Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 10, 1 February 1862 — Page 4

Page PDF (1.73 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.


Na Mea Hou
NO NA AINA E MAI.


            O na Nu Hou i loheia mai nei mai Amerika, he mau mea wale no e pili ana i ka pomaikai o ke Aupunni Hui, ke ala mai nei a puni ka aina e kokua i ke Aupuni, a ke paa nei ka manao o ka poe a pau e pio koke ana ke kipi ma ia aina, no ka mea, ke hoopuniia mai nei na kipi ma na aoao a pau e na koa o ke Aupuni Hui, a no ia mea, e paa ana na kipi iloko o ka pa e hoopuniia nei no lakou e na koa Aupuni. O ka mea kaulana i hanaia i keia mau la, o kekahi kaua ma Misouri.
            Ma ka la 18 o Dekemaba iho nei, eha mau mea nui i hanaia e na koa o ke Aupuni, me ka loaa ole mai o kekahi mea e kue ana i na pono o ka poe koa o ka Akau. O ke koa ma ke kaua mua ana o Gen. Pope, no kona puahi launa ole i kona mau koa, ua hiki oia ma ka la 18 ma waena konu o na puali koa kipi ma ka hema Komohana o Misouri. o Gen. Price, a me Gen. Johnson, o laua kekahi o na alii koa o ka Hema. Ma Kikapu o Gen. Johnson me na koa he 2200; ma Osekola o Gen. Price me na koa he 8,000. No ka mea, ua kaawale o Gen. Johnston mai ka puali koa mai o Gen. Price, nolaila, holo na kipi i hiki aku i ke kauwahi i kapaia o ka puu rose, a haalele iho ina mea kaua a pau, me na halelole, a me na kaa mea ai, i waiwai pio na na koa o ka akau. Aka, aole i oluolu o Gen. Pope i na waiwai pio i loaa ia ia, nolaila, kena aku oia he umi papa koa hololio, me kekahi pukaa, e alualu i na kipi, a hahai aku ia mahope a hiki i Jonesona ma ka apana o Bates ma ka palena Komohana e pili la me Kanasasa. Hoomaha iho la oia malaila, a kena aku la i kekahi o kona mau koa i Osekola, kahi i loheia'i ilaila o Gen. Price e hoomoana ana me kona mau koa. Hele aku na koa i hoounaia i Osekola, a he 15 mile mai ia wahi aku, hoomoana iho la, aole nae lakou i hoomoana, mamua o ka pio ana o na kipi he 300 ia lakou, a me na lio he nui wale, a me na lako kaua e ae. O keia Gen. Price, oia no ke kaula nana i hopunipuni ia Gen. Malegana i ka i ana, "mahope iho o ka la hanau o Iesu e kaua ia na kaua a pau ma ka aoao akau o ka muliwai o Ohio, a maluna hoi o na moku aina hookauwa ole." Aka, aole i ko kana olelo, ua hoopuehuia na kipi me he opala la imua o ka makani. Ma ka la 20 iho no ua pio ia Kanela Davisi a me Kanela Maikela ma Warenabaga, he 3 Kanela, he 17 Kapena, 1,300 koa, a me ka lako kaua o ia poe kipi a pau. Ua lohea mai nei ke pio ana o kekahi poe kipi he 60 ia Megia Hubada, aole nae i maopopo kahi i pio ai.
            Elua ilio alualu Dia, (bloodhounds) ma Enelani, no na dala he $750.
            Ua hoohikiia o Lord Monck, (Haku) ma ka la 28 o Novemaba, 1861, i Alii Kiaaina no Kaneda.
            FARANI.—E noho ana ka Hale Ahaolelo alii o Farani ma ka la 2 o Dekemaba, 1861.
            E hoemiia 'na ka nui o na koa o Farani, pela ka olelo wale ia. E aie ana ke aupuni i dala, no ka mea, he nui na lilo o Farani no ka malama ana i kona mau koa.
            O na moku o Farani i manaoia e hoouna i Mesiko e kaua'i, e holo ana a ma Havana e hoouluulu ai, mamua o ka holo loa ana i Mesiko.
            E holo ana o Napoleona, ka Emepera o Farani, e ike ia Victoria, ka Moi wahine o Beritania Nui, ma ka malama ae nei o Mei, i makaikai ai i ka hoike makahiki nui ma Ladana.
            Ua ili ma ka lae St. Anatonio, he 40 mile oia wahi ma o aku o Valaparaiso, kekahi moku lawe mea kaua o Farani, he eono haneri kanaka o luna o ia moku, a eono wale no kanaka i ola mai.
            He lehulehu na wahine oo i manao iho aole e hiki ia lakou, ke hana i kekahi mea ke ole e mare i kane; aka, i ka wa e mare ai i ke kane, alaila, aole e hiki ia lakou ke hana pu me ua kane nei a lakou, he keu keia poe a ka apaapa.
            SEPANIA.—He 15 moku kaua a Sepania e hoouna nei i ke kaua i Mesiko, 5,000 luina, 330 pu kuniahi, 3,000 koa maoli. E kapae ia'na kekahi o na Kuhina o ia Aupuni, a e koho hou ia'na i mau Kuhina hou.
            RUSIA.—Ua pau ka holo ana o na moku iloko o Rusia, no ka mea, ua paa na awa, i ka hau. He 15,000 koa Rusini i lele aku maluna o ka 10,000 koa ma ke kuahiwi o Cacasia, a hala na hora eono o ka hakaka ana, pio na Rukini, a holo aku, me ka waiho iho i ka poe make he nui wale. O ka nui o na Rukini i make a i eha he 6,000, me ka lilo pu o ka lakou mau lako kaua.
            Ua hopuia ke kino o ka Bihopa kiekie o Waso, no kona pani mau i na ipuka o na hale pule, a me kona kakau ana i kekahi palapara hoino ia Genelala Luda. Mai St. Petereburg mai no ke kauoha e hoopau i ka Bihopa, me ka hoopau aku i kana hana ma kana oihana.
            Ma Waso, aole he malu iki o na makaainana i na puali koa i kenaia ilaila e malama'i i ka maluhia o ka aina a me na kanawai o ka Moi; aka, ua hana na kanaka e like me ka mea pono i ko lakou noonoo ana.
            Ua haawi aku ka Mea Kiekie, Prince Napoliona, he $5,000 a o ka Mea Kiekie Princess Clothilda, kana wahine, he $500.00, i mea e kokua ai i ke kuai ana i Kia Hoomanao no Count Cavour, ke Kuhina Nui o Italia i make ai mamua'ku nei. A penei ka olelo o ka palapala a ka Mea Kiekie, Princess Clothilda, "I ko'u lilo ana he wahine no Farani ma ka mare ana, ua waiho mau no ko'u puuwai me ka malama'ku ia Italia. Ua olioli au i keia la i ka hoike ana'e, i ka hui ana o ko'u inoa me ka'u kane i ka hoomanao ana me ka mahalo ia Count Cavour ka mea i make."

 

KELA MEA KEIA MEA
Mai na Aina e mai.

            HE OHANA KAIKAMAHINE KUPANAHA. —Ma Belgiuma kekahi ohana kaikamahine, me na manamana lima a me na manamana wawae e paono ana. Pela na kaikamahine a pau. Aka, ua palima wale no na manamana o na keiki kane a pau. Pela io no ia mai na kupunawahine mai maloko o kela ohana. E kau ana ma ka paia o ka hale he kii o kekahi kupunawahine i penaia me na manamana lima eono. O ke kupanaha ka pili o keia mea e i na wahine wale no, aole i na kane.


            KA HOKU WELOWELO KUPANAHA.— Aole i nalo loa aku la ka Hoku Welowelo i ikeia iho nei i ka malama o Iulai, 1861. Ua loaa ia i na ohe nana me he hoku maoli la e mamao aku ana maloko o ke aouli. I kona puni ana i ka la i ka malama o Iune, ua pili kokoke aku ia ilaila. No ka wela mai o ka la, kona welo loloa, a i ka maalili ana, ua emi hou iho ka welo ana, a mahope wale nalo iho la ia, a koe wale ka hoku. Aka, aole ia he mea paa me he hoku maoli la, he mea aeae me he aniani maoli ia ; no ka mea, ua ikeia aku na hoku mahope ona, i ka nana aku mahope o ka Hoku Welowelo.


            HE KEIKI NOONOO.— E ao ana kekahi makuwahine i kana keiki kane i ka oiaio o ke Akua, penei:
            " Ua hana ke Akua i ka la, i ka mahina, i na hoku, me na mea a pau. Ua hana ke Akua i ou mau makua, a me oe iho kekahi." Pane mai ke keiki, " Pela anei? Auhea kona wahi e noho la?"
            Makua. "Aia iluna ma ka lani."

                Keiki. "Aia ma ka lani? Aka, e kuu makua, auhea kona hale paahana?" Noonoo iho la i kahi e ku ana ka hale paahana o ka mea hana i na mea a pau, a he mea pohihihi loa kela oiaio, no kahi ole e ku ai o ka hale paahana o ke Akua.

 

                NA LAAU PUA NANI.—A kanu oe i ka laau pua nani ma kou kihapai, e koho i ka manawa ua i wa pono no ke kanu ana. Ina kanu oe i ka wa ua ole, e mae no ia i ka la no ke aa ole. Aia a kolo ke aa, ua ola ka laau, a maloo mai ka lepo malalo, e ninini iho i kekahi wai i kela la i keia la. Mai hoopulu loa i ka lepo i kekahi manawa, e hoomau wale no. Aole hoi he pono ke hoomauu i ka wai i ka wa awakea, o haa ka lepo i ka la, aka i ka wa ahiahi ka wa pono e hoomau ai i ka wai.


            NA MANO.—Ma Aferika, aole makau na nika i ka au maloko o ke kai, kahi e holo ana na mano. Ke olelo mai nei lakou, o ka mea ulaula ko lakou mea nahu. Ina holo lakou me kahi lole ulaula, make no; aka, o ka ili eleele a me ka ili keokeo ka mea a lakou e makau ai. Ua ike au i ko lakou au mau ana maloko o ka muliwai; me ke nahu ole ia mai. Noi mai la kekahi o lakou ia'u e lawe aku ia'u ma kela kapa ma kona kua; aka, ua hoole au no ka makau o hoohewahewa rnai na mano, a nahu mai ia'u. Ua kapu na mano ma na kai o Aferika, a nolaila, aole lakou e pepehi aku i ka mano. No ia mea paha, aole lakou i hoao i ke koko malaila; aka, ma na wahi e ae e hoaoia i ke koko, ua nahu mai no na mano i na kanaka auau.
            Ina pela io no, o ka ulaula ka mea e nahu mai ai na mano, oia paha ke kumu i ono mai ai lakou i na kanaka ili ulaula. (Na kekahi haole malihini o Aferika.)


            O KA HANERI MAKAHIKI I HALA.—I na haneri makahiki mamua, aole i ikeia na pae aina o ka Pakifika o na haole o Europa, a e hoomakaukau ana a Kapena Kuke e holo mai e huli i na aina o keia moana. E noho naaupo ana na kupuna o kakou malalo o ka ai kapu a me na akua kii, me ka ike ole i ke ano o na ili keokeo.
            I ka haneri makahiki mamua, e noho ana na haole Amerika malalo o ke Alii o Beritania, aole loaa ka manao e kipi ia ia, a e lilo i Aupuni kuokoa. Ia wa ua heluia lakou he miliona me ka hapa o na kanaka ;—i keia wa, he kanakolu na miliona a keu ka nui o lakou. I kela manawa aole i ikeia ka waena o Amerika, he aina ululaau paapu ia i kaaheleia e na Inikini naaupo. I keia wa, ua piha loa ia mau wahi paapu i na kulanakauhale, no na kanaka a me ka waiwai nui.
            I na haneri makahiki mamua, no Farani ka aina nui o Kanada, a me ka aoao akau o Amerika.
            Ia manawa, e kaua ikaika ana o Ferederika ka nui o Perusia me na Aupuni o Europa, a e hookupaa ana i kona Aupuni uuku i mea ikaika.
            Ia manawa, he mau Nupepa eha wale no i paiia ma Amerika, aole hoi nui ke kino o kekahi o lakou, e like me ko ka Nupepa Kuokoa. I keia wa, ua alua na tausani o lakou a keu aku paha.
            Ia wa, aole i ikeia na moku holo mahu, me na kaa holo mahu, a me na waea uila olelo, a me na mea hou e ae he nui loa. I ka nana ana i hope, ua maopopo ka oi nui ana o na mea hou iloko o ke keneturia i hala, i na mea a pau o kekahi keneturia mua o ke ao nei. Ina e like me ia na mea hou iloko o ke keneturia hou aku, he nui aku auanei ka pomaikai o na hanauna mamo a kakou.

He mele kanikau no Kameaaloha i make aku.

He Uhane pua lilia nou e kuu keiki,
O oe no ia e Kameaaloha e noho mai la—e,
Ina pahu kaa elua i Keolewa—la,
Nou ka ka pahu hoonani e kuu keiki—e,
O wai lohi i poniia i ke ala—la,
Aala ka pahu nani o kuu mea aloha—e,
Pahu paina i kapili pawehe ulaia e ka makani pakiele—la,
Uwe ae o Leialoha i kona kaikuaana John Hony—e,
Aloha ke kula o Kaukeano—la,
Kahi a ke aloha i naue ai—e.
 Hele ka Uhane luu a hoomaha—la,
I ka wai a ka manu e au nei—e,
Au iho nei o Moopunaole, aole ka hoapili—la
Kuu hoa o ka uka anu maeele i ko aloha—la,
O ka uwe hoonawali ae a Kalili—la,
Kuu moopuna mai ka ua pee pakaia ulu o Waimea—e,
Mai ka la wela o Malauea—la,
Kuu hoapili mai ka makani pahili he Kauaula—e,
Ke nu mai la la i ne pali—la,
I ka pali no kuu aloha, i ka hale onini lehua a ka manu—e,
Ua oki ka po, kaawele aku la oe—la,
Ke uwe kanikau nei ou kupuna ia oe—la,
I ka hoa o ka ua nee mai i ke pili—la,
I piliia e oukou ke anu o na pali—e,
Kaawale ka po ke moe, ua kaawale aku oe—la,
He kanikau aloha no Leialoha no—e,
Eehia hoapili lauapa ka manao ia Leialoha—la.
Kuu hoahele o ka malu kuawa poa i ka noe—e,
He aloha ko kino e waiho nei, a me ko kino wailua i nalo—la,
Ke olo nei ka pihe i ke kaha i ka Hinaiki—e,
Hina aku la oe e Leialoha kuu mea minamina—a,
Kuu lei ai o ku makani kuehu lepo o Kau—e,
O ke ao no keia luhi ke kino—la,
Ua maluhiluhi i ka uwe i ka nui o ka eha—e,
Lapaau i ka eha ke haiki nei ka manao—la,
E ake ka manao a ike aku i ko kino wailua—e,
Aahu ka Uhane i ke kapa pulu i humu ano e ia e ka makani—la,
Ka makani lawe lilo i kuu aloha—e.
E hamo hewa ana o Hua i ke kino ua lilo ka Uhane—la,
E kuu lei e aloha mai ka wai hoala hiamoe i ka po—la,
O ka po no keia nele o moopuna—la,
Lalau wale ana ka manao o kahi e ike ai—e,
Nuu hewa ana o ka nui o ke aloha—la,
I ka ole o kuu keiki kuu lei pua melekule—la,
O ka la uluaoa makani i Pihapono—e,
Piha pono loko i ka manao me ke kuko—e,
I ke aloha i kahi a kaua e lai ai—e,
Huli aku nei kuu aloha, nalo ike oleia—la,
He oki kuu moopuna mai ka wai heepue wai e Pohina—e,
Poina kuu manao maeele i kuu poli—la,
Hele ole i aloha i ka malama o Kaulua—e,
G. W. LUPENUI.
Puueo, Hilo, Ian. 24, 1862.


OIAIO.—O ka manao ka makani, o ka ike ka pea, a o ke kanaka hoi ka moku.

O ka Auhau Aupuni.

E ka Nupepa Kuokoa e; Aloha oe:
            Ua loaa mai ia'u ka mea e kamailio pu ai kaua ano, a ina no hoi ua like pu kou manao me ka nupepa i kapaia ka Hoku Pakipika, pau loa ae la au, me olua aku no ia. Mamua aku nei, ua hoouna aku au i na mea e pili ana i ka lehulehu. Oia hoi ka huli ana o na Luna Auhau i na waiwai i hunaia, a me ke kudala ana i na lio liilii, aole i kupono i ka auhau ia; me kuu manao nae e paiia ma ua nupepa nei hoi a makou a kanaka ili ulaula, a lakou la e akena mai nei. Ua lilo loa paha ka manao ma na mele, a me na kaao ku ole i ka pomaikai o ka lehulehu.
            Ua waiho aku makou i mau ninau me ka manao e paiia, a e pane ia mai, i pau ae ko makou ike moowini ma ia ano. Nolaila, ke waiho iho nei au i mau ninau me kuu manao aia ma o ka mea kupono e pane mai.
            "Pono anei e kudala ia na lio liilii kupono ole i ka auhau, ke akaka ole ka Ona nona ua lio la, a mau lio paha?
            Aole anei e hiki ke hoihoi ia'ku ka holoholona o kekahi mahope o ke kudala ana, ke akaka ua auhau ia ua lio la, a miula paha, kekake paha, ma kekahi apana e aku?"
            No ka mea, ke olelo nei na makamaka o kaua e noho ana ma Kohala Hema nei, "He kanawai poepoe ka keia a ka Luna Helu, a me ka Luna Auhau."
            Nolaila, e wikiwiki mai oe i pohala ae makou, ua pilihua loa, i pau ae hoi keia hupo ai poi o lakou nei. No ka lima hoopono aku ke aloha.
Na Z. P. NOHOIKEANU.

Waimea, Hawaii, Ian. 7, 1862.

            [MANAO O MAKOU.—Aole loa he kuleana o ka Luna Helu, a Luna Auhau, e kuai aku ma ke kudala i kekahi Lio, Miula, Iekake, a me na mea e ae me ke ku ole i ke Kanawai, aole loa he mana e lawelawe iki aku i ko hai holoholona, he ole loa no; aka hoi, ina paha no ka Auhau a no ka aie ke kumu o ke kuaiia ana, alaila, aole a makou olelo ma ia mea. Aole he mana ma ke Kanawai i haawiia i ka Luna Helu, a i ole ia i ka Luna Auhau paha, e komo e lawe wale i ko hai waiwai, a e kudala aku me ke kumu ole. A ina ua hana ka Luna Helu, a me ka Luna Auhau, e like me kau i pane mai nei, alaila, i ko makou manao ana, ua hana laua i kanawai mamuli o ko laua manao iho, a he oiaio hoi kau e pane mai nei. He kanawai poepoe ka ka Luna Helu a me ka Luna Auhaui o Kohala Hema. E hiki no laua ke hoopiiia no ia hewa ma ke Kanawai.
LUNA HOOPONOPONO.

He Kanikau Aloha

NO N. N. APUNI.

He u, he mihi, auwe oe—e,
He aloha kanikau ia Apuni,
Kuu kaikunane aloha—e.
Ka nani lua ole o Koolau—la.
Ka oi kelakela o Luluku—e.
Nau no i apo aku ka La,
Paa ka ua i na pali,
Ku kilakila ka Uhane lai—la,
I ka luna o Maunakapu,
Ua kapu no ko kino,
Ua pili me ka makua,
Ike ole ia aku ai ia,
E ko nui lehulehu launa ole.
Nou ka ka Uhane e naue nei,
Oili pulelo ana i ke awakea,
I ka malu olu o ka Alani—la,
I ka olu o ke Kuku, ano—e.
O ia uka iuiu kanaka ole no,
I noho mai i ka lipolipo—la,
I ka luna i Hiilaniwai.
Akahi no waiwai nui-—la,
O ke aloha ua hiki mai—e;
Lohi apa i ka nui kino.
Nou ka ka Uhane hoolailai,
I ke ano o ke ahiahi liula—e.
E kunoni ekepue maalo hele nei,
I ka pili o ke aumoe e nene nei.
Moe ae nei ko kino naue ole—la,
I ka hale lai o Kahiki—e;
Hiki mai nei ko kinowailua—e,
Me he opua kakahiaka'la i kuu maka,
O ka noe mai a ka ua i ke pili,
Halii lua mai ka ohu i ka mauna;
O ka naue ana ia o ka Uhane—e,
I ka hale malu a ke ao naulu—la,
Nou ka ka Uhane maalo pulelo—e,
I ka luna iuiu o Eleao—la,
I ka waiho lai lua o Maunahuila,
Ilaila kuu pua rose aala moani—e.
Honi hoomau ka Uhane me ka onaona,
Ke ala o ka Hala me ka Maile,
Hala e aku no oe, nalowale loa,
I ke ala muku hoi ole mai—e.
Noho makou me ka u ia oe—la.
Me ka pau o ke aho i ka nalo ana,
Kiiia mai no oe lilo—la,
Hele oe me ka luhi o kaua—la,
Lawe ke Akua i kana o ka Uhane,
Koe ke kino lepo waiho i ka honua.
Auwe! Auwe!! Auwe!!! Kaua—e.
Na Mrs. ANA KAPANO.
Luluku, Kaneohe, Koolaupoko, Dek. 28, 1861.


No na Olelo Hoolaha.

O NA MEA A PAU E MAKEMAKE ANA e hookomo i na Olelo Hoolaha ma keia Pepa, eia malalo nei ke ano o ka uku ana, ke oi ole aku mamua o ka aoao palapala hookahi, a o na lalani hua kepau he 20.
                No ka pule hookahi, ............................ $1.00
                No na pule elua, ................................... $1.50
                No ka mahina hookahi, (4 pule)........... $2.00
                E like me maluna ka uku ana o na Olelo Hoolaha no na holoholona hele hewa.
                Aka, ina e oi aku ka nui mamua o ka aoao hookahi o ke kanana palapala, alaila e papaluaia ka uku, a ina loihi loa, hoonui iki aku ka uku.
                E hooili pu mai i ka uku me na Olelo Hoolaha i paiia, ina aole, aole no e paiia.
HANALE M. WINI.
Luna Pai o ke KUOKOA.

J. H. COLE.
LUNA KUDALA.
Ma ka Hale Pohaku o Mi. Aniani ma.

Ma ke Alanui Alii Wahine.  7-1y

 

H. W. SEVARANA.
Luna Kudala a mea Kalepa.
Hale Mahoe.
Alanui Aliiwahine.

5-1y

OLELO HOOLAHA.

MA KEIA PALAPALA, E IKE NA MEA a pau, ua hookapu au i ko'u mau aina elua, o Hauula, a me Kaluanui, aole e komo hewa kekahi kanaka, kuleana ole, a hui ole me a'u ma ka hookau ana i ka uku hoolimalima, ma ia mau aina, a lawe wale i kekahi mea maluna o ia mau aina, ma ke kai, a ma na loi, a loko, ma ke kula, a me ke kuahiwi. O ka mea ku-e i keia, e hoopiiia oia e like me ke Kanawai. Eia hoi, o ka Ia hoomalu o ia mau aina, o ka Anae. O ka laau hoomalu, o ka Hala ko Hauula, o ka Ohia ko Kaluanui. O J.

Namale ka Luna no Kaluanui.  NA M. KUAEA.

Hauula, Ianuari 3, 1862.  7-1m*

 

HOONANI HALE,

MAKEPONO.

O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana e loaa na mea maikai e hoonani i ko lakou mau hale, e aho e naue mai i ka Hale Kamana o ka mea nona ka inoa malalo, ma ke Alanui Hotele, a malaila e loaa'i ia lakou na

PAPA KAUKAU NUI A LIILII HOI, NOHO O NA ANO A PAU. MOE O NA ANO A PAU. PAHU KUPAPAU.

E ku mai ana mai Bosetona mai. ma ka moku George Wasinetona, ma ka malama ae nei o Ianuari, he mau mea HOONANI HALE o na ano a pau, a e kuai Emi aku no au

E hele mai e nana a Kuai iho.

C. E. WILLIAMA. (UILAMA.)

Honolulu, Ianuari 6, 1862.  6-1y.

Olelo Hoolaha.

KE HOIKEIA AKU NEI MA KE akea i na kanaka a pau e nana mai ana i keia. Ua kapu loa na holoholona a pau;

Lio,

Bipi,

Hoki,

Miula,

Hipa,

Kao,

a Puna.

Aole e hele wale maluna o ko'u mau aina kuai, Oia ka hapa o PUEKE me

KUKUIWALUHIA a me APUAKOHAU,

E waiho la ma Kohala, Mokupuni o Hawaii. Ina e loaa i ko'u Luna ka

Lio,

Bipi,

Hoki,

Miula,

E hele wale ana ma na Aina i haiia maluna, e uku no akahi dala, ($1.00) no ke poo hookahi. HIPA, KAO, PUAA, hapaha no ke poo hookahi. Me J.W. KAINAPAU ko'u Luna e hooponopono ai.  J. MOANAULI.

Honolulu, Ianuari 9, 1862.  7 - 1m

 

J.W. KINI. MEA PAI KII.

MEA PAI KII.

HONOLULU, OAHU.

E PILI ANA KONA KEENA HANA ME ka Hale Leta maluna ponoi o ke Keena Pai o ke KUOKOA.

                E hele mai hookahi. E hele mai a pau, a e paiia na kii maikai no oukou, me ka uku Emi.

                Mai poina kahi o ko'u Keena Hana, maluna ae o ke Keena Pai o ka Nupepa Kuokoa. E pili la me ka Hale Leta. 7-3m.

 

HALE PAI KII

O
E. D. Durana.

EIA MA KO'U HALE PAI KII, MA KE Alanui Alii, ma ka hale e pili ana ma ka aoao hikina hema o ka Hale Kuai o Daimana ma, kahi i ahu ai o na mea maikai a pau o ka oihana PAI KII.

                Nolaila, ua makaukau au e pai i na kii o ka poe e makamake ana, me ka maikai ame ka nani, me ka uku oluolu loa. E pono no e hele kino mai oukou i ike maka.
E. D. DURANA, Mea Pai Kii.
Honolulu, Oka. 25, 1861.  3

OLELO HOOLAHA.

KE HOOKAPU AU NEI AU I NA holoholona,

Lio,

Bipi,

Hoki,

Hiula,

Hipa,

Kao,

Puaa,

Ke komo maloko o ko'u aina kuai e waiho ana ma Kalia. Aole no hoi i ae la kekahi kanaka ke hopuhopu i kekahi Lio, a Bipi paha, ke holo a komo maloko o ua aina nei. Ina o na holoholona a me na kanaka i ku-e i na mea i haiia'e nei maluna, e hopuia lakou, a e hooukuia i hookuhi dala, ($1.00) no ke poo hookahi: — (koe nae na holoholona i hoolimalimaia e holo ma ua aina nei.) E hoomaka ana ke kapu, mai ka muliwai o

PIINAIO a hiki i ke kai o KALIA. Aole loa kekahi e lawaia malaila. Ina o ka mea hookuli, e hooukuia oia i hapalua (dala, ($0.50.) O ka la mua o Feberuari, 1862, oia ka la e lilo ai keia i Kanawai paa maluna o ua aina nei. Mamuli o ke kauoha a MOEHONUA.

AINOA, Luna Aina.

Waikiki - kai, Ianuari 8, 1862. 7-lm*

 

WAIMANALO.

EIA KEIA LIO KEA MAIKAI ua hiki mai maanei, na Mi. Thomas Cummins i lawe mai Kapalakiko mai, he lio maikai loa keia no Kenutake mai, a noloko mai o ka Ohana Lio Medoka. e ku ana keia Lio ma Waimanalo, Koolaupoko, Oahu, me ka makaukau e hoolimalima aku i ka poe mea lio wahine e makemake ana e loaa na keiki lio maikai, me ka uku haahaa.

E ninau ia JOHN A. CUMMINS.

(KEONI KAMAKI.)

Waimanalo. Dec. 14, 1861.  5-3m.

 

E LOHE OUKOU A PAU!

                NO KA MEA HOI, E HOOPAUIA'NA KE pai ana o ka "HAE HAWAII," i ka pule hope o Dekemaba o keia makahiki; nolaila, ke hoolaha'ku nei; e puka ana ka "Nupepa Kuokoa" ma ka la mua o Ianuari, M. H. 1862 a e paiia i kela pule keia pule, a pau ka makahiki.

                Mahope iho o ka la mua o Ianuari, alaila, e hoonaniia kona mau kowa me na kii maikai loa, i ku ai i ka makemake o ka poe e lawe ana ia ia.

                E paa mau ana maloko o ke "KUOKOA," na mea hou a pau, penei:

1.—Na Nuhou a pau o na Aina e a pau, he nui loa.

2.—Na Olelo Hoolaha a pau o ka Aha Hookolokolo Kiekie.

3.—Na Olelo Hoike Makahiki a na Kuhina Aupuni.

4.—Na Moolelo o na Ahahui Mahiai a pau.

5.—Na Olelo Hoolaha a na mea Kalepa.

6.—Na Olelo Hoolaha e pili ana i na Holoholona Helehewa.

7.—Na olelo hoike aku i ka Hanau, Mare, a me ka Make.

8.—Na Palapala mai Hawaii a Niihau, a ka poe e makemake ana e kakau mai.

9.—Na Mele, na Kanikau, a me na Himeni.

10.—A me na mea e ae he nui wale i pili i ka hoonaauao a me ka hoohauoli i ka naau o ka poe e heluhelu ana ia ia.

                Nolaila, ke kaheaia'ku nei ka poe a pau e lawe ana i ka "Hae," e pono ia lakou ke lawe i ka "NUPEPA KUOKOA." A malaila oukou e ike ai i na mea hou a pau, a e loaa hoi ia oukou ka pepa maikai hookahi i paiia ma ka olelo Hawaii.

                E loaa i ka poe a pau i uku mai i na Dala Elua, ($200.) he Palapala Hookaa i paiia me ka inika ulaula; aliala, e haawiia ia ia ka pepa, a hiki i ka la hope o Dekemaba, 1862. E kakau mai ia H. M. WINI.

Luna Pai o ke Kuokoa.

Honolulu, Dekemaba 1861.  5-1y

 

MAKEMAKEIA.

ILIBIPI,

ILIKAO,

a me ke KELEAWE kahiko.

UA MAKEMAKEIA NA MEA I HAIIA maluna e C. Brewer & Co, (Burua ma) ma ko laua Hale Kuai i kai o ka Uapo. E uku no laua i ke kumukuai makepono no ia mau mea.  6-3m.  C. BREWER & Co.

 

PILI HALE! PILI HALE!!

PAPA ULAULA OREGONA!

E KUAI MAKE PONO IA AKU I NA MEA e kuai koke mai me ke dala maoli, ua oi ka maikai o keia papa mamua o ka papa Oregona e laweia mai nei ia nei, a ua like loa ke kumu kuai.   6 - 4t.  C. BREWER & Co.

 

KAMANO! KAMANO!!

1050 PAHU KAMANO MAIKAI LOA i loaa mai nei. A e kuaiia aku e like me ka makemake o ka poe kuai mai. Ma kahi o

6-3m.  H. HACKFELD & Co. (KALE MA.)

KAKELA ME KUKE.

MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o

Kela ano keia ano.

NA MEA AI,

NA BAKEKE,

NA IPU TINI,

NA PA LEPO,

NA KAMAA,

NA PAHI me na O-O,

NA PAPA me na NOHO,

NA IPUHAO,

NA NOHO LIO,

NA MEA E KAKAU,

NA PENA ME NA AILA,

NA MEA MAHIAI.

A me kela mea keia mea.

Me na laau a Dr. D. Jayne.

Honolulu, Dekemaba, 1861.  5-6m

HALE KUAI MEA HAO.

UA HIKI MAI MA BOSETONA MAI, NA na mea hao hou loa. A eia ma ko'u hale kuai, ma ke keena mauka o ka Hale Uinihepa ma ke Alanui Papu. Na waiwai hou he nui wale, o kela ano keia ano. Na laka puka hale. Pahiolo a na kamana. Koikahi o na ano a pau. Kui hana hale, hana pa a me ke kui hana waapa. Kui keleawe a me ke kui kepau no ka waa. Kuaina kupono no ka hana upena. Koi nui a me na koi liilii, No ka poe oo a me ka poe opiopio. Mau oo pe maikai no ka mahi loi. Mau ho maikai kekahi. Palau maikai. Pahi oki laiki. Me na oo he nui wale. A me na mea e ae he nui wale. He EMI loa ke kumu kuai no na mea i haiia maluna. E hele nui mai i pau ko oukou kuhihewa.

2  W. N. LADD.

 

AKE, (A. S. CLEGHORN.)

Olelo Hoolaha.

O KA POE A PAU E MAKEMAKE ANA i na lole maikai a me na kamaa paa. E aho ia lakou ke helu ma ka

Hale Kuni o Ake, (A.S. Cleghorn.)

malaila e loaa'i na mea a pau e pili ana i ko ke kanaka makemake. Ua lako mau ia Hale Kuai i na

WAIWAI KALEPA, i kela ano keia ano.

Na KALAKOA PELEKANE, a me na waiwai maikai eae he nui wale.

Aia na Hale Kuai ma ke Alanui Nuuanu mauka iho o "HALEOLA," a ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu me ke Alanui Kalepa, makai iho o ka Loiala Hotele.  3

 

PAPA MANUAHI.

EIA KA MEA HOU LOA NO NA KANAKA maoli o Hawaii nei, ua loaa mai ia'u na pana Oregona o kela ano keia ano, me ke kumu kuai make pono loa. E pono   e hele mai oukou e hoakaka i ka oiaio no keia mea. Eia ke ano o na laau a me na papa.

Papa paina no Amerika a me na Pine pa, Pili. Laau nui,

Laau Liilii,

Papa hele,

Papa kahiia,

Papa kalakala.

Eia kekahi:

Wai hoomaloo a me na mea e ae, kupono no na hale, Pena keokeo Pelekane maikai loa, Pena omaomao lenalena, Aila pena. Aia ma kai, ma Aina Hou, Mauka iho o ka Hale Dute Hou.

GEO. G. HOWE.

Honolulu, Ianuari 1, 1862.  1-tf

 

HALE KUAI.

NALO MELI

O

HALEWAI.

JOHN THOMAS WATERHOUSE.

Ma keia hale kuai, ua nui na ano waiwai ku pono i ke kane i na wahine, a me na keiki, he waiwai hou mai

Kaleponia mai.

Kamelo.

O ka poe kuai ma keia hale, e ike wale lakou i ke Kamelo me ka uku ole. E kau mau ana ka hae o ke

AUPUNI HAWAII

ma ka ipuka o keia

1-6m.  Hale Kuai.

 

HALE KUAI BUKE.

AIA MA HONOLULU HALE. (OIA KA HALE Leta.) ka hale kuai o Wini, he wahi e kuai ai i na Buke Haole he nui wale, O KELA ANO KEIA ANO BUKE KULA HAOLE, A B C, (Primer.) KUHIKUHI O KE KANAKA HAWAII, (Form Book.) BUKE PALAPALA HONUA MUA. BUKE HUAOLELO, (Phrasebook.) BUKE PA KO LI, (Kamina.) A me na Buke Kula e ae he nui wale.
Malaila no na Buke maikai no ke Kakau Waiwai, no kela oihana keia oihana, mai ka mea nui a ka mea liilii. —AIA NO HOI NA— Kanana Leta, rula ia a rula ole ia. Kanana Pepa loihi, rula ia a rula ole ia. Peni Hao, maikai loa. Inika, ipu inika. Peni kala, eleele, uliuli a ulaula. Kumu peni. Wepa ulaula a eleele. Wahi palapala, ulaula, keokeo a eleele, (mea kakau.) Papa pohaku, a me ka peni kala pohaku. Inika eleele, uliuli, a ulaula. Me kekahi mau mea e ae no he nui, no na kula, a me na oihana kakau. A he make pono no ke kuai ana malaila no keia mau mea. E hiki no i na kanaka maoli, mai Hawaii a Niihau, ke hele malaila e kuai ai.  1

 

PULUPULU! PULUPULU, PULUPULU.

                NO KA NUI O KA MAKEMAKE e kanu na kanaka o keia Pae Aina i ka Pulupulu, nolaila, ke ae nei au e lawe, i ka Pulupulu, i kanu ponoiia e ke kanaka Hawaii, i ukuno ka "NUPEPA KUOKOA."

                Penei:—O ke kanaka Hawaii e haawi mai ia'u ma Honolulu nei, i na paona pulupulu maikai i kanuiia i Hawaii nei, he 40; e loaa ia ia ka "Nupepa Kuokoa" no ka makahiki hookahi. E lawe no au i ka pulupulu i pau i ka waeia, a i wae ole ia ka anoano.

                Auhea oukou e ka poe i nele i ke dala, me ka makemake nae e lawe i ka Nupepa. E hele oukou e kanu i pulupulu, alaila, e loaa no ia oukou ka Nupepa a me na pono e ae o keia ola ana.

                EIA HOU. — E kuai no au i ka pulupulu maikai a pau i kanuia e ke kanaka maoli lioko o ka makahiki 1862, me ka uku i elima keneta no ka paono hookahi, oia hoi ka $5 00 no ka 100 paona hookahi. Aka, i na e hoolaha kekahi poe Kalepa o Honolulu nei, e uku ma ke dala maoli no ka pulupulu, alaila, aia no i ko'u manao ke kuai aku a me ka ole mahope o ko lakou hoolaha ana. No ka mea, ua makemake wale no au e paipai aku e kanuia keia kumu waiwai hou, ma keia Pae Aina. Noi laila, ko'u hooia ana'ku i ka lehulehu, i hiki ia lakou ke kuaaku i na mea a pau a lakou e kanu ai.

Owau no o H.M. WINI,

Luna Pai o ke Kuokoa.

Honolulu, Nov. 1861.