMooho.i o Jr;> w.aiw'i j • ' hiio < sj( uii 1 1 ,ioL, L i>}'- ur m waiwa' i 1 • i ■ I < o J 1 1 i i ■ ' .) L . < I ,* \ e i k a Lh u;i 3 j l "> 0 1 1 10» alu'l lii' 1 ( J"!v.u JJi ua ole i 1 1 '< ii p >" ii lio īl ii ilio ' a Jra iifj hf> ■

ala e kekahi kanaka i hele mai me ka la- , we pu mai me kana mau eke dala, i mea e , kukulu ia ai ka hana, a e loaa al keia wai» - wai?.A..jmamnli o ia mea, uaioaa i ka wāiL .hona -o -ke ' aupuni i kela- makahiki i hala,': ho |20, 0P0 no ka auhau ! He huiaa oi a© keia mamua o ka kekahi meu hookahi e ae ai'"6'.haawi> no'ka hoolilo !oa.ananona.ponoii..ke!a aina holookoa i na "malnih'iki ehiku .kala. ' . . . a'pA:-.oiai, o-kekahi o kela poee noke-nei i : -k9'j"h.pohO'- leor-nui''i na kuē no keia noho mana •maln.na o kekalii .oihana-^-me ke kaena ; h&pkamani i ko.lakoti.ake nui a hooikaika--H(> ka pono a rae ke i£uokoa o ka Aina, na . hoowaiwai nup-ia -"iakou ?oe ke dala i-loaa mai loko ae_..b..ka 'aina^, a «a.iawe aku i ua dala i loaa '.ai . ia ialeou '-.maa-nei..a heahii'aku la ma tia hapa hoopatopaka nia ka aina e/' Alaila, O'ke ano. mana hea ka kakou na "Hawaii imakemak.e ai.-ma ka iawelaweiai ana o;na."hana @ ko kak-»u aina ?•" O ka niana iawelawe anei e hoowaiwai ia ana e- ka lepo " o ko kakou aina a lawe ■ aku -la i ke dala i na aina e ; a i ole o ka mana lawe- ' Hawe-ahei- e lawe mai -ana i na ek.e -daia-aj lu mai iloko nei o ka airia, me ka hoala ana 'i na haoa hou ano -nui-xip ka h-ooi ana aku i ka waiwai io o ka aina a me ka lahuikanaka hol'oo'koa ? . fL,u— — ~ - " • 1 -■ -■ - ,ji-KT',m»„T u