Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 12, 15 February 1862 — He Gula ma ka Lepo Hawaii. [ARTICLE]

He Gula ma ka Lepo Hawaii.

Ua lohe pinepine kakou i keia mau makahiki i hala aku nei. no ke gula e eli nui ana ma Kaleioni, ama Nuholani no hoi. I keia \va. ke lohe hou nei i ka loaa nui ana o ke guja ina Nuzilani. Hele nui hoi na kanaka t> k'ila aina Ueia aina ma ia mau u*ahi eli £uila, a o kekahi poe kanaka Hawaii no hoi kahi, a hoomoe nui ia na iwi o kekahi poe ma ia mau ama malihini. Hoi mai kahi po<- mo ka loaa. aole nae he nui. I iho ia kekahi poe kanaka, "I na he gula ma ka iepo o ko kakou one hanau, alaila. miik:ii maoli. nole luhi i ka hele i na aina e.' E na kanaka o ko Hawaii pae moku, ke hai pololei aku nei makou ia oukou, he gula no ma ka lepo o Ilawaii nei. Aole make hele i Kaleponi, i Nuholani, a i Nuzilana e imi ni. eia no. ua kokoke mawaena o na mokupui>i o Hawaii nei, mai Hawaii a hiki aku i Niihau. Aole nele kekahi mokupuni i ke gula ole. Ua lohe kakou, aole loaa leale ke gula i ka poe hele i na aina huli gula, aia ina ka hooikaika i ka hanrt e loaa ai, pela hoi e loaa ai ke gula o Hawaii nei. Ane hooiaio ole paha oukou i ka makou i hai aku he gula ma ka lepo llaieaii. I pau ko oukou kanalua ina ia mea, e hai aku makou, a hoomoakaka aku i keia manao. No ka lepo o Hawaii nei, ka Palaoa e wili nei ma na wili palnoa o Honolulu a me Wailuku. No ka lepo mai ke kopaa ame ka molakeke e hooili nui aku nei, mai nei aku i K:ileponi ame Oregona. No ka lepo mai ka raiki e ohi ia'na e na haole a me na kanaka Hawaii. No ka lepo mai na uala a me na mea e oe e kuai nei no na moku mai ka monna mai. No ka lepo inai ke kalo e lilo nei i pai e kuai aku i ka poe kuai ia mea, ke ike nei oe, e ka mea e heluhelu ana i ko makou mau manao, he oiaio no, noloko mai o ka le])o keia mau kumu āala.

Ina paha he wahi loi ai kau e waiho wale nna me ka nahelehele, ke moe nei ke gula iloko oia nahelehele. E hoao oe, a e ike auanei, e kulapa oe i ua loi nei, a e hoowali i ka lepo, a wali pono, e kanu oe i ka huli, a inahi pono, a 00, kalua ka ai,a kuaiaku na pni, aole anei he gula ? Kanu paha i ka raiki a oo pono, oki iho, a ohi ka hua, a kuai aku, aoK? anei he gula noloko inai o ka lepo Hawaii i He oiaio no ia, o,na aina i h'Himahuahua i na loaa noloko mai o ka lepo. Oia na aina i lako na kanaka.

l*a ike ia ka emi o na moku okohola ma na aina o llawaii nei. He kumu loaa nui no ia ikawa e nui ana. Ika emi ana ona moku, emi ke gula e loaa ana malaila. Nolaila, ua pono ke huli nui ma ka mahiai i kumu loaa. Ina he lepo kuaaina, he gula no malaila, aole like me na kumu loaa e ae, ma na aina kumoku wale no kahi o ka loaa. No na moku lawe ukana e lawe nei, ua kokoke loa no o Honoltilu i na wahi kuaaina a pau. Ina he mea kuai mea ano paa, popopo wawe ole, e hooili aku noa makeponono.

E na makamaka, na kanaka miki i ka hana. e hoolana ko oukou manao, a hooikaika aku i ka hana. e huli i ua gula nei, i hemo kahi mau pilikin ou, i loan ka lako Inn e palupalu ana oe, a he loi kaawale kau, e ka* nu aku no i ka raiki, aole nui kahi hana a oo ka hua, e hiki no ia oe ke hana, a ua hiki i kou ohana ke kokua ma ia hana oluolu.

Ua kupono no i na kamalii noho wale, hele wale, holo wale nm na lio e holo nei, ke lalau na lima ika hana maoli. Ua ike makou i ka poe opiopio o keia aina, i ka wa e puka nuii maw;vho o na kula, e noho wifle ana kekahi poe he nui o lakou, me ka hana ole. Mc he mea la e hilahila ana ika hana mahiai, a ake no e lilo i na hana e, na hana luhi ole. He noho wale kahi me he mea la he mea Uhane ole ia a ai wnle i ka ai, a hiamoe iho. Oka poe e hooikaika ana e huli nui i ka loaa noloko mai o ka lepo, oia ka poe e hoopomaikai ana ia lakou iho *ma ko ke kino, a pomaikai pu ke Aupuni o ko kakou Moi uloha.