Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 1, 1 October 1861 — Page 4

Page PDF (1.59 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

 

KE KAUA MA AMERIKA!

 

NA NUHOU

 

MAI KE KAHUA KAUA MAI!

Ma Amerika Akau.

He hoouka kaua nui ma Misouri.

Ua lanakila ko ke Aupuni.

 

                Ma ka Mokuahi San Krusa, i ku mai ma Honolulu nei i ka la 7 o Sepatemaba, mai Kalifonia mai, ua loaa na olelo hou no ka hoouka kaua ana i ka la 10 o Augate, ma ka moku o Misouri, Amerika Huiia. Ua hoouka na koa aupuni he 5,200, me na na koa kipi he 22,000, a ua hooauheeia na kipi.

                Ma kela pepa mahope, e hoomaka kakou i mooolelo no kela kaua kipi, e hoike ana i na kumu o ke kipi ana mai ka mua mai, no ka mea, he olelo loihi ia. Aka, ma keia pepa, e hai wale aku ana makou, i na mea i lohe ia no ka hoouka kaua ana ma Misouri.

                E lana ko kakou manao, e lanakila no ke aupuni iloko o keia kaua nui ana, a e pio no ka aoao kipi, no ka mea, aohe kumu pono no ke kipi ana o kekahi aoao i na kanawai hooluolu wale no, me ka hookoikoi ole aku maluna o lakou. Ke manao nei ka poe kipi e hookahuli i ke aupuni me na luna i koho balota ia, a e hoonoho i na luna koa kipi maluna o na moku hui i poe hoomalu.

                Eia ka hoike no ka hoouka ana ma Misouri, Augate 10, a ilaila i make ai ka General Lyon, o ko ke aupuni lunakoa, me ia ua make na koa aupuni 200, a ua hoeha ia na koa 700, make kekahi o ka poe i eha a ola hoi kekahi poe.

SPRINGFIELD , MISOURI,

Augate 11, 1861.

                I kela la aku a po iho, he puali koa aupuni he 5,200 i hele aku mai ia nei aku ma na huakai okoa elua, i ka hele ana e imi i na kipi he 22,000, e hele mai ana. He mea kupono ole i ka manao o na koa akamai, keia hele makau ole o ka poe uuku e hoouka aku me ka poe e palima aku ana ko lakou nui me ko kakou Ua makaukau pono na puali kipi i na pu a me ka pauda, a he poe holohololio nui ko lakou. Aka, ua kukakuka ka poe o ka akau e haalele paha i keia wahi, a e haalele ole paha o lilo ia i na kipi, a ua hooholoia, he mea pono ole ka haalele, no ka mea, o ka ipuka keia ma keia aoao o Misouri, e pono ai ke komo aku iloko o na aina ma ke komohana.

                Lawe ae la o Genela Sigela i kona puali me na puali e ae, a me na pukuniahi eono, a hele mua aku lakou ma ka hema, i na mile he 15 i ka po, e hoopuni ana i ka aoao hikina o ka enemi. Malaila ia i ke ao, a lohe kela i ka halulu ana o na pu ma ko lakou alo e hoouka ana.

                O General Lyon, me na puali ona i hele pono aku me na koa aupuni 2,000 paha mamuli ona ma ko lakou alo. He 10 ua pukuniahi ia lakou. Hele malie aku la ia a hiki i ka hora 2 o kakahiaka, ku malie iho la lakou e kali i ke ao. Ua hoouna e ia aku na poe kaua liilii ma kela aoao keia aoao o na papu kipi. Pela i hele hou aku ai lakou. Aohe liuliu, i ka hora 8 paha o kakahiaka, loaa no ka poe ma kahi aoao he poe kipi, he puali okoa o lakou, a ki pu aku a ki pu mai na aoao a elua. Ua hooauheeia na kipi a puehu wale aku no lakou, me ka hoi hou ole mai.

                Alaila hoolei aku o Kapena Totena i na poka mai na pukuniahi ona, i mea e ike ai i kahi o ka enemi. Hele imua ka puali o Kanela Blair, a loaa koke aku i kahi puali kipi o Louisiana, a hala na minute he 45 o ke ki pu ana, a mahuahu ka make ana o makou, ua hooauheeia hoi lakou. Alaila hiki mai na kokua ia makou, a pii nui aku makou a pau i ka lua o ka puu, kahi e akoakoa ana o na enemi. A loaa ia makou ilaila ke kolu o ka puali enemi, hoouka aku makou ia lakou, a mahope o ke kaua nui ana, hoopuehu ia lakou mahope iho. Ua kokua mai na pukuniahi o Totena ma ia hoouka ana.

                Maloko o keia hoouka, ua kaua ikaika loa na koa kokua o Misouri, aole hiki i na hua olelo o'u ke hoakaka pono ia lakou. Iloko o keia hoouka ana, ua hoounaia na poe elua ma kela kapa o kahawai e kokua i na koa holo lio o Kapena Wreghti, e kaua ana ilaila. Kapena Peluma, me Kapena Gilbert me na koa o laua kai hele kokoke aku malalo o ka pa laau, a ki pu aku. Alaila, hoi iho lakou no ka nui mai o na enemi. A mahope, hoi hou aku no lakou a ki pu hou aku no.

                Ia manawa, ua nui hou mai na kipi ma ia wahi, he 3,000 o lakou. Lele ae la lakou i ka pa, a holo ikaika mai io Kapena Peluma la. Emi hope o Pluma ma, me ke ki pu mahope, a hiki i kahi kokoke e halawai ai me na pukuniahi o ke aupuni.

                Alaila, kipu ikaika aku na pukuniahi i na kipi me ka hoolei i na poka poha iwaena o ka poe kipi. Poha ae la ua mau poka la iwaena o ka poe kipi, he nui ka make o lakou, a ua holo wale na mea make ole, i pakele ai.

                Kaua ikaika aku la na koa aupuni, e like me na tiga, kipaku aku la i ka enemi ihope, a hahai koke mahope o lakou me ka pepehi nui aku.

                Ua make i ka poka, o Kapena Masona, i ke komo ana o kona puali iloko o ke kaua: Lukenela Piesa, ua hoehaia a make ma ia hope iho.

                Lele mai kekahi puali kipi i kahi i akoakoa ai ka poe eha, e pepehi ia lakou. Aka, ki pu aku o Kapena Toten ia lakou me na pukuniahi, a hoopuehu lakou ia lakou i ka wa e hele ana ilaila. Pela i hoopakeleia'i na mea eha, i ka hehiia a me ka o ia i ka elau a make.

                Kauoha mai la o Genela Lyon i na koa aupuni o Iowa , e hoomakaukau e o aku i ka enemi mahope iho o ke ki pu ana me na elau.

                Noi mai lakou ia ia, "I luna alakai ia makou, a e hahai makou ia ia a hiki i ka make." E hele nui mai ana na enemi, aohe manawa kaawale e imi i luna alakai.

                Pane mai la o General Lyon, "Owau no ko oukou alakai, e hele kakou imua." Ia wa koke no, e ku ana o Genela Lyon imua o lakou alakai, aku la, lele mai ka poka a ku ma kona umauma. Haule iho la ia a make, Aloha ino ke koa ikaika, o General Lyon.

                Ki pu aku na koa o Iowa , a hoi koke aku na kipi. Lalau aku na kiai kino o Gen. Lyon i kona kupapau, a kau aku ia ia maluna o ke kaa, a ua laweia mai i kahi e malama ai, a hiki i ka wa kupono e kanu ai.

                I kekahi la mamua koke aku o keia kaua ana, olelo mai o General Lyon ia'u, "Ka! ke manao nei au, ua kokoke pau ko kakou kaua ana. Ua hooikaika au e hana i na mea a pau e pono ai ke aupuni, a ua noi nui aku au i na koa hou, a me o na ai hou, a me na mea kaua hou, aka, aole i hiki mai, a e ili nui mai ana ka enemi maluna o kakou."

                Houluulu ia i na hoa kuka e hooholo ai i ka mea pono kehana ia. A he hapanui o lakou i manao, he pono ke haalele koke ia wahi, e noho nei lakou, a e emi hope ma ke ala hoi. Aka, aole i holo ia manao, o hahai mai na kipi mahope me ke kaena nui ae, a no ka hilahila e pili ana i ka poe e hoi hope ana. Nolaila, paa ka manao e hele imua.

                I ka wa i ku ai kela i ka pu, pane mai kela, "Ua hee paha kakou i keia la." Hoole mai kona hoa ia ia, "Aole i hee, e General, e hoao hou kakou i ka hoouka nui." Hoao no lakou, a o kona make no ia. Ua hala ka hora 9 o ka hoouka ana, i ka wa i make ai. Elua hora hou aku o ke kaua ana, alaila hee ka enemi.

                A lohe ae la o General Sigela i ka halulu o na pukuniahi o Kapena Totena, lele koke aku la ia maluna o kekahi aoao o ka enemi, a hoemi aku la ia lakou i ka hapalua mile, a lilo nona kahi a lakou i hoomoana ai, a hiki i ke alanui hele. Malaila, lele nui mai la na poka o ka puali kipi ana i kuhihewa ai he poe koa aupuni. Puehu aku la na koa aupuni ilaila, aole nae i auhee. Ua houluulu hou ia ka nui o lakou, a mahope hoopuehu aku la i na kipi.

                Hoopio iho la na koa aupuni ina lio kaua o na kipi, he 400, a pio iho na koa kipi he 70, a ua pau i ke puhiia i ke ahi ka nui o ka lakou mau ukana, i ole e lilo ai ina koa aupuni.

                He 20 na pukuniahi o ka poe kipi, aka, aole i akamai ko lakou kipu ana, no ka mea, lele ae la na poka o lakou maluna loa o ko makou mau poo.

                Ua hoi pomaikai mai na koa aupuni i Springfield nei, me ka ike ole hou aku i na enemi. Aka, no ka makemake e hui koke aku me na koa kokua e hele mai ana, e haele nui ana makou i Kola, o makou me na kaa ukana, he elima mile ka loa. Iloko o keia hoouka aua, ua make na koa 200 o makou, me na mea eha e ae 700.

                O ke Kauka i hele mai i ka po nei me na mea i eha o makou, mai kahi o ka enemi mai, oia kai hai mai, he nui loa aku na kipi i make i ko makou poe i make.

 

Moku Powa o na kipi i hoopihoia e ka manuwa St. Lawrence o ke Aupuni.

 

                I na la hope paha o Iulai iho nei, holo aku la ka moku kaua St. Lawrence o ke Aupuni Amerikahuipu ia, ma na kai e pili ana i ka moku o Carolaina Hema. I na manawa a pau o ka la, ua hunaia kona ano manuwa, a ua like oia me he Kalepa la. Ua hoihoiia na kanaka a pau ilalo, a ua kau ia ka hae Amerika maluna loa o kona kia hope. No ke akamai loa o kona hoanoe ia 'na, aole he ike ia mai o kona ano moku Aupuni. Ke ole he poe akamai loa ka poe nana e nana mai, e ikea mai ai la kona ano, a me kona makaukau i ke kaua 'ku, i na manawa a pau.

                I ka la mua o Augate iho nei ahiahi, e holo malie ana oia mawaho ponoi iho i kekahi ailana e pili ana i kahakai o Carolaina Hema. Ia wa ike koke aku la ka poe o luna o ua moku Aupuni nei i kekahi moku manuwa e holo mai ana mai ke awa ku moku mai, me ka holo pololei mai i kahi o ua Moku Akau nei e ku ana, me kona kipi manao he moku kalepa. Huki ae la ka moku St. Lawrence o ka akau i kona mau pea; a pau, me he mea la e mahuka ana, aka, e hooneenee malu mai ana no nae i ki koke mai ai i ua moku powa

nei o ka Hema, me ka makaukau nae e wehe i kona mau puka pu, a e hoopoho aku i ua waa kipi nei. Ike koke ia 'ku la o luna o ka papahele (ka oneki) o ua moku kipi nei, ua piha loa i na kanaka, a ike lea ia 'ku la na'lii ki pu e hahao ana a e hoopololei ana i na pu.

                He Hae kipi no ka hae, o ua moku nei, a kahea mai la na'lii o luna i ka poe o ka moku i manaoia he kalepa e hoopai ai i ko lakou pea, elua kahea ana mai, a no ka pane ole ia'ku. Ki mai la ua moku kipi nei me ka hikiwawe loa ina pu ekolu, 2 pu i kiia mamua iho o ka laau ihu o ka moku Kalepa e manaoia nei, a hookahi i kiia mahope, a haule iho la ka Pauda a me ka Lu iluna o ka oneki o ua manuwa nei o ka akau, me ka aneane e hoopoino i kekahi o na'lii o ia moku.

                Ia manawa koke ua huki ia na wahi o ka puka pu, a ua huki ia na pu i waho, me ka hoike aku i kana mau papapu, me ka poe nana e ki e ku ana me ke ahi e kuni ana ina pu, a ia minute hoohahi ua kiia'ku kekahi papa pu mai mua a hope, naueue ke kai a me ka moku mai o a o.

                I ka pau ana'e o ka pohina uwahi, aia hoi, aohe moku kipi e ku ana, ua piha nae ke kai kahi i ku ai o ua moku kipi nei i ka apana laau liilii, a me na kanaka he nui wale e au ana.

                Ua weluwelu liilii ua moku powa la, a ua poho ke kino o ua moku la, a o na apana laau liilii e lana ana, oia wale iho no ka mea i koe o ka moku powa, a hoouna koke aku la ka moku kaua aupuni, i kona mau waapa, e kii i na kanaka kipi e au ana ma ka ili kai, a lawe mai la ia lakou maluna o ka moku aupuni, no ka hiki wawe loa o ke ki ana o ka moku aupuni i kona mau pu, a me ke poho ana o ka moku kipi; ua aneane hiki ole ina kipi i ola mai, ke hoomanao ae ina mea i hanaia mamua'ku.

                Pela e hana'i ka poe e kipi ana i ko lakou aupuni. O ka uku pono ia no ka poe kipi.

 

He Olai nui ma Menedoza, Amerika Hema.

 

                Ua kaulana o Amerika Hema i na olai nui. Eia no ka lohe o ke olai nui ma Menedoza, he kulanakauhale i ku ma ka aina papu, ma ka hikina o na kuahiwi o Anede, e pili ana i Kile.

                I ke ahiahi o ka la 20 o Maraki, i ka hora 8½, he malie wale no ka lani maluna, aole ouli iki no ke kokoke ana mai o ke ino, a ua aiai ka mahina maloko o ke aouli. Ia wa poha koke mai ke olai me ka halulu hekili nui, a me ka naue o ka honua io ianei.

                Iloko oia minute hookahi, ua pau loa ae la na hale o ke kulanakauhale i ka hiolo iho, e kana ana i ka poe pakele ole iwaho, iloko o ka make malalo iho. He 2000 na hale hiolo, a he 6000 na kanaka i make maloko iho. Aohe hale i koe e ku ana.

                No ka ikaika o ke olai mua, e mau ana ka naue i na minute 3 paha, a hiki i na minute elima. A pau ia haalulu, he puu opala wale no i koe ma kau wahi o na hale. I na la elua, ka hoi pinepine ana mai o ka naueue.

                He nui na nakaka o ka honua i hamama ae, a paa hou iho la, aka, koe mai no kahi nakaka, me ka paa hou ole iho. Ua pii mai na wai olalo a lana maluna o ka honua ma kau wahi. Ma ke kula iwaho, aohe hale, aohe pa i pau ole i ka hiolo. Ua pau loa ka aina i ka hooneoneoia.

                He elima tausani na wahine a keu, me na keiki pu i pakele, i akoakoa ma ke akea iwaena o ke kulanakauhale ia po, me na kapa nahaehae, a me na naau haehae, a kuikahi lakou me ke kukuli imua o ke Akua, e noi ana me kona aloha menemene ia Menedoza. Manao iho la lakou, o ko ke Akua hoopai ia maluna o Menedoza, no ka hele ana o na kane a lakou i San Juana, a pepehi wale aku i ko laila poe kamaaina. Oia ko lakou mihi.

                Eia hoi kekahi hoike hou no ke olai. Ke hoonui aku nei na olelo hoike a pau mai Menedoza mai, no ka nui o ka poe i make i ke olai. Aole o kana mai o ka poino o na kamaaina o Menodoza. He luku, he kahuli wale, he make nui ke ano o ko laila poino. I keia manawa, ua heluia na mea make a hihi i ka 10,000. I ke ahiahi i ola ai, e noho maluhia ana lakou, e hana ana kekahi poe, e kuai ana kekahi, a e kipa makamaka ana hoi kekahi. He ahiahi mahina konane ia , a hiki mai ka make, a ua hiolo na hale, a lilo i puu opala, a ua nalo na kamaaina malalo iho o na pohaku paia hale. Punohu ae la ka lepo maloo me he uahi la, a pouli mai ka mahina maloko o ka poeleele. A hala ka hapalua hora, aole ikeia ka mahina no ka piha o ke ea i ka lepo puehu.

                A liuliu ae la, ua poha hou mai ka malamalama, a ikea ae la na puu kahi i ku ai na hale. Kahea mai kekahi poe me ka leo nui, mai kela wahi a keia wahi mai, e noi ana i kokua e huai ae i ka lepo me ka opala maluna o lakou. Aka, ua oi aku ka nui o ka poe i kanuia, mamua o ka poe i pakele. Kakaikahi na mea i hiki ke kokua aku. Ua like ka poe e hele pilikia ole ana me ka pupule lohe ole, no ka piha i ka weliweli. Nolaila hoi, aohe nui o na mea kokua i ka poe pilikia, no ka pupule o kekahi, a no ka makemake ole o kekahi poe. Holo wale aku kekahi poe iwaho i kula, no ka olelo ana mai a kahi kahuna pupule e hai ana, "Ua hiki mai ka la hope o ke ao nei."

                Alaila, hoomaka ka poe hewa e hao waiwai wale. Aole lakou i menemene i ka pilikia ana o ka poe ola malalo o na hale hiolo, ma ka lawe wale ko lakou manao paakiki. Ua hao wale lakou, a naueue hou ka honua, alaila kukuli lakou e pule, a hala ka naueue, ku hou ae la lakou a hele hou aku i ka hao ana. E olo mai ana ka pihe o ka poe malalo o na hale, ia wa a pau. Aole nae o lakou aloha iki i kela poe e uwe ana.

                Ua manaoia e ka poe ike, ina i eli koke iho ka poe pakele, e huai i na mea e pio ana, ina ua ola ka nui o lakou.

                Aole paha e kukulu hou ia o Menedoza. E imi ana na kanaka koe i kahi hou e noho ai.

 

Ka Halekupapau o Napoleona Bonapate ma Parisa.

 

                Maloko o kekahi pepa mahope ae, e hai aku ana makou i kahi olelo no Napoleona Bonapate; kekahi ia o na Lunakoa nui o ke ao nei, a he Empera kaulana loa o Farani. Nana no i hoolilo ia Farani i aupuni nui ikaika, e like ana me ia i keia wa. Mahope o kona hee ana imua o na puali koa o Europa i hookuikahi ia, ua laweia aku oia i ka mokupuni o Helene, ma ka moana Atelanika Hema, e noho ai ilaila. Malaila hoi kela i make ai. I ke kau ia Lui Pilipo, ua laweia'ku kona kupapau i Parisa, a ua waihoia maloko o ka Hotele hookipa i na koa mai malaila.

                Na kakahi malihini i hele i Parisa, ka palapala hoike mai i kahi e moe ana na iwi o ua koa lanakila la, penei:

                "Ua liuliu ke kapilipili ana i ka hale kupapau o Napoleona. he 10 a keu na makahiki, a ua kokoke paa i keia wa. He nui loa ka poe hookeke ana malaila i na la e hamama ana na puka e komo ai. He elua na la o ka hebedoma i hookipaia na makaikai, a he nui wale ka poe e hooke ana i komo. Ua ku no au mamua iho nei ma ka aoao o ka he kupapau o Welinetona ma Enelani, a he hapa wale ka poe e ku pu ana me au ilaila. Aka, he hapa nae na hoouka kaua ana o Welinetona i ko Napoleona mau kaua. Kahaha no au i ka poe nui e nana ana i ko Napoleona wahi, aka, he nui loa aku hoi kuu kahaha ana i ka nani nui o kona hale kupapau. Aia no ia malalo iho o ka haledome o ka Hotela o na koa mai, a ua hanaia kahi akea a pau i wahi pono e moe ai na iwi o ua koa lanakila la.

                O ke kuahu ka mea mua i ikeia aku ai. Aole au i ike i ka mea nani like me ia, ma na aina a pau a'u i hele ai. O na kia, he mamora eleele, i hoohinuhinuia me he aniani la, a maluna iho he mamalu gula nani, e hinuhinu ana; e komo mai na kukuna o ka la ma na puka aniani, ua hoopihaia ka kale i ka malamalama melemele me he gula la e kau ana maluna o na mea a pau.

                E kokoke ana ka hale kupapau i ke kuahu, he kaawale iki no nae. Ua kukulu ia maloko o ka lua i eliia he 10 paha na kapuai ka hohonu, malalo pono o ka hale dome o ka Hotela, He mamora keokeo me ka pahu kupapau mamora maluna pono. E ku ana a puni na kii mamora i kalaiia me na kino a helehelena kanaka. Ua kapaia na inoa o ua mau kii la, O Mooolelo, o Kaua, o Kaulana, a pela aku. E hamama ana ka pahu kupapau, aole i waihoia na iwi maloko, no ka paa ole o na hana ana.

                Maluna o ka pahu mamora e waiho ana ka papale koa o ka Emepera, me kona pahikaua a me kona koloka. Ua kiaiia ka puka komo o ka hale e na koa, a hookomo pakahi ia na mea makaukau, a mahope iho o ka nana pololei ana, ua kipakuia oia e hoi ae ma ka puka i kela aoao o ka hale, i pani ia kona hakahaka e na mea hou e kali ana mawaho.

                Ua pena maikai ia ka aoao lalo o ka hale dome oluna. A o na mea a pau e pili ana i keia hale, he mau mea lua ole ma ke ao nei, no ka nani, ka maikai me ka hanohano. He nui loa na kala i lilo iloko o keia hana. Ua lilo iloko o ka hana ana i ke kuahu wale no, na $900,000. Na ke aupuni o Farani i uku ia mau mea a pau. Aka, he aina hoomana o Farani i na koa kaulana, me he mau akua la.

                O na kamaaina noho ma ka Hotele o na mai, na koa elemakule o Napoleona, i nele i ka home ole. Ua palupalu lakou a pau i ka elemakule loa, ua kahaia ko lakou mau maka a me na kino i na eha i loaa ia lakou iloko o na hoouka ana mamamuli o Napoleona. Ua hala ko lakou wa kaua, a e noho maluhia ana malalo o ka Napoleona hou, a ua hanaiia me ka hoaahuia e ke aupuni. Ua ao ia lakou ma ke kaua wale no. O ke kaua ko lakou kula. Me ka ike ole i na mea e naauao ai, a me na naau i hoopaakikiai i ka pepehi kanaka ana, he poe haumana lakou na Napoleona. Me he akua la ia i ko lakou manao. O ko lakou hauoli nui i keia wa, ka noho e kiai i kona halekupapau, a e kamailio kaao i na mea e pili ana i kona mau hoouka kaua ana. Aole o lakou wale no. O na Farani a pau ka uluhia i ka manao ia Napoleona. He oiaio no, o Farani ka aina puni kaua nui o ka honua nei, a e kokoke ana paha ka manawa e kena ai kona makemake.

 

OLELO

HOOLAHA.

 

E IKE auanei na mea a pau, ina he holoholona ka oukou, Lio, Bipi. Kao, a me na holoholona e paha, e holo ana ma ka aina o Kapapala, Kona, Hawaii, e lawe aku oukou ia lakou mamua o ka la mua o Ianuari, 1862. Ina hala kela la, lilo mai ia maua na holoholona e koe ana ma kela aina.

REED & RICHARDSON.

Hilo , Augate, 1861.

 

NO HAWAII

 

E holo ana ka Moku Kialua maikai o MANUOKAWAI, No Hawaii, e ku ana ma LAHAINA, KAWAIHAE. KAILUA , KEALAKEAKUA, a me KAALUALU, KAU, a hiki i kona wa e ku mai ai ma Honolulu nei, e hoi hou no ia ma na Awa i olelo ia maluna. No ka Ukana a me ka Ohua, me ka uku oluolu loa. E ninau ma ka moku i ke Kapena.

WILLIAM BECKLEY .

Kapena & Ona.

 

HALE KUAI BUKE.

 

Aia ma Honolulu Hale. ( oia ka Hale Leka.) ka hale kuai o Wini, he wahi e kuai ai i na Buke haole he nui wale, o kela ano keia ano.

BUKE KULA HAOLE, A B C, (Primer.)

BUKE HELU MUA, (Arithmetic.)

BUKE PALAPALA HONUA MUA.

BUKE HUAOLELO, (Phrasebook.)

KUHIKUHI O KE KANAKA HAWAII , (Form-Book.)

BUKE PA KO LI, (Kamina.)

a me na Buke Kula e ae he nui wale.

Malaila no na Buke maikai no ke Kakau waiwai, no kela oihana keia oihana, mai ka mea nui a ka mea liilii. —AIA NO HOI NA—

KANANA LETA, rula ia a rula ole ia.

KANANA PEPA LOIHI, rula ia a rula ole ia.

PENI HAO, maikai loa.

INIKA, IPU INIKA.

PENI KALA, eleele, uliuli a ulaula.

KUMU PENI.

WEPA ULAULA A ELEELE.

WAHI PALAPALA, ulaula, keokeo a eleele, (mea kakau.)

PAPA POHAKU, a me ka peni kala pohaku.

INIKA eleele, uliuli, a ulaula.

a me kekahi mau mea e ae no he nui, no na kula, a me na oihana kakau. A he make pono no ke kuai ana malaila no keia mau mea. E hiki no i na kanaka maoli, mai Hawaii a Niihau , ke hele malaila e kuai ai.

HONOLULU , OKATOBA, 1861