Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 12, 15 February 1862 — Page 4

Page PDF (1.65 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

 

Na Mea Hou

NO NA AINA E MAI.

                Ua loaa mai ia makou na Nupepa o Calaponi, i elua pule mahope iho o na Nupepa i loaa mai nei ma ka moku Cometa, ma ka moku Storm King mai nei, iloko o ka manawa hikiwawe ana i holo mai nei, he 9 1/2 la mai Kapalakiko mai. A eia na mea hou hope loa malalo nei:

 

                IAN. 1.—Ua kukaiia'ku he384 koa pio, no ka poe i like me ia ka nui i pio ai i na kipi, e hiki mai ana paha lakou i ka la apopo.

 

                Ua palapala mai o Farani ia Amerika Huipuia, e noi ana e lilo o Farani a me Auseteria na Lunakanawai nana e noonoo ka pono o ka hopu ana i na Kuhina kipi a me ka ole.

 

                PROVIDENCE, IAN. 2.—Ua kau o Slidell a me Masona ma ka moku mahu Beritania kaua Rinaldo, a me ko laua ukali pu, a ua holo aku i Enelani.

 

                St. Louis Ian. 2.—Ma ka la 16 o Dekemaba iho nei, ua ike ia na manuwa o Sepania mawaho o ke Kasela o San. Juan de Uloa ma Vera Karusa. I ka ike ana no o ka poe koa Mesiko i ua mau moku la, o ko lakou haalele no ia i na papu, me ke ki ole i kekahi pu hookahi. Lawe koke na koa Sepania i ua papu la. Ua hoi mai ma Mesiko o Generala Sanateana a me Generala Miramona. He mau Alii kaua laua a elua no Mesiko.

 

                IAN. 7. Ua nui na Koa Aupuni i komo ma Edisto, a ua hopuia na Alanui Kaamahu, Helu 4, o Savana a me Kaletona.

 

                Ua ku mai ka moku mahu Vanderbilt, ma Nu Ioka, mai Pota Roiala, Karolina Hema mai, me 3,697 kukaa Pulupulu.

 

                Ke hele nei na koa he 25,000, i Cairo, ma Misouri. Aia a hiki mai lakou, alaila e loaa na koa he 60 a he 75 paha tausani. Alaila, makaukau no ka hele ana e komo i Paduaka, malalo o Generala Grant. E holo ana keia poe koa i Nashville, a ina he hiki ke hoohui na koa a pau ma ia wahi; alaila, hele hou a hiki i Nu Oleana.

 

                Ua haalele o Simeona Cameron, ke Kuhina Kaua o Amerika Huipuia, a ua paniia kona hakahaka e E. P. Stanton. E hele ana o S. Cameron i Kuhina i Rusia, e noho ma kahi o C. M. Clay ke Kuhina i hoonohoia malaila. A e hoi mai ana ia e hele i ke kaua, nolaila kona mea i noi ai i ke Aupuni e hookuu ia ia, mai ka noho Kuhina ana i Rusia.

 

                LO KEOKI PAULEKE.—E holo ana na moku mahu kaua Beritania, Adriatic a me Parena, i Kanada, ma Amerika Akau, e lawe ana i kekahi mau koa o Beritania ilaila, o Lord Geo. Paulet ka Luna Nui o ia mau Moku.

 

                Ua loaa mai i ke Keena Kalaiaina o Amerika Huipuia, he mau palapala no na mea e pili ana i ka hopuia ana o na Kuhina Kipi, ma ka moku mahu Crent.

 

                IAN. 22. Ua loaa ia Senetoa Johnson kekahi o na hoa o ka Hale Ahaolelo Alii o Amerika Huipuia, he palapala na Major Hays mai. E hai mai ana i ka make ana o Generala Zollicoffer, a me ka nui o ka poe kipi i make. He mau wahi la uuku i koe, alaila, nele loa ka moku aina o Kanetuke i na kipi ole, a lilo loa ae i moku no ke Aupuni Hui.

 

                He 34 moku mahu kaua o ka Akau, me 17 moku pea, e ku nei maloko o Haterasa, a ehiku moku mahu kaua nui e ku mai nei mawaho o ke awa. E hiki hou mai ana no na moku mai Pameliko mai.

                No ka nui loa o na Koa Aupuni i pepehi maluia ma Misouri i keia mau la iho nei; nolaila, ua hopuia ma ke kauoha a Generala Digler, kekahi poe haole kipi waiwai nui, me ka hai pu aku, ina e make ke Koa Aupuni hookahi i ka pephi maluia e na kipi; alaila, elima koa kipi

e pepehiia no ke Koa Aupuni hookahi; a ua lilo ia he Kanawai paa no kona Papa Kaua i keia mau la.

                MOKU I HOPUIA. — He 103 ka nui o na moku kipi i pio i ka Akau, a he 74 hoi na moku o ka Akau i pio i ka Hema.

 

                Ua holo mai no ka moku kipi Bamuda mailoko mai o ke awa o Savana, me ka wiwo ole i na moku kaua nana e pani ana ke awa, a ua hala loa aku ia ma Enelani me 2,000 kukaa pulupulu.

 

                O ka nui o na tona o na moku e kau ia nei e ka hae o Italia he 800,000. A o ka nui o na Luina nana e lawelawe ma ia mau moku e pono ai, he 100,000 kanaka.

 

                Ke pai nei o Kauka Jos. Breckinridge ma na Nupepa, e i ana he mea pono i kela kanaka keia kanaka, ke malama i ka maluhia ana o ka noho hui ana a me ke Kumukanawai o Amerika. He makuakane ia no kekahi o na 'Lii Kipi.

 

                KA AIE. — Ka nui o ka lilo o ke Aupuni o Amerika i ke kaua i lanakila'i a kuokoa, ma ka olelo hoike, a Alekanedero Hameletone ke Kuhina Waiwai i ka M. H. 1790, he 135 miliona dala, a o ka nui o na dala i kaa 60 miliona, o ka mea i waiho ia iho na ka poe e ola nei a me ka manuwa e uku, he $75,000,000.

 

                Ke hoomaka ia nei e kukulu i puali koa pualu Sekotia ma Ilinoi, a e haawiia ana ia Sir William Havelock ( kekahi kauka alii o Beritania,) ka noho Generala ana maluna o ia poe kanaka. Ua hai mai ia i kona manao kokua i ke Aupuni Hui.

 

                AINA NUI. — Ua ikeia'e nei he 25,000 eka aina o John Slidell ke Kuhina kipi ma Minesota, a nolaila, e lilo ana paha ia i waiwai pio.

 

                Hoole o Generala Makalelana i na poe i hele aku me na ohe hookani, a me na mea pila no a pau, me ka manao e hoohanohano aku i kana wahine, no ka mea; ua hui na puhi ohe o na papa koa a pau ma Wasinetona, e hookani i kekahi mau leo mele lealea, i ka wa e hiki ai ka wahine a Gen. Makalelana ma ke kulanakauhale Alii. Aka, wahi a ua Alihikaua nui nei o Amerika Huipuia, aole o na makemake e hoohanohano ia mai oia, me ka loaa ole o ke kumu e pono ai o ka hoohanohano ana mai.

 

                CHICAGO, IAN. 29. Ua palapala aku a palapala mai o Generala Halleck o ka ka Akau, a me Generala Price o ka Hema, no na pono kaua. Ke koi mai nei o Generala Price o ka Hema, e hanaia'ku na kanaka kipi i hopuia no ke puhi ana i ke ahi i na Alahaka, me he poe pio kaua la. Ke hoole aku nei o Generala Halleck o ka Akau, me ka pane aku, aole loa ia e ae aku ia mea ; no ka mea, wahi ana, ua hele mai lakou me ke ano o ka poe kanaka ku i ka wa, ma ke kahiko ana a me ka noho ana, a ua hele aku e puhi i na Alahaka i ke ahi, me ka hoopilikia aku i ke ala o na tausani ; aka, ina he poe koa lakou i kenaia mai e hana ia mea ; alaila, he hiki ia lakou ke ike'a aku ma ka helehelena koa pio kaua. Nolaila, e kipu ia ana ka poe a pau i loaa i na Koa Aupuni e puhi ana i na Alahaka. Ua Mahalo nui ia na olelo o ka palapala pane a Generala Halleck.

 

Ka manao o Beritania no

KA HIHIA O SLIDELL ME MASON.

                Ke hoopaa nei ka Nupepa New York Albion (he Nupepa Beritania) i ka pono ole o ka hopuia ana o na kipi ma ka mokumahu Trent, a ke olelo nei ua hewa nui o Com. Wilkes, a ua uhai i na Kanawai pili Aupuni, aka, waiho nae na ka poe Jure e hooholo i ka uhaki ana a me ka ole, a penei na manao hope o ua Nupepa la :

                E nana aole o makou manao iho he enemi ole o Slidell a me Mason, a he mau enemi ino loa hoi no ko lakou poe nana i hopu, aka, he manao ko makou, aole i aponoia keia hopu ana e like me keia ano, i kekahi mea i hooia ole ia e ke Kanawai ; a eia hoi, aole ke kauwahi olelo ma ka olelo kuahaua o ka Moi Wahine o Beritania e papa ana i ke Kapena o ka moku mahu Trent i ka lawe ana i kekahi mea o ia ano, i na paha ua loheia keia ino a me ka hewa o ka poe e manao ana e kau ohua ma ia moku.

                A nolaila, i na he pono ka makou e manao nei, alaila, ua lilo ke alakai ana a na Nupepa Amerika i makani nahenahe loa. Ke ao nei makou i ka pono o na Aupuni e kaua ana, ke huli i na moku Kalepa o na Aupuni ku i ka wa; o ka Trent he moku ia no ka lehulehu he hiki i na Luna Kuhina ke hoopaa ia ma na kai kiekie, aka, aole o Slidell a me Mason he mau Luna Kuhina.

                O na moku pili Aupuni ole i loaa e lawe malu ana i na papala, he hiki ke laweia, aka, aole ka Trent e lawe ana i na palapala o ia ano, aole hoi ia i hopuia. O na pono a pau i aeia he mau pono kaua whle no, i ka wa hea la ka ae ana o ka Akau e kaua me ka Hema?

                O na kuahaua a ka Akau no ke pani ana i na awa, he olelo no e pani ana i ko lakou mau awa ponoi, aole hoi i na awa o ka enemi. Aole lakou i hana i kekahi mea e hoolilo ana i ka Hema he poe enemi. Aole no hoi e hiki ke hoopaapaaia mai me ka olelo iho ua ike mai o Beritania ia laua ma ke ano hoa hakaka. Mai pono na Amerika Huipuia e hana pela, i akaka ai ka noho kaua ana, a i maopoopo ai hoi ka noho ana'ku i ka wa o na Aupuni e ae.

 

HE MOOLELO

NO KE

KAUA KIPI

MA

AMERIKA.

HELU 3.

                I ka la 4 o Feberuari, 1861, houluulu ae la ka Ahaolelo o na moku kipi eono, ma Monegomeri, Alabama. Koho lakou i ka luna hoomalu, ku iluna ua luna la, a olelo mai i ka Ahaolelo, " He poe luna lakou o na moku kuokoa eono, i haalele loa aku i ko lakou pili ana me na moku Akau o Amerika Hui. A ua akoakoa lakou e hookumu i Aupuni Kuokoa e hoomalu ai maluna o na aina kaawale." Hooholo lakou i Kumukanawai hou no ka Repuberika hou, e kapaia ana, "Na Moku Huina o Amerika." Ua like ka nui o keia Kumukanawai me ko Amerika Hui. A koho lakou ia Jefesona Davisa no Misisipi, i Peresidena, ia A. H. Setepane no Georegia, i Hope Peresidena. A i ka la 18 o Feberuari, komo mai o Mr. Davisa i ka oihana luna hoomalu. Hoonoho hoi ka Ahaolelo i na luna aupuni a pau, a koho iho hoi lakou i na luna koa, a hooholo ae la i na bila kanawai no ka auhau dala a me na dute maluna o na waiwai.

                Ma Wasinetona, ua houluuluia he Ahaolelo luna o na moku aole i kipi, i mea e hookuikahi mamuli o na mea ae like e hooluolu mai i kela mau moku o ka Hema, e hoihoi mai ai ia lakou ma ka malu kahiko o ke Aupuni. Hooholo lakou i na olelo ae like ; aka, aole i ae mai na moku kipi i na olelo e hoi hou mai i ke Aupuni. Ua paa loa ko lakou manao e kaawale a e noho kuokoa a mau loa aku.

                O ke ano okoa o ka lakou hana ma na aina Hema, aole i like iki me ko ka Akau, aole ma na manao, aole hoi ma na hana, oia ko lakou mea i hoole ai i ka hoi hou mai. Hoouna mai lakou i mau elele i Wasinetona, i loaa ai ia lakou ka ae o ka Ahaolelo Aupuni a me na mea hoomalu, e hookuu maoli aku ia lakou e noho kuokoa. Aka, aole i ae aku na Luna Aupuni e kaawale a moku mawaena ke Aupuni. Paa no ko lakou nei manao, he mea poino no ka aina a pau ke moku a kaawale kekahi aoao.

                I ka la 11 o Feberuari, haalele aku la o Linekona, ka Peresidena i kohoia i kona aina hanau ma Ilinoi, i ka hele ana i Wasinetona e komo i ka Oihana Hoomalu. Hele mai la ia mawaena o Ohio, a me Nu Ioka, a hiki i Penisilevenia, e noho iki ana ma na kulanakauhale o ia mau moku aina, e uwe aloha aku a aloha mai me na kamaaina. A hiki aku o Linekona i Harisabaga, iloko o Penisilevenia, a moe malaila i ka po o ka la 22 o Feberuari, me ka manao e hele hou aku ia la ae mawaena o Baltimoa, a hiki i Wasinetona. O Baltimoa ke kulanakauhale nui o Marilani, kekahi o na moku hooluhi nika. He nui na kanaka o ia wahi e manao like ana me ka poe kipi o ka Hema. Aole nae i makau o Linekona ke hele iwaena, o Baltimoa ; no ka mea, aole i kipi ia aina. Aka, i ka po, ua holaia mai kela e na elele mai Wasinetona mai, e hoike mai ana ia ia, ua makaukau kekahi poe manao kipi ma Baltimoa e pepehi ia ia i kona hiki ana ilaila. Hoololi iho la o Linekona i kona manao, a komo koke ae la iloko o ke kaamahu ia po, a hele aku la iwaena o Baltimoa i ka wa poeleele, a hiki i Wasinetona i ke kakahiaka me ka ike ole ia. Pela oia i pakele ai i kona poe enemi i makaukau e pepehi ia ia. A ao, hele aku la o Linekona wahine me na keiki, a hiki lakou i Baltimoa, imi na kamaaina ia Linekona kane, a lohe lakou ua hala e ia mamua i ka po ; alaila, ike iho la lakou ua hoka, a hookuu lakou i ka wahine me ka haunaele ole.

                I ka la 4 o Maraki, hora 12 o ke awakea, pau ka hoomalu ana o Bukanana. a komo mai o Linekona i ka Oihana Peresidena. Ku iluna o Linekona imua o ka aha kanaka nui i akoakoa ma ke alo o ka Hale Ahaolelo Aupuni, a heluhelu mai i ka Palapala Hoike i kana kumu hana hoomalu.                 Maloko o kela palapala, hai mai la oia i kana hana ana i na aina i kipi. Aole ia e hoomaka i ke kaua ana me lakou. E hooikaika no ia e hoihoi oluolu mai ia lakou iloko o ka malu o ko ke Aupuni Kanawai, a e hoonoho i na Luna Hoomalu a me na Luna Kanawai ma na wahi a pau e hiki ke hoonohoia. Aole ia e keakea ana i na Kanawai hoopaa nika ma na moku aina malalo o ke Aupuni; aka, e kokua no ia i na Pauku a pau loa o kona Kumukanawai.

                Hoole mai kela i ke kaawale ana o kekahi mau moku aina o ke aupuni, me ka ae ole aku o ka hapanui o na moku aina a pau. Hoole mai kela, " Aohe kumu no ke kipi nui ana o na moku aina Hema o ke Aupuni ; no ka mea, aole lakou i hooneleia i kekahi pono i haawiia no lakou ma ke Kumukanawai o ke Aupuni, aole hoi e manao ana ka Ahaolelo me na Luna Hoomalu e hoopau i na pono kahiko o lakou." Nolaila, ua lilo na olelo ae like me na Kanawai o na moku aina a pau i hookaokoa ia lakou iho i mea ole, a ua lilo na kanaka i haalele wale i ka malu o ke Aupuni, a lawe wale i na pa kaua me na waiwai a pau o ke Aupuni maloko o ko lakou mau aina, a lawe hoi i na mea kaua kue mai, i poe kipi maoli. Aka, ua ae aku ia e hooponopono hou me lakou i mea e hoihoi mai ai ia lakou iloko o ka malu a lakou i haalele ai me ke kaua ole. Ma ke Kanawai, e hookahi ana ke Aupuni i mokuahana, aole i lilo kekahi apana i mea kuokoa, a o kona pono no ka hookuikahi hou mai i na apana i moku aku.

                E komo hou aku ana no ia iloko o na pa kaua a me na Hale Hoomalu Aupuni maloko o kela mau aina kipi e pono ai, a i kau hou ia'ku ka Mana o ke Aupuni malaila. Pela no kona manao, ke hoole mai na Luna Kanawai ia ia. He kauwa ia na ke Aupuni, a o kona pono ka hana mamuli o ke Kanawai a me na Aha kau Kanawai e kauoha ana.

                Iloko o ia mau malama, ua akoakoa na Luna Ahaolelo iloko o Tekasa, o Tenesi, a Akanasasa, a ua hooholoia ka Bila e oki ia lakou mai ke Aupuni aku, a e hookui aku i ko lakou mau moku aina me ke Aupuni Kipi. Aka, aole i balota ka hapanui o na kanaka no keia hookaokoa ana. No na luna ka manao kipi, a ua hookoikoi lakou maluna o na makaainana me ka hooweliweli ia lakou i mea e ae mai ai i ke kipi ana.

                Mai ka wa mai o ko lakou kipi ana, hoomakaukau na luna kipi i na pu, i ka pauda, na pu kuniahi a me ka poka, a houluulu lakou i na koa he lehulehu i mea e kaua mai ai me ke Aupuni, a pio o Wasinetona, ke kulanakauhale Aupuni, na waiwai a me na palapala, a me ka Hale Ahaolelo, a me na hale ahu waiwai me ka hale o ka Peresidena, a me na hale noho o na Kuhina. Huna lakou i keia manao, i lohe ole ai na koa o na moku aina Akau.

                Ia mau malama a pau, noho wale iho na moku aina Akau, me ka manao, aole paha he kaua e hiki mai ana, no ke kumu ole e kaua mai ai. E imi ana lakou i ke kuikahi hou me na kanaka kue o ka aoao Hema, a ua lana ko lakou manao e hoi hou mai no lakou i ka pau ana o ko lakou inaina. Ua kuhihewa nae ka manao o ko ka Akau poe ; no ka mea, ua hooholo paa loa ia ka ae like o ka poe kipi, e hooka huli i ka hoomalu ana o Linekona i ko hoia i Peresidena, a e hoopio ia Wasinetona, a e hoonoho i ko lakou Peresidena malaila, maluna o ke Aupuni hooluli nika, me ka hookaawale mai i na moku aina a pau e ae ole mai ana i ko lakou hoomalu ana. Ina e kaua aku paha ka aoao Akau ia lakou, alaila e hooholo lakou i na puali koa o lakou maluna o na aina Akau, a pau loa lakou i ke pio. Oia ko lakou kumu manao.

                Hookahi no malama i hala o ka hoomalu ana o Linekona ma Wasinetona ua noho na koa he 70 o ke Aupuni me Major Anesona, maloko o ka Pakaua o Sumapeta ma ke awa o Kaletona, ma Karolina Hema. Ua puni ia poe i na pa kaua o na kipi me na koa 800 i makaukau e kipu a e hoopio ia Anesona ma. Ua hoopaneeia no nae ke kaua ana mai a hiki i ka malama o Aperila la, 1861, no ka makaukau lea ole o na Kipi mamua. Ua pololi na koa Aupuni iloko o Sumapeta, i puni i na enemi, a ua hoole ia mai ko lakou kuai hou ana i ka ai ma Kaletona. Ia wa hoouka aku o                 Linekona i ka ai na lakou maluna o na moku o ke Aupuni. Ike ihola na kipi e loaa ana i ka poe ma Sumapeta ka ai, kauoha mai la ka luna o lakou e hoomaka i ke kaua, a e hoopio ia Sumapeta. I na la elua, hoolei mai lakou i na poka enaena a me na boma iloko o ka pa kaua, a pau ka hale oloko i ka wela i ke ahi, a kokoke aku ke ahi i ka hale pauda, aole mea hiki ke hoopio no ke kanaka ole. A pau ke aho o lakou, huki lakou i ka hae Aupuni ilalo, a lilo o Sumapeta i pa kaua pio no ka poe kipi.

 

No na Olelo Hoolaha.

O NA MEA A PAU E MAKEMAKE ANA e hookomo i na Olelo Hoolaha ma keia Pepa, eia malalo nei ke ano o ka uku ana, ke oi ole aku mamua o ka aoao palapala hookahi, a o na lalani hua kepau he 20.

No ka pule hookahi,.............................$1.00

No na pule elua,.......................................... $1.50

No ka mahina hookahi, (4 pule). .................. $2.00

                E like me maluna ka uku ana o na Olelo Hoolaha no ua holoholona hele hewa.

                Aka, ina e oi aku ka nui mamua o ka aoao hookahi o ke kanana palapala, alaila e papaluaia ka uku, a ina loihi loa, hoonui iki aku ka uku.

E hooili pu mai i ka uku me ua Olelo Hoolaha i paiia, ina aole, aole no e paiia.  HANALE M. WINI.

Luna Pai o ke KUOKOA.

 

J. H. COLE.

LUNA KUDALA.

Ma ka Hale Pohaku o Mi. Aniani ma.

Ma ke Alanui Alii Wahine.  7-6m

 

H. W. SEVARANA.

Luna Kudala a mea Kalepa.

Hale Mahoe.

Alanui Aliiwahine.

5-6m

 

LAAU HOU!

UA HOOEMI IA KE KUMUKUAI!

AIA MA KAHI O KA MEA NONA KA INOA MALALO nei, he Laau Hale a ua hooemiia ke Kumukuai a i 2 1-2 Keneta no ke kapuai.

G. G. HOWE.

Honolulu, Ianuari 23, 1862.  9-3m

 

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI OUKOU E NA KAnaka a pau, e nana mai ana i keia,owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, Ke papa aku nei wau i na mea a pau, mai hele hou oukou maloko o kuu pa aina ma Lilikoi, Haiku, Maui, e ohi i na Pepeiao Laau; no ka mea, ua nui loa ko'u poino. No ka hopu wale i na Lio, a me na Pelehu, a me ke puhi wale i na laau i ke ahi, a me kekahi mau mea e ae. Nolaila, ke hai aku nei wau ma ke akea, i ike na kanaka a pau e nana mai ana i keia. Ua kapu loa na kanaka a pau, aole e komo; a ina e loaa ia'u kekahi kanaka a mau kanaka paha e hana ana i ka mea i papaia maluna. E hoopii no wau ma ke Kanawai o ka aina.  GEO. MINER.

Makawao, Maui, Ian. 6, 1862  8-4m.

 

KALE ONILA. FARANI ARABINE

Hale Hana Waihinuhinu. ALABINE ME KALE.

                O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana i mau mea hoonani Hale maikai, e pono ke hele ma ka Hale o na mea nona na inoa maluna, malaila e loaa'i na Papakaukau Koa. Papakaukau Paina, Moe Koa, Moe Paina, Koki, Noho maikai. A me na mea e ae he nui wale, no ka uku Emi loa. O na mea nona na inoa maluna, oia no na haole i hana'i mamua ma ka hale o C. E. Uilama. Aia ko laua Hale ma ka aoao Komohana o ka Hale noho o J. H. Brown Esq., ka Makai Nui o Oahu, ma ke Alanui Alii.  7-6m.

 

PA AUPUNI MA KUALOA.

                NO KA MEA, UA KOHOIA MAI maua i mau Luna no ka pa holoholona hele hewa, e ka mea Hanohano M. Kekuanaoa, Kiaaina o Oahu, ke hoolaha aku nei maua, aia ka pa ma Kualoa, Koolaupoko, ua makaukau maua e hana e like me ke Kanawai.

JUDD A ME WILDER.

Honolulu, Nov. 29, 1861.  4-3m

 

LOLI, LALA MANO

A ME KA

Pepeiao Laau.

                KE MAKEMAKE NEI NA MEA nona na inoa malalo, e kuai i ka Loli, Lala Mana a me ka Pepeiao Laau. Me ka uku aku i ke kumukuai make pono, penei: No ka paona Loli hookahi (ke lawa ka paona i na Loli elua i ka wa maloo 12 1/2 keneta. No ka paona hookahi o ka Lala Mano, he 15 keneta. No ka Pepeiao Laau, 8 1/2 keneta no ka paona hookahi. O ka poe e loaa'na na mea i haiia maluna, e pono e hele mai ma ko makou hale kuai, ma ke Alanui Alii, e pili ana ma ka aoao komohana o ko Daimana ma Hale Kuai.

3-4m  UTAI A ME AHEE.

 

HALE PAI KII

O

E. D. Durana.

                EIA MA KO'U HALE PAI KII, MA KE Alanui Alii, ma ka hale e pili ana ma ka aoao hikina hema o ka Hale Kuai o Daimana ma, kahi i ahu ai o na mea maikai a pau o ka oihana PAI KII.

                Nolaila, ua makaukau au e pai i na kii o ka poe e makamake ana, me ka maikai ame ka nani, me ka uku oluolu loa. E pono no e hele kino mai oukou i ike maka.

E. D. DURANA, Mea Pai Kii.

Honolulu, Oka. 25, 1861.  3-4m

 

WAIMANALO.

EIA KEIA LIO KEA MAIKAI ua hiki mai maanei, na Mi. Thomas Cummins i lawe mai Kapalakiko mai, he lio maikai loa keia no Kenutake mai, a noloko mai o ka Ohana Lio Medoka. E ku ana keia Lio ma Waimanalo, Koolaupoko, Oahu, me ka makaukau e hoolimalima aku i ka poe mea lio wahine e makemake ana e loaa na keiki lio maikai, me ka uku haahaa.

E ninau ia JOHN A. CUMMINS.

(KEONI KAMAKI.)

Waimanalo, Dec. 14, 1861.  5-3m.

 

HALE KUAI BUKE.

AIA MA HONOLULU HALE. (OIA KA HALE Leta.) ka hale kuai o Wini, he wahi e kuai ai i na Buke Haole he nui wale, O KELA ANO KEIA ANO BUKE KULA HAOLE, A B C, (Primer.) KUHIKUHI O KE KANAKA HAWAII, (Form Book.) BUKE HELU MUA, (Arithmetic.) BUKE PALAPALA HONUA MUA. BUKE HUAOLELO, (Phrasebook.) BUKE PA KO LI, (Kamina.) A me na Buke Kula e ae he nui wale. Malaila no na Buke maikai no ke Kakau Waiwai, no kela oihana keia oihana, mai ka mea nui a ka mea liilii. — AIA NO HOI NA— Kanana Leta, rula ia a rula ole ia. Kanana Pepa loihi, rula ia a rula ole ia. Peni Hao, maikai loa. Inika, ipu inika. Peni kala, eleele, uliuli a ulaula. Kumu peni. Wepa ulaula a eleele. Wahi palapala, ulaula, keokeo a eleele, (mea kakau.) Papa pohaku, a me ka peni kala pohaku. Inika eleele, uliuli, a ulaula. Me kekahi mau mea e ae no he nui, no na kula, a me na oihana kakau. A he make pono no ke kuai ana malaila no keia mau mea. E hiki no i na kanaka maoli, mai Hawaii a Niihau, ke hele malaila e kuai ai.

 

MAKEMAKEIA.

ILIBIPI, ILIKAO, a me ke KELEAWE kahiko. UA MAKEMAKEIA NA MEA I HAIIA maluna e C. Brewer & Co, (Burua ma) ma ko laua Hale Kuai i kai o ka Uapo. e uku no laua i ke kumukuai makepono no ia mau mea.  6-3m.  C. BREWER & Co.

 

KAKELA ME KUKE.

MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o Kela ano keia ano. NA MEA AI, NA BAKEKE, NA IPU TINI, NA PA LEPO, NA KAMAA, NA PAHI me na OO, NA PAPA me na NOHO, NA IPUHAO, NA NOHO LIO, NA MEA E KAKAU, NA PENA ME NA AILA, NA MEA MAHIAI. A me kela mea keia mea. Me na laau a Dr. D. Jayne.

Honolulu, Dekemaba, 1861.  5-6m

 

HALE KUAI MEA HAO.

                UA HIKI MAI MA BOSETONA MAI, NA na mea hao hou loa. A eia ma ko'u hale kuai, ma ke keena mauka o ka Haie Uinihepa ma ke Alanui Papu. Na waiwai hou he nui wale, o kela ano keia ano. Na laka puka hale. Pahiolo a na kamana. Koikahi o na ano a pau. Kui hana hale, hana pa a me ke kui hana waapa. Kui keleawe a me ke kui kepau no ka waa. Kuaina kupono no ka hana upena. Koi nui a me na koi liilii. No ka poe oo a me ka poe opiopio. Mau oo pe maikai no ka mahi loi. Mau ho maikai kekahi. Palau maikai. Pahi oki laiki. Me na oo he nui wale. A me na mea e ae he nui wale. He EMI loa ke kumu kuai no na mea i haiia maluna. E hele nui mai i pau ko oukou kuhihewa.

2-4m  W. N. LADD.

 

AKE, (A. S. CLEGHORN.)

Olelo Hoolaha.

O KA POE A PAU E MAKEMAKE ANA i na lole maikai a me na kamaa paa. E aho ia lakou ka hele ma ka

                Hale Kuai o Ake. (A. S. Cleghorn,) malaila e loaa'i na mea a pau e pili ana i ko ke kanaka makemake. Ua lako mau ia Hale Kuai i na WAIWAI KALEPA, i kela ano keia ano Na KALAKOA PELEKANE, a me na waiwai maikai e ae he nui wale.

                Aia na Hale Kuai ma ke Alanui Nuuanu mauka iho o "HALEOLA'' a ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu me ke Alanui Kalepa, makai iho o ka Loiala Hotele.  3-4m

 

PAPA MANUAHI.

EIA KA MEA HOU LOA NO NA KANAka maoli o Hawaii nei, ua loaa mai ia'u na papa Oregona o kela ano keia ano, me ke kumu kuai make pono loa. E pono e hele mai oukou e hoakaka i ka oiaio no keia mea. Eia ke ano o na laau a me na papa. Papa paina no Amerika a me na Pine pa, Pili.

Laau nui, Laau Liilii, Papa hele, Papa kahiia, Papa Kalakala.

                Eia kekahi:Wai hoomaloo a me na mea e ae, kupono no na hale, Pena keokeo Pelekane maikai loa, Pena omaomao lenalena, Aila pena.

Aia ma kai, ma Aina Hou, Mauka iho o ka Hale Dute Hou.

GEO. G. HOWE.

Honolulu, Ianuari 1, 1862.  1-4m

 

HALE KUAI.

NALO MELI

O

HALEWAI.

JOHN THOMAS WATERHOUSE.

                Ma keia hale kuai, ua nui na ano waiwai ku pono i ke kane, i na wahine, a me na keiki, he waiwai hou mai Kaleponia mai.

                Kamelo.O ka poe kuai ma keia hale, e ike wale lakou i ke Kamelo me ka uku ole. E kau mau ana ka hae o ke AUPUNI HAWAII ma ka ipuka o keia Hale Kuai.  1-4m

 

J. W. KINI.

MEA PAI KII.

HONOLULU, OAHU.

E PILI ANA KONA KEENA HANA ME ka Hale Leta maluna pono o ke Keena Pai o ke KUOKOA.

                E hele mai hookahi. E hele mai a pau, a e paiia na kii maikai no oukou, me ka uku Emi.

                Mai poina i kahi o ko'u Keena Hana, maluna ae o ke Keena Pai o ka Nupepa Kuokoa. E pili la me ka Hale Leta.  7-3m.

 

HOONANI HALE,

MAKEPONO.

                O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana e loaa na mea maikai e hoonani i ko lakou mau hale, e aho e naue mai i ka Hale Kamana o ka mea nona ka inoa malalo, ma ke Alanui Hotele, a malaila e loaa'i ia lakou na PAPA KAUKAU NUI A LIILII HOI, NOHO O NA ANO A PAU. MOE O NA ANO A PAU. PAHU KUPAPAU. E ku mai ana mai Bosetona mai, ma ka moku George Wasinetona, ma ka malama ae nei o Ianuari, he mau mea HOONANI HALE o na ano a pau, a e kuai Emi aku no au. E hele mai e nana a Kuai iho.

C. E. WILLIAMA. (UILAMA.)

Honolulu, Ianuari 6, 1862.  6-6m

 

WILIAMA DUFENA.

MEA

HALE KUAI BIPI.

                KE HOOLAHA'KU NEI AU I NA KANAKA a pau, eia ma ko'u Hale Kuai Bipi, ma ke Alanui Alii, ma ka aoao hikina hema o ka Hale Kuai o Daimana ma, kahi i waiho mau ai o ka Bipi Momona Maikai, me ka Puaa, a me na mea e ae a pau he nui wale. A e kuai aku no au i na kanaka maoli me ke KUMUKUAI EMI LOA. E hele mai e ike no oukou iho.  (8-6m)  W. DUFENA, (W. DUFFIN.)

 

E LOHE OUKOU A PAU!

                NO KA MEA HOI, E HOOPAUIA'NA KE pai ana o ka "HAE HAWAII," i ka pule hope o Dekemaba o keia makahiki; nolaila, ke hoolaha'ku nei; e puka ana ka "Nupepa Kuokoa" ma ka la mua o Ianuari, M. H. 1862 a e paiia i kela pule keia pule, a pau ka makahiki. Mahope iho o ka la mua o Ianuari, alaila, e hoonaniia kona Mau kowa me na kii maikai loa, i ku ai i ka makemake o ka poe e lawe ana ia ia. E paa mau ana maloko o ke "KUOKOA," na mea hou a pau, penei:

1.—Na Nuhou a pau o na Aina e a pau, he nui loa.

2.—Na Olelo Hoolaha a pau o ka Aha Hookolokolo Kiekie.

3.—Na Olelo Hoike Makahiki a na Kuhina Aupuni.

4.—Na Moolelo o na Ahahui Mahiai a pau.

5.—Na Olelo Hoolaha a na mea Kalepa.

6.—Na Olelo Hoolaha e pili ana i na Holoholona Helehewa.

7.—Na olelo hoike aku i ka Hanau, Mare, a me ka Make.

8.—Na Palapala mai Hawaii a Niihau, a ka poe e makemake ana e kakau mai.

9.—Na Mele, na Kanikau, a me na Himeni.

10.—A me na mea e ae he nui wale i pili i ka hoonaauao a me ka hoohauoli i ka naau o ka poe e heluhelu ana ia ia.

                Nolaila, ke kaheaia'ku nei ka poe a pau e lawe ana i ka "Hae," e pono ia lakou ke lawe i ka "NUPEPA KUOKOA."A malaila oukou e ike ai i na mea hou a pau, a e loaa hoi ia ou kou ka pepa maikai hookahi i paiia ma ka olelo Hawaii.E loaa i ka poe a pau i uku mai i na Dala Elua, ($200.) he Palapala Hookaa i paiia me ka inika ulaula; aliala, e haawiia ia ia ka pepa, a hiki i ka la hope o Dekemaba,1862. E kakau mai ia  H. M. WINI.

Luna Pai o ke Kuokoa.

Honolulu, Dekemaba 1861.  5-1y