Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 4, 2 December 1861 — Page 2
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU , DEK. 2, 1861.
E Lohe Oukou a pau!
NO KA MEA hoi, e hoopauia'na ke pai ana o ka Hae Hawaii, i ka pule hope o Dekemaba o keia makahiki; nolaila, ke hoolahaia'ku nei; e puka ana KA NUPEPA KUOKOA, ma ka la mua o Ianuari, M. H. 1862, a e paiia i kela pule keia pule, a pau ka makahiki.
E hoonuiia'na ke kino o ke KUOKOA, a e hanaia no a lilo o ka pepa nui a maikai hookahi i paiia ma ka olelo Hawaii .
Mahope iho o ka la mua o Ianuari, alaila, e hoonaniia kona mau kowa me na kii maikai loa, i ku ai i ka makemake o ka poe e lawe ana ia ia.
E paa mau ana maloko o ke "KUOKOA, na mea hou a pau, penei:
1. — Na Nuhou a pau o na Aina e a pau, he nui loa.
2. — Na Olelo Hoolaha a pau o ka Aha Hookolokolo Kiekie
3.— Na Olelo Hoike Makahiki o na Kuhina Aupuni.
4. — Na Moolelo o na Ahahui Mahiai a pau.
5. — Na Olelo Hoolaha a na mea Kalepa.
6.—Na Olelo Hoolaha e pili ana i na Holoholona Helehewa.
7.— Na olelo hoike aku i ka Hanau , Mare, ame ka Make
8.—Na Palapala mai Hawaii a Niihau , a ka poe e makemake ana e kakau mai.
9.—Na Mele, na Kanikau, ame na Himeni.
10.— Ame na mea e ae he nui wale i pili i ka hoonaauao a me ka hoohauoli i ka noeau o ka poe e heluhelu ana ia ia.
Nolaila, ke kaheaia'ku nei ka poe a pau e lawe ana i ka Hae, e pono ia lakou ke lawe i ka NUPEPA KUOKOA, A malaila oukou e ike ai i na mea hou a pau, a e loaa hoi ia oukou ka pepa maikai hookahi i paiia ma ka olelo Hawaii.
E loaa i ka poe a pau i uku mai i na Dala Elua, ($2.00.) he PALAPALA HOOKAA i paiia me ka inika alaula; alaila, e haawiia ia ia ka pepa, a hiki i ka la hope o Dekemaba, 1862.
E kakau mai ia
HANELE M. WINI,
Luna Pai o ke Kuokoa.
Dekemaba, 1861.
Na Luna o ke Kuokoa.
HILO — T. Coan, (Mi Koana.)
" S. Kipi.
" T. Spencer, (Poonahoahoa.)
LAUPAHOEHOE. — F. B. SWAIN.
PUNA. — J. Kaina.
KAU.— C. N. Spencer, (Kale.)
" W. C. Shipman, (Kipimana.)
WAIMEA. — L. Lyons, (Laiana.)
KOHALA. — E. Bond, (Bona.)
KEALAKEAKUA. — P. Cummings, (Kapena.)
" J. D. Paris, (Palika.)
KAILUA . — A. Thurston, (Kakina.)
MA MAUI .
LAHAINA. — D. D. Balawina.
" J. Kahookano.
WAILUKU.— J. D. Havekost.
" W. P. Alekanedero.
WAIHEE. — S M. Kamakau.
KAHULUI. — George Kimball, (O. K.)
MAKAWAO. — George Miner, (Mahina.)
KALEPOLEPO. — J. J. Halstead, Keoni.
ULUPALAKUA. — Kapena Makee, (Ki.)
HANA. — S. Kamakahiki.
MA MOLOKAI .
KALUAAHA. — A. O. Forbes, (Polepe.)
KALAE.— R. W. Meyers, (Maea.)
" Kuawa.
LANAI . — Iona Kalawaia.
MA OAHU .
HONOLULU . — J. Komoikaehuehu (mai Moanalua a Maunalua.)
" G. Kamai, no ka poe Katolika.
KANEOHE.— B. W. Parker, (Paleka.)
KOOLAULOA. — M. Kuaea.
WAIALUA. — S. N. Emerson, (Samuela.)
WAIANAE. — G. H. E. Keauiaole.
EWA. — Solomona Kahoohalahala.
MA KAUAI .
KOLOA. — J. W. Smith, (Kauka Mika.)
LIHUE.— W. H. Rice, (Laiki.)
HANALEI.— E. Johnson, (Ioane.)
WAIMEA.— G. B. Rowell, (Rowela.)
NIIHAU.— P. R. Holi.
O ka poe a pau e noho ana ma na apana i haiia maluna, e makemake ana e lawe i "Ka Nupepa Kuokoa," e pono ia lakou ke hele e kakau i ko lakou mau inoa, a me ka uku aku i na dala o ka pepa i na Luna i haiia maluna, a na lakou e haawi mai i na Palapala Hookaa i paiia. O ka poe e noho ana ma kahi aole i haiia maluna, e loaa no ia lakou na pepa ma ka lima o ka Luna e kokoke ana io lakou la.
HOOPIIA. — Ua hoopiia ke Kapena o ka moku Kialua, Hanoveriana Schwinge, ma Honolulu nei. A ua hoopaaia a hiki mai ka wa e hiki ai ia ia ke hoounaia aku i kona Aupuni e hookolokoloia ai. No kona hana ana i kekahi hewa karaima, i ka holo ana mai nei o ua moku la. Ua ninaninauia e ke Kanikela o kona Aupuni e noho ana maanei, a ua akaka ke kumu pono e hoopaa i ke Kapena
Ka La Kuikahi!
KA UMU A KE ALOHA.
He mea olioli loa ia makou ka hai ana aku i ka lehulehu e noho nei ma na aina kua ame na mokupuni e ae o Hawaii nei, i ikemaka ole i ka hanaia ana o KA UMU A KE ALOHA, na ka hale pule ma Kawaiahao, ma ka la 28 iho nei o Novemaba, oia hoi ka la i Kuikahi ai keia aupuni me na Aupuni hui ma Europa. A oia ka manawa, i ikeia mai ai o Hawaii nei, ma ka helehelena Kuokoa. Ua aneane hiki ole i na huaolelo ke hai aku i na mea maikai he nui wale i hanaia ma ia halawai ana.
Ua hoomaka ka hoike o ka poe o "Ka Umu a ke Aloha," ma ka hora 12 o ke awakea. O ka apana akahi ka makamua o ka hoike ana. I ko lakou puka ana mai i mua o ka lehulehu, ua mele mai lakou i kekahi Himeni Tahiti; a pau ia, pualu like ae la ka poe oia apana, ma ka hooho like ana mai i na olelo mai mua a hiki i hope o ka mokuna 130 o Halelu, hoi aku lakou. Komo mai ka poe o ka apana elua, a mele mai i kekahi mele Bolabola. O ka mea Kiekie, V. K. Kaahumanu a me Mrs. Ninito Sumner kekahi i oli pu mai ma ka olelo Bolabola i keia mele:
He Mele Polapola.
Aue oe tau hoa hele e,
E fiteri tou e,
Tai ta pea ta te fa tu,
O Iesu ta haa maitai.
Eau ia oe te oa oa,
Eau ia oe te haa maitai,
Ia oe nae te fei a haa wale,
I loto i te au ahi oia nae.
Aue oe e ta Moi e,
He aroha to oe,
Mai horoa i te hau ia Mareta,
E ta pea maitai.
Iaorana oe e ta Hatu o Hawaii,
Tai haapao ia tai haapao hia,
E mono i tooe toloa.
Iaorana oe e Ema,
Te Alii Vahine e,
Faatere maitai to otou haue,
E mau te ora o te Alii e amuri no atu.
Auwe oe tou hoa he re e,
Pi te ri tou e tei ta pea i ta te fatu,
Oietu te parau maitai,
Eau ia oe te oaoa,
Eau ia oe te haa maitai,
Ia oto nae te feia faa vare,
I roto o te au ahi oia nae.
Auwe oe e ta Moi e,
E aroha to oe e,
Mai ho roa i te hau,
Ia Amerita,
E ta pea maitai mai,
Iaorana oe e ta Hatu Hawaii e,
Tei haa pao hia i mano to oe to roa,
Iaorana oe e Ema te Rii vahine e,
Faa te re maitai to outou hau,
E mau te aroha o te Rii e,
Ea muri noatu.
HIMENI 27.
1 Te ra, te aoae, te fetia,
Maramarama ai te ao,
Maitai atoa ai te po,
Na te Atua i faaue iho,
2 Ia ara, e ia moe tatou,
Te merahi maitai tei mau,
To ratou tiai ia tatou,
Aore e ino i roohia mai.
3 Te rai anaana i nia ae,
Te aihere rii i raro nei,
Te miti atoa e ati ae,
Na te Atua i hamani.
4 Te puapua, noanoa,
Unauna ai te raau nei,
Te raau maa na tatou a,
Na te Atua i horoa mai.
5 Te ata i pee, te ua i pou,
Te matai farara e ora'i,
Te manu, i rere nei,
Te mau puaa nana anae,
6 Te ia e tere i le tai,
Tei nee i raro i le repo,
Tatou atoa te taata nei,
Ohipa na te Atua mau.
7 Ia hamanihia ra tatou
Ia hau tu teie i te maitai,
E ia ra oe ta te Arii parau,
Ma te aau au i a rue ai.
Ua maikai loa ka hana ana, a ua lea loa ke oli ana, aohe mea e like ai, pau hoi ke mele ana a keia poe; alaila, komo mai ka poe o ka apana ekolu, a mele mai i keia himeni, i hakuia e na kaikamahine o Evergreen Home:
He Mele no ka Bele!
LEO — "Romaina."
Aloha ko na kumu,
Me na hoahanau pu,
Na makamaka no a pau,
O ke Aupuni Hawaii,
Hapai pu ae kakou,
I keia hana maikai.
I hauoli ai kakou,
I keia la kuikahi.
Aloha i ka Moi
O ke Aupuni Hawaii,
Ka haku o keia ao,
A me na 'Lii a pau,
Kokua pu mai kakou,
Hooulu i ka hana pono nei,
I hauoli mau kakou,
I keia la Kuikahi.
Aloha kakou a pau,
Na keiki maka mae,
Na kupu o ka a aina,
Mai Hawaii a Niihau,
Ala mai! ala mai kakou,
Hoolana i ka hana pono nei,
I hauoli ai kakou,
I keia la Kuihahi.
Eia ua hiki mai nei,
O ka la "Umu a ke Aloha,"
He la e hauoli ai,
No kakou pu a pau,
Hoonani i ka Mesia,
I kona lokomaikai,
I hauoli mau kakou,
I keia la kuikahi.
LEO — " Long, Long Ago."
Nani keia la maikai,
Ae! he la e oli ai,
E hauoli ai kakou nei,
Hapai pu aku i kona inoa,
Ke kau nei o Uwekahuna.
Hulo — hulo.
Ke hea mai nei keia pele,
Lohe kakou mai o a o,
Kani hauoli mai ke kahuna,
Hoolailai ae ko ke kaona,
I ka lohe i ka leo o Uwekahuna.
Hulo — hulo.
Mano no ka pomaikai,
Keia mea hou ua loaa mai
Ma ko kakou luakini nei,
E hele pu mai me ka hauoli,
Ke lohe i ka leo o Uwekahuna.
Hulo — hulo.
E na hoalauna pu,
Momi o Hawaii nei,
E ku kakou me ka olioli,
Hapai pu aku me ka maikai,
I ka inoa o Uwekahuna.
Hulo — hulo.
O ka poe a pau o keia apana, ua kahikoia lakou i na lole maikai, a ua hoonaniia no hoi i na pua o na ano he nui wale. Aia hoi ma ko lakou kino, e kau ana he lipine akala, a ua paiia maluna o ua lipine la na hua olelo, penei:
"KA UMU A KE ALOHA,"
kau ponoi iho la na hua ma ka umauma o kela a me keia, o na kaikamahine oia apana.
EIA NA MEA I HANAIA:
1. Hanale a me Elisa. He me ano paio e hoike ana i ke ano o ka noho ana oia poe ia manawa. Ua kamailioia ma ka olelo Hawaii a me ka olelo Beritania, o Mr. J. W. Kanamu, o Hanale ma ka olelo Hawaii, o Mrs. Naki Laimaikaihonua, oia o Elisa, o Mr. J. M. Kapena, oia o Hanale, ma ka olelo haole, o Mrs. Kapena o Elisa.
2. Na mea Mare. E hoike ana i ke kane i haalele i kana wahine, a ua hele aku a hoopalau me ka wahine e. Aka, oiai laua e ku ana me ka makaukau e mare, aia hoi, hiki mai la kana wahine a me ka laua kaikamahine, a hoopau iho la i ko laua manao mare, a hoi aku la ka ohana maluna o Onohene, ka moku Bonhan.
3. Ka loaa ana o Mose. Ua hoikeia mai ka loaa ana o Mose i ke kaikamahine a Parao, a me kona hoolimalima ana i ka makuahine ponoi o Mose, i mea nana e hanai kana keiki hookama.
Naki Laimaikaihonua, ke kaikamahine a Parao.
Mrs. Maria Kanamu, ka makuahine o Mose.
Mose, o Master C, Poor.
4. Herode. Ke okiia ana o ke poo o Ioane.
5. Ka Wahine o Samaria. E huki wai ana.
6. Ka ahaaina a Nebukanesa me kana mau haia wahine.
Ua hanaia keia mau mea maluna me ke akamai nui. Aka, he nui na mea i hanaia i pono ole ai ka manao o kekahi poe. Pela ka oleloia no ke okiia'na o ke poo o Ioane a me Herode.
He wahi Pake ka hope loa o na mea paio i hanaia ma keia halawai, KA UMU A KE ALOHA. Ua hoi mai ka lehulehu i makaikai ai me na helehelenaa oluolu, me he mea la, ua lawa lakou i ka olioli i ka ike ana i na mea hoonaauao i hanaia imua o lakou, he maikai wale no mai ka hoomaka ana a hiki i ka pau ana. Eia nae kekahi mea i alina iki ai, o ka aneane ana mai e eha ke 'Lii, ka Mea Kiekie Victoria K. Kaahumanu, i hauleia e ka puna o ka Halepule. Ua loaa kekahi puu dala ma keia hana ana, a e haawiia ana na dala i loaa mai no ka Ekalesia o Kawaiahao, pela ko makou lohe mai.
Kela mea keia mea o Hawaii nei.
PULUPULU. — Ke olioli nei makou i ka ike aku i ka lehulehu Hawaii e hooikaika ana ma ke kanu ana i keia waiwai Kalepa maikai. Aole o kakou kumu e hiki ai ke kanalua me ka manao iho, aole e ulu ma ko kakou mau aina, ina kakou e nana iho i ka ulu wale mai o ka pulupulu ma na aina nahelehele a pau i haule ia e ka anoano pulupulu. Ma ko makou Helu 2, ua hoike aku makou i ka hele ana o ka mea Mahaloia Ioane Ii, e paipai i na kanaka o ka Mokupuni o Oahu nei, e kanu i ka pulupulu, a ua huli mai na kanaka he 275, me ka ae mai e kanu; a ua haawi aku ka mea Mahaloia i anoano na ka poe i hai mai i ko lakou ae e kanu i ka pulupulu. He hoomaka maikai keia, ua loaa mai ia Dr. De Witt, ke Kahunalapaau o na Luina mai e waiho ana iloko o ka Halemai Amerika, ma Honolulu, kekahi mau anoano pulupulu maikai, a e manao ana oia e kanu i mala pulupulu nana ma ka Punahou, elua mile mai Honolulu aku nei.
Ma Makawao, Maui Hikina, ua ike makou i kekahi pulupulu Siailana, i kanuia ma ka aina o Kapena Hopena, (Hobron) a he hiki i ka poe makemake e ike i ke nana i ua pulupulu la ma ko makou Keena Hana. Ua maikai loa kona ano me kona ulu ana ma Makawao, a no ia mea, e kanu nui ana ua o Kapena Hopena i keia mau malama ae nei. Nolaila, e na kanaka a pau i lako i ka aina, e pono ia oukou ke kanu i ka pulupulu i waiwai ai oukou ma ia hana ana.
KA PAPALE HAWAII. — Ke ike nei makou i ka papalenuiia o na Papale Makoloa, i hanaia ma Hawaii nei, e na haole. Ua like ke ano o ka ulana ana me ko ka papale Waiokila, o Molokai a me Maui Hikina, kahi e hana ia nei ia mea. Ua hai mai kekahi haole ia makou, ua ike ia i ka papale i like loa ke ano me ko kakou nei papale Makoloa; aka, ua hooaiaiia e kekahi mau mea a lakou i hana ai, a ua like ke ano me ka papale Waiokila. He mea pono i ka poe hana i keia mea ma Hawaii nei, ke hana i ka eheu o na papale a laula me ka liilii; no ka mea, o ka papale kamalii, oia ke hanaia a liilii ka eheu, pela e lawa like ai ka poe nui a me ka poe liilii i na papale Makoloa, ke kuia ka makemake ia lakou.
He mea pomaikai loa keia kumu waiwai hou o ko kakou Aupuni nei, a he mea hoi ia e hookoe ai i ka kakou mau dala, aole e lilo i na aina e; aka, e waiho no iwaena o na kanaka maoli ma Hawaii nei, ke hiki nei ia kakou ke hooikaika ma ka imi ana i na mea e hoomaikai ai i ko kakou hana papale ana.
HE MAI PUUPUU ULAULA. — Ua palapala mai ia makou ke Kumukula ma Nuu, Kaupo, Maui, i kekahi mea ano hou, penei: "He mai puupuu ulaula, oia ka mea hou ma Nuu nei i keia wa; ua hoomaka ma na pule hope o Okatoba; a ua mahuahua loa ma ka pule mua o Novemaba, maluna o na keiki liilii ka nui loa. Aneane pau ka hapanui o na haumana o ka'u kula i ka noho — neoneo maoli. O ka mai ke kumu. Penei ka hoomaka ana, he wela, nalulu, a he li ma ka ili, a hala hookahi la, puka mai ka puupuu ulaula ma na maka, ma ke kino a puni; elua, a e kolu paha na la mahope iho o ka puupuu, alaila, o ke ola mai la no ia; aka, ina aole puka iki mai ka puupuu, loihi ka mai ana, hookahi a elua paha hepedoma, alaila, ola ka mai, me ka aneane pilikia loa nae. Eia ka'u mea i ike o ka mea mai i malama pono ia, e puka koke ka puupuu i ka la hookahi; a e ola koke ka mai — o na mea malama pono ole ia, loihi ka mai me ka aneane pilikia. Hookahi kaikamahine no ka'u kula i make i keia mai, o Kahue, kona inoa, Nov. 16, 1861. He 28 i loaa i keia mai, kokoke pau loa lakou i ke ola mai."
HIPA MAIKAI. — Ua hiki mai he mau Hipa Marino maikai loa, i oi aku mamua o na Hipa e ae i laweia mai iloko o keia Aupuni, a nolaila, ke lana nei ko makou manao e lako ana o Hawaii nei i na Hipa maikai loa, Na Hoffschlaeger a me Stapenhorst, (na mea kalepa olelo-e) i lawe mai nei. Ua lohe mai makou e kuai ia ana elua hipa kane, elua hipa wahine i ka poe e makemake ana, a o ke koena, e hoihoiia ana i Wailua, Kauai, me ke Kahu Hipa pu, mai Geremania mai nei.
HOOPAE MALU I KA RAMA. — Ma ka Poalima, la 22 o Novemaba iho nei, ua hopuia kekahi mau Pahu Rama e ke Kukeawa ma Waimano, Ewa, Oahu, no luna mai o ka moku Okohola Farani, Gustave, a ua laweia mai ka rama i hopuia'i ma Honolulu nei, ma ka Poakahi aku nei, ua hookolokoloia ke Kapena no kona kue ana i ke Kanawai Dute, a no ka maopopo loa o ka hewa, ua hoopaiia oia e ka mea Mahaloia R. G. Davis, ka Lunakanawai Hoomalu, i na dala ($250.00.) O ke kumu pale aku ka mea i hoopiiia'i a i laweia mai ai imua o ka Aha, oia kona lawe ana i ka rama i haiia maluna e haawi wale aku i kona makamaka ia Victor, e noho nei ma Ewa. Mahope koke iho no, ua huliia ka moku nona mai ka rama i hopuia'i, a ua loaa ka rama maluna o ua moku la, a nolaila, ua lilo ka moku a me na waiwai a pau oluna, i waiwai pio.
Ua ku mai he Mokumahu Kaua Rusini o Morge kona inoa, o Crown ke Alii Moku, he 36 la mai Kaliao mai, e holo ana i ka muliwai o Amoa, ma Iapana aku e holo ai.
Ua lohe mai nei makou ma keia moku, i kona wa i haalele ai i ke awa o Kaliao, malaila o Gen. W. Miller (Keoni Mila,) a ua nawaliwali loa kona ola, ua manaoia e make koke ana oia. He nui ke aloha nona; no ka mea, oia kekahi o na makamaka pumehana o ko kakou Moi a me kona Lahuikanaka pu. Ua kamaaina oia ia kakou a pau, a ke manao nei makou, ua huipu mai kakou a pau me ka manao kaumaha, no kona pihe make i lohe ia mai nei.
AHAAINA LUAU A NA LUINA HAWAII. — He ahaaina ka na Luina Hawaii, i kela pule aku nei, he kanaiwa paha a keu ka nui o na kanaka Luina Hawaii i hui ma ia anaina paina. Ma Kapuukolo a me Kikihale kahi i ahaaina ai, mamua o ka paina ana, ua hele huakai aku na Luina Hawaii a pau ma ke alanui, palua ka hele ana, me ka Hae Hawaii no e welo ana maluna iho o lakou. Nawai hoi ka ole o ka ahaaina; he Kikina Laki keia no na moku Okohola.
LA 28 O NOVEMABA. — Ma ka la 28 o Novemaba iho nei, oia hoi ka 18 o na
makahiki o ka ike ia ana mai o keia Aupuni ma ka helehelena Kuokoa, e ke Aupuni o Beritania Nui a me Farani. Ua hele aku ka mea Hanohano T. J. Dryer, ke Komisina o Amerika e noho nei ma Hawaii nei, a ua alakai pu aku oia ia Mr. Caldwell, ke Kanikela Amerika hou, no ke awa o Honolulu nei, a ua hoolauna aku ia ia me ka mea Hanohano, M. Kekuanaoa, ke Kiaaina o Oahu, a me ka poe Luna Aupuni e ae, ma kona ano Oihana.
ANOANO PULUPULU. — Ua lohe mai makou, ua loaa mai ka Anoano Pulupulu Amerika maikai loa i ka Moi, na H. A. Pierce, o Bosetona i hooili mai, oia kela haole i noho Kalepa ai mamua me Burua ma, ma ke Alanui Papu. Ua hiki mai ka wa kupono no ka mea, ke huli nei ka manao o na kanaka mahiai a me ka poe mea aina, i ke kanu pulupulu.
KE KII O HAKODADI. — Ua loaa mai ia makou kekahi Kii o Hakodadi. Na kekahi Kahuna o Iapana i penaia maluna o ka lole mauu, he maikai ke ano. A i mea e hoomanao ai i ke akamai o ka poe Iapana i ke pena ana, a me ka hoomanao pu hoi i ke Kii o kela Awa ku moku Okohola a kakou e lohe pinepine nei. Nolaila, e malama makamae no makou ia Kii hou.
MAIKAI KE ALANUI. — Ke mahalo nei makou i ka maikai o na Alanui o Honolulu nei. Ua haule mai ka ua i keia mau la iho nei, a ua kelekele na Alanui; aka, i ko makou hoi ana i ko makou hale noho, aia hoi, ua luluia na Alanui ma kahi e kelekele ana i ke One, a ua maikai ka hele ana. Makaala maoli o G. H. Luce, ka Luna Alanui.
Ua ku mai ka moku Raduga mai Kapalakiko mai, me ka Eke Leta. Aole nae he nui o na wahi mea hou. O ka lanakila ana nae o ke kanaka o ka Akau ma ke koho Balota ana no ka noho Kiaaina o Kalaponi.
PIPI MOMONA. — Momona maoli ka Pipi a P. F. Manini, e kuai nei ma ka Makeke o Ulakoheo, nui ka puu no ka Hapawalu. E hele nui mai oukou ma kona wahi kuai pipi, i pau ko oukou kuhihewa.
HE MEA HOOMANAO. — O ka poe a pau e makemake ana e lawe i ka ka Nupepa Kuokoa, e pono e uku e mai i na dala elua, i loaa'i na Palapala Hookaa i pai ia.
NA LUNA MAKAAINANA. — E like me ka Olelo Hoolaha o keia pule i hala iho nei, no ka halawai o na makaainana no ka noonoo ana i ka poe kupono ke lilo i Luna Makaainana, ua halawai no na makaainana ma ke ahiahi o ka Poalua, Novemaba, la 19, ua noho o Mr. W. Sumner (Keolaloa,) ma ka noho Luna Hoomalu, a o Mr. W. Ka, ma ka noho Kakauolelo, ua aneane paha e 200 na kanaka i akoakoa mai. Eia na mea i kohoia ma ia halawai ana, i mau Luna Makaainana.
WILLAM WEBSTER,
GODFREY RHODES,
J. KOMOIKEEHUEHU,
S. P. KALAMA.
PEPEHI KANAKKA MA HILO. — I ke ku ana mai nei o kekahi moku mai Hilo, loheia mai nei ka pepehi kanaka malaila i ka po o ka la Sabati, Novemaba la 24, ma Makahanaloa. Ua pepehiia o John Ely (Keoni Pailaka,) a me kana wahine, a pakele mahunenune kona makuahonowai wahine. Aole nae i maopopo, ke pilikia nei no, a ua manaoia e make koke ana no. Ua loaa ke koi me ka pahi e waiho pu ana me ke kino o ka poe i pepehiia. Aole no i loaa ka mea nana i hana keia hewa.
E nana a e hoomaopopo i ka Olelo Hoolaha a Mr. J. W. KINI, Pai Kii, ma ka pepa o keia la. He emi loa ka uku o na Kii ke paiia. Hookahi wale no Dala, a ua ike maka makou i ka maikai o na Kii ana i pai iho nei. E kipa mai no oukou maluna ae o ka Hale Paipalapala o H. M. Wini, i pau ke kuhihewa.
HOKU LELE. — Ma ka hora 11 o ka po o ka la 29 o Novemaba iho nei, ua ike makou i kekahi Hoku Lele, he 30 paha na sekona o ka loihi o ko makou ike ana aku ia ia e lele ana, ua hoomaka ka lele ana mai ka Hema mai, a lele aku he mau degere he 150 paha, aneane e hiki i ka Akau ponoi.
LADY FRANKLIN. — Ke olioli nei makou i ka hai aku i ka lehulehu, e hiki hou mai ana ma Hawaii nei keia wahine kaulana o Beritania, i noho pu iho nei me kakou i na mahina mamua'ku nei, ma ka malama o Dekemaba ae nei. E holo ana oia i Kina, a e kipa mai ana ka moku ma Honolulu nei.
Ua nawaliwali loa ke ola o ka Peresidena o ka Hema, o J. Davisi, a ua hoomaka na kanaka o ka Hema e noonoo i ka mea kupono e pani i kona hakahaka.
Ua noho ka Mea Kiekie, L. Kamehameha, ma kona Hale Kahakai, iloko o na la pokole i hala iho nei, a ua hoi mai ma ke Kaona nei, ua oluolu no ke ola o ke 'Lii.
PALAPALA ULAULA. — O ka poe a pau i loaa ua Palapala Hookaa Ulaula, e loaa no ia lakou ka Nupepa Kuokoa, a hiki i ka la hope o Dekemaba, 1862.
NO KA MALAMA O KA POE LAWE PAUDA. — He nui na poino i loaa mai i na mea lawe i ka pauda, a hana i ka pauda. Nui wale na mea i make i ka poha wale ana o ka pauda, no ka malama ole. Ua kukulu kaawaleia na hale hana pauda ma kahi kauhale ole, ma ke kula. Ua kapu loa na mea ahi a pau a me ka puhi baka maloko o na hale hana pauda, a ahu pauda. Mahope o ia mau hana, makaala a pau, aole i pakele na make he nui i ka poha ana o ka pau da.
I kekahi manawa, e lawe malu ana na kanaka he 18 i na eke pauda he 18 mai Helevitia mai, a iloko o Farani. Ua auhau dute ia ka pauda no na aina e mai, ke loaa, a o ko lakou manao ka lawe huna i uku ole ia ke dute,
A hala kekahi mau mile o ka hele ana o lakou, ike iho la ka mea hele hope o ka huakai, e mama mai ana kana eke. Nana iho la oia, a ike e helelei ana kana pauda i ka honua ma kekahi puka iloko o kana eke. Kahea aku la oia i na hoahele mamua, e noho iho. Noho iho la lakou maluna o ko lakou mau eke. Kukakuka lakou no ko lakou loaa i ka pauda helelei, hoi hope ae la ka mea nana ka eka pauda helelei a ike i ka loihi o ka helelei ana, a kali na hoahele i kona hoi hau ana mai. A hala na mile elua, loaa iho la ia ia ka pau ana o ka pauda helelei. Ohumu iho la kela, aole pono penei, o loaa anei makou i ka poe hele mai, e puhi no au i ke ahi i pau ia. Hoopili aku la oia i ke ahi o kona kika i ka pauda helelei, holo ke ahi o ka pauda a hiki aku i ka poe 17 e noho ana, oia na hoahele ona, pau na eke pauda i ke poha, a lele iluna lakou a pau, a weluwelu liilii.