Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 15, 8 March 1862 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
Na Mea Hou
NO NA AINA E MAI.
Ua loaa mai ia makou na Nupepa o Kaliponia mai, a me ka Nu Hou o Wasinetona mai he 14 la mai laila mai a hiki ianei, ma ka moku kiakolu Amerika War Hawk. O na mea a pau i loheia mai nei he mau mea wale no e pili ana i ka pomaikai o ke Aupuni Hui. Ke waiho nei makou i na mea hou a pau imua o ko makou poe heluhelu, a eia iho no ia malalo nei.
Ua lanakila na puulu moku kaua malalo iho o Burnside, a ua lilo ia lakou ka Mokupuni o Roanake, (Ronaoka,) a i ka lohe hope ia ana mai nei, ke holo aku la ua mau moku la i Edenton. Ua hoopuniia o Norefoka. Aole i lohe ia mai ke pio ana o na kipi ma ka aoao o ke Aupuni; aka, mai ka palapala hoike mai no a ka poe kipi. O na koa a pau i hoouka'i ma ia kaua ana, ua lilo he poe pio, aole kekahi mea i holo aku, a o na moku hoi a pau ma ia hoouka kaua ana ua lilo ia waiwai pio i ke Aupuni Hui.
Ke ninau nei ka Akau, pehea la auanei kakou e hana ai i na pio, no ka mea, he nui loa lakou ma keia kaua ana, ua loaa na pio he 2500, aole hoi i liuliu ka wa i hala'ku nei, ua pio mai na kipi he 1000 a keu ma Misouri. Nolaila, ina peneia ka holo o ka hana me ka lanakila mau o ka Akau, alaila, e pau ana na kipi a pau iloko o na hale paa o ka Akau.
E nana hou ae kakou ina kela aoao o ke kahua kaua, aia hoi, ua lilo ae la o ka Papu Henry ma ka muliwai Tenesi, a ua hoopuniia ka papu Donsleron, a ua hiki na moku kaua iloko loa i Florence ma Alabama. A ua nui na kanaka o ia moku kipi i hoike mai i ko lakou manao paa e kokua i ke Aupuni Hui o Amerika. Ke hele nei na koa a pau imua, aole paha e liuliu alaila, e pio koke no o Nu Oleana.
He maikai hoi na mea i lohe ia mai nei mai Europa. Ua hoopuka'e ka Emepera, Lui Napoliona i kona manao paa, aole e keakea, a e hana hoi i kekahi mau mea e pili ana iwaena o na mea e kaua nei. Nolaila, hopu iho la na poe puni kaua o Beritania i ka hoka, aole e ae iki o Beritania e kaua i keia mau la me ka ae mua ole mai o Farani. No keaha mai la keia? Nolaila, he ninau nui i keia mau la. Owai la ka mea ia ia ke kaulawaha o ke Aupuni o Enelani? Aia anei ia Vitoria ? Aia anei ia Napoliona?
O ke kaua hoi kekahi iwaena o Sepania, a me na aupuni e ae e kue ana ia Mesiko, ke lana nei ka manao o kekahi poe, e hikiwawe ana ke poha ana mai o kekahi mea hou, ma ia aoao o ka honua. Ke hoolanaia nei no nae ka manao o kekahi poe, e lanakila'na no o Mesiko, a e pio ana no o Sepania. E like no me ke pio mua ana o Sepania, ia Mesiko, i na makahiki i hala iho nei. He makehewa wale no ia Sepania, ke hoao ae e lilo i aupuni, i like ka ikaika a me ka Hanohano me Enelani, Farani, a me na aupuni nui e ae o ka honua nei.
Ma kekahi moku i ku mai Havana mai. Ua loaa mai na palapala mai Vera Karusa mai. He 16,000 ka nui o na koa o Sepania, a me na aupuni e ae e pili ana me ia, a he 50,000 hoi na koa o Mesiko e noho ana ma ke kauwahi e pili ana i Puebolo. Ua waiho aku o Sepania, a me na aupuni e Hui nei me ia i huaolelo hope loa ia Juraez ka Paresidena o Mesiko. Ua haawi'ku i eha la no ka Peresidena e hai aku ai i kona manao pane no ua olelo hope la. E koi ana na aupuni kue ia Mesiko, e uku i na lilo a pau o ia mau aupuni, no ko lakou mau lilo i keia mau hoomakaukau ana e kaua me Mesiko. Ua komo hou o Venesuela i ke kaua ana, a ke haunaele hou mai nei.
E hiki koke mai ana o Gen. Sanatiana ma Havana a e holo koke mai ana ia i Mesiko, oia ke Generala akamai loa o Mesiko. He Alihikaua oia no Mesiko i ka wa i kaua ai ia aupuni me Amerika Huipuia.
KE KAUA MA RONAOKA, KALOLINA AKAU. — Ma kekahi hao kamailio i hiki mai, ua hooia ia mai ka lanakila o na koa o Gen. Burnside ma ke kaua i ka mokupuni o Roanoke a ua hoopioia na moku kipi a pau ma ia wahi.
Ua puhiia i ke ahi ke kulanakauhale o Elisabeta ma Karolina Akau, ma ka la 9 o Feb. I pau paha i ke ahi i na poka poha, i puhiia no paha e na kanaka o ua kulanakauhale la, aole loa no i maopopo.
I ka la a ka moku War Hawk i holo mai ai ua haiia mai ma ka waea Telegarapa, ka hoopuniia ana o Gen. Price, ke alii o na koa o ka Hema ma Misouri, me na koa kipi he 14,000.
Ua papaia na moku kaua o ka aoao kipi, a me ka Akau, aole e noho ma kekahi awa o Enelani i ka manawa i oi mamua o na hora he 24.
KA HIKI ANA O SLIDELL A ME MASON MA ENELANI. — Ua hiki ma Sauhametona Enelani o Slidell a me Mason. Aole nae laua i hanaia mai ma ke ano kaulana. Ua noho o Slidell ma Enelani, a o Mason, ua holo loa i Parisa, Farani. Ua olelo waleia ke kipaku ana o Beritania i ka Nashville, (moku mahu kipi.) Aka, ua hooloihi ia ka manawa, no ka makau o lawe pio ia auanei ua moku kipi la e ke Tuscarora ka moku kaua o ka Akau.
HE MOOLELO
NO KE
KAUA KIPI
MA
AMERIKA.
HELU 5.
Na hana i ka wa ia Linekona.
I ke kala ana ae o ke kauoha a Linekona i na kiaaina o na moku hui, e hoounaia mai na koa i Wasinetona, kukala ae hoi o Davisa ka Peresidena o na moku kipi, e haawi ana i na palapala ae i na mea moku o na aina hema, e holo aku i ka moana a e hoopio i na moku kalepa o na aina akau, a e lawe ia lakou maloko o na awa o na aina kipi i waiwai pio. Mamuli o keia kauoha o Davisa, he nui na moku i holo aku me na pukuniahi a me na koa e imi ana i na moku kalepa o ka akau i mea waiwai pio no na kipi.
A lohe ae la o Linekona i keia holopowa ma ka moana, hoouna aku la ia i na manuwa aupuni e holo e kiai mawaho o na awa o na aina kipi, e paa ai i na awa, a e hoopio i na moku a pau e puka ana mai iwaho, a komo aku ana maloko. Kuai no kela i na mokumahu he nui loa, a hoolilo ia mau mea i mau moku manuwa, e holo a e kinai i na kuai ana o na moku kalepa me na kipi, a ua paniia ko lakou mau awa. Aka, no ka loihi o ko lakou kahakai he mau tausani mile ka loa, aole i panipaaia na awa a pau. Nui na moku puka malu i ka po, iwaho a iloko, a pakele i ka hoopioia. Ua nui hoi na kalepa o ka akau i pio i na moku powa ma ka moana, a nui hoi na moku kipi i pio i na manuwa aupuni. Ua hoomauia mai kela pani ana i na awa o na moku kipi, a hiki i keia manawa. No ia mea, ua hoopauia ka holo ana o na moku kalepa malaila, ua pau ke kuai ana ma na kulanakauhale o ia mau aina, ua paniia na hale kuai, a ua pilikia loa na kamaaina i ka nele i na mea kuai. Ma na wahi i paapu na alanui o na kulanakauhale i na kanaka paahana, me na mea kuai, i keia wa, ua neoneo ia mau wahi i ka hele o kekahi poe i ke kaua, a o kekahi poe ua holo i na kuaaina e noho ai a pau ke kaua. Akahi no a ulu ka nahelehele ma na alanui o ko lakou mau kulanakauhale.
A lohe na lunahoomalu o na aina kipi e akoakoa ana na koa aupuni, hoakoakoa ae la ko lakou ahaolelo, a hooholo iho la i ka oleloaelike e kaua me ke aupuni. Hoolimalima lakou i na miliona dala ewalu i kumu e kaua ai, a hoiliili i na koa he 150,000 i poe nana e hoouka me na koa aupuni, i lanakila ai lakou. Ua loaa ia lakou na luna koa makaukau no na koa aupuni i noho a kamaaina me lakou a kipi pu mai la. He mua ko lakou hoomakaukau ana i na koa no ke kaua mai ka wa i kipi mai ai lakou. I kela mau malama elima i noho palaka ai na kanaka o ka aoao akau me ka manao, aohe kaua e hiki mai, ua maopopo loa i ka poe kipi e hiki io ana ke kaua. Nolaila, ko lakou makaukau e, mamua o ka akoakoa ana o na koa aupuni. No na moku hema na kuhina aupuni maloko o Bukanana ka Peresidena mua, o ke kuhina kaua no Vireginia, ka mea nana i lawe i na pu a me ka pauda o ke aupuni ma na moku hema, a ua hoonoho aku la ia i na koa aupuni ma na aina mamao o ke komohana o Amerika i kona wa i noho kuhina ai. Pela hoi ke kuhina no na moku manuwa. Ua hoounaia'ku na manuwa ma na aina e, i loaa ole ko lakou kokua i ke aupuni i ka wa mua o ke kaua ana. He mau moku ehiku nae e ku ana ma ke awa o Norefoka ma Vireginia, aka, i ka wa e hooholo ana ka ahaolelo o Vireginia i ko lakou manao e kipi, pani iho la na kipi i ke awa e puka mai ai ia mau moku iwaho, ma ka hoopoho ana i kekahi mau moku i piha i na pohaku iloko o kahi e holo mai ai lakou. Aka, kauoha mai la o Linekona i ke Kamakoa Hinehama, e puhi i kela mau manuwa i ke ahi a e hoonoho ia lakou ilalo ma ke awa o Norefoka. A ua kauohaia hoi kela e puhi i ka hale e ahu ana na pu o ke aupuni, i lilo ole ai na moku a me na pu i ka poe kipi. Ua hanaia keia mau mea elua e ke kamakoa, imua o na kipi e hoomakaukau ana e lele maluna o ka waiwai o ke aupuni. Ua nui loa mai ka huhu o na kipi no ka minamina i ka waiwai o ke aupuni i hoopoho ia imua o na maka o lakou. Pela hoi ma Hapas Feri maloko o Vireginia, ma kapa o ka muliwai o Potomaka.
He kauhale hana i na pukaupoohiwi malaila, a e ahu ana na pu he 25,000 maloko o na hale. Ua hoonohoia na koa aupuni he 50 paha ilaila, i poe kiai hale. Lohe koke aku la ko lakou luna e hele mai ana kekahi mau tausani kipi e lele a hoopio i kauhale ahu i na pu lu iho la na koa i ka pauda maloko o na hale a mawaena iho, a pau mai na koa iwaho a kaawale aku, kuni ka lunakoa i ka pauda, a holo aku la. No ka huhu o na kamaaina ia lakou, alualu mai la lakou mahope o na koa e pepehi mai. Aka, ua pakele mai lakou, no ka hala e ana ma keia kapa o ka muliwai iloko o Malilani, ua make nae na koa elua. Ua pau loa na hale ahu pu, a me na waiwai oloko i ke ahi. Ma kela puhi ana elua ma Norefoka a ma Hapas Feri, ua poho na miliona dala elima o ke aupuni. Aka, ma ia hana ana ua nele na kipi i kela mau waiwai mea kaua.
Hoole mai na kiaaina o Kenetuke i ke noi ana o ka Peresidena ia lakou e haawi mai i na koa e hoomalu i ke aupuni. Kapa mai lakou ia manao ona he mea kaua ino, aole no e haawiia na koa e kinai ai i na kipi. A hoomakaukau iho la laua i na hana kue ia ia, e keakea ana i ko Linekona ma hoomalu ana. Aka, no ka hoole ana o ka hapanui o kanaka ma ia mau moku hui, aole lakou e haalele i ke aupuni, aole no i hiki ia mau kiaaina ke hooko i ko laua mau manao kipi maluna o ka aina a laua i hoomalu ai.
Pela hoi ma Malilani, he nui na kanaka kipi ma ia moku hui, aka, aole i manao ke kiaaina o Maani he mea pono ia. A hoole kelu, aole e akoakoa ka ahaolelo i mea e hookaa aku ai i ko lakou ainu mawaho o ke aupuni. He nui nae na kanaka hou o Marilani i holo i Vireginia a komo i na puali koa kipi e kaua kue ana i ke aupuni. Aka, ma ka balota ana o na kamaaina, ua pili ka hapanui o lakou i ke aupuni. Ua loaa nae kekahi mau puali koa kokua aupuni ma Marilani.
Maloko o na malama o Aperila a me Mei, aohe nui o na hoouka ana. Ua lilo na aoao a elua e houluulu ai i na koa e kuai i na mea ai na lakou, e kuai i na pu a me na mea kaua e ae. E kuai i na lio, no na koa, i na lole koa, i na kamaa, i na papale, i na halelole, a me na mea e ae he nui wale. Ua ike pono na luna a me na kanaka, he kaua nui keia e kau mai ana, a ua hemahema ke aupuni i na mea kaua a pau e lawe ai no keia kaua nui loa. He tausani a keu na mile ka loa o na aina kipi, mai ke kahakai o Vireginia, a hala i ke komohana ma Kenesuke me Marilani a hiki i Kanasasa. E akoakoa ana na kipi ma ia mau moku a pau e hele mai ana e kue i ko ke aupuni hoomalu ana.
O Generala Sekota ka alihikaua nui maluna o na koa aupuni a pau. He koa elemakule ia, a ua hala ka ikaika nui o kona kino, aka, aole i pau kona manao ikaika, a me kona naauao ana. Mai ka makahiki 1812 mai kona noho koa ana no ke aupuni, a ua aloha na kanaka a pau o Amerika ia ia no kona hooponopono ana. Ua kukakuka pu na luna aupuni me ia no na hana nui a pau e pili ana i keia kaua, a o kona manao ka mea i holo imua o lakou.
Aole i hiki ia Generala Sekota ke holo iloko o na hoouka, no kona palupalu ma ke kino, aka, eia kana kauoha i na luna koa a pau malalo ona.
I ka pau ana ae o ka malama o Mei, ua akoakoa nui a e la, na tausani koa he nui ma Wasinetona, a ua malu ua palekana ke kulanakauhale o ke aupuni. Ike mai na kipi i keia hana ana a na kanaka o ka akau, ua kaumaha lakou, no ka mea, i manao iho la lakou e nui ana na kanaka o na aina akau e pili pu ana me lakou e hookahuli i ka Repubelika o Amerika, a e hana i aupuni ano hou i hookumuia maluna o ka oihana hookauwa i na nika. Aka, aole i manao kela poe kipi e hoi hou mai malalo o ke aupuni a lakou i haalele ai, me ka hoino. Ua kuikahi na kanaka o ka akau e kaua a e hoopio, mahope o ka lanakila ana, i na hewa i hanaia mai e ka poe kipi me ke kumu ole.
Hailoaa o Lawekeea.
Ke hoouna aku nei au i ka Hailoaa o Lawekeea, ka Ninau Helu a S. Hookano, i hoopukaia ma ka Helu 18 o ka Hoku Pakipika, o ka la 23 o ka malama o Ianuari i kaahope ae nei. Eia malalo iho nei ua ninau la, a me kona hana ana, a me kona wehewehe ana, a me kona loaa.
"He wahi anana pa, 6 kapuai ka loa, 5 kapuai ke kiekie, 2 kapuai ka aoao luna, 3 kapuai ka aoao lalo. E hia na kapuai paailiono ? A ehia na pohaku e paa ai, ina 1 kapuai ka loa, 8 iniha ke kiekie, 6 iniha ka aoao lalo, 4 iniha ka aoao luna ? "
Eia ka hailoaa. Na kapuai paailiono o ka pa, 75.
Na Pohaku e paa ai ka pa, 275.
Penei e wehewehe ai i ka hana. E hoolawe 2 kapuai ka aoao luna, noloko mai o 3 kapuai ka aoao lalo, koe 1 kapuai oi o ka aoao lalo i ko ka aoao luna. Nolaila, e hoonui 6 kapuai ka loa me 5 kapuai ke kiekie, 2 kapuai laula, ua loaa mai he 60 kapuai paailiono ma kahi like o ka pa, E imi aku hoi ma kahi oi o ka pa ; no ka mea, 1 kapuai oi o ka aoao lalo ; nolaila, e hoonui ia ia me 5 kapuai ke kiekie, a me 6 kapuai ka loa, a ua loaa mai 30 kapuai paailiono, aole nae i kupono ka pa ; no ka mea, ua hoi ka aoao luna o ka pa ; nolaila, e imi i ka hapalua o ke 30 kapuai, e loaa mai no na kapuai oi o ka pa he 15, alaila e hui aku me 60 kapuai paa, ua loaa maikai na kapuai paailiono o ka pa, he 75.
Penei e hana ai :
3 kap. — 2 kap. = 1 kap. oi o ka aoao lalo i ko ka aoao luna.
6 kap. x 2 kap.=2 kap. x 5 kap.= 60 kap. paa, ma kahi like o ka pa.
6 kap. x 5 kap.=30 kap. x 1 kap.= 30 kap. ÷ 2 kap. = 15 kap. x 60 kap.= 75 kp.
Penei hoi e wehewehe ai ka hana ana o na pohaku e paa ai ua pa nei. 6 iniha ka aoao lalo o ka pohaku, e lawe mai 4 iniha ka aono luna ; alaila, koe 2 iniha oi o ka aoao lalo i ko ka aoao luna ; alaila, e hoonui me 12 iniha ka loa, 8 iniha ke kiekie, 4 iniha ka laula, ua loaa mai 384 iniha paa, ma kahi like o ka pohaku. E imi aku hoi ma kahi oi o ka pohaku ; no ka mea, 2 iniha oi i hoonuiia me 12 iniha ka loa, me 8 iniha ka laula, ua loaa mai 192 iniha paa, aole nae i kupololei ka pohaku ; no ka mea, ua hoi ka aoao luna ; nolaila, e imi i ka hapalua o ka 192 iniha paa, oia hoi keia 96 iniha paa ma kahi oi o ka pa. E hui aku ia ia me 384 iniha paa, ua like me 480 iniha paa o ka pohaku 1. E hoolilo ia 75 kapuai paa o ka pa i mau iniha, 1,728 iniha paailiono i ke kapuai paailiono 1, e hoonui aku me 75 kapuai paa, ua loaa mai 129,600. E puunaue mai me 480 iniha o ka pohaku. E puka maikai mai na pohaku i paa ai ua pa nei, 270.
Penei e hana ai :
6 iniha — 4 iniha=2 iniha oi o ka pohaku.
12 iniha x 4 iniha = 48 iniha x 8 iniha = 384 iniha paa.
12 iniha x 2 iniha = 24 iniha x 3 iniha =192 iniha ÷ 2 iniha=96 iniha.
96 iniha ÷ 384 iniha=480 iniha paa o ka pohaku.
75 kapuai x 1,728 iniha=129,600 iniha ÷ 480 iniha=270 pahaku.
Me ka lana o ko'u manao o kona loaa io keia, a me ka olioli o kuu manao o kona hana iho la ia. Aka hoi, ina ua kuhihewa au, e pono no e hoike mai o S. Hookano, ke kumu kula naauao, a akamai hoi,
Auhea oe e S. H., ka heke o na kanaka naauao ma ke Aupuni Hawali nei, ke aku nei au ia oe, mamuli o kuu inoa au i kapa mai ai he " Kaula," nui au no Pauoa. A mamuli o keia inoa. " Kaula." Ke koho nei au, aole nau keia ninau i noonoo a hoopuka ma ke akea, na ka mea e no, e ninau mai paha auanei oe. " Wahi a wai ? " E hai aku au ia oe. mamuli o kuu inoa au i kapa mai ai he " Kaula." No ka mea, o ke ano o ia inoa, he ike i na mea i huna ia a me na mea e hiki mai ana, a me na mea i hala, ina pela : alaila, ua ko io ka'u e olelo nei, aole nau io keia ninau. No ka mea, ua ike no au ia oe i Waialua, aole e hiki ia oe ke hana i kekahi ninau e like me keia ke ano. Auhea oe e ka hoa, e akahele oe i ka hoopuka ana i na ninau e like me keia. O ku auanei oe i ke A-u, keia i-a nuku oioi.
S. N. NAHAKUELUA.
No na Olelo Hoolaha.
O NA MEA A PAU E MAKEMAKE ANA e hookomo i na Olelo Hoolaha ma keia Pepa, eia malalo nei ke ano o ka uku ana, ke oi ole aku mamua o ka aoao palapala hookahi, a o na lalani hua kepau he 20.
No ka pule hookahi,.............................$1.00
No na pule elua,....................................$1.50
No ka mahina hookahi, (4 pule). ........$2.00
E like me maluna ka uku ana o na Olelo Hoolaha no ua holoholona hele hewa.
Aka, ina e oi aku ka nui mamua o ka aoao hookahi o ke kanana palapala, alaila e papaluaia ka uku, a ina loihi loa, hoonui iki aku ka uku.
E hooili pu mai i ka uku me ua Olelo Hoolaha i paiia, ina aole, aole no e paiia. HANALE M. WINI.
Luna Pai o ke KUOKOA.
J. H. COLE.
LUNA KUDALA.
Ma ka Hale Pohaku o Mi. Aniani ma.
Ma ke Alanui Alii Wahine. 7-6m
H. W. SEVARANA.
Luna Kudala a mea Kalepa.
Hale Mahoe.
Alanui Aliiwahine.
5-6m
LAAU HOU!
UA HOOEMI IA KE KUMUKUAI!
AIA MA KAHI O KA MEA NONA KA INOA MALALO nei, he Laau Hale a ua hooemiia ke Kumukuai a i 2 1-2 Keneta no ke kapuai.
G. G. HOWE.
Honolulu, Ianuari 23, 1862. 9-3m
KALE ONILA. FARANI ARABINE
Hale Hana Waihinuhinu. ALABINE ME KALE.
O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana i mau mea hoonani Hale maikai, e pono ke hele ma ka Hale o na mea nona na inoa maluna, malaila e loaa'i na Papakaukau Koa. Papakaukau Paina, Moe Koa, Moe Paina, Koki, Noho maikai. A me na mea e ae he nui wale, no ka uku Emi loa. O na mea nona na inoa maluna, oia no na haole i hana'i mamua ma ka hale o C. E. Uilama. Aia ko laua Hale ma ka aoao Komohana o ka Hale noho o J. H. Brown Esq., ka Makai Nui o Oahu, ma ke Alanui Alii. 7-6m.
AKE, (A. S. CLEGHORN.)
Olelo Hoolaha.
O KA POE A PAU E MAKEMAKE ANA i na lole maikai a me na kamaa paa. E aho ia lakou ka hele ma ka
Hale Kuai o Ake. (A. S. Cleghorn,) malaila e loaa'i na mea a pau e pili ana i ko ke kanaka makemake. Ua lako mau ia Hale Kuai i na WAIWAI KALEPA, i kela ano keia ano Na KALAKOA PELEKANE, a me na waiwai maikai e ae he nui wale.
Aia na Hale Kuai ma ke Alanui Nuuanu mauka iho o "HALEOLA'' a ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu me ke Alanui Kalepa, makai iho o ka Loiala Hotele. 3-4m
J. W. KINI.
MEA PAI KII.
HONOLULU, OAHU.
E PILI ANA KONA KEENA HANA ME ka Hale Leta maluna pono o ke Keena Pai o ke KUOKOA.
E hele mai hookahi. E hele mai a pau, a e paiia na kii maikai no oukou, me ka uku Emi.
Mai poina i kahi o ko'u Keena Hana, maluna ae o ke Keena Pai o ka Nupepa Kuokoa. E pili la me ka Hale Leta. 7-3m.
WILIAMA DUFENA.
MEA
HALE KUAI BIPI.
KE HOOLAHA'KU NEI AU I NA KANAKA a pau, eia ma ko'u Hale Kuai Bipi, ma ke Alanui Alii, ma ka aoao hikina hema o ka Hale Kuai o Daimana ma, kahi i waiho mau ai o ka Bipi Momona Maikai, me ka Puaa, a me na mea e ae a pau he nui wale. A e kuai aku no au i na kanaka maoli me ke KUMUKUAI EMI LOA. E hele mai e ike no oukou iho. (8-6m) W. DUFENA, (W. DUFFIN.)
HALE KUAI.
NALO MELI
O
HALEWAI.
JOHN THOMAS WATERHOUSE.
Ma keia hale kuai, ua nui na ano waiwai ku pono i ke kane, i na wahine, a me na keiki, he waiwai hou mai Kaleponia mai.
Kamelo.O ka poe kuai ma keia hale, e ike wale lakou i ke Kamelo me ka uku ole. E kau mau ana ka hae o ke AUPUNI HAWAII ma ka ipuka o keia Hale Kuai. 1-4m
PA AUPUNI MA KUALOA.
NO KA MEA, UA KOHOIA MAI maua i mau Luna no ka pa holoholona hele hewa, e ka mea Hanohano M. Kekuanaoa, Kiaaina o Oahu, ke hoolaha aku nei maua, aia ka pa ma Kualoa, Koolaupoko, ua makaukau maua e hana e like me ke Kanawai.
JUDD A ME WILDER.
Honolulu, Nov. 29, 1861. 4-3m
LOLI, LALA MANO
A ME KA
Pepeiao Laau.
KE MAKEMAKE NEI NA MEA nona na inoa malalo, e kuai i ka Loli, Lala Mana a me ka Pepeiao Laau. Me ka uku aku i ke kumukuai make pono, penei: No ka paona Loli hookahi (ke lawa ka paona i na Loli elua i ka wa maloo 12 1/2 keneta. No ka paona hookahi o ka Lala Mano, he 15 keneta. No ka Pepeiao Laau, 8 1/2 keneta no ka paona hookahi. O ka poe e loaa'na na mea i haiia maluna, e pono e hele mai ma ko makou hale kuai, ma ke Alanui Alii, e pili ana ma ka aoao komohana o ko Daimana ma Hale Kuai.
3-4m UTAI A ME AHEE.
HOONANI HALE,
MAKEPONO.
O KA POE A PAU E MAKEMAKE ana e loaa na mea maikai e hoonani i ko lakou mau hale, e aho e naue mai i ka Hale Kamana o ka mea nona ka inoa malalo, ma ke Alanui Hotele, a malaila e loaa'i ia lakou na PAPA KAUKAU NUI A LIILII HOI, NOHO O NA ANO A PAU. MOE O NA ANO A PAU. PAHU KUPAPAU. E ku mai ana mai Bosetona mai, ma ka moku George Wasinetona, ma ka malama ae nei o Ianuari, he mau mea HOONANI HALE o na ano a pau, a e kuai Emi aku no au. E hele mai e nana a Kuai iho.
C. E. WILLIAMA. (UILAMA.)
Honolulu, Ianuari 6, 1862. 6-6m
PAPA MANUAHI.
EIA KA MEA HOU LOA NO NA KANAka maoli o Hawaii nei, ua loaa mai ia'u na papa Oregona o kela ano keia ano, me ke kumu kuai make pono loa. E pono e hele mai oukou e hoakaka i ka oiaio no keia mea. Eia ke ano o na laau a me na papa. Papa paina no Amerika a me na Pine pa, Pili.
Laau nui, Laau Liilii, Papa hele, Papa kahiia, Papa Kalakala.
Eia kekahi:Wai hoomaloo a me na mea e ae, kupono no na hale, Pena keokeo Pelekane maikai loa, Pena omaomao lenalena, Aila pena.
Aia ma kai, ma Aina Hou, Mauka iho o ka Hale Dute Hou.
GEO. G. HOWE.
Honolulu, Ianuari 1, 1862. 1-4m
HALE KUAI MEA HAO.
UA HIKI MAI MA BOSETONA MAI, NA na mea hao hou loa. A eia ma ko'u hale kuai, ma ke keena mauka o ka Haie Uinihepa ma ke Alanui Papu. Na waiwai hou he nui wale, o kela ano keia ano. Na laka puka hale. Pahiolo a na kamana. Koikahi o na ano a pau. Kui hana hale, hana pa a me ke kui hana waapa. Kui keleawe a me ke kui kepau no ka waa. Kuaina kupono no ka hana upena. Koi nui a me na koi liilii. No ka poe oo a me ka poe opiopio. Mau oo pe maikai no ka mahi loi. Mau ho maikai kekahi. Palau maikai. Pahi oki laiki. Me na oo he nui wale. A me na mea e ae he nui wale. He EMI loa ke kumu kuai no na mea i haiia maluna. E hele nui mai i pau ko oukou kuhihewa.
2-4m W. N. LADD.
E Makaala ! E Makaala !!
MA KAHI O C. Brewer & Co., E LOAAI I NA kanaka Hawaii ka
Waapa okohola maikai, Pena hale a na ano o pau, Aila pena, Wai hoomaloo pena.
A me na mea e ae e pili ana i ka hoomaikai hale.
C. BREWER & CO. (Burua ma)
Hale Makeke, Alanui Kaahumanu, Honolulu, Feb. 13, 1862.
12-3m
KAKELA ME KUKE.
MA KA HALE POHAKU HOU, MA POLELEWA kahi kokoke i ka Halepule Betela ma Honolulu, Oahu. Na laua no e kuai i na lole o Kela ano keia ano. NA MEA AI, NA BAKEKE, NA IPU TINI, NA PA LEPO, NA KAMAA, NA PAHI me na OO, NA PAPA me na NOHO, NA IPUHAO, NA NOHO LIO, NA MEA E KAKAU, NA PENA ME NA AILA, NA MEA MAHIAI. A me kela mea keia mea. Me na laau a Dr. D. Jayne.
Honolulu, Dekemaba, 1861. 5-6m
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI OUKOU E NA KAnaka a pau, e nana mai ana i keia,owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, Ke papa aku nei wau i na mea a pau, mai hele hou oukou maloko o kuu pa aina ma Lilikoi, Haiku, Maui, e ohi i na Pepeiao Laau; no ka mea, ua nui loa ko'u poino. No ka hopu wale i na Lio, a me na Pelehu, a me ke puhi wale i na laau i ke ahi, a me kekahi mau mea e ae. Nolaila, ke hai aku nei wau ma ke akea, i ike na kanaka a pau e nana mai ana i keia. Ua kapu loa na kanaka a pau, aole e komo; a ina e loaa ia'u kekahi kanaka a mau kanaka paha e hana ana i ka mea i papaia maluna. E hoopii no wau ma ke Kanawai o ka aina. GEO. MINER.
Makawao, Maui, Ian. 6, 1862 8-4m.
WAIMANALO.
EIA KEIA LIO KEA MAIKAI ua hiki mai maanei, na Mi. Thomas Cummins i lawe mai Kapalakiko mai, he lio maikai loa keia no Kenutake mai, a noloko mai o ka Ohana Lio Medoka. E ku ana keia Lio ma Waimanalo, Koolaupoko, Oahu, me ka makaukau e hoolimalima aku i ka poe mea lio wahine e makemake ana e loaa na keiki lio maikai, me ka uku haahaa.
E ninau ia JOHN A. CUMMINS.
(KEONI KAMAKI.)
Waimanalo, Dec. 14, 1861. 5-3m.
HALE KUAI BUKE.
AIA MA HONOLULU HALE. (OIA KA HALE Leta.) ka hale kuai o Wini, he wahi e kuai ai i na Buke Haole he nui wale, O KELA ANO KEIA ANO BUKE KULA HAOLE, A B C, (Primer.) KUHIKUHI O KE KANAKA HAWAII, (Form Book.) BUKE HELU MUA, (Arithmetic.) BUKE PALAPALA HONUA MUA. BUKE HUAOLELO, (Phrasebook.) BUKE PA KO LI, (Kamina.) A me na Buke Kula e ae he nui wale. Malaila no na Buke maikai no ke Kakau Waiwai, no kela oihana keia oihana, mai ka mea nui a ka mea liilii. — AIA NO HOI NA— Kanana Leta, rula ia a rula ole ia. Kanana Pepa loihi, rula ia a rula ole ia. Peni Hao, maikai loa. Inika, ipu inika. Peni kala, eleele, uliuli a ulaula. Kumu peni. Wepa ulaula a eleele. Wahi palapala, ulaula, keokeo a eleele, (mea kakau.) Papa pohaku, a me ka peni kala pohaku. Inika eleele, uliuli, a ulaula. Me kekahi mau mea e ae no he nui, no na kula, a me na oihana kakau. A he make pono no ke kuai ana malaila no keia mau mea. E hiki no i na kanaka maoli, mai Hawaii a Niihau, ke hele malaila e kuai ai.
PULUPULU ! PULUPULU, PULUPULU.
NO KA NUI O KA MAKEMAKE e kanu na kanaka o keia Pae Aina i ka Pulupulu, nolaila, ke ae nei au e lawe i ka Pulupulu, i kanu ponoia e ke kanaka Hawaii, i ukuno ka "NUPEPA KUOKOA."
Penei:—O ke kanaka Hawaii e haawi mai ia'u ma Honolulu nei, i na paona pulupulu maikai i kanuiia i Hawaii nei, he 40; e loaa ia ia ka "Nupepa Kuokoa" no ka makahiki hookahi. E lawe no au i ka pulupulu i pau i ka waeia, a i wae ole ia ka anoano.
Auhea oukou e ka poe i nele i ke dala, me ka makemake nae e lawe i ka Nupepa. E hele oukou e kanu i ka pulupulu, alaila, e loaa no ia oukou ka Nupepa a me na pono e ae o keia ola ana.
EIA HOU.—E kuai no au i ka pulupulu maikai a pau i kanuia e ke kanaka maoli iloko o ka makahiki 1862, me ka uku i elima keneta no ka paona hookahi, oia hoi ka $5.00 no ka 100 paona hookahi. Aka, i na e hoolaha kekahi poe Kalepa o Honolulu nei, e uku ma ke dala maoli no ka pulupulu, alaila, aia no i ko'u manao ke kuai aku a me ka ole mahope o ko lakou hoolaha ana. No ka mea, ua makemake wale no au e paipai aku e kanuia keia kumu waiwai hou, ma keia Pae Aina. Nolaila, ko'u hooia ana'ku i ka lehulehu, i hiki ia lakou ke kuai aku i na mea a pau a lakou e kanu ai.
Owau no o H. M. WINI,
Luna Pai o ke Kuokoa.
Honolulu, Nov. 1861.