Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 6, 1 January 1862 — Ka Hae Hawaii. [ARTICLE]

Ka Hae Hawaii.

lla oluolu a hauoli hoi makou i ka Hae

Hawaii i paiia maluna, a e oluolu ana no hoi paha ka poe lawe i ka Nupepa Kuokoa, i ka nana ana. Ua kau makou i ka Hae no ke koiia ana mai e ko makou aloha nui i ko kakou Moi, a me ka Moiwahine, a me ka Haku o Hawaii, ka laua keiki, a me ko Aupuni hoi o kakou. He mea mau ke aloha o na Makaainana i ka Hae o ko lakou aina, a i ko lakou wa e ike ai ia ia e welo ana, e hoopiha mai no paha ia i ka naau me ka olioli.

He mea hou ke pai ana i ka Hae ma na Nupepa, me ka hoike pu i ka wai hooluu. He mea i hana oleia maanei i ka wa mamua'ku,a pela no ma kekahi.mau aina haole. E ninau paha auanei na makamaka i ka poe nana i hana? He poe Hawaii nei ka poe nana i hana, he kamaaina o keia Pae Aina, a ua aoia e hana i keia mea ma ko makou Hale Paipalapala. Penei ka hana ana: Ua kahaia ka laau e like me ke ano o ka Hae, elua apana laau, i ka wa e piii ai, pai mua ia kalii uliuli a paa, alaila, paiia ka ulaula. Ua hanaia ke pai ana e ka poe kanaka Hawaii wale no. Oia ke akamai o kanaka maoli, a pela kakou e ike ai, ina e kuhikuhiia kakou i ka hana ana i na oihana a pau malalo iho o ka Ja, he hiki no i ka poe Hawaii nei ke hana e like me na ili keokeo. Ina o kou iini ka ike i keia mea, e aho ia oe ke kokua mai i ka Nupepa Kuokoa, a e koi pu aku hoi i kou mau hoa, a me kou mau makamaka, e uku mai i na dala elua o ka makahiki. Ina oukou e kokua maikai mai, alaila e ike no oukou i na mea he nui waie, nana e hoohauoli ia oukou me ke ao pu aka hoi. O oe hoi e ka Hae e welo nei, Ka pua hanohano o Hawaii—e. Ua kauia mai e Kamehameha nui, Me ka Ihe i ka lima, a me ka ikaika pu, E welo oe ma Hawaii me Niihau e hoomalu pu, Malalo iho o kou mau eheu, E ikea'i ka maluhia o Hawaii nei, E kona Moi a Makaainana pu. Ka amana ma kou poo, a Beritania e iini nei, Ua mahalo pu hoi na Aupuni, o Europa—e, O ka Hae no oe o ka wu kahiko, Ke au ia Kamehameha nui, Ke koa nui o Hawaii nei, Nana i hoohni mai na moku, A kuikahi like mai o a o, A noho like me ka oluolu, A me ka Ihe ana i kukulu iho, I ke Aupuni paa o Hawaii nei. Ke oli nei, a oli mau aku, Kakou i kana mau hana kaulana,

E welo oe maluna no O ke poo Kalaunu o Iolani-e Hoomalumalu pu iho ana ia Ema ka Moiwahine-la ka Haku o Hawaii pu. Ke Kamalei o Iolani ma Me Kalohelani ke Kuhina Nui Ka makuahine aloha o ka Haku Ouli-e E hoomanao iho ia ka Lani Kapuaiwa-e Ia maemae i kekai ka pua o ka hala-la Ma kou welo ana i loaaʻi Ka maluhia e imi ai. I ka naauao i loaa iho nei I ka lahui o Hawaii nei I ka makahiki i hala loa aku nei. Ua hukiia oe mai kou wahi noho, Aole i makahiki ka wa i hala, Hapai houia oo e ka lima aloha o Akimalala Kamaki. Ka mea hoi au e hoomanao aloha nei. I kona la i make ai ke hiki mai, E welo no oe ilaila, e ka HAE nani e, E ka hoailona o ko Hawaii nei Kuokoa; Eia kou kino ke laweia'ku nei, Imua o kou poe makaainana aloha, E ka Nupepa i kapaia iho nei, Ka Nupepa Kuokoa o Hawaii nei, He Kilohana ia no kou Lahui. He aahu hoonani no ke kanaka Hawaii, E welo oe a mau loa 'ku. Ma ke kai aloha o Mamala nei, E malama hoi makou Hawaii nei, I ka hauohano mau o kou inoa. Ka Hae Hawaii! Ka Hae Hawaii!! HAE o na Pae Aina o KAMEHAMEHA IV.

Ua hana mua ia keia HAE i ka makahiki 1816, no Kamehameha I.

No ka manao o ke 'Lii e holo kekalii moku ma Kina, e kuai i ka Iliahi, imi pu oia me Olohana, o Aikake, a me Alika o Kalihi e ola nei i keia wa. i HAE no ka moku, he wahi moku ano manuwa, ua iako i na pu he umikumamaono, o Forester ka inoa. O Kamehameha I.; ka mea nona ka moku. Ai ka paa ana o ka Hae, holo aku la ka moku ma Makao, haohaoia ka Hae, aole i aeia he Hae Aupuni Hoouku nui ia ka moku no ke awa, a kuai poho ia ka Iliahi, a hoi mai i Hawaii nei. Lolie ke ʻLii i keia poho, olelo oia e kau I ka uku uo ke awa o Honolulu, e like me ko na aina e. Oia ke kau mua ana ike dute no ke awa. I ka makahiki 1813, i ka la 25 o Febe ruari, hukiia iialo keia Hae e Lord George Paulet (Lo Keoki,) me ka manao e lilo keia Pae Aina i waiwai no Beritania Nui, a kauia ka Hae Beritania ma kona mau pahu hae a puni ka aina, a hiki i ka la 31 o lulai o ia makahiki. Na Admerala Thomas i hoihoi mai i ka Hae, no ka mea, ua hihia oia i ka hana a Lord George Paulet (Lo Keoki.) NO KE OLA ANA O NA HOLOHOLONA.-- O na makahiki o ko ka bea ola ana, aole hiki ka nui o lakou i ka 20. He 15 paha ko ka ilio, a hiki kekahi i na makahiki he 20. He 14 a 16 ko ka alopeke. He ola loa ko na liona, a hiki kekahi i na makahiki he 70. Ehiku o ewalu ko na rabita. Ua ikeia kekahi Elepani e ola ana i 400 makahiki. O ka elepani a Alekanedero i hoopio ai, a hoolaa iho no ka haawi aku na ka La, a pau kana kaua ana, kuni aku ia ia i keia olelo, "Na Alekenedero, ke keiki a lore, a hoolaa ia Aiake na ka La." A hookuu aku keia ia ia ma ka nahelehele. A hala na makahiki 350, ua loaa hou keia elepani ma ka nahelehele. Ua ikeia ke ola ana o kekahi puaa i na makahiki he 30. Ua ikeia kekahi lio e ola ana i na makahiki he 50, aka ua make eka nui mamua o ke 30. Ua ola kekahi o na kamelo i na makahiki he 100, a make e ka nui i ke 50 makahiki a keu. Aole oi aku na hipa i ku 10 makahiki. O na bipi wahine, he 15 makahiki, a pela no na bipi kane. Ola no kekahi kohola i 100 na makahiki. Ua ikeia ke ola ana o kekahi honu i 100 na makahiki. MOKU BOLABOLA. —Ua ku mai he moku Bolabola, he hae Bolabola no, no ka Moiwahine oia Aupuni. Keia moku, 24 la ma ia Aupuni mai. O ka Poakahi, la 6 o Dekemaba, oia ha la e koho Balota ai no na Lunamakainana.