Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 12, 15 February 1862 — NA MEA HOU O HAWAII NEI. [ARTICLE]

NA MEA HOU O HAWAII NEI.

Mels.—Ua pnlapola mai kekahi o ko makou makamaka, no ka maikai o ka ohana nalo meli a Rer E. Bona o Kohala, maikai no. Ka ha>a a ka kake. —Ua make ma Kapalakiko o Geo. Thomas (Kamaki Hanapuna.) He haole oia i mahalo nui ia eka poe pj»u i launa me ia. he ake pau ke kumu o kona make.

Ke Dala Paiia a Keom Pailata.—Ua loaa ia makou he palapala na L. Kaohimaunu, e hai mai ana, ua ikea kekahi mau da!a ma Hilo, i manao wale ia o kekahi ona dala i aihueia mai ka hale aku o Keoni Pailata, i pepehi malu ia'i i na malama mamua'ku nei. Ka muliwai Orio.—Ua nui loa ka wai o ka muliwai Ohio i keia mau la, ua 51 kapuai ke kiekie o ka wai maluna ae o ke ana wai mua, a 5 kapuai ke kiekie o ka wai iloko o na hale a pau, e ku kokoke mai ana, a ke mau nei no ka pii ana oka wai. He keu keia a ka wai nui i hiki mai ma ia wahi. E oki oe ia Yankee.—Ma na leta o Kapalakiko i hiki mai nei me na Nupepa, ua hoike ia mai ka hiki einoole ana aku o lamke malaila iloko o na la he umi a me 12 hora. He keu keia oka hikiwawe nui o ka holo ana mai Honolulu aku nei a hiki i Kapalakiko. Hikiwawe maoi.i—Ua hoopuiwaia makou a pau e ke ku ana mai o ka moku kiakolu Ameiika Storm King ma ke kakahiaka Sabati iho nei, iloko o na la pokole loa eiioa a me na hora he umi. Ina la mua ekolu o kona holo ana mai, ua kaa mahope na mile he 875, hikiwawe maoli keia moku. 15 wale no la. —He 15 wale no la o na Nuhou i hiki mai nei mai Wasinetona a hiki i Houolulu nei- Oke kumu o keia hikiwawe nui o ka Waea Telegarapa, he hiki ke haiia mai na mea i hanaia ma Wasinetona a i Kapalakiko iloko ona mimite elima. A nolaila, ke kuka mau nei ia mau kulanakauhale me he mea !a, aia i kahi hookahi kahi i noho ai O* I ka holo ana mai nei a ka moku Kialua Amerika Fra?icicsco, mai Port Townsend, Keoamolewa mai, ua elua kapuai ka manoanoa o ka hau ma ka ili o ka honua, aole ka o kanamai ke anu olaila i keia mau la i hala. Nawai hoi ka ole o ke anu ke hiki ianei na pae moku mahana o Hawaii nei eia mea. O nehinei ka Ia anuanu nui wale i hiki mai i keia mau makahiki.

Kudala.—He K«dala makai ma ka Hale Mahoe, ma ka Poakolu ae nei, oia ka la 19 o keia malama, ma ke Keena Kudala o H. W. Sevarana. He nui na ano waiwai e Kudalaia'na ma ia la, o ka poe e makemake ana ina mea mahepono. E naue mai nia ka hora umi o ia la. Hoomanao no.—Ua loaa ia makou na palapala he nui wale, no na mea e pili ana i na kanaka i make ma ka moana ma Hilo, i holo ai maluna o ka waapa, a no ko makou pai ana ia mea ma ka Helu 11, nolaila, ua kapae inakou i ua poe palapala la, ke hoomaikai aku nei makou i ka poe nana i kakau, no ko lakou lokomaikai i ke kakau ana mai ia Makou.

Wj ia o Ka-u.—He pilapala kai loaa mai ia makou, na J. B. Kaohi mai, o Pakini, ma Ka-u, Hawaii; e hai mal ana ia makou ika wi nui ma Ka«u, mai ka malama mai o Novemaba, IS6I, a hiki i keia la. He makepono ke kuai ana oka ai malaila. He hapalua nie ekolu hapaha dala ke kumukuai no ke pai ai hookahi malaila. Aole nae ihaiia mai ka nui o na paona o na pai poi e kuaiia nei malaiia, no ia mau kumu kuai. E hoomakaukau. —£ ku mai ana ma ka moku Arctic y (Atika,) mai Bosetona mai, iloko o keia mau pule ae, he Anoano Pulupulu maikai loa, oia hoi ka anoano Si Aiiana, (Sea Island,) ka anoano pulupulu maikai loa ia ma ka honua a puni. Ua laweia mai e C. Brewer & Co., aole me ka manao e imi waiwai, aka, e kuai emi ana, i paipaiia'i na kanaka Hawaii, e hapai i ke Kanu puiu, nolaila, e hoomakaukau i loaa ka anoano maikai.

Pac ole ke iuri-hew-a. —Kainoa ke haaiele nei kakou i na mea o ka wa kahiko—ka hoomanamana H a me ka puni fna mea oiaio oie. me ke apo ae i ka pono oiaio, aoie ka! ke ike nei makou i ka Olelo papa a james Dawson (Kimo.) ma keia pepa i ka pauole. Ua hai mai oia ia makou, i ka lawe o kekahi poe i ka Ilio make, alua a akoiu paha iawe ana, a hookuu iioko o ka wai, ma ke poo 0 ka loko i-a, a ua Kimo ia, i mea ka e hanai ai i ka moo-kupua, e noho 'la \loko o ua ioko la. Pau oie no ko kakau kuhi-hewa t Lokomaikai —He mea olioli mau no ma. kou ka hoaiai aku i ke akea, i na hana aioha a pau i hanaia no ka pono oka lehuiehu, a nolaiia, ke wikiwiki *xei ipakou e hoike aky 1 ka lokomaikai uui oka Mea Hanohano kt 'IH WUimm C. * ka haawi ana i na daia he umi, i ioaa ia ia no ka haku »n» i kela meie Aupuni, i paiia ma ko makou Helu 11, i mea e kokua ai ika Halemai © ka Aloiwahine.

Wai a xe ke kaikoo. —Ua loaa ia makou he palapala na .G. Kawamui o Hakalau, Hilo, Ha\raii, e hai mai ana i ka ua nui, a me ke kaikoouui ma ia wahi, ma ka po o ka la 2S o lanaan i hala iho nei. na hoolanaia kekahi hale kuai no keknhi Pake, ua hiki ka wai, a me ke kai ma jafci i hiki ole ia i ka wa mamua'ku nei. he Miu mea hou wale no keia e hanaia niai nei i keia mau la, ma ko kakou mau mokupuni nei.

Waimh ma lole.—L'a loaa ia makou he palapala na E. Kekuewa o lole, Kohala, e hai mai ana i ka wainui ma ia wahi, i ka la 25 o lanuari, a penei kana mau olelo. I ke ahiahi o ka la 25 o lan. ua ike ia aku na ao panopano ma ka lani, me ka uwila, e hoomalamalama mai ana, a i ka hora 9 paha oia po, ua kui mai ka hekili, a ua mai ka ua, a i ka hora 2 paha o ke aumoe, aole o kana mai o ka wai, e hiki ole ai ke kanaka ke hele, ua lilo ia i Kahawai, e hiki ole ai ke kanaka. Ke olelo nei ka poe kahiko, aole i ikeia ka wai mamua.

Aina gula hou. —Ua loheia mai nei ka loaa ana o ke Gula, ma na palena kai a pau o ka moana Pakipika, ma ka palapala i kakauia mai ia Mi Akena, o keKeenaComisina o Amen'ka Huipuia, ma ke aloalii o Hawaii nei, e hoike ana ua palapala'la, i ka loaa'na o na tausani dala, 4a 5 i ka mea nana e kakau mai. Aka, aole nae oia ke ano iflau 0 ka loaa, 2 a 3 tausani ka loaa a ka mea hookahi, ke puunaue like ia i ka poe a pau 1 hiki malaila. Aua aneane e nele ke kulanakauhale i ke kanaka ole, no ka pau loa ona kamaaina oia wahi ika eli gula. Ua pii ka uku o ka poe hana, mai ka 8 a hiki i ka 10 dala no ka la Hookahi.

| Kaiki.—Aole o kana mai ka nui oko ma|kou olioli, i ka ike maka ana iho i ka miki, i kanuia e kekahi oko makou mnkamaku S. Kamakahiki, ma Hana Maui Hikina, he | nunui ka hua. a he maikai ke ano, no keaha ;la oukou e na makamaka e hoohakalia mai j nei, i ke kanu ana i keia kumu waiwai maikai ? Ke kahaha nei makou ike kakaikahi o ka poe e hapai ana i ke kanu raiki ma Hana, no ka mea, pela ke ano, ma ka olelo a |ka palapala a S. Kamakahiki, penei : j " Owau hookahi ke kanaka i kanu Raiki |ma Hana nei, ke oki nei au i ka Kaiki, ke ! hoahu nei au ma ko'u hale, ua olioli ko'u I naau, i ka loaa ana o keia hana maikai | ia'u. " ; Ka Moi wahine hou o Beritania.—Ua | holo ka olelo hoopalau mawaena o ka Mea | Kiekie ke 'Lii Prince of Wales ka hooilina : o ka noho alii o Beritania iSui, a me ka Mea Kiekie Princess Ana o Denemaka, kekahi o |na alii wahine i hai niua ia iho nei. He 15 i makahiki o ua kaikainahine alii la, he hele- . helena maikai loa kona, me na wili lauoho i hele a maikai wale, e apo nuanua iho ana ma kona ai ame kona mau poohiwi. Ua hooulu maikai ia oia. a aia me ia ka leo lea i ke mele ana, a ua aoia oia i na mea a pau o ka ike, e na kumu akamai loa o Etiropa a

Kaikoo Nui.—Ua loaa mai ia makou he palapala i kakauia e Mr. E. Makaioulu o Haena, Keaau, Puna, Hawaii, ma ka la 29 o Ianuari iho nei, e hai mai ana i ke kaikoo nui ma ia wahi i ka po o ka la 29, oia malama no, a penei kana mau olelo. "I ka po o ka la 28 o Ianuari iho nei, ua ikea iho nei kekahi kaikoo nui loa ma Haena i Keaau, Puna, Hawaii, he kaikoo nui maoli me ka makani pu mai ke komohana mai, a me ke ao ua uhi paapu ia ka moana i kona eleele nui. E poi mai ana a hiki ke kai ma kahi maloo kula oneanea mauka loa,

a naha ke alanui aupuni, a me ka loko i-a o Keaau loa. Ua like ke poi ana a ke kai e like pu me ke poi ana i ko Aigupita iloko o ke kai ula, a make o Parao a me kana mau kaa kaua, pela ko makou pakele ana i keia kai nui i ka po. Ua manao makou, o ka lua keia o ke Kai a Kahinalii i ka wa ia Noa, kaula o Iehova."

La Hanau o ka Moi —No ka mea o ka la Sabati ka la 9; a nolaila, ua hoopaneeia ka

olioli a me ka lealea ana no ka Ia hanau o ka Moi, ma ka Poakahi ae, oia ka la 10 o keia mnlama. Ua hele >**ale a luuluu na Pahuhae o ke Kaona nei, ma ke kakahiaka o ua la 'la, c pulelo ana na hae ma na eheu o ka makani, me he mea la o lakou kekahi i huipu mai ma ka olioli ana, a pela hoi ka uiumoku o ke awa, ka moku keu nae o ka uiu wehiwehi o na hae ma ia la, o ka moku kaua Rukini Morgt, hele maoli kona mau kia a nupanupa i na hae he nui waie, a me he mea la he manu e lele hoolailai ana ma ka ili © ka moaua. Ma ke kakahiaka o ia la, ua kiia na pu aioha he 21, e na Koa Pukaa. Ala ia manawa no, e hoomaka mai ana ka piha o na Alanui i na lehulehu e hele ana i o a ianei, me he mea la ua hoonaueueia ke ana kau maiie o ko lakou mau iuna manao, i ka piha ioa i ka olioli, i ka hiki hou ana mai o ka £? H<?nex o ko lakou Moi aloha. Mamua iho o ka hora umi, ua hoomaka mai ka leo o oa ohe a mo na pahu i ke kani hoehoene. a ua hui mai na Hoa Kinai Ahi a pau o kela Oomapane a me keia Comapane, ma ka Hale o ka Hai Kinai Ahi Helu 2. A malaiia na Hui Kinai a pau i hai manao ai, e hoo-

ana i ka hele aku me ko lakou huakai ma ka Hale o ka Moi, a mahiila aku ' hele loa i kahi i hooaiakaukauia'i he Ahaaina na lakou ma Honuakaha, ma ka pa o ka mea Hanohano D. Kalakaua, a malaila lākou i h(x>moana*i me ka maikai a me ka oluolu. O ke Kaa-wai hiehie mni wale o ia ia, ka Helu 4. oia ke Kia Kinai o ka poe Kanaka Hawaii. Oka Mea Kiekie. ke 'Lii ka Haku o Hawaii, kekahi hoa o ia Hui, a uahoonohoia oia maiuna ponoi o ko lakou Kaawai, ma ke kau wahi i hooenakaukauia nona, a ua noho ke Alii opio Haku o Hawaii nei, ma kona nohe, me he me mea la ua kanake makua, ka noho malie a me ka Hanohano i maoli, me kona Papale a me kona Palule Ulaula Kinai Ahi. Ua like ka Helu 4, me he opua kakahiaka la, ka hele a ai ka manu o na palule uiaula, a me na papale hinuhinu ku hele e lawe ana. O na makaainana kekahi o ka Moi, ua hui like mai o a o, ma ka hauoli like ana. > 0 ka poe o ka aoao palupalu, ua hele nui i ! ka hooholo lio, me ka hele a ulu wehiwehi i :na lei iliina—ka haia—ka maile, a ine na mea e ae 110 i uiu ina ke kihapai o ke ala. A pela no hoi ka poe o ka aoao oolea, ua : lealea no hoi a lawa. i Ka Puali Koa Hoohololio.—Aole paha ' makou e kali a e hoopanee iki hoi i ka hai ; aku i ko makou mau makamaka ma na kihi ; eha o keia mau Mokupuni, i na mea e hoike ana i ka holo mua ana o keia lahui'ma ka | ike a me ka noho ana e like me na Aupuni , e ae o ka honua.

Ua hoohui iho kekahi poe kanaka aloha 0 ka Moi ia lakou iho, i poe Koa Hoohololio, 1 mea e kokua'i i ka hoohiehie ana a me ka hoohanohano ana i ka Moi ma na la nui ; no ka mea, aole hoi i lawa i ke Aupuni keia lala oka Oihana Koa. A eia iho malalo nei na inoa o ka poe Luna o ia Puali Koa : C. W. Vincent, Kapena. C. H. Judd, Lukanela ]Sui. M. R. Harvev, u 1. W. Duncan, " 2. W. H. Dimond, " 3. P. F. Manini, Puuhi (Quarter Master.) H. Cornwell, " Kolua. G. P. Judd, Kahunn Lapaau. H. Stangenwald, Kokua Kahuna. W. W. Hall, Paa Hae. E. H. Boyd Kohia " Rev. E. Corwin, Kahuna Pule. R. E. Wakeman, Luna Kakiana. W. Bennett, Kakiana 1. John Neddles, " 2. . R. Self, » 3. Jerome Feary, Kopala 1. W. S. \\W, - 2. J. L. Lewis, " 3. H. Nolte, '« 4. O ka nui o na hoa o ia Puali i keia manawa he 95. Elima i koe. alaila hiki ika 100, oia no ka nui o ka poe i makemakeia. | Aole paha e loihi ana ka manawa e hala'e | mahope; alaila, e lawa no, a e hiki koke mai ana ka wa e hoolailai mai ka PualiKoa Lio o Honolulu ma na Alanui lai wale o ke Kulanakauhale Alii. E holo ka lakou hana.