Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 11, 8 February 1862 — Na Palapala. KA HOOPUNIPUNI NUI LAUNA OLE. [ARTICLE]

Na Palapala.

KA HOOPUNIPUNI NUI LAUNA OLE.

| K ka J\'upepa A'uokou ; Aloha oe :— j Ua ike maua ma kou Helu 10, i kekahi ' iiia.ii olelo i kakauia e kekahi mea i kapaia ' ia iho oia ka leo o ka Lehulehu ; a o ke poo | hoi o ia kumu manao, " Kc Koho Balota ana jma Koolaupoko, Oahu." Ua paipaiia mai maua e pane aku 110 ko maua ike ana i ka oiaio ole o na mea i oleloia ma ia kumu maI nao, me ka waiho pu aku imua o ka lehulehu I i ka oiaio o na mea i hanaia ma ia la, ma ke | koho balota ana, a eia no ke ano o ka mea i jhana ia. j Ala ka Poaono mamua iho oka la koho ba- ; īota, ua hele maua e paipai i na kanaka o jko maua aina o Waimanalo, e hele i ke ko(ho balota ma Kaneohe ia Poakahi ae, ka la !6 o lanuari, o keia makahiki, a ua ae mai lakou, me ka ninau mai nae i ka Luna a maua i manao ai, a ua olelo aku maua, o Barenaba ka Luna kupono i ko maua manao ana, i mea nana e imi ka pomaikaio na makaainana o Koolaupoko, iloko o ka Hale mahaloia, o ka Poeikohoia, aka, ua hai aku maua, aia a ma ke kakahiaka o ka Poakahi ae, alaila, hai nui aku maua i ke kuinu nui o ko maua makemake ana ia Barenaba, ma ke kula o Alelele. Maka Poakahi ae, ua hele mai na kanaka a pau. a l.alawai ma kahi i oleloia maluna, a ua hoakaka'ku maua i na jkumu kupono e koho ai ia Barenaba, a jua ku na mea i hoakakaia, i ka makemake io na kanaka. Ua ninau maua i ko lakou inanao, a ua hai mai i ka makemake no e | koho, ma kahi a maua i koho ai, no ka mea, •ua maopopo ia lakou, e koho ana no maua i |ka mea kupono, ke imi i ka pono no na maI kaainana, koe nae kekahi mau kanaka, i hai mai i ko lakou manao e koho ia hai, aole hoi ; e lawe iko maua balota. Nolaila, pau ke ; kamailio ana, a hele aku makou me na Hae je welo ana me ka maikai, a me ka olioli, aoile loa me ka hakaka. I ka hiki ana ma kahi je kokoke ana i kahi e koho ai, ua kii kaaiwale mai maua mc na poe kanaka o ko | maua aina, a ma ia wahi, ua ninau hou kekahi o maua i na kanaka i ko lakou manao ino na Lunamakaainana, me ka hai aku ia j lakou, i na he makemake e koho ia hai, aia [110 ia i ko lakou manao ana, aka, aole keka•hi mea i hai mai ika manao kue iki. Pau ; ia, hele aku la kekahi o maua me na kanaka he umi, pela i kela hele ana, keia hele ana, a hiki i ka pau ana o ko maua haneli hoahele, ' o ke kumu o ka hana ana pela, o hookeke a haunaele. Ahe nui ka olioii, ame ka hoihoi o na kanaka, he hulo ka hana mc ka oluolu, a o na Hae hoi e kapalili ana ī ka makani, kekahi i kokua mai ia olioli ana.

Mahope o ka pau ana o ke koho balota ana o ko maua mau hoahele, ua hele aku makou i kekahi Ahaaina hale komo nia Heeia, a malaiia makou kahi i paina'i a pau, o k& poe i koho ia Barenaba, a nie ka poe i koho ia hai T aia no i ka poe e makemake ana e heie. Alaila hoi aku, a oia iho kke ano o ka hana ana t mai mua a hiki i ka hope t ua olioli na kanaka, a ua oluolu 110, a ua like ke ano, o ke koho ana me Honoluiu, » me kekahi kulanakauhale e ae, ke kau o na Hae.o me na mea e ae, e hoohauoli ana i ka aaau o ke kanaka.

E nana kakou i na olelo o ka jx\ukti mua o kona kuniu ruanao. •• l'a hooweliweii ko- . lohe ia ko Waiinanalo poe kanaka e kolaila mau haole." He keleawe paha ko ka maka 0 keia kanaka e kakau nei i keia mau ma- j nao imi hala malalo iho o na eheu o ka hoo-, punipuni ? 1 hiiahila ole ai ka naau ika ! epa a kona elelo. Ke hoole nei maua ika < oiaio o keia inau olelo ana, o ko maua ano.;l ma na mea e hooiaioia nei e ka leo o ka Le- ( huiehu. me he mea ia, ua aneane like ine na mea ino loa, ke olelo mai nei i ka hoa ka o j 1 maua i na kanaka o ko maua aina, me he | mau bipi la me ka huipa, ke hooie nei maua ; ia mea, me ke kapa'ku ia, ka Leo o ka Lehu-1 lehu he kanaka epa, a he hokai wale mai i j ko maua mau inoa inaikai, malalo o na ku-; inu oiaio ole, a oia palia ke kumu ona i; kamailio ai, me ka huna i kona inoa. Eia : hou hoi kekahi mau olelo imi epa, o ko ma-! ua hooweliweli ka ! e kipaku aku i na kanaka ' !o ko maua aina, ke lawe ole i ka balota o; Barenaba, ke kapa nei maua ia mau oielo he hoopunipuni, ke olelo mai nei oia ua hoowei liweh maua, a ua pepehi aku i kekahi, eia Ipaha ka ninau. Owai ia ke kanaka i pepe-; hiia e maua ? Owai la ke kanaka i hoowe- . liweliia e maua ? He hiki anei ia oe e ka : mea imi hala ke hai mai ? Ua maopopo ia , ' maua, aoie loa e hiki ia oe ke hai mai, me : ka haaleie ole ika oiaio. Ke i hou mai nei, | " Aka, ua iilo ka pnhu balota i Avahi hoowe- I iiweliia'i kanaka, a malaila, ua hoopioia ka; manao o ka lehulehu." He makemake maua ! ! e wehe i ka alu o kou maka ma ia mea ; e j ; nana ae oe ma na Aupuni naauao a pau, a i e ike oe he la haunaele loa ia, a he nui ka I ; hakaka, ame ka hookeke ana. Ma na aina | j haole ia ; aka, e nana koke iho oe ia Hono- j iiulu, e ike oe malaila, i ka nui o ke apuepue ;ia o ke kanaka, a me ka hana ino maoli i kekahi manawa, aka, aole i kapa ia ia hana ; ana, he hoopio i ka manao o ka lehuiehu,! mai pono kou hooili ana mai ia maua i na j he oiaio; aka, oka imi kumu ole e hoohewa J ia maua, me ka manao hakuepa, ua kue loa j maua ia mea. ' Ke olelo mai iK'i ika lawe ka ika pu, a īue ka huipa, he mau olelo hoopunipuni wahahee loa 110 keia, ka olelo o ka mea maa i ka hoopunipuni, me ka eha ole o kona naau. Aole loa maua i ike i kekahi haole e lawe ana i ka pu ma ia la, a aole no hoi maua i paa i kekahi mea o ia ano, (o na kanaka o Wahnanalo ka jx)C nanaehooiaio i keia.) a eia hoi kekahi, he hiki i ka poe a pau e lawe ana i na moa make, ke liopuia ma ke Kanawai o ka Aina, a o keaha la ka hoi ka mea i ; hopu ole ai o na k:\naka lehulehu, a i ole ia, ooe paha, ia maua, ina ua ike oe i ka oiaio o kau e olelo nei ? j Kia hou keia, ke ninau mai nei, " Ile Luna- | makaainana la ia nawai ?'' \o ka makau paha j .o haiia'ku ka hailoaa oiaio o ka ninau ; nolaiia, ; ua lnii koke ilio no i ka liailoaa, a kau iho, o ka | leo keia o Lehiilehu. lna he hiki i ka khulehu ! ke kamaiiio hoopunipuni no maua iloko o na ! Nupepa, no keaha la ka hoi i hiki ole ai ke koho j i ka Lunamakaainana a lakou i makemake ai ? i oia hoi, o ka mea i oi ka nui o na balota, alaila : hoi lilo i Lunamakaainana. A 110 ka mea, aole ; I i kohoia ka meii i manao nuiia e keia lehulehu e i , kamailio mai nei; nolaiia, ua maopopo loa ia | nutua, a me oukou pu hoi kekahi enamakamaka ] | mai Ilawaii a Niihau, he hoopunipuni na mea i! kakauia ma kela kumu manao ma ka Nupepa I j Kuokoa, o ka ia mua o Feberuari, M. 11. 1802,! ; maluna ae o ka inoa Lehulehu. | Aka, malia nae paha ua poino ia kekahi o na i lala o ua inea nei e kapa nei ia ia iho, » ka Ixjo o ; ; ka Lehulehu, a o kona hoa kuka hoopuka manao I i paha, malia piha ua makapoia kona mau iuaka,! 1 maiia ua pula piha? I ike ole ui ia i kahi nona \ ; mai ka u-i na uie he mea la he kani no ka huiiui. i I l*a kuhihewa ia i ke kapalili o ka hae, a no ko- • ! na nele paha i ka ike, kuhihewa i keia pohapoha : i uiai, he huipa ; a noiaila piha keia imihala wale | j mai, a i ole ia, o ka inea jvaha nana i kukau keia ; ! kumu manao i oieloia, oia paha kekaiii o na mea ! 1 i mnnao e liio i Lunauiakaainaua, a no kona hau-. le ana paha, ua imi wale ia i manao iniihala mai : ia maua i mea e na ai kona maimo kuiialahaia,; a me kona hiiahiia i kona nele ana i ka noho ma | ka Ilaie Mahaloia o ka Pi»eikolioia o keia Aupu- | ni. īna oia ka mea nana i paipai mai i keia ha- I pj\i ana ona i na manao imiha'la ; alaila, e kala \ maua ia ia me ke aloha, me he mea U, eia imua ; i o maua kalii i ku ai me na maka i upehupehu i j ka uwo, i ka iohe ana'ku, o Barcnaba kai liīo i; ■ Lunamakaainana no ka Apana o Koolaupoko, a ! aoie o ua " Leo nei o k;i Lehulehu." j Ko uleio aku nei maua, aoie e hiki i keia kana-, ka hookahi e kapa nei ia ia, " Oia ka Leo o ka \ Lehulehu," ke hookomo i kona inoa ponoi iloko ? o ka Supcpa Kuokoa, ame kekahi Nupepa eae i paha ; no ka mea, ua ike no ia i kona wahahee lana, ke hui mai oia, nana no i kakau ia mau ; olelo mo ka hoopaa oka inoa malalo iho. Pehea ! : 1& kona manao i na kanaka o Waimanalo, me he ; ! mea la, he poe kamalii manao oie lakou, no ka |lavreiaana e like ine he 4< pua pipi la." Ke: 1 olelo nei maua, he leo ko kela kanaka keia kanaka ma na mea e piii ana i ke Aupuni, a me na ! tuea pili ana i ko iakou kino, ma ka nana an&'ku , i kana mau olelo, me he puu opala la lakou e : lewa nei ma o a maanei, aole kupaa ma kahi e ku ai. Ma ka la koho balota, ua bai mai ka hapa \ : nui o na kanaka i ko lakou manao like, e koho ia Barenaba ; aka, ua ku kaawaie hoi ka manao ī o kekalii mau kanaka. a ua hele pu makou, a ko-: ho no ia mau kanaka i ko iakou luna i manao ai, : me ka olelo ole ia'ku, ua like anei keia me ka : hoopio i ka Leo o k& Lehulehu. ī Xa ka lehulehu e noonoo i ke ano oka oili l ana mai o keia ieo hookahi e kuhi hewa oei i k&» >na m&u olelo, he mea i& e oluolu ai k& o ; n& kanaka, & e mahalo ai lakou i kona ano Koa t j'no ka ninini &n&aeo n& maiuio o kona naau pooli iloko oka A'ufxpa Kuokoa, E &ho e hele ;o" K& leo ok& Lehulehu," &me kona hou k O , f . ka, e uuiui i ko laua hanu—malama o komo hou le ua hanu m&hope, & hoomaemae iho i ko !au& r naau.

Ke ak)ha nei m&ua i keia mea e uwe hele nei, mv he mea la, he keiki punaheie, u ua maa mau i ke ko o kana ai, a no keianeie ana, ke hookeeke«? nei me ka haku i mau m&- ' noo hoo|Hsuipuni, i mea e i kona h&uiehiii ana. >' E kala mai ka lehuiehu no ka maua kamaiiio loihi ana ; aka, ua koiia mai maua e pane &ku i& oukou. o puni auanei i ke ;vlakai hewa i& e keia kanaka hoopunipuni e huru» nei i kona inoa, aole : o maua manao na ka poe i kamaaina ia maua: no ka mea, ua ike lakou iko maua ano. Aka hoi, ua pane maua i kumu e ike ai ka poe inalihiui i ka oiaio, a i kau ole iho ai lakou i w*i hooluu ano e me ko maua mau inoa maikai. Limaikaika Opio. Jons Kamaki. īi'aimanolo, Feb. 1, 1862.