Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 7, 11 January 1862 — Page 2

Page PDF (1.77 MB)

mai ana, aole nae ka mea no malaila, hele koke aku keia kai i ke kaula i paa'i, a kau wikiwiki ae la maluna o ko kua o ku lio, a holo inaina aku i kalii o ko lakou puali koa i kuai ikeia mai la nae keia, a kiia mai la na poka i oi mamua o ka haneri hakalu, aole nae i ku keia, a hiki wale aku i kalu o kona mau hou i noho ai. Koa Maoli.
———————————

Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, IANUARI 11, 1862.
3,200 Pepa, ka nui o keia pai ana.
* E pau ana ka BUKE I. o ke KUOKOA i ka la 29 o Dekemaba, M. H. 1862, a he
KANALIMA KUMAMAHIKU (57) ka nui o na pe-
pa, ke huipuia na pepa elima i manuahiia'ku ai, i ka poe i ae e lawe i ke Kuokoa. O ka poe a pau e makemake ana e loaa ia lakou na Helu mua, e pono ke wikiwiki mai, o pau e auanei.

Olelo Hoolaha.
E hoopuka mau ia KA NUPEPA KUOKOA ma ka Poakahi o kela pule keia pule, a hiki i ka pau ana o ka makahiki 1861. O ka pepa walu no keia i paiia ma ke kauoha a ka Ahahui Hawaii nei, i mea e hoonaauao ai i na Kanaka mauli. E pai mau ia'na maloko o nei nupepa, na moolelo i unuhiia mailoko mai o na moolelo haole ; na nu huu a na aina e mai, a me na nu Hou o ke kuua ma Amerika, a me nu mea no a pau e makemakeia'na, i hanaia ma Enelani, Farani, Geremania, a me na wahi e ae a puni wale ka honua. A o na palapala hoi kekahi o ka poo kakau mai o keia mau mokupuni ; a me na mea hou no a pau o Hawaii nei. He Buke nui ku Uuku mua, no ka mea, he 57 ka nui o na pepa, ke huipuia na helu manuahi elima, o ka M. H. 1801. E pau ana keia Buke i ku la 21) o Dekemaba, M. 11. 1862. Elua Dala wale no ($2 OO)
ka uku no ku Buke I. , O ka poe kanaka Hawaii apau i makaukau i ka heluhelu, e aho e lawe i ke Kuokoa, a o ka poe a puu o makemake ana e lawe, e loua no ia Lakou ma ka uku ana i ku uku makahiki o ka pepa, ma ka lima o na Luna malalo nei. O ka poe e makemake ana e kena'ku ku lakou pepa ma ka Eke Leta, e hooili mui i na Dala Elua ma Honolulu nei, me ka hui pu mui i kahi e hoouna
aku ai. Na Luna o ke Kuokoa.
HILO — T. Coan, (Mi Koana.) S. Kipi. " T. Spencer. (Poonahoahoa.)
LAUPAHOEHOE. — F. B. SWAIN.
PUNA. — J. Kaina. KAU. — C. N. Spencer, (Kule.) " W. C. Shipman, (Kipimana.) WAIMEA. — L. Lyons, (Laiana.) KOHALA. — E. Bond, (Bona.) KEALAKEAKUA. — P. Cummings, (Kapena.) " J. D. Paris, (Palika.) KAILUA. — A. Thurston, (Kakina.)
MA MAUI.
LAHAINA. — D. D. Balawina. J. Kahookano. WAILUKU.— J. D. Havekost. W. P. Alekanedero. WAIHEE. — S. M. Kamakau. KAHULUI. — George Kimball, (O. K.) MAKAWAO. — George Miner, (Mahina.) KALEPOLEPO. — J. J. Halstead, Keoni. ULUPALAKUA. — Kapena Makee, (Ki.) HANA. — S. Kamakahiki, MA MOLOKAI. KALUAAHA.— A. O. Forbes. (Polepe.) KALAE.— R. W. Meyers, (Maea.) LANAI . — Iona Kalawaia. MA OAHU . HONOLULU. — J. Komoikaehuehu (mai Moanalua a Manalua.) " G. Kamai, no ka poa Katolika. KANEOHE.— B. W. Parker, (Paleka.) KOOLAULOA. — M. Kuaea. WAILUA. — S. N. Emerson, (Samuela.) WAIANAE. — G. H. E. Keauiaole. Ewa. — Solomona Kahoohalahala. MA KAUAI. KOLOA. — J. W. Smith, (Kauka Mika.) LIHUE.— W. H. Rice, .(Laiki.) HANALEI. — E. Johnson, (Ioane.) WAIMEA. — G. B. Rowell, (Rowela.) NIIHAU.— P. R. Holi. O ka poe a puu e noho ana ma na apana i haiia maluna, e makemake ana e lawe i " Ka Nupepa Kuokoa," e pono ia lakou ke hele e kakau i ko lakou mau inoa, a me ka ukuuku i na dala o ka pepa i na Luna i haiia maluna, a na lakou e haawi mai i ua Palapala Hookaa i paiia. O ka poe e noho ana ma kahi aole i huiia maluna, e loaa no ia lakou na pepa mu ka lima o ka Luna e kokoke ana io lakou la. II. M. WINI, Luna Pai.
"Hookahi Moi i hana makumaku mai ia kakou, ka Moi o ka Pae a ina Hawaii. I huli ae uoi i inoa Mahiai pulupulu i kumu alakai no kona poe kanaka aloha. O ka nu ae o ka pulupulu i kanuia, oia ke hooi ae ka pono no ke Aupuni Hui, (Amerika,) a e hoonui hoi i ka pilikia o ka Hui Kipi." Ua lawe mai makou i keia mau ololo ma-luna, noloko mai o kekahi Nupepa o Bosetona, a he oiaio no hoi ke komo maoli o ka Moi e hooikaika e kanuia keia waiwai mai kui, (Pulupulu.) A ke lana nei ko makou manao o hiki io mai ana ka la, e lilo ui ia mea i kumu pomaikai no keia Aupuni. A ka, e loihi ana paha ka wa o hala, mamua o ka maopopo ana o kahi kupono e kanu ai He olioli loa makou i na e like ka ikaika o kekahi poe hou ae, me ko kakou Moi.

Ka Ahaaina a "Ka Hui Kuokoa" ma ka la mua o Ianuari, M. H. 1862, ma ka Home Luina.
Ma ka la mua o Ianuari i hala iho nei, he Ahaaina nui ka ia Hui ma ka Home Luina, he mea e hoomanao ana i ko lakou hoomanawanui ana i ke kukulu ana i "KA NUPEPA KUOKOA." A no ka mea hoi, o ka puka ana keia e mau loa'ku ai o ua Nupepa la. nolaila, ua hoike ka Aha Hui i ko lakou olioli i ka lanakila ana o ka lakou mea i kukulu ai me ka hoomanawanui, i na leo he nui wale e ku-e ana, ma ka hana ana i Ahaaina olioli ma ka Home Luina. He mau mea ai haole wale no kai hanaia, e like Ioa no me ka ai mau a na haole.
KE KAHIKO O NA LALA O KA HUI.
He lolewawae keokeo, kuka paina eleele, puliki keokeo, papale piwa, me na mikina lima keokeo, a he lipine melemele me na hua Ka Hui Kuokoa, i paiia maluna iho. O na Luna i kohoia no ka huakai, o J. Moanauli, Kapena, o W. P. R. Bila, kona hope, ua like no ko laua kahiko me na lala e ae, ua paewa iki nae ma ka lipine, he uliuli ko laua lipine, a ua kauia hoi na hua Ka Hui Kuokoa, me ka wai gula, a he hoku ma ko laua aoao. O S. P. Kalama, J. H. Kaikainahaole, a me S. N. Haleole na Makai Hoomalu o ka huakai. Na Luna ku mau o KA HUI KUOKOA, J. Komoikehuehu, Luna Hoomalu; William Pinehasa Wood, Kakauolelo; G. Kamai ma. kai nui; W. N. Pualewa, Kahunapule. Penei ke kahiko ana o na luna ku mau, ka Luna Hoomalu e like no me na lala e ae ka aahu, he hoku nae ma kona aoao akau, me ka lipine uliuli i kauia ma kona aoao akau a hiki i kona aoao hema, me na hua gula i paiia ma ka lipine " KA HUI KUOKOA." Ua like no ka lipine a me ka aahu o ke Kakauolelo, aka, ua paewa iki ma ka hoku, no ka mea, ma ka puka pihi o ke kuka kona hoku Uahi i kau ai. O ka makai nui he like no me na lala e ae, aka, he lipine ohelohelo nae, ma kona lima akau, a o ke kahunapule he hainaka lei ai keokeo.
KA HOULUULU ANA.
Ma ka hora 12 o ke awakea oia la, ua hookaniia ka pahu, e kahea ana i na lala e hele mai, ma ko lakou keena mau ma ka hale o J. Moanauli, Esq., kekahi o na lala o ''KA HUI KUOKOA," ma Aala. Ua hoomau ke kawewe ana o ka leo o ka pahu a hiki i ka hora akahi, in manawa ua akoakoa pau mai na lala, a ua hoomaka koke ke kukulu ana o ka huakai, mawaho pono iho o ka puka o ka pa o ka hale i haiia maluna.
KE KUKULU ANA O KA HUAKAI.
Mamua ke puhi ohe a me na pahu, mahope iho ka Hae Hawaii, alaila, ke Kakauolelo me ka Buke o ka Moolelo o na mea i hanaia e ia Aha Hui i na la i hala ae, mahope iho ka Luna Hoomalu, me kona ihiihi a pau, mahope iho ona ke Kahunapule mau o ka Hui, a mahope aku ona, hele mai na hoa lala me ka palua, he kanahiku a keu ne ka nui o na hoa i hele ma ka huakai.
KA HELE ANA.
Hoomaka ka hele ana ma ka hapalua o ka hora akahi. Hele mai ma ke Alanui Alii, a hiki ma ke Alanui Nuuanu, a hiki i ke Alanui Beretane, a iho mai ma ke Alanui Papu, a hiki i ke Alanui Aliiwahine, alaila, hele aku a hiki ma ke Alanui Nuuanu, pii ma ia alanui a huli mai ma ke Alanui Kalepa, a hiki i ka Home Luina kahi e ahaaina'i, inalaila o Capt. Oat a me kana wahine kahi i noho makaukau ai e alakai i na hoao ka Aha Hui ma ka papa aina, alakai laua a hiki i ka lumi paina, alaila ku na lala a pau ma ka aoao o ke pakaukau.
KA AI ANA.
Ma ke kauoha a ka Luna Nui o ka hua-kai, ua noho na lala a pau, ma ka noho, a hookiia ke kani ana o ka Pahu. Kauohaia ke Kahunapule e hoomaikai aku i ke Akua uo ka ai ana, pule ke Kahuna a pau, alaila hoomaka ka ai ana, a kauohaia'e la ke Puhi Ohe a me na hookani Pahu, e hookani i ka lakou mam mea kani. A i ka pau ana o ka paiua ana, ku mai ka Luua Hoomalu, a hai mai la i kekahi mau manao paipai. He nui ka olioli o na hoa i na olelo paipai a ua pai-pa-i mai lakou i ko lakou mau lima e hoike ana i ko lakou olioli i na mea i hoi keia mai e ka Luna Hoomalu a lakou i koho ai. Pau ia, ku mai o W. P. R. Bila, kekahi o na Komite i kohoia e haimanao ia la, a pe nei kana mau olelo. " He mea olioli ia'u ke ku ana i keia la imua o oukou e na ma kamaka, a ua hiki ole i na huaolelo ke hoo puka ae i ke kapalili o ko'u puuwai, uo ka piha loa i ka hauoli ; he oiaio ! Ua hoohuiia kakou i keia la e ke kaula palupalu o ka ma-, aao lokahi. A no ko kakou luhi ana, a me ka hoomanawanui ana, i ke kanu ana iho a me ka hoopulu ana i ke kihapai i ka nuia'i o ka kakou pepa, ka Nupepa Kuokoa Nolaila, ua hui mai kakou i keia la, e hoo manao me ka maikai a me ka oluolu, me he mea la, o kuu i ko kakou luhi ; no ka mea ua puka ae ka Nupepa a kakou i kanu ai, a i kukulu ui, a i keia la, ua lilo ia he hoku nana e hoomalamalama aku i keia lahui ka i naku i kela pule a me keia pule, a e olioli au i ka olelo iho, e mau ana kona hele ana me ka waiho aku ia ia iho i wahi na ka mamo Hawaii e hanai ai i ko lakou mau manao ka ike a me ka naauao. O kakou wale no anei ku poe i pomaikai i ka puka aua o keia Nupepa ? O kakou wa
le no anei ka poe e olioli ? O kakou wale no anei ke iini a ke haaheo i kona oili ana ae i kia kupaa iwaena o kakou ? Ke olelo nei au, aole ! Ua hoo pomaikai kakou i ko kakou lahui ; no ka mea, ua waiho aku kakou i ka io a me ka hua o ka kakou bana i hoomanawanui ai, i wahi na lakou e apo mai ai i ka naauao. Ua olioli lakou — ua iini — ua haaheo, i ka ike ana mai i ka Nupepa Kuokoa, ke kia i hookupaaia e ko kakou hooikaika ana ; a nolaila, ua lilo keia la. he la haaheo loa iloko o ko'u ola ana. Eia ka pena a kakou ua hoonaniia i ka Hae o Hawaii nei. a ke haaheo nei au i ka olelo iho, he Kanaka Hawaii ka mea nana i hana, he Kanaka Hawaii ka mea nana i kaha ka laau i paiia'i keia Hae. O keia no ka Hae mua i paiia iloko o ka Nupepa me ka wai hooluu ulaula, a uliuli ; mai ke au ia Parao a hiki wale mai i keia mau la. Pehea la ko kakou manao no keia ? Aole anei e olelo ae ka Lahui Hawaii me ka haaheo nui, o lakou ka makamua ma ke pai ana i ka Hae me kona waihooluu iloko o ka Nupepa ? Ke olelo nei au, he hiki ia kakou ke olelo pela, ua makamua paha na Aupuni e ae i naauao ma ka honua nei, ma na mea o ka naauao a me ka ike. Aka, ua eo ia Hawaii nei, ma ke pai ana i ka Hae iloko o ka Nupepa. E hiki i na lala a pau o keia Hui ke manaolana e hiki io mai ana ka la e hoopukaia'i nu inoa o kakou me ka u ia, a me ke alohaia e ka poe o ka hanauna e noho nei ; no ka mea, ina kakou e hoi aku i ka make, ke ku nei ka mea a kakou i hoomanawanui ai ma ke kukulu ana, Ka Nupepa Kuokoa, a e lilo ia i Kia Hoomanao no kakou, i ka wa o kakou e haalele iho ai i ka pumehana o ka la o keia ola ana. A e ala mai na uhane o ka poe naua i nai ka aina, me ka lilo i anela nana e hookau mai i ka hooopomaikai ana maluna o kakou ; no ka mea, ua hapai ae kakou a ua lanakila ka hana i ku i ka mahaloia e ka poe maikai a pau. Ua lawa ka'u kamailio ana, o hele auanei au ma o aku o ke kaha o ka hana maikai ; eia nae ka olelo hope loa, ke hooki nei au i ' ka pane ana, me ka piha pono o ka puuwai i ka manao pumehana o ka mahalo a me ke aloha ia oukou a pau. A e lilo hoi ka hui ana mai o kakou, me ka lilo ana i hookahi ma keia hana maikai, i kaula gula nana e nakii mai i na manao aloha iloko o na lala a pau o keia Ahahui."
Pau ia, ku mai o Mr. W. N. Pualewa, a pane mai penei : "IA KAKOU E KA HUI KUOKOA. — Eia imua o ko kakou alo na mea i hoomakaukauia na kakou e ai ai. " He mea kahiko loa nae keia mea ia kakou o na ahaaina ; aka, no ka hookui ana mai o kakou i keia ahaaina me ko kakou Nupepa Kuokoa, nolaila, ua lilo keia la ia kakou i la malihini, i la olioli no hoi me ka hauoli nui. No ka mea, ke hooko mai nei na ukali i ka makemake maoli o na hiki mua, oia hoi keia mau mea a kakou e ike maka nei. Aka hoi, he mea kahiko no ka hoolaha Nupepa ma na Aupuni naauao o ka honua. Aka, no ko ka-kou komo ana mai iloko o ka la mua o keia makahiki 1862, nolaila, ua kupono maoli ia i kakou ke noonoo i ka kakou hana no keia Ia. No ka mea, aole kakou i ike pono i na pomaikai o keia makahiki hou ; aole no hoi kakou i ike pono i na popilikia ; aka, aia no | i ka nana ana. Aka, o ka makahiki i kaa hope ae nei ma ko kakou kua, oia hoi ka makahiki nona keia Nupepa a kakou e hooikaika nei. He mea pono ia kakou ke ninau malaila, "Nowai la keia mau manao a kakou e hapai nei ? " Aole anei no ka mea nona ka lani a me ka | honua ? A nana no i malama i ko kakou olu, ko na makaainana, a me ke ola maikai o ka Moi, a me ka Moi Wahine, a me ka Hooilina ponoi o ke Aupuni, ka Haleu o Hawaii. A ke malama mai nei no ke Akua ia kakou, a me ke Aupuni." Pau in, ku mai o S. N. Haleole a paipai mai i na lala o ka Aha hui penei : "E na hoa o ka " AHAHUI KUOKOA." Ua lawa oukou i ka paipaiia e na mea mua nana i haiolelo iho nei ma na mea pili i ka waiwai o ka naauao, a me ka Nupepa ; aka, he makehewa ia'u ke olelo hou inalaila. Ua makemake au e hoopuka i wahi olelo hoolana e pili ana i ko kakou akoakoa ana ma ke-ia keena, a me na mea e pili ana i ko kakou kino, a me ko kakou ola ana. " E o'u hoa o ka Nupepa Kuokoa. He poe like loa kakou ma kekahi mau mea, hookahi ano o ko kakou mau hale moe i na makahiki he nui i hala, hookahi ano o ko ka-kou ili, hookahi hoi ano o ko kakou mau kahiko a Iliki i keia la. Ua akoakoa mau kakou ma ka hale o J. Moanauli, ma 'ia hale e hana inea ana no ka Nupepa ; Ua loaa no ia kakou kekahi mau mea i hoike ia mai imua o kakou mai kinohi mai a hiki i keia la. Hookahi wale no mea i koe aole i hoikeia mai ia kakou, o ka make ana o ke kino a hele aku ka uhane me ka hemahema nui. He mea nui loa keia a kakou e noonoo nui ai i keia hora ; Ina e loaa kekahi o ka-kou i ka make, alaila, aole e hiki i keia Hui ke imi aku, aole loaa maloko o keia kulanakauhale, aole e loaa ma na mokupuni i ke kai, aole ma na aina puni ole, aolo e loaa maloko o keia keena ai o kakou. He mea hikiwawe loa ia kakou ka imi ana i na anana kuea mai ka honua nei aku a ka la ; mai laila ae a na hoku hele, aka, aole e hiki ia kakou ke imi aku i na anana kuea a hiki mai ka make, Aole no hoi e hiki ia kakou ke huli maloko o ka Huhuihelu a me kekahi mau pala-pala huli naauao e ao i na la i koe a hiki mai ka make. Nolaila la ea, e hoomau kakou ma ka mea kupono i hoikeia mai ia kakou e like me ke
kuhikuhi ma ka Baibala, e hookaokoa ana i ke akamai kuokoa, nie ka hoopilimeaai ole L mamuli o na hoohuli hewa e hokai ana imua o kakou me he kipuka pahele la a ke kia manu. Ke waiho nei au i keia olelo hoolana imua o kakou me ka mahalo." A pau kana olelo ana, alaila haalele na ho??o ka hui i ka papaaina, a puka aku mawaho o ka hale, ua kukulu hou ia ka huakai e like me mamua, a ua kani mai ka pahu me ku ohe, hoomaka hou ka hele ana a hiki i Mokuaikaua kahi noho oke Kuhina Nui a me ke Kiaaina o Oahu. Hoopuka aku ka Luna Hoomalu i kekahi mau olelo e hai ana i ka nui o ke aloha o na lala o ka Hui K. i ka mea Kiekie ke Kuhina Nui, a me kona makuakane ka mea Hanohano ke Kiaaina o Oahu. Hoopuka mai ka Mea Hanohano i kona manao mahalo, no ka hoohui ana o na makaainana o ka Moi ma ka hana maikai. A he mea e ka nui o ka olioli o na lala o ka * Aba Hui, ua wehe like na papale piwa, a ua hoike aku i ko lakou aloha ma ka hulo palima ana. Ma ke kauoha a ka mea Kiekie ke Kuhina Nui, ua hoopuka mai o Mr. W. Ka i kekahi olelo e hoomaikai mai ana ma ka inoa o ke 'lii i ka Aha Hui Kuokoa, a ua hulo ka huakai mai mua a hiki i hope. Pane mai ka mea mahaloia John Ii i kekahi mau olelo e mahalo ana i ka hui. A pau ia, hele aku ka huakai mawaho o ka pa o ka Hale Alii, a hulo aku, pela ma kahi o ka mea Kiekie L. Kamehameha. Hele mai ka huakai a mawaho iho o Aigupita, ka hale noho o ka mea Hanohano C. R. Bihopa, a ua haawi aku ka Aha Hui i ke aloha nona, kana wahine Hanohano a me ko laua kaikaina aloha Lidia Kamakaeha, papalima ka hulo ana. Pane mai ka Mea Hanohano C. R. Bihopa i kona olioli i ka ike ana 'ku i na kanaka Hawaii e hoohui ana ia i lakou iho me ka hoohauoli ia lakou iho nia na mea maikai me ke kupono a me ka oluolu, a ua hoomaikai mai oia i ka hui, no ko lakou lokomaikai ma ka hoomanao aloha ana 'ku ia ia, kana lede a me ko laua kaikaina Pau ia, pii loa ka huakai a hiki i ka hale o ka Moi Wahine, ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu me ke Alanui Beretane. Hoi-ike lakou i ko lakou aloha i ka Moi Wahine, a me ka Haku* o Hawaii, hookani ka puhi ohe, me na hahau pahu i ka leo mele "ke Akua e hoola i ka Moi Wahine" a pau ia hoi mai ka huakai a mawaho iho o ka halewai, hulo aloha i ka Makai Kiekie, a me ka Makai Nui. A malaila aku hoi loa a hiki i ka Home Luina, malaila i wawahi ai ka huakai, a hoi aku kela mea keia mea i kona wahi iho.
Ka La Balota.
O ka Poakahi i hala iho nei, ka la i haiia ma ke kanawai, i la e koho ai i na Lunamakaaina no ka Ahaolelo o keia Aupuni. No ka nui o ka hooikaika ana o na Luna e hoopuka i balota no lakou i na la i hala. Ua maopopo lea no e nui ana ka hookeke a me ke aumeume no ka poe koho balota ; aka, aole nae i manaoia e like ana ka nui o ka poe e hiki mai ana me na mea i Iliki mai. Ua weheia ka pahu balota i ka hora ewalu ponoi, a o ka mea Mahaloia R. G. Davis, Mr. J. Fuller, a me Mr. Jno. O. Dominis, na mea i noho ma ka noho Luna Nana e like me ke kanawai. Mai ka wa i makaukau ai na Luna, ua hoomaka ka lawe ana mai o ka poe koho, a aole i liuliu hoonui mai ana, a ia manawa koke no, ua aneane hiki ole i ka poe koho ke kokoke mai i kahi o ka Pa hu balota, no ka pilikia loa , a he mea weli weli ke komo ana aku iwaena o ka lehuleuu e huikau ana io ia nei. Ua hoonohoia mai kekahi mau Makai, aka, aole malu iki, hou mai la no ka lehulehu me ka hooke, a me ke aumeume. Ia manawa, hahau aku keka hi Makai haole i kekahi ma ke poo, me kana laau. No ia hana ana pela, aia hoi ua hihiu koke na kanaka i ka piha i ka inaina, a ua aneane e lilo i haunaele nui. Aka, ua haalele koke ka makai i kona wahi i ku lai, a hoonalowale ia ia iho iloko o ka Hale hookolokolo. No ia mea, ua hoemi iki ia i iho ka inaina o ka lehulehu e ku ana, aka, he hapa hola no nae ma ia hope iho, ua nui 1 no ka haunaele ana. Ma ia hope iho o ka pau ana o ka haunaele, a me ka hooluoluia ana o ka lehulehu, aole i hiki hou ka hoopaapaa mawaena o ka lehulehu, a me na Luna Makai. Mahope iho o ia wa, ua maluhia ka hana ana, aka, ua hoonuiia mai na kanaka e ku ana, no ke kauo ia mai ilaila e ka manao ake e ike i ka haunaele. Ua 5,000 paha a oi ae ka poe e ku ana ia manawa, mawaho ponoi iho o ka Halehookolokolo. Ma ka hora 11 paha, hiki mai ka huakai Katolika, ua manaoia, ua 800 ko lakou nui, i ko lakou hookokoke ana mai, hoomaka hou ka haunaele, a me ka hoo-ke-ke ana. Ua oi ka nui o ka poe e kokoke ana i ka pahu balota, mamua o na minute mamua iho, pela ka mau ana o ka hookeke, a hiki i ka hoi ana o ia huakai, pau ka haunaele nui ana. Aka, hoomau no nae ka pumahana o ka hooikaika ana e huh mai ka poe koho. Mai ka hora 4 a hiki i ka hora 5, 100 wale no na balota i ho-o-ia iloko o ka pahu. O ka nui o ka poe i koho 2,912. Ua pakea keia mamua ae o ka poe koho i na makahiki i hala. O kekahi kumu i nui loa'i ka poe koho i keia makahiki, no ka nui o ka poe Katolika.
I na makahiki i hala, ua kokua no lakou i a poe a lakou i makemake ai, aka, aole ae me ka hooikaika i hoikeia e lakou ma keia koho ana. Ua ane paha he 1260 ka nui o ka poe Katolika i koho ia la, no ka mea, he 1259 ka nui o na balota o Pomaikai, ka Lunamakaainana kanaka Hawaii i komo, no ka Ahaolelo ma ka Apana o Honolulu nei, noloko mai o na Katolika wale no kona mea i komo ai. Eia malalo nei ka nui o ua balota o kela; a me keia o ua Luna i balota ia la. O na mea mua eha ka poe i Kohoia. Mai ka hora elima a hiki i ka pau ana o ka hora 32 o ka po, pau ka helu ana o ka balota. Ehiku hora ; I ka pau ana o ka helu ana, ua hele na Lunanana a maluhiluhi, G. Rhodes—kohoia...........................1773
James I. Dowsett— kokoia..........................1618 F. Pomaikai—kohoia......................... 1259 Wm. Webster— kohoia......................1166 Keolanui.. ................................... .1108
S. P. Kalama................................... 999
C. H. Judd...................................... 829
P.Naone. ................................ ..358 Solomona....................................... 533 W. Sumner....................................395 Z perina......................................... 240 Kamaipelekane.......................... 50 Kaikainahaole. ............................... 1
O MR.G. RHODES, (KAP. LOKE.)— Ka makamua ma keia papa hoike, he Lunamakaainana no ia ma ka makahiki 1S52. A nolaila, ua kamaaina no oia i na hana a pau o ko kakou mau Aha kau Kanawai. Ua koho na Katolika a pau ia ia. O MR. J. L DOWSETT, (KIMO PELEKANE.)— He Lunamakaainana kuokoa loa ia o ka manao, a ua pinepine kona komo ana ma ka Ahaolelo. Oia kekahi o na Lunamakaaina ku pono ioa, no ka mea, he hooikaika holo okoa oia i ka pono o na makaainana, a he ikaika i ka hana. Kokua nui no na Katolika ia ia, a he nui no ka poe i koho ia ia o na aoao e ae. O MR. WM. WEBSTER, (WEPA.)— Aneane ia e haule, he 58 wale no balota kona oi mamua o S. D. Keolanui. He Lunamakaainana maikai no oia, he une ku like nae kona manao, me ko na Kuhina, ma kekuhi mau mea. O MR. POMAIKAI. — Oia wale no ke kanaka maoli i komo ma Honolulu nei, aka, aole nae i komo mamua iloko o ka Ahaolelo. Aka, ke lana nei no ko makou manao e eleu ana no ia, e like me na kanaka e ae. Ke hookui pu nei makou me ka papa hoike o ka makahiki 1858, a me 1860, i hiki ai ia kakou ke hoohalike me ko keia makahiki.
NA BALOTA o 1858. NA BALOTA O 1860. J. I. Dowsett ..............1136 J. I. Dowsett ........... .1665 P. Manini.............. ..1129 Wm. Webster............. 1415 J. Hammond...............1055 S. P. Kalama. .......... . .1485 J. Kahai..................1095 Naone....................1323 AOLE I KOMO. Kahai a me Komo............205
John Ii ............. 965 Ka nui o ua Balota,...1930 Wm. Webster.... ........ 969 R. G. Davis.............. 075 i Maikai.................. 975
Ka nui o na Balota,. .2111
Ua loa mai ia makou na papa hoike mai na Apana e ae o keia Mokupuni. Penei ke koho ana ma Ewa.
Lapaula. ...................Kohoia................167 J. Solomona,.................................... 94 Kaoliko......................................... 38 Mahi........................................... 40 Bolabola,........................................ 1
Ka huina o na Balota, ................... .346
Ma Koolauloa, penei ke koho ana:
A M. Kahalewai,..........Kohoia,................112 Ukeke, ........................................ 108 Naukana, ...................................... 49 Kupau. ........................................ 12 Balota komo wale ............................... 28
Ka huina o na Palota,. ...................... .309
Ma Waialua, ua pumehana ka hooikaika ana a na Luna e makemake ana e komo keia kau Ahaolelo ae, a penei ke koho ana
J. H. Kaakua,. ............Kohoia,...............148 J. M. Kalanipoo................................ .121 J. W. Makalena,................................ 41 J. P. Kauwalu,.................................. SO Balota koino wale .............................. 4
Ma Koolaupoko, o Mr. Barenaba ka mea i kohoia, he Lunamakaainana no ia i ki makahiki 1860. Ua lohe makou, o H. A.Wilimana ka met i kohoia no ka Apana o Puna, Kauai, he 12 ka oi o kona balota mamua o R. S. Hollister. Nui no ka hooikaika o na aoao a elua. Mi Waimea o V. Knudsen ka Luna i hana ha lota, a ua komo no hoi paha.
No KA UA. — Eia malalo nei ka papa, hoike no ka nui o ka ua ma Honolulu iloko o ka makahiki 1861. Ua anaia ka hohonu ma na iniha, a me na hapahaneri iniha ; pene
Malama. Iuiha. Hapahaneri. Ianuari................ 9 17 Feberuari .............. 1 05 Maraki................ 7 72 Aperila................ l 57 Mei.................... 5 08 Iune. ................. 2 73 Iulai.................. l 04 Augate................ 1 43 Sepatemaba............. 84 Okatoba............... 1 37
Dekemaba............... 2 30
Iniha 42 58 Nolaila, ua haule iho iloko o ka makahiki i hala, ekolu kapuai a me na iniha eono a me ka hapalua iniha, ka hohonu o ka wai ua maluna o ka aina. He wai maikai e inu a na kanaka a me na holoholona, e momona ai ka aina, e ulu ai na mea kanu, a e pani ai i ka hakahaka o ka hoomaloo ana i ka la. O ka nui o na la ua, ua nui ua liilii, he haneri kanaonokumamaiwa (169.) Iloko nae o ka malama o Feberuari, no kuu holo ana i Maui, aole i kakauia ka ua mai ka la 5 a hiki i ka la 16 o kela malama G. P. JUDD.
Ua loaa mai ia makou he palapala na K W. M., Waiakea, Hilo, e hai mai ana i kona ike ana i kekahi mau wahine i ku aku ma Hilo, maluna o ka Moku Okohola.
NA MEA HOU O HAWAII NEI
Ua ike makou ma ka palapala a J. D. Opunui o Pueo. Hilo, Hawaii, e hoike mai ana he ahaaina nui ka na Ekalesia ma Ka-paloko, Waiakea, Hilo, a e hoike mai aua no hoi i ka nui o na mea ai, a me ka maikai o ka ahaaina ana. —— HALE PAU AHI.— Ua pau ka hale noho o S. Kaulupali, ma Puua, Puna, Hawaii, i ke ahi, a me na mea a pau o loko. Ma ka la 6 o Dekemaba, M. H. 1S61. No kekahi ipu kukui i kau ia ma ka lanai o ka hale, e ka wahine a S. K., ke ahi i pau ai ka hale.
——
UA NUI. — Akahi nae mahina o ka noho mau ana mai o ka makani ino, a he nui hoi ka ua i haule mai. E hoopomaikai no in mea i na aina kanu Ko, a me na aina hanai holoholona, a nolaila, e nui ana paha ko Ko o keia kau, a e momona ana paha na Pipi, no ka nui o ka mauu.
E WIKI MAI. — O ka poe a pau e makemake ana e loaa na Helu a pau o ke Kuokoa, mai ka Helu 1 a ma ia hope mai. E aho e wiki mai, o pau e auanei ; no ku mea, he nui ka poe e lawe hou nei. Nolaila, e eleu mai. ———— Ua lohe mai makou in Kap. Borres o ka moku kuna Neke i ka paa o Haleakala i ka hau. He mea hou keia i keia mau makahiki, pela no nae i ka wa mamua loa aku nei. Ua paa no ka hoi o Maunakea i ka hau i keia manawa a Neke i hoi mai nei.
* No ke ino o ka makani i keia mau la i hala ae nei, ua hoopaneeia ka holo ana o ka moku lawe Leta, Yankee. Aka, i ka Poalima iho nei, ua koloia, oia e ka mokumahu Pele. He makani maikai keia e pa nei no ka holo ana i Kapalakiko; nolaila, e hikiwawe ana paha ia i keia holo ana.
* He Ahaaina nia Mokuaikaua, ka halo noho o ke 'Lii, ka Mea Kiekie V. K. Kaahumanu, ma ka la mua o keia makahiki. Ua hoomakaukauia na mea ai malalo o ka olu o na lala waina, ma ka aoao Hema o Papanene. Malaila kahi o ke 'Lii i hooluolu ai me kona mau hoa mahaloia. Ua hana ia ka Ahaaina, no ka hoomanao ana i ka MAKAHIKI Hou. ————
Ma ka palapala a B. Pahipahi o Kealakomo, Puna, Hawaii; ua ike iho makou i ka nalowale ana o kekahi mau kaikamahine opiopio i ka la 2 iho nei o Dekemaba. Ua loaa kekahi ma ka la 3 ae, aka, o kekahi aole i loaa a hiki i ka la i lohe hope ia mai noi. Ke kanikau hele nei na makua iloko o ku waonahele no ka laua kaikamahine aloha. Aloha ino laua. —— MAHALO NUI IA. — O ka Hae Hawaii i paiia iloko o ka Helu i hala iho nei, ua mahalo nui ia e na haole. A ua kuai lakou i mea e hoouna'ku i ko lakou aina hanau, i na kope he nui wile — 200 paha na pepa i kuaiia e lakou. A ua hoouna ia'ku nei ua mau pepa la, i na wahi i hiki pinepine ole ai ko kakou nei Hae. E hoomaikaiia no paha a e in.ma-halo ia, e like me ko kakou mahalo ana.
$900 I AIHUEIA. — Ma kekahi mau po koke iho nei i hala, ua aihueia he $900, mai ka waihona'ku o Manuela Antone, (Manuela Pukiki,) penei ka lilo ana. Ma ia po ua hoopaaia o M. Antone ma ka Halewai no KM ona, a o kana wahine wale no kai hoi ma ko laua hale, ua moe ka wahine ma kahi mau o laua e moe ai, a i ke kakahiaka ala ao ia, huli koke oia i ke ki o ko laua pahu hao dala, aole nae i loaa, e waiho ana ke ki ma ka waha o ka pahu. A ike aku la ia ua laweia ke dala mailoko aku o ka pahu, aole i loaa ka mea nana i aihue a hiki wale mai i keia la.
* Ma ka la mua iho nei o keia makahiki. Ua mareia ka mea Mahaloia Ioane Ii, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, me Maraea, kekahi o na pua maikai o ka aina ua nui o Hilo. O Rev. E. W. Kalaka, ko laua mea nana i mare, ma Papanene Mokuaikaua. O ka Moi kekahi inalaila, me ka Akukana Generala o Hawaii nei, Jno. O. Dominis, me Kapena Crown o ka mokumahu laua Rukini Morge, e ku nei ma ke awa. Malaila pu hoi ka mea hale ke 'Lii, ka Mea Kiekie V. K. Kaahumanu, a me ka Mea Hanohano Mataio Kekuanaoa, ke Kiaaina o Oahu nei. ———— KA HALEMAI o KA MOIWAHINE.— Ua hoopuka ae nei ka poe Luna o ka Halemai o ka Moiwahine, he palapala e kauoha ana i na Kahunapule a pau ma keia Pae Aina, e noi ana ia lakou e hoolilo i ka la Sabati alua o Ianuari, i la e haawi manawalea mai ai na hoahanau a me ka poe a pau i dala e kokua i ka Halemai o ka Moiwahine. Ua kokua aloha mai no ke Aupuni a me na kanaka i ke dala, aka, aole nae i lawa pono ke dala e hiki ai ke malama, me ka hoo-mau aku i ka hana lokomaikai i manaoia'i e ka poe nana i hookumu keia hana maikai. Ke haawi mau ia nei ke kokua i na kanaka mai na Mokupuni mai a pau o keia Aupuni, a ke lana nei no ka manao o na Comite e hoomau mai ana no na haole, a me na kanaka i ke kokua mai i ke dala, e like me ka mea hiki ia lakou ke haawi mai, i holopono ai ka hana i manaoia e hoike ana i kona mai-kai i ka poe a pau. O ka poe a pau i makemake ole e haaw i ko lakou manawalea maloko o na halepule e hiki no ia lakou ke hooili mai i ka Puuku dala C. R. BIHOPA ESQ. Honolulu.

.