Ka Nupepa Kuokoa, Volume I, Number 17, 22 March 1862 — HE MOOLELO NO KE KAUA KIPI MA AMERIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KE KAUA KIPI MA AMERIKA.

lIELI' 0. O KA MALAMA O lUNE, UA houluuluia na koa Aupuni he 250,000 ma na pelena e pili ana i na aina kipi, mai ka moana aku a hiki i Misouri nia ke Komohana, e noho liilii ana na poe ma ka loa o ke tausani mile a keu aku. Ue haneri tausani paha o lakou i akoakoa ma Wasinctona a ma na wahi cj kokoke ana i Vireginia. Kokua nui na moku hui a me na kannka waiwai e pili ana i ke Aupuni na miliona dala he kanalima i mea hoolako i na koa i na mea pono a pau no ke kaua ana. I ka hoomaka ana i keia hana, aole i lako ke Aupuni i na mea kaun, ua like ia me ka nele i na pu a me na poka a me na moku ( e kaua ai. Akahi no ke kaua nui ana | me keia ma Amerika. Mahope iho o ka hoomalu ana ia Wasinetona i na koa, ua hana houia ke ala hao a me na uapo i wawahiia mawaho o Balatimoa, i holo pololei mai ai na kaa mahu mai ka aoao akau a Wnsinetona. Alaila ua hoonohoia na koa Aupuni ma Balatimoa e hoonmlu i ke Kulanakauhale i piha i na kipi e imi ana i na mea e poino ai ke Aupuni. Ile pa kaua kahiko hoi ko ke Aupuni malaila, ua hoopihaia i na koa i hiki ole ai i na kipi ke houiuulu a e kuka pu i ke kaua. Aole i hoopaiia lakou, aka, ua hopuia kekahi poe luna a lakou, a ua hoopioia iloko o ka pa kaua o ke Aupuni i hiki ole ia lakou ke kaua kalohe hou. I ka po o ka la 24 o Mei, ka neenee mua ana o na koa Aupuni mai Wasinetona aku, a iloko o Virei?inia. Holo mua aku ka puali Zouave o Nu loka me ko lakou luna koa o Kanela Elesewota. a pae ma kela kapa o ka Potomaka i Alekanaderia. I ko lakou pae ana aku iuka, aohe mea keakea mai ia lakou. A i ka hele ana o lakou iloko o na alanui o ke Kulanakauhale, ike aku la o Kanela Elesewota i ka poe kipi e kau ana maluna o kekahi hale hookij>a, komo aku la ia me na koa ekolu. a pii nku la lakou i luna o ka hale e huki i ka hae ilalo. Hemo mai la ia ia ua hae nei, a hawele ia ma kona puhaka. Alaila iho pu aku la lakou ilalo a puka loa aku i waho. lloohalua aku la o lakesotm oia ka mea nona ua hale nei ia Kanale Elesewota me koua pu, & i kona iho ana a ma ka anuu, kipu aku la o lakesona ia ia. Ku aku la ia » ka poka, komo ka poka ma kona puuwai, hina iho la o Elesewota ilalo a kahea 8e la ia, " E ke Akua, ke make nei aw." Kona make koke iho la no ia. Aka, ike aku o Bronela kekahi koa o Elesewota i ke kipu ana aku o lakesona, kipu koke aku kela ia ia, a hina iho h ia ilālo, houhou iho o Bronela ia ia i ka elau o kana pu, a o ka niake pu no ia o lake.

sona Oia na mea kaua nuia i make ma ka aina kipi iloko o keia kaua. Aka, aole nae ia he hoouka kaua i inake ai. he pepehi maoii no. L'a iiookonioia na koa Aupuni he 10,000 paha maloko o Alekanaderia i Viregi- ; nia. a hoopaa lakou i «nau pa kaua maluna o na puu e ku|K>no ana i Wasinetona ma kela kapa o ka muliwai i mau mea i hoomalu ia Wasinetona i na enemi. a i | wahi hoi e akoakoa ai na koa me ka ma- ! iuhia. Pela hoi i hanaia ai na pa kaua ! ma na aoao a pau o ke Kulanakauhale. | No ka makaukau ole o ke Aupuni i na I koa me na mea e kaua nui ai ; ua iiio ka I maiama o lune i ke kuai a me ka hana i j na mea kaua a pau, a i. ka houluulu hoi i j na koa ma ia wahi aku a ia walii aku ma | na palena o na aina kipi. Aohe nui o ; na hoouka iloko oia malaina. He mau hoouka liilii no nae, me ka lanakila ole. Ma ia mau hoouka, ua ir.aopopo ka makaukau o na kipi e kaua mai, a ua Inko e i na mea kaua, a ua liemahema hoi ke Aupuni. No ka mea, o lakou kai hoakoakoa i na pu a me ka pauda i ka wa i noho wale ai ke Aupuni me ka mnnao oie he kaua e kau mai ana. Aoie no i pau na moku nika kuapaa i ■ ke kipi. Koe mai ka aoao komohana o ! Vireginia, o Marilani okoa, o Delaware, ! o Keneluke a o Misouri. He nui nae ; na kanaka kipi iloko oia mau inoku. A ■ holo aku lakou ma na aina kipi a hookui laku me na puali o iakou i ke kaua. Aka, jo ka luipanui o na kamaaina maloko oia | mau moku, ua piii inahope o ke Aupuni, |a haawi mai iioi i na koa kokua ia ia. ! Aole ma na moku liema waie no na 1 kipi. Ma na aina o ka Akau kekahi | poe i loaa ai e kokua ana i ka poe i kipi ! mai, ma ka hoike aku i na mea e iianaia : ana e na Luna Aupuni, a me ka hoouka | maiu aku i na waiwai hoolako i ko iakou | kaua ana. Ua hopuia ka pee i loaa e j hana ana pela, a ua hoopaaia lakou iloko ; o na hale pio, a i na pa kaua. ; O Vireginia ke kahua o ke kaua mua |ana. Ua mokuahnna ia aina i na aoao i elua, e like me kona maheleia i na kua- | hiwi mai ka Akau a ka hema iwaena. O ; ka aoao ma ka liikina o na kuahiwi Ala[gani, pili no lakou me na kipi, a malaiia i hoakoakoaia ai ka lehulehu o ko lakou mau puali. A ma ke komohana o na kuahiwi kai pili paa me ke Aupuni. A hoouna aku na kipi i na tausani koa iloko o Vireginia Hema e hoopio ia lakou malalo o ka aoao kipi. I mea kue i kela poe, hoounaia aku Ia 0 Generaie Makalelana e Generale Sekota ka Alihikaua <.) ke Aupuni, e komo maloko o Vireginia Hema me na tausani koa o Ohio n.e Iniana, e kipaku aku i na kipi mai ia aina aku. I ka ia 2 o lune kona hele ana aku i Piiipi me kona mau puali, a halawai ilailame na koa kipi he iiOOO. I ka po, a iloko o ka ua nui ko lakou haeie ana, a iiiki aku ilaiia i ka wanaao. Ua loaa ka enemi me ka ike ole mai i ko lakou nei hele ana aku. a liolo no lakou a waiho i na pu a me na ukana maiiope o iakou. lioko o ka hoouka ana, mainua o ka hee ana, ua make na koa Aupuni he 20 paha. He mau manawa kipu lioi ia o na manuwa Aupuni me na pa kaua kipi ma kapa o ka Potomaka ia mau !a, aka, aohe hua loaa ina ia mau hoouka ana. Ua hoounaia aku kekahi mau puali koa ma ka pa kaua aku o Monero, e hoouka me na kipi i Beteia nui, aka, ua makaukau lakou me na pu kuniahi, a me na koa he nui, a ua kipakuia mai na koa Aupuni me ka make o kekahi poe o iakou, a hoi wale mai lakou i Monero me ka loaa ole o ka lakou mea i imi ai. Nui ka hauoli o na kipi i keia lanakiia ana. Ua ikaika no nae o Generale Makalelana ma Vireginia komohana, i kona mau hoouka ana maluna o na kipi i kue ia ia malaila. He nui na hoouka ana o kona poe koa ia lakou, a ua hee lakou imua ona. I na malama elua kona kaua ana ma Vireginia komohana, a ua pinepine kona lanakila maluna o na koa kipi, aka. no ka paakiki o na luna kipi, aole lakou 1 auhee loa ; ua hoi pinepine mai no lakou e hoouka hou, a ua kipaku hou ia no lakou me ka make nui ma na aoao a elua. Pela no ka hana ana o Generale Makalelana ma, a hala na malama elua, alaila ua hoonohoia kela ma Wasinetona i hope Alihikaua e kokua ia Generale Sekota e hooponopono i na puali koa he lehulehu ma ka Potomaka. | O Keneiuke kekahi aina moku o Ame- ; nka i ku i ka wa iloko o keia kaua ana. Ike no na luna o Kenetuke e lilo ana ; kona aina i kahua kaua, a e hooneoneoia ; hoi e na koa o na aoao a elua, ke hiki i ke kaua malaila, hooholoae la kona Aha-

olelo Kau Kanawai i ka Bil i e papa ana i na koa o na aoao a elua ke komo malaila. Manao ko Kenetuke e lilo paha lakou i poe nana e uwao mawaena o na aoao kaua. a liouluulu ia i kona mau pualu koa e hoomaiu iho i ka aina e pale aku ai ike kaua mai o lakou aku. Ua loihi ko lakou ku ana pela i ka wa me ka ae ole e komo ke kaua maloko o kona aina, a hiki i ka wa i komo wale mai ai na koa kipi e hookahuli ia ia iloko o ke kipi ana. Alaila, kahea mai ka Ahaolelo a Kentuke i na koa Aupuni e hele !i!aila e kokua ia lakou e kipaku i na kipi i komo wale. Pela ia i hoopanee iki ai |i ke kaua mai kona mau palena ae. aka. :aole i hiki pela ke pakele i na ino e kau |ana maluna oia mau aina a pau. i O Misouri nae ka aina e poino nui lana iloko o keia kaua. Ua kupaa ka haipanui o kona poe kanaka mahope o ke (Aupuni. Aka, o kona poe luna na mea [kipi. Ilouluulu mua o Generale Perike |i na koa kipi mawaho o San Luise e ihoopaaikela kulanakauhale mamuli o ina kipi, aka, hele koke aku o Generale iLiona me na koa Aupuni, a hoopuni i na kipi, a hoopio ia lakou, e lawe ana i ka lakou mau mea kaua no ke Aupuni. I ka hoi ana mai o Generale Liona iloko o ke Kulanakauhale, ua kipuia mai kona poe koa e na kipi o ke Kulanakauhale, a ki!pu aku la no hoi lakou i na kamaaina, a | make iho kekalii mau mea o iakou iie 20 | paha. Ka hoomaka ana no ia oke kaua :inaMisouri. A maliope. hele aku la o |Gen. Liona e hoouka me lakesona, ke | Kiaaina oia moku, a hooiiee aku la i na I koa ona, a holo aku Ia ia i Arekanesa, e :imi i na kaa hou e hoi mai ai i Misouri. | A mahope, e lohe hou auanei kakou i jka laua hana ana.