Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 15, 8 March 1862 — HE MOOLELO NO KE KAUA KIPI MA AMERIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KE KAUA KIPI MA AMERIKA.

lII'.LI r>. N'u hanii i ku \va iti Liu«>kona. I ke kala ana ne o ke kauolm a Linekona i na kiaaina o na moku hui, e hoounaia mai na koa i Wasinetona, kukala ae lioi o I)avisa ka Peresideua o na moku kipi, e haawi ana i na palapala ae i na mea moku o na aina hema, e holo aku i ka moana a e hoopio i na moku kalepa o ua aina akau, a c lawe ia lakou maloko 0 na awa o na aina kipi i waiwai pio. Mamuli o keia kauoha o Davisa, he nui na moku i holo aku me na pukuniahi a me na koa e inii ana i ua moku kalepa o ka akau i mea waiwai pio no na kipi. A lohe ae la o Linekona i keia holopowa ma ka moana, hoouna aku la ia i na manuwa aupuni e holo e kiai mawaho o na awa o na aina kipi, e paa ai i na awa, a e hoopio i na moku a pau e puka ana mai iwaho, a komo aku ana maloko. Kuai no kela i na mokumahu he nui loa,j a hoolilo ia mau mea i mau moku manu- | wa, e holo a e kinai i na kuai ana o na j moku kalepa me na kipi, a ua paniia ko lakou mau awa. Aka, no ka loihi o ko lakou kahakai he mau lausani mile ka! loa, aole i panipaaia na awa a pau. Nui na moku puka malu i ka po, iwaho ailo- i Uo, a pakele i ka hoopioia. Ua nui hoi na kalepa o ka akau i pio i na moku powa ma ka moana, a nui hoi na moku kipi i pio i na manuwa aupnni. Ua hoomauia mai kela pani ana i na awa o na moku kipi, a liiki i keia manawa. No ia mea, ua hoojxiuia ka liolo ana o na i moku kalepa malaila, ua pau ke kuai ana ma na kulanakauhale o ia mau aina, ua paniia na hale kuai, a ua pilikia loa na kamaaina i ka nele i na mea kuai. Ma na wahi i paapu na alanui o na kulanakauhale i na kanaka paahana, me na mea kuai, i keia wa, ua neoneo ia mau wahi! 1 ka hele o kekahi poe i ke kaua, a o ke- I kahi p<>e ua holo i na kuaaina e noho ni j a pau ke kaua. Akahi no a ulu ka na-! helehele nia na alanui o ko lakou mau I kulanakauhnle. i A lohe na lunahoomalu o na aina kipi j e akoakoa ana na koaaupuni, hoakoakoa ae la ko lakou ahaolelo, a hoohoio iho ia i ka oleloaelike e kaua me ke aupuni. i Hoolimaliina lakou i na miliona dala i ewalu i kumu e kaua ai, a hoiliili i na i koa he 150,000 i poe nana e hoouka me • na ki»a aupuni, i lanakila ai lakou. Ua loua ia lakou na luna koii makaukau na koa aupuni i noho a kamaaina me la- 1 kou a kipi pu mai la. He mua ko lakou hoomakaukau ana i na koa no ke kaua, mai ka wa i kipi mai ai lakou. I kela mau malama elima i noho palaka ai na kanaka o ka aoao akau me ka manao, - aohe kaua e hiki mai, ua maopopo loa i ka poe kipi e hiki io ana ke kaua. Nolaila, ko lakou makaukau e, mamua o ka akoakoa ana o na koa aupuni. No na moku hema na kuhina aupuni maloko o Bukanana ka Peresidena mua, o ke

kuhina kaua no Vireiiinia. ka n:ea i lawo i na pu a me ka pauiia o keaupuni ma na moku hema. a ua hoonoho aku la ia i na koa aupuni nia na ama maniao o ke komohana o Amenka i kona \va i ncv ho kuhina ai. Pela hoi ke kuhina no na moku inanuwa. L a hoounaia'ku na manuwa ma na aina e. i loaa o!e ko lakou kokua i ke aupuni i ka wa mua o ke kaua ana. He mau moku ehiku nae e ku ana rua ke awa o Norefoka ma Vireeinia, aka. i ka wa e hooholo ana kaahaolelo o Vireginia i ko lakou manaoekipi, pani iho la na kipi i ke awa e puka mai ai ia mau moku iwaho, ma ka hoopoho ,ana i kekahi mau moku i piha i na pohaku iloko o kahi e holo mai ai lakou. Aka, kauoha mai la o Linekona i keKamakoa Hinehaina, e puhi i kela mau manuwa i ke ahi a e hoopoho ia lakou ilalo ma ke awa o Norefoka. A ua kauohaia hoi kela e puhi i ka hnle e ahu ana na pu o ke aupuni, i lilo ole ai na moku a me na pu i ka poe kipi. Ua hajnaia keia mau mea eiua e ke kamakoa, :imuao na kipi e hoomakaukau ana e lele ; maluna o ka waiwai o ke aupuni. Ua nui ;loa mai ka huhu o na kipi no ka minajmina i ka waiwai o ke aupuni i hoopoho i ia imua o na maka o lakou. Pela hoi I ma Hapas Feri jnalokv> o Vireginia, ma ! kapa o ka muliwai o Potomaka. ! He kauhale hana i na pukaupoohiwi malaila, a e ahu ana na pu he 25,000 inaloko o na hale. Ua hoonohoia na koa aupuni he 50 paha ilaila, i poe kiai hale. Lohe koke aku la ko lakou luna e hele mai ana keknhi mau tausani kipi e lele a hoopio i kauhale ahu i na pu lu īho la na koa i ka pauda maloko o na hale a mawaena iho, a pau mai na koa iwaho a kaawale aku, kuni ka lunakoa i ka . paueia, a holo aku la. No ka huhu o na kauinaina ia lakou, alualu mai la lakou mahope o na koa e pepehi mai. Aka, ; ua j)akele mai lakou, no ka hala e ana ;ma keia kapa o ka muliwai iloko o Malilani, ua make nae na koa elua. Ua 'pau loa na hale ahu pu, a me na waiwai oloko i ke ahi. Ma kela puhi ana elua ; ma Norefoka a ma llapas Feri, ua poho na miliona dala elima o keaupuni. Aka, ma ia hana ana ua nele na kipi i kela mau waiwai mea kaua. Hoole mai na kiaaina o Kenetuke i ke ! noi ana o ka Peresidena ia lakou e haa- ! wi mai i na koa e hoomalu i ke aupuui. j Kapa mai lakou ia manao ona he mea ■ kaua ino, aole no e haawiia na koa e ki- ! nai ai i na ki})i. A hoomakaukau iho la \ laua i na hana kue ia ia, e keakea ana i | ko Linekona ma hoomalu ana. Akn, no ; ka hoole ana o ka hapanui o kanaku ma ia ! mau moku hui, aole lakou e haalele i ke I aupuni, aole no i hiki ia mau kiaaina ke hooko i ko laua niau manao kipi maluna o ka aina a laua i hoomalu ai. Pela hoi ma Malilani, he nui na kana- j ka kipi ma ia moku hui, aka, aole i ma- ' nao ke kiaaina o Marilani he mea pono ia. A hoole kela, aole e akoakoa ka ahaolelo i mea e hookaa aku ai i ko lakou i aina mawaho o ke aupuni. He nui nae na kanaka hou o Marilani i holo i Vireginia a komo i na puali koa kipi e kaua : kue ana i ke aupuni. Aka, ma ka balo- ; ta ana o na kamaaina, ua pili ka hapanui 0 lakou i ke aupuni. Ua loaa nae keka- I hi mau puali koa kokua aupuni ma Marilani. j j Maloko o na malama o Aperila n me i Mei, aohe nui o na hoouka ana. Ua lilo na aoao a elua e houluulu ai i na koa e kuai i na mea ai na lakou, e kuai i na pu a me na mea kaua e ae. E kuai i na ; lio, no na koa, i na lole koa, i na kamaa, i 1 na papale, i na halelole, a me na mea e ae he nui wale. Ua ike pono na luna a me na kanaka, he kaua nui keia e kau mai ana, a ua hemahema ke aupuni i na mea kaua a pau e lawe ai no keia kaua ; nui loa. He tausani a keu na mile ka ! loa o na aina kipi, mai ke kahakai o Vire- i ginia, a hala i ke komohanama Kenesuke me Marilani a hiki i Kanasnsa. E akoakoa ana na kipi ma ia mau moku a pau e hele mai ana e kue i ko ke aupuni hoomalu ana. w O Generala Sekota ka alihikaua nui malui.a o na koa aupuni a pau. He koa eleinakule ia, a ua hala ka ikaika nui o kona kino. aka, aole i pau kona manao ikaika, a me kona naauao ana. Mai ka makahiki 181-2 mai kona noho koa ana no ke aupuni, a ua aloha na kanaka a pau o Amenka ia ia no kona hoopono- r pono ana. Ua kukakuka pu na luna aupuni me ia no na hana nui a pau e pili ana i keia kaua, a o kona manao ka niea 1 holo imua o lakou. Aole i hiki ia Generala Sekota ke holo

iloko o na hoouka. no kena palupalu ma ke kino. aka, eia kana kauoha i na luna koa a pau nialalo ona. I ka pau ana ae o ka malama o Mei. ua akoakoa nui a e la, na tar,<ani koa he nui ma Wasinetona. a ua malu .ua palekana ke kulanakauhale o ke aupuni. Ike mai na kipi i keia hana ana a na kanaka o ka aknu. u i kaumaha lakou, no ka mea, i manao iho la lakou e nui ana na kanaka o na aina akau e pili pu ana me lakou e hookahuli i ka Repubehka o Amerika, a e hana i aupuni ano hou i hookumuia nmiuna o ka oihana hookauwa ina nika. Aka, aole i manao kela poe kipi e hoi hou mai malalo o ke aupuni a lakou i haalele ai, me ka hoino. • Ua kuikahi na kanaka o ka akau e kaua a e hoopio, mahope o ka lanakila ana, i na hewa i hanaia mai e ka poo* kipi me ke kumu ole.