Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 3, 16 November 1861 — Ka lanakila o na aumoku o ke Aupuni maluna o na pakaua kipi o Haterosa, Karolina Akau. [ARTICLE]

Ka lanakila o na aumoku o ke Aupuni maluna o na pakaua kipi o Haterosa, Karolina Akau.

Mui ka pakaua o Monro. holo aku la na manuwa malalo o Kamakoa Strinama, e lawe ana i na koa 900 mamuli o Gen. Butela. Aole i haiia mai e holo ana lakou. Aka, ke lohe nei kakou, ua komo lakou iloko o ke kaikuono o Haterasa, a ua pio ia lakou ua j>akaua kipi elua malaila. lie awa ia e komo malu ai na moku kalepa e kuai i na mea kokua i kc kaua ana ona kipi. Ka puka hema ia o Norefoka, kahi e loaa mai ai i na enemi kela mea keia mea e pono ai. Aole i paniia kela awa, no ka ike ole ia e na lunaaupuni. Ua kapilipiliia kela mau pakaua e na kipi i keia makahiki, i hoomalu ai i ke awa kahi e komo aku ai na moku o lakou, a e pee maloko o na kaikuono, a nalo ilaila. Ike pio ana o kela mau pakaua, ua paniia a paa ke awa i puka malu mai ai na moku powa o lakou ma ka moana. lle maikai loa na awa o kela kaikuono, aole hiki i na inoku nui ke komo, no ka papau o ke awa mawaho. Nui na malama i puka ai a i komo ai na moku o lakou me ka ike ole ia e na manuwa aupuni. Aole e hiki i na moku ma ka moana mawaho ke pani pono i ke awa komo o ke kaikuono, o ka hoopio mnoli wale no i na pakaua ka mea pono ke pani ia wal.i. E 9 mau manuwa, me na moku lawe koa a ukana, e 5. Holo aku lakou i ka la 26 o Augate, a hiki lakou a komo i ke awa 5 ka la 28, a ku na moku mawaho mai o na pakaua, elua mile me ka hapa. Hoomaka lakou i ke kipu nui aku, e hoolei ana i na poka paa, a me na poka poha iloko o na pakaua. I ka kipu ana i na pakaua, hoomakaukau na koa e lele mauka ma ke one. Ee lakou maluna o na waapa a holo aku la. Aka, no ke kaikoo, aole i hiki ia lakou a pau ke pae. Ekolu haneri o lakou koa i pae maloko o na wahi ualu, a huki aku i na waa o lakou maluna o ke one. A hoi aku 600 ina moku no ka hiki ole ke pae. Komo na poka o na moku iloko o nn pnknua a poha maiaila, e hoeha ana i na kipi. Aka, haule iho na poka a na kipi mawaena oke kai, me ka hiki ole mai i na moku. A poeleele, emi iho na moku ihope i mahi ai ika po. Ua moe na koa i pae iuka ma ke one a ao ae. Ua malie ilio la ke kaua i ka po. A ao ae, o ka Poaha ia, holo hou mai na moku i kahi i ku ni lakou i ka la mua. A i ka horae 8, hoomaka hou lakou e kipu hou, e hoolei mau ana i na poka iloko o' ka pakaua o Haterasa, e like mamua. Aole i hiki niai na poka o na kipi i kahi i ku ai o na moku aupuni; haule koke manuia o na moku iloko o ke kai. Ua haaleleia ka pakaua nuku ma kahakai, a holo nui na kipi iloko o ka pakana o llaterasa. Komo aku la na koa aupuni iloko, a kau aku i ka Hae oke aupuni iluna. Aole i ike na moku i ke kau ana o ka hae 0 ke aupuni iluna, nolaila ko lakou lioolei mao i ka poka iloko. Aka, aole i eha kekahi o na koa. A ike mai lakou i ka hae nupuni maluna o ka pa uuku, hoohuli lakou 1 ko lakou kipu ana maluna o ka pa nui, kahi i akoakoa ai na kipi. Ua mau ke ki poka ana maluna o ka pakaua a hiki i ka hora 11 nie ka hapalua. Ia wn, haule iho na poka poha i kahi e piii ana i ka waihona pauda, a poha malaila. Makau na kipi o poha ka f>auda a make lakou, kau ae la lakou i ka hae keokeo malunu, i hoailona no ke pio ana. Holo kiki aku na koa madka, ma Haterasa, a halawai ma ke one, me ka mea e lawe mai ana i hae keokeo, e noi ana e oki ke kipu. Komo aku na lunakoa iloko, a hiki i ka halelole o Kamakoa Barona. Haai| wi mai kela i palapala haawi pio» aku £ i ka pakaua, me na pu o loko, a e noi ana, e hookuu pio ole i na kanaka me na lunakoa.

Ua laweia aku kela palapala ia Gen. Batela. Palapala mai la kela, 1; Aole i aeia ka hookuuia o kekahi o oukou. Eia ko'u manao, e pio oukou a pau me na waiwai. A e hoomaluia ko ouk->u ola me he poe pio la o ke kaua."

Ae mai la o Kamakoa Barona i keia n.anao o Gen. Butela, ua laweia mai na pi0730 o lakou maluna o na m<»ku o ke aupuni, a hoonohoia iho la ma na pakaua o na kipi na koa aupuni, me kekahi iunakoa o lakou, a kauia iluna ka hae o Ainerika. Ua laweia mai na pio i Nu loka, a ua hoee ia lakou maluna o kekahi moku aupuni kahiko loa, malaila lanoho ai. ī ka wa kokoke e pio ka pakaua, holo aku na kipi o ka pakaua, he 300, iloko o ka hale paa i waihoia'i ka |)autla, i j\ikele ai lakou i na poka haule. A haule iho kekahi poka poha maluna o ua hale la, a komo iloko, aole nae i poha. O ko lakou pioloke nui ihola 110 ia, aole hoi i hiki i naluna o lakou ke hoomahi. iS'oka haunaele makau, oia ke kumu i knuia'i ka hae keokeo i hoailona e oki ai ke ki pu ana. Ua pilikia ka noho ana o na koa kipi iloko o Haterusa, no ka uuku o ka ai, a me ka huknhukai -ino o ka wai. A hiki mai lakou maluna ona moku aupuni, nonoi nui lakou i ka wai, inu lakou, aole i kena. Ai nui hoi lakou ika ai, 110 ka pololi. Ua nele I.ikou i na mea i lako i na koa aupuni. Aohe o lakou lole koa, aohe kamaa o kekahi poe. Hauoli nui na koa kipi i ke pio ana. O na luna o lakou ka poe i kaumaha ka naau. Olelo mni la ka poe pio, aole lakou i kipi, ua makemuke no i kc aupuni. Ua kuahauaia mai no lakou e hele i ke kaua me ko lakou makemake ole. Ninau mai lakou i na luna o ke aupuni, heaha ka lakou e hanaia mai ai, a mahea la kahi e laweia aku ai ? Pane aku na koa o ke aupuni, t; E hana lokomaikaiia aku oukou, aole oukou e nele i ka ai a me ke kapa." Alaila, oliolil lakou. O Kamakoa Barona kekahi o na luna manuwa i kipi i ke aupuni. He elemakule i-a. Komo kela ika oihana manuwa, i ka makahiki 1812, kokoke 50 makahiki mamua. Mai ia wa mai, ua ai ia i ka ai, a ua aahu i ka lole hanohano a ke aupuni. Aohe kumu maoli e Klpi ai. Hoopili wale mai ia mahope o kona poe kamaaina o Vereginia. Kipi lakou, īi koi niai ia ia e hele pu. Hilahila kela i ka hoole, a ua hoka loa kela ilaila. Aole e hiki ke hoi hou mai i luna manuwa. Aka, he nui wale ia poe.